معمولا اولین ورقه بهاداری که یک فرد بعد از ورود به بورس با آن آشنا می‌شود سهام است. سهام جمع کلمه سهم (Share) است. اما سهم چیست؟ هدف شرکت‌ها از انتشار سهام چیست؟ خرید سهام یک شرکت چه مزایایی برای ما دارد؟ در ادامه قصد داریم پاسخ این سوالات را با هم بررسی کنیم.
سهم چیست؟
باتوجه به ماده 24 قانون تجارت، می‌توان گفت سهم، سندی است که نشان‌دهنده مالکیت قسمت معینی از سرمایه شرکت است. در واقع این سند به مالک آن اجازه می‌دهد که از تمامی مزایای درج شده در اساسنامه شرکت استفاده کند.
اما چرا صاحبان یک شرکت باید بخواهند مالکیت قسمتی از شرکت خود را به دیگری انتقال دهند و او را در شرکت و سود خود شریک کنند؟
هدف تامین مالی و کسب اعتبار است! هیچ گربه‌ای محض رضای خدا موش نمی‌گیرد.
شرکت‌ها برای این‌که بتوانند منابع مالی مورد نیاز را جهت گسترش و توسعه فعالیت‌هایشان تامین کنند، سهام منتشر می‌کنند. یعنی بجای استقراض و اخذ وام از بانک، با شریک کردن دیگران در شرکت تامین مالی می‌کنند. طی این فرایند سرمایه شرکت به قسمت‌های مساوی تقسیم می‌شود. به هرکدام از این قسمت‌ها سهم می‌گوییم.
مقالات پیشنهادی : سهام ریالی چیست؟
البته شرایط انتشار سهم راحت نیست، شرکت‌ها برای این‌که بتوانند در بورس و فرابورس پذیرفته شوند و سهام خود را جهت تامین مالی به عموم مردم عرضه کنند، باید از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشند که در مقاله‌ای جدا به آن پرداخته‌ایم.
چرا افراد در شرکت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و سهام خریداری می کنند؟
راه‌اندازی یا خرید یک شرکت نیاز به سرمایه و هزینه‌های کلانی دارد و کمتر کسی است که توانایی راه‌اندازی آن را داشته باشد. اما با خرید سهام یک شرکت می‌توان متناسب با تعداد سهام خریداری شده، در مالکیت و سود آن شرکت سهیم شد.
سهام عادی
سهامی که توسط بیشتر شرکت‌های ایرانی منتشر می‌شود، از نوع عادی (Ordinary Share) است.
دارندگان این نوع سهام، متناسب با تعداد سهم خود از حق رای برخوردارند. این سهامداران اجازه دارند در مجامع شرکت حضور داشته باشند و با حضور خود بر انتخاب هیات مدیره و سیاست‌های شرکت تاثیرگذار باشند.
سهام عادی، سود از پیش تعیین‌شده ندارد و تنها در صورتی که شرکت سودده باشد، به آن‌ها سود تعلق می‌گیرد. اگر شرکتی به سوددهی رسید و هیات مدیره قصد تقسیم سود داشت، به تمامی سهامداران متناسب با تعداد سهامشان، سود تعلق خواهد گرفت.
علاوه‌بر این اگر شرکت قصد افزایش سرمایه داشته باشد، به سهامداران عادی حق تقدم خرید سهام تعلق می‌گیرد.
سهامداران عادی مسئولیت چندانی در قبال شرکت ندارند و به اصطلاح می‌گویند دارای مسئولیت محدود هستند. مسئولیت محدود یعنی اگر شرکت قادر نباشد بدهی‌هایش را پرداخت کند، دارایی‌های شخصی سهامداران به خطر نمی‌افتد و تنها به میزان سرمایه‌ای که به شرکت آورده‌اند در قبال بدهی‌ها مسئول هستند. همچنین اگر شرکت منحل شود بعد از طلبکاران و سهامداران ممتاز، در باقی‌مانده دارایی‌های شرکت سهیم خواهند بود.
مقالات پیشنهادی : ورود به بازار ارزهای دیجیتال یا بورس؟
هر سهم دارای یک ارزش اسمی و ارزش واقعی است. ارزش اسمی هر سهم مطابق با قانون تجارت 1000 ریال است. اما ارزش واقعی یا ذاتی آن براساس وضعیت بنیادی و قدرت عرضه و تقاضای سرمایه‌گذاران مشخص می‌شود.
انواع سهام
به موجب ماده 40 قانون تجارت، سهام شرکت‌های سهامی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- سهام با نام
- سهام بی نام
- سهام ممتاز
سهام با نام
مالکیت سهام با نام، مشخص است. یعنی نام دارنده سهم روی آن درج می‌شود و شما نمی‌توانید مالکیت آن را بدون ثبت در دفتر سهام شرکت به شخص دیگر منتقل کنید. یعنی برای انتقال سهام خود به شخص دیگر باید خودتان یا وکیل قانونیتان در دفتر شرکت، فرایند انتقال را انجام دهید (ماده 40 قانون تجارت).
سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران، از نوع سهام بانام است.
اکنون باگذشت زمان و گسترش بازار سرمایه، افزایش تعداد کارگزاری‌ها، گسترش سیستم معاملات آنلاین، ثبت اطلاعات سرمایه‌گذاران در یک هسته مرکزی و..... دیگر برای خرید و فروش سهام لازم نیست به جای خاصی مراجعه کنید.
در حال حاضر تمامی فعالان بازار سرمایه پیش از آغاز فعالیت خود، فرایند احراز هویت را انجام می‌دهند، بنابراین تمامی اطلاعات آن‌ها در سیستم‌های سازمان بورس ثبت شده است. یعنی زمانی که یک سهم را می‌خرید، آن سهم در سیستم‌های سازمان بورس به نام شما ثبت می‌شود و هنگام فروش سهم، مالکیت آن از شما گرفته و به مالکیت خریدار در می‌آید.
مقالات پیشنهادی : خرید پله‌ای سهم به روش مارتینگل
سهام بی‌نام
سهام بی‌نام، سهمی است که مالک به‌خصوصی ندارد. ورقه این نوع سهم در دست هر شخصی باشد همان فرد، مالک سهم شناخته می‌شود، مگر این‌که خلاف آن به‌طور قانونی ثابت شود.
سهام بی‌نام به‌صورت سند در وجه حامل بوده و نقل و انتقال آن از طریق قبض انجام می‌شود.
سهام ممتاز
سهام ممتاز (preferred stock) همان‌طور که از نامش پیداست دارای یک سری مزایا و امتیازات نسبت به سایر انواع سهام است. هدف از انتشار سهام ممتاز، جلب توجه سرمایه‌گذاران و تشویق آن‌ها به سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها است. بیشتر شرکت‌های ایرانی تنها سهام عادی منتشر می‌کنند.
هنگام تقسیم سود در شرکت‌ها، اول به سهامداران ممتاز سود تعلق می‌گیرد و مازاد آن بین سهامداران عادی تقسیم می‌شود. سود سهامداران عادی معمولا تضمین شده است و اگر سهام ممتاز از نوع جمع‌شونده باشد، در پایان سال دوم باید سود تضمین شده سال اول هم به آن‌ها داده شود.
این سهامداران برای خرید سهام جدید نسبت به دیگران ارجحیت دارند. سهامداران ممتاز معمولا از حق رای اضافی برخوردارند.
سهام رایج در کشور ما، سهام عادی نامیده می‌شود و سهامدار به نسبت تعداد سهم خود در سرمایه و سود آن شریک است.
سهام شرکت‌ها را از جهات دیگر هم می‌توان طبقه‌بندی کرد.
سهام رشدی و ارزشی یکی دیگر از این طبقه‌بندی‌ها است.
سهام رشدی
بعضی از شرکت‌ها تازه تاسیس هستند و ممکن است تا چند سال اولیه سودسازی چندانی نداشته باشند. اما با بررسی چشم‌اندازها و نقشه راه آن‌ها می‌توان آینده خوبی برایشان متصور بود، در واقع پتانسیل رشد بالایی دارند. به سهام این گونه شرکت‌ها، سهام رشدی می‌گویند. در مقابل سهام رشدی، سهام ارزشی قرار دارد.
مقالات پیشنهادی : پذیره‌نویسی چیست؟ تفاوت پذیره نویسی و عرضه اولیه
سهام ارزشی
به سهام شرکت‌هایی که در بلندمدت فعالیت خوبی داشته و روند سودسازی مناسبی دارند، سهام ارزشی می‌گویند. در واقع این‌گونه شرکت‌ها از نظر بنیادی وضعیت خوبی دارند.
می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
شرکت سهامی چیست با ذکر مثال