پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری چیست؟ آیا ساختن پرتفوی فقط به سهام محدود می‌شود یا برای سایر دارایی‌ها هم می‌توان پرتفوی ساخت؟ برای ساختن یک سبد سرمایه گذاری به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
برای یافتن پاسخ این سوال‌ها با ما همراه باشید.
پرتفوی چیست؟
پرتفوی که گاهی به آن پرتفولیو نیز گفته می‌شود به معنی سبد سرمایه گذاری است.
در بازارهای مالی مختلف ایجاد پرتفوی به معنی ایجاد یک سبد سرمایه‌گذاری است که از ترکیب دارایی‌های مختلف بوجود آمده است.
این دارایی‌ها می‌توانند وجه نقد، سهم و سایر انواع اوراق بهادار مختلف، املاک و مستغلات، کالاهای سرمایه‌ای، طلا و حتی ارزهای دیجیتال باشند. کارشناسان سرمایه‌گذاری معتقدند که وجه نقد، سهام و سایر اوراق بهادار هسته اصلی یک سبد سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهند.
اما چگونه یک پرتفوی متشکل از دارایی‌های مختلف بسازیم؟
ساختن یک پرتفوی بهینه و کارآمد کار آسانی نیست. هدف اصلی از ایجاد یک پرتفوی، کنترل ریسک و افزایش بازده یا ارزش سرمایه‌گذاری‌ها از طریق تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌ها است. تنوع‌بخشی یک مفهوم کلیدی در مدیریت و تنظیم یک پرتفوی است.
برای این که بتوانیم یک سبد سرمایه گذاری متنوع تشکیل بدهیم، در وهله اول باید مشخص کنید که هدفمان از سرمایه گذاری چیست و بازه زمانی مناسب برای رسیدن به آن، چه مدت است. این که برای رسیدن به این هدف تا چه حد حاضر به پذیرش ریسک هستین نیز موضوع مهمی است.
پس پیش از ورود به بازارهای مالی و فعالیت در آن، ابتدا باید استراتژی معاملاتی خود را مشخص کنید. این استراتژی معاملاتی باید متناسب با هدف و میزان ریسک‌پذیریتان مشخص شود.
مقالات پیشنهادی : سهام تدافعی چیست؟
استراتژی معاملاتی
اولین کار در این مرحله می‌تواند تعیین افق زمانی باشد. اگر شغل شما معامله‌گری نیست و کار دیگری انجام می‌دهید، بهترین کار این است که دید خود را بلندمدت (چندین سال) کنید. این کار می‌تواند از طریق خرید طلا، مسکن یا سهام شرکت‌هایی با وضعیت بنیادی بسیار مناسب انجام شود. دارایی‌هایی نظیر موارد ذکر شده در طی گذشت زمان رشد کرده و ارزششان افزایش پیدا میکند.
اما اگر به معامله‌گری علاقه دارید و آن را شغل خود می‌دانید، می‌توانید در دوره‌های زمانی کوتاه با هدف کسب سود در بازار فعالیت کنید.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که هرچه به بازه زمانی هدف نزدیک می‌شویم، باید به‌دنبال حفظ درآمدهایمان باشیم. برای مثال، سهام ما، نزدیک به تاریخ مورد نظر به هدف قیمتی خود نزدیک می‌شود. در این مواقع می‌توان سود خود را حفظ کرد. یعنی تمام یا قسمتی از سهم خود را فروخت و درآمد ناشی از آن را در اوراق با درآمد ثابت که ریسک بسیار پایینی دارند، سرمایه‌گذاری کرد.
پس منظور از تعیین استراتژی، مشخص کردن هدف و مدت زمان مورد نیاز برای رسیدن به آن است. بعد از این مرحله که می‌توان به آن تعیین نقشه راه هم گفت، می‌توانید وارد سایر جزئیات تعیین استراتژی شوید.
درجه ریسک‌پذیری
ریسک کردن به معنی پذیرش خطر به‌شکل عاقلانه، با هدف استفاده از یک فرصت به‌منظور کسب سود است.
معمولا افراد با توجه به این موضوع که چقدر می‌توانند ریسک را تحمل کنند، پرتفوهای مختلفی برای خود طراحی می‌کنند.
افراد ریسک‌گریز به‌دنبال سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی هستند که نوسانات قیمتی در آن کم باشد، مثل بانک و صندوق‌های سرمایه‌گذاری.
خرید واحدهای صندوق‌های درآمد ثابت، اوراق خزانه اسلامی، طلا و یا نمادهای مرتبط با طلا که در بورس قابلیت معامله دارند، از اولویت‌های افراد ریسک‌گریز است.
اما اگر به سبد سهام افراد ریسک‌پذیر نگاهی کنیم، خواهیم دید که قسمت عمده‌ای از سبدشان به سهام رشدی یا واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و حتی ارزهای دیجیتال تعلق دارد.
با افزایش سن از میزان ریسک‌پذیری افراد کاسته می‌شود و افراد معمولا به‌دنبال سرمایه‌گذاری‌های ایمن و کم نوسان می‌روند.
چگونگی ساخت پرتفوی سرمایه گذاری
بعد از مشخص کردن افق سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری خود نوبت به ساختن یک سبد سرمایه‌گذاری متنوع می‌رسد.
در اینجا دوباره به جمله کلیشه‌ای قرار ندادن همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد می‌رسیم، که اگر سبد افتاد، کل تخم‌مرغ‌هایتان از بین نرود.
این موضوع در بازارهای مالی نیز صادق است برای همین هم توصیه می‌شود که تمام سرمایه‌اتان را به یک بازار یا در یک نوع دارایی به‌خصوص سرمایه‌گذاری نکنید.
تنوع‌بخشی به معنای تخصیص سرمایه بین دارایی‌های مختلف است. اگرچه انجام این کار به معنی تضمین ضرر نکردن نیست، اما در بلندمدت ریسک سرمایه‌گذاری را به حداقل می‌رساند.
برای تنوع بخشیدن به سبد، کافی است سرمایه خود را به چند قسمت تقسیم کنید. اگر ریسک‌پذیریتان پایین است و با هر نوسانی دچار تنش و ناآرامی می‌شوید، می‌توانید بیشتر قسمت‌ها را در دارایی‌های کم ریسک سرمایه‌گذاری کنید.
مثل صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های بازنشستگی، املاک، طلا و... .
اما اگر ریسک‌پذیر هستید، می‌توانید بخش عمده سرمایه خود را در سهم و اوراق بهاداری مثل اختیار معاملات، قراردادهای آتی، ارزهای دیجیتال و... سرمایه‌گذاری کنید و تنها بخش کمی از آن را در بانک سپرده‌گذاری کنید.
موارد ذکر شده تنها مثالی کوچک از دارایی‌های مختلف است و این سبد برای هر فردی می‌تواند متفاوت از دیگری باشد.
ممکن است شما به این کار علاقه نداشته باشید یا نتوانید آینده بازارهای مالی مختلف را پیش‌بینی کرده و یک سبد متنوع بسازید. اشکالی ندارد، نهادهای مالی مختلفی وجود دارند که این کار را برای شما انجام می‌دهند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله این نهادها هستند. برخی از آن‌ها قابلیت معامله در بورس اوراق بهادار را دارند و برخی از طریق صدور و ابطال واحدها به صورت حضوری یا از طریق وبسایت عمل می‌کنند. حتی بعضی از این صندوق‌ها، پرتفوی شخصی برای افراد مختلف و متناسب با ریسک‌پذیری فرد ایجاد می‌کنند.
مقالات پیشنهادی : سهام ریالی چیست؟
ممکن است یک صندوق‌سرمایه‌گذاری یا یک شرکت سبدگردان چندین نوع پرتفوی سرمایه‌گذاری داشته باشد. یعنی برای افراد ریسک‌گریز، ریسک خنثی و ریسک‌پذیر صندوق‌های مختلفی پیشنهاد داده شود.
با خرید واحدهای این صندوق‌ها دیگر نیاز به تنوع‌بخشی (Diversify) زیاد به دارایی‌هایتان ندارید، این کار توسط خود کارشناسان صندوق‌ها انجام می‌شود.
در شکل زیر، تصویر پرتفوی دو صندوق سرمایه‌گذاری با ریسک متفاوت را می‌بینیم.
تصویر شماره یک، متعلق به یک صندوق درآمد ثابت است. همانطور که می‌بینید حجم عمده‌ای از دارایی‌های صندوق را سپرده بانکی تشکیل داده. این صندوق‌ها نوسان بسیار اندکی دارند و بازده آن‌ها هم کمی بیشتر از بازده بانک است. در واقع صندوق‌های درآمد ثابت یک سبد سرمایه گذاری متنوع از دارایی‌های بسیار کم ریسک دارند و تنها درصد بسیار کمی از پرتفویشان از سهم تشکیل شده است.
اما تصویر شماره دو متعلق به یک صندوق سرمایه‌گذاری در سهام است. همانطور که می‌بینیم بیش از 70 درصد آن از سهام تشکیل شده است.
به‌طور کلی به اندازه تعداد سرمایه‌گذاران، مقدار سرمایه آن‌ها و متناسب با میزان ریسک‌پذیری‌اشان می‌تواند استراتژی‌های معاملاتی مختلفی وجود داشته باشد. پس نمی‌توان برای همه افراد نسخه‌ای یکسان پیچید.
اما تقریبا می‌توان گفت هدف تمامی سرمایه‌گذاران حداقل کردن ریسک سرمایه‌گذاری‌های خود در کنار حداکثر کردن بازدهی است. این کار حتی می‌تواند از طریق انتخاب دو یا چند استراتژی مختلف با هدف‌های گوناگون انجام شود.
میزان سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی که با نوساناتش موجب آزرده شدن سرمایه‌گذار می‌شود، یا باید انجام نشود و یا باید به حداقل برسد.
پرتفوی در پرتفوی!
شاید عنوان قبل برایتان عجیب باشد، اما شما می‌توانید در هر قسمت از پرتفوی دارایی‌هایتان، یک پرتفوی دیگر تشکیل دهید.
برای مثال قسمتی از سبد سرمایه گذاری شما به سهام اختصاص یافته است. حالا می‌توانید خود این قسمت را به بخش‌های مختلف تقسیم کرده و به آن تنوع بخشید. مثلا قسمتی از آن را به صنایع فولادی، بخشی دیگر را به صنایع دارویی و ..... تخصیص دهید. با این کار یک سبد سرمایه گذاری متمرکز بر سهم، در پرتفوی سرمایه‌گذاری خود ایجاد کرده‌اید. این پرتفوی ها می‌توانند با توجه به استراتژی معاملاتی شما، شکل‌های مختلفی به خود بگیرند. در ادامه چند نمونه سبد سرمایه گذاری متناسب با استراتژی‌های معاملاتی مختلف را بررسی می‌کنیم.
انواع پرتفوی
پرتفوی ترکیبی - Hybrid Portfolio
پرتفوی ترکیبی، از ترکیب دارایی‌های که همبستگی بسیار کمی با هم دارند ایجاد می‌شود. برای مثال بخشی از آن در سهام، بخشی در صندوق با درآمد ثابت و بخشی دیگر به صندوق‌های طلا اختصاص یابد. همبستگی میان این دارایی‌ها بسیار کم است.
برای مثال اگر بازار سهام دچار ریزش شود در عملکرد صندوق‌های درآمد ثابت اخلالی به‌وجود نمی‌آید. تغییرات در قیمت واحدهای صندوق‌های طلا هم متناسب با تغییر قیمت انس جهانی طلا است،بنابراین می‌توان گفت که همبستگی بین صندوق طلا با سهام بسیار کم است.
پرتفوی سرمایه‌گذاری - Portfolio Investment
همانطور که از اسمش معلوم است، هدف از تشکیل این پرتفوی سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری با هدف کسب بازدهی بیشتر در آینده انجام می‌شود. یعنی افراد در دارایی‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که ارزششان در گذر زمان افزایش پیدا میکند و با بازدهی همراه هستند. بخشی از این سبد سرمایه گذاری می‌تواند به سرمایه‌گذاری در سهام تعلق گیرد و بخشی دیگر به پروژه‌های ساختمانی و عمرانی.
پرتفوی تهاجمیِ سهم محور - Equities-Focused Portfolio Aggressive
این پرتفوی برای افراد ریسک‌پذیر مناسب است. ترکیب پرتفوی تهاجمی به‌صورتی است که از دارایی‌های پرریسک، همراه با بازدهی بالا تشکیل می‌شود. مثلا قسمتی از پرتفوی به خرید سهام شرکت‌های نوپا اختصاص پیدا میکند، قسمتی دیگر به خرید کوین‌های تازه‌وارد به ارزهای دیجیتال و... .
پرتفوی تدافعیِ سهم محور - Defensive, Equities-Focused Portfolio
پرتفوی تدافعی، متشکل از سهام شرکت‌هایی است که تولیدکننده محصولات ضروری برای زندگی هستند یعنی تمرکزش روی کالاهای اساسی است. سهام این شرکت‌ها معمولا در مقابل روندهای نزولی بازار و وضعیت اقتصادی نامناسب مقاومت می‌کنند و در روندهای صعودی هم عملکرد خوب و قابل قبولی دارند.
پرتفوی متمرکز بر درآمد حاصل از سهم - Income-Focused, Equities Portfolio
تمرکز این نوع سبد سرمایه گذاری بیشتر روی سود تقسیمی شرکت‌ها (درآمد حاصل از سهم) به سهامداران است. در واقع این پرتفوی، به دنبال ایجاد یک جریان نقدی مثبت به داخل پرتفوی است. سهم‌های تدافعی با سود تقسیمی بالا می‌توانند در این نوع سبد سرمایه گذاری جای گیرند.
پرتفوی سفته‌بازانه متمرکز بر سهم - A Speculative, Equities-Focused Portfolio
اگر ریسک‌پذیری بالایی دارید، این نوع پرتفوی به کار شما می‌آید. برای مثال خبر تولید یک داروی جدید یا تولید نوعی واکسن که احتمالا به نتیجه برسد، توسط یک شرکت دارویی منتشر می‌شود.
سرمایه‌گذاری در این نوع شرکت‌ها با ریسک بالایی همراه است. چون ممکن است بعد از مدتی پروژه با شکست همراه شود. در آن صورت ارزش سهام آن شرکت کاهش خواهد یافت.
مقالات پیشنهادی : اصول اقتصاد رفتاری و تاثیر آن بر بورس
اما اگر پروژه به سرانجام برسد، سود دهی بالایی خواهد داشت.
این موضوع را در ارزهای دیجیتال نوظهور هم می‌توان دید. اگر پروژه و تکنولوژی پشت این ارزها قوی باشد، می‌تواند همراه با سود بالایی باشد. اما اگر پروژه قوی پشت آن نباشد، ممکن است آن کوین به‌طور کامل از بین برود.
می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.