آموزش بورس از صفر به صورت رایگان

EPS به چه کسی می‌رسد؟

قسمت اول به صورت سود نقدی به سهامداران داده می‌شود. قسمت دوم در شرکت باقی می‌ماند که برای مخارج سرمایه‌ای، مثل خرید تجهیزات جدید، زمین یا تحقیق در مورد یک فناوری نوین.

به آن قسمتی از سود که به سهامداران تخصیص داده می‌شود، سود تقسیمی یا Dividend Per Share یا DPS می‌گوییم.

دقت کنید وقتی از سود هر سهم حرف می‌زنیم، منظورمان سودی نیست که از تغییر قیمت هر برگه نصیب شما می‌شود. بلکه داریم از سودی که شرکت در فعالیت‌های عملیاتی و غیرعملیاتی تولید می‌کند سخن می‌گوییم.

EPS امسال یا سال بعد؟

جا دارد که در مورد EPS یک سوال بسیار خوب بپرسیم. وقتی از EPS حرف می‌زنیم، منظورمان سودی است که شرکت در سال گذشته ساخته، یا سودی که قرار است طی سال جاری شناسایی کند؟

ما می‌دانیم که شرکت در سال گذشته دقیقا چقدر سود کرده است. به بیان دقیق‌تر از اطلاعات 12 ماه قبل شرکت، Trailing Twelve Months یا TTM به طور کامل باخبر هستیم. TTM به ما می‌گوید که در 12 ماهی که گذشت، فلان سهم چند ریال سود ساخت؟

اما یک EPS دیگر هم وجود دارد که به آن EPS فوروارد می‌گوییم. این عدد به ما می‌گوید که در سال مالی پیشِ رو، شرکت قرار است چقدر سود تولید کند.

TTM در سایت TSETMC گزارش می‌شود و شما می‌توانید سابقه شرکت در سال مالی قبل را مشاهده کنید.

(خوب است که اطلاعات مربوط به شرکت‌ها را از سایت کدال codal.ir دریافت کنید.)

محاسبه EPS فوروارد از سطح آموزش بورس از صفر (ازپایه) بالاتر است و نمی‌شود آن را به طور کامل تشریح کرد. اما منابع رایگان متعددی وجود دارد که این عدد را برای شما محاسبه کرده‌اند. البته، به اعتبار منبع و البته تاریخ انتشار تحلیل دقت کنید.

(در گذشته شرکت‌ها پیش‌بینی سود خود در سال مالی جدید را به سازمان بورس اعلام می‌کردند. ممکن بود که این پیش‌بینی تغییر کند(اصطلاحا تعدیل مثبت یا منفی بخورد). به تشخیص سازمان، این کار متوقف شد و تنها سود TTM گزارش می‌شود.)

نسبت معروف P/E

آموزش بورس از همین‌جا شروع می‌شود، و البته به همین‌جا نیز ختم خواهد شد: در نهایت چقدر سود می‌کنیم؟

شما اگر پولتان را در بانک بگذارید یک عدد ثابت، سود دریافت خواهید کرد. فرض کنیم این سود، ۱۸ درصد باشد. معنی ۱۸٪ چیست؟

یعنی اگر ۱۰۰ میلیون تومان پول بگذاری، در پایان سال ۱۸ میلیون تومان سود دریافت خواهی کرد. اما این عدد را به یک شکل دیگر هم می‌شود خواند: اگر می‌خواهی در پایان سال ۱ میلیون تومان سود بگیری، الان باید حدود ۵.۵ میلیون تومان پول بگذاری.

مردم با مفهوم درصد سود آشنا هستند. اما در بازار سرمایه، ما از خوانش دوم استفاده می‌کنیم.

نسبت P/E یا نسبت قیمت بر درآمد (که به صورت پ به ای تلفظ می‌شود) یعنی قیمت سهم (Price) تقسیم بر EPS.

سهمی که P/E هفت دارد، یعنی برای این که در یک میلیون سود شرکت سهیم شوید، باید ۷ میلیون تومان سهام بخرید.

حتما دقت کرده‌اید که P/E برابر با ۴، بهتر است تا ۷. چون با پول کم‌تر به سود بیشتر می‌رسیم.

می‌توانیم یک مثال ساده‌تر بزنیم. و طوری دیگر به این موضوع نگاه کنیم. اگر سود سالیانه یک سهم ۲۰٪ باشد، و سالانه سودهای خود را کاملا برداشت کنید، در واقع شما طی ۵ سال اصل پول خود را به عنوان سود سالانه برداشت کرده‌اید. عدد ۵ اینجا دقیقا همان P/E است.

تفسیر P/E

برای P/E هم می‌شود دو عدد در نظر گرفت:

TTM که از حاصل تقسیم قیمت امروز سهم، بر سود خالص هر سهم در سال مالی قبل به دست می‌آید.

فوروارد که از حاصل تقسیم قیمت امروز سهم، بر پیش‌بینی سود خالص هر سهم در سال مالی جاری (یا سال بعد) به دست می‌آید.

برای این که بفهمیم P/E مناسب چقدر است باید آن را با اعداد زیر مقایسه کنیم:

۱- بهره بانکی. بهره بانکی ۱۵ درصد معادل است با P/E=۶.۶.

۲- P/E بازار. یعنی جمع قیمت تمام سهم‌ها تقسیم‌بر جمع سود تمام شرکت‌ها. زمانی که P/E بازار ۴ باشد، عدد ۵، ارزان به حساب نخواهد آمد. این عدد را می‌توانید در منابع مختلف به صورت روزانه پیدا کنید.

۳- P/E گروه. برای مثال بانک ملت، در گروه بانکی‌ها قرار دارد. در تاریخ نگارش این مطلب، P/E وبملت برابر است با 7٫31، P/E گروه (بانکی‌ها) برابر است با 22٫8. یعنی در این تاریخ، وبملت نسبت به گروه خودش سود بیشتری می‌کند.

4- میانگین P/E بازار در ده سال گذشته. این عدد، پیش از رسیدن شاخص به کانال‌های ۸۰۰ هزار و یک میلیون واحدی، 5٫4 بود. ممکن است دوباره بازار تغییراتی بکند که عدد 5٫4 دوباره به عنوان یک میانگین پذیرفته شود.

موقع تقسیم سود چه اتفاقی می‌افتد؟

سود شرکت به کسانی می‌رسد که در زمان برگزاری مجمع، سهام‌دار باشند. در روز مجمع، سهم بسته است و کسی نمی‌تواند آن را خرید و فروش کند. چه افرادی که از زمان عرضه اولیه تا امروز سهم را دارند، چه سهام‌دارانی که درست یک ثانیه قبل از آخرین جلسه معاملاتی منتهی به مجمع سهم را خریده باشند، به یک میزان از سود تقسیمی استفاده می‌کنند

خب، پس چرا سهم را یک روز مانده به مجمع نخریم و فردای مجمع نفروشیم که فقط سود تقسیمی را بگیریم؟

برای این که به این سوال جواب دهیم، بگذارید یک مثال بزنیم. یک گاوصندوق را تصور کنید که ده میلیون تومان قیمت دارد. شما در صندوق، به اندازه ده میلیون تومان طلا، و چهار میلیون پول نقد می‌گذارید. الان اگر کسی بخواهد نصف صندوق را از شما بخرد، باید ۵ میلیون برای گاو صندوق، ۵ میلیون برای طلا و ۲ میلیون برای وجوه نقد به شما بپردازد.

حالا می‌خواهیم وجه نقد را از گاو صندوق خارج کنیم و بعد سهم خود را به دیگری بفروشیم. برای کسی که با پرداخت ۱۲ میلیون با شما شریک شده، قبل و بعد از عملیات خارج کردن پول اتفاقی نمی‌افتد. یعنی او مالک نصف صندوقی بود که ۲۴ میلیون می‌ارزید. بعد از خارج شدن پول صندوق۲۰ میلیون می‌ارزد و نفری دو میلیون هم پول نقد در جیب می‌گذارید.

سود به شمایی می‌رسد که صندوق خالی را خریده‌اید، و با کار و تلاش درون آن را از طلا و پول پر کرده‌اید.

در مورد سهم هم وضعیت به همین شکل است. یک سهم را می‌خرید ۱٬۰۰۰ تومان. یک سال بعد در زمان مجمع، سهم ۲۰۰ تومان سود تقسیم می‌کند قیمت سهم به عدد ۲٬۰۰۰ تومان رسیده است. بعد از مجمع و تقسیم سود، در بازگشایی نماد، این ۲۰۰ تومان از قیمت سهم کسر می‌شود. یعنی کسی که درست قبل از مجمع سهم را ۲ هزار تومان بخرد، بعد از مجمع ۲۰۰ تومان سود نقدی دارد و سهمش ۱٬۸۰۰ می‌ارزد و سرمایه‌اش تغییری نمی‌کند. آن ۲۰۰ تومان، قبل از تخصیص در حساب شرکتش بوده، حالا به حساب شخصی‌اش آمده.

پس با خرید سهم قبل از مجمع، و فروختن آن درست بعد از مجمع، نمی‌شود سود کرد.

نمادهای بورسی

در این بخش از آموزش بورس به مفهوم نمادهای بورسی میرسیم. به هر شرکتی که در بورس پذیرفته می‌شود، یک نماد تخصیص داده می‌شود. برای مثال شرکت کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران، با نماد حکشتی خرید و فروش می‌شود.

این نمادها معمولا از سه‌بخش تشکیل می‌شوند.

بخش اول، سرواژه: حروفی مثل ب، ف، خ و... که نشان می‌دهند سهم در چه گروهی قرار دارد. برای مثال حرف ح در ابتدای حکشتی نشان می‌دهد که این شرکت در زمینه حمل‌ونقل فعال است.

بخش دوم، مخفف نام شرکت: در نماد حکشتی، بخش کشتی از نام کشتی‌رانی گرفته شده است.

بخش سوم، یک عدد: معمولا در انتهای هر نماد یک عدد می‌بینید. برای مثال در پرتفوی شما، حکشتی به صورت حکشتی۱ ثبت شده است. در مورد این موضوع حساس نباشید. ممکن است سهم در بازارهای مختلف برای افراد مختلف در دسترس باشد. برای مثال کالا۳ مخصوص نهادهای مالی و کالا۴ برای سایر سرمایه‌گذاران است. پس اگر می‌خواهید نماد کالا یا انرژی را بخرید، باید سراغ کالا۴ یا انرژی۳ بروید. با این وجود در بیشتر موارد این عدد ۱ است و نیازی نیست نگران آن باشید.

استثناها

نمادهایی وجود دارند که از این قاعده پیروی نمی‌کنند.

در گروه فلزات اساسی، فولاد و فملی با حرف ف شروع می‌شوند، اما نماد فولاد کاوه جنوب کیش «کاوه» است.

فولاد در گروه فلزات اساسی با حرف ف شروع می‌شود. اما فاراک در صنعت فلزات اساسی نیست. ماشین‌سازی اراک در گروه محصولات فلزی قرار می‌گیرد.

سهم‌هایی مثل گشان (توسعه بین‌المللی پدیده شاندیز)، و سمگا (گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی) ارتباطی با نام شرکت ندارند.

گاهی این اسم‌ها غلط‌انداز می‌شوند. حتاید (تایدواتر خاورمیانه) در زمینه کشتی‌رانی و خدمات بندری فعالیت دارد نه تولید پودر ماشین لباسشویی.

نکته

خواندن این نمادها برای تازه‌واردها دشوار است. برای خوانش درست از این قاعده پیروی کنید:

سرواژه با کسره بخوانید: فِملی، خِمحور. کِگل.

برای خواندن قسمت بعدی به تلفظ اسم شرکت دقت کنید.

مثال: در کگل، قسمت گل از «گُل‌گهر» گرفته شده است. پس باید کِگُل خوانده شود نه کَگِل.

در مورد نماد تنوین، بخش «نوین» به تامین سرمایه نوین اشاره دارد. پس این نماد به صورت تِنُوین خوانده می‌شود، نه تَنْوین.

دالبر یا البرزدارو باید به صورت دِاَلبُر خوانده شود، هرچند خوانش دالْبِر بین فعالان بازارسرمایه مرسوم است.

معمولا حرف «و» با فتحه خوانده می‌شود، مثل وَنیکی.

مهارت تابلو خوانی در بورس

به‌نظر شما از کجا می‌توانیم به تمامی مفاهیم نام برده شده در این مقاله دسترسی پیدا کنیم؟ مواردی چون EPS ، DPS ، نسبت P/E و سایر مفاهیم مهم بازار سرمایه.

تمامی اطلاعات نمادها در سایت اصلی سازمان بورس اوراق بهادار به‌نام tsetmc.com وجود دارد؛ با ورود به سایت و جستجو نماد موردنظر تمام اطلاعات معامله به‌صورت زنده در اختیار شما قرار می‌گیرد.

علاوه‌بر اطلاعات نماد، سابقه نماد، اطلاعیه‌های سازمان بورس و سایر اطلاعاتی که در سایت کدال نیز منتشر می‌شوند، می‌توانید دسترسی داشته باشد.

تقسیم‌بندی بازارها در بازارسرمایه

شرکت‌هایی که بالای ۲۰ میلیارد تومان سرمایه داشته باشند، در بورس پذیرفته می‌شوند. شرکت‌های کوچک‌تر می‌توانند از طریق فرابورس سهام خود را عرضه عمومی کنند.

بورس به دو بخش بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. بازار اول هم دو قسمت دارد، تابلوی اصلی و تابلوی فرعی.

برای قرار گرفتن در تابلوی اصلی، شرکت باید دست‌کم ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه داشته باشد، حداقل ۲۰ درصد سهامش شناور باشد، حداقل ۱۰۰۰ سهام‌دار داشته باشد، زیان انباشته نداشته باشد، نسبت بدهی به کل دارایی‌اش از ۷۰٪ کم‌تر باشد. (سهام شناور به سهامی می‌گویند که در اختیار افرادی غیر از مدیران و سهامداران بلندمدت شرکت است و توسط مردم در بازار معامله می‌شود.)

برای تابلوی فرعی بازار اول شروطی مثل ۵۰ میلیارد سرمایه، ۱۵٪ سهام شناور، ۷۵۰ نفر سهامدار، بدهی به دارایی کم‌تر از ۸۰ درصد و نداشتن زیان انباشته وجود دارد.

شرکت‌هایی با سرمایه بین ۲۰ تا ۵۰ میلیارد با ۱۰ درصد سهام شناور و نداشتن زیان انباشته، در بازار دوم بورس پذیرفته می‌شوند.

حتما دقت کرده‌اید که شرکت‌های تابلوی اصلی، ریسک کم‌تر و نقدشوندگی بیشتری دارند.

فرابورس هم دارای بازارهای زیرمجموعه‌ای چون بازار اول، دوم، سوم و بازار پایه است. شرکت با سرمایه حداقل ۱ میلیارد تومان، ۱۰ درصد سهام شناور، ۲۰۰ سهام‌دار، بدون زیان انباشته و نسبت بدهی به دارایی کم‌تر از ۸۵ درصد می‌تواند در بازار اول بنشیند.

اما شرکتی با سرمایه کم‌تر، فقط به شرط آن که یکسال از تاسیس آن گذشته باشد، بدون وجود شرط سودآوری و نداشتن زیان انباشته به بازار دوم راه پیدا می‌کند. برای قرارگیری در بازارهای دیگر شرایط به مراتب آسان‌تر و آسان‌تر می‌شود.

شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بورس و فرابورس را از دست بدهند، یا نتوانند شرایط پذیرش را احراز کنند، به بازار پایه می‌روند. این بازار از سه بخش زرد، نارنجی و قرمز تشکیل می‌شود:

بازار زرد، تاخیر در افشای اطلاعات بیش از ۲ مرتبه و دو روز نباشد، و حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده ارائه کند.

بازار نارنجی، شرایط بازار زرد و قرمز را نداشته باشد.

بازار قرمز، رای بدوی یا قطعی مبنی بر ورشکستگی صادر شده باشد. مجمع، یا مراجع قضایی رای به انحلال شرکت داده باشد، یا در سه سال متوالی صورت مالی حسابرسی شده ارائه نکرده باشد.

برای کسی که دارد آموزش بورس از صفر (آموزش مقدماتی بورس) را می‌بیند، بهتر است که از بازار پایه قرمز پرهیز کند.

آموزش بورس، تحلیل سهام چیست؟

هدف نهایی ما از آموزش بورس و فعالیت در بازار سرمایه، انتخاب درست سهم‌هایی است که بیشترین سود را بدهند و سرمایه ما را افزایش دهند. اما برای همین هدف بسیار ساده، استراتژی‌های مختلفی وجود دارد.

افراد باتوجه به اشتهای ریسک (Risk Appetite) متفاوت، ممکن است به دنبال سرمایه‌گذاری بسیار امن یا بی‌اندازه جسورانه باشند.

افراد متفاوت، افق زمانی (Time Horizon) متفاوتی هم دارند. بعضی افراد می‌خواهند در بازه زمانی کوتاه، سود کنند و از سهم خارج شوند. برخی دیگر سهم را برای بالای ۲۰ سال آینده می‌خرند و در مواردی حتی به سود‌های بسیار بالاتری هم می‌رسند.

بعضی‌ها سودهای خود را از بازار خارج می‌کنند و فقط اصل سرمایه خود را در بورس نگه می‌دارند؛ بعضی دیگر سودهای تقسیمی را دوباره به بازار بر می‌گردانند.

هیچ‌کدام از این روش‌ها غلط یا درست نیست. موضوع، تفاوت روانشناختی افراد مختلف است.

تعداد روش‌های تحلیل و انتخاب سهم بسیار زیاد است. نکته مهم این است که سهم را کجا بخریم و کجا بفروشیم. اما نگاه همه شبیه به هم نیست.

تحلیل تکنیکال چیست؟

برای بسیاری از افراد آموزش بورس با دوره تحلیل تکنیکال شروع می‌شود.

تحلیل تکنیکال، به بررسی نمودارهای یک سهم می‌پردازد و با توجه به تغییرات قیمت و حجم معاملات، حدس می‌زند که کدام سهم‌ها قرار است بالا بروند یا پایین بیایند. او تلاش می‌کند که نقطه ایده‌آل برای ورود و خروج به سهم را شناسایی کند.

این روش تنها برای سفته‌بازها و نوسان‌گیرها (speculators) نیست. بلکه تحلیلگران بنیادی هم بعد از انتخاب سهم، بدشان نمی‌آید که از روند سهم اطلاع پیدا کنند و ببینند که آیا چند روز بعد نمی‌توانند سهم را ارزان‌تر از امروز بخرند؟

با این وجود تحلیل تکنیکال هم یک روش ثابت و جهانی ندارد و ممکن است تحلیلگران مختلف، از راه‌های متفاوتی برسیم.

سوال اساسی در تحلیل تکنیکال این است که بفهمیم روند تغییرات قیمت سهم صعودی است یا نزولی، و این روند تا کجا ادامه پیدا می‌کند.

نقش تحلیل بنیادی در آموزش بورس چیست؟

تحلیل بنیادی با بررسی صورت مالی، محصول، ساختار مدیریت، وضعیت اقتصادی و پیش‌بینی هزینه‌های تولید و میزان فروش، تلاش می‌کند که بفهمد یک سهم چقدر ارزش دارد.

ممکن است در آینده بازار هم به ارزش ذاتی (intrinsic value) سهم پی ببرد و قیمت بالا برود. ممکن است سهم ارزان بماند، اما با ایجاد سودی فوق‌العاده، سود خوبی به سرمایه‌گذار برساند.

تحلیل بنیادی فقط برای سرمایه‌گذاران بلندمدت نیست. خوب است که نوسان‌گیرها هم درک کلی از وضعیت بنیادی شرکت، مثل دارایی‌ها و بدهی‌ها داشته باشند.

برای یک تحلیل‌گر بنیادی، پایین آمدن قیمت یک سهم ارزنده موقعیتی خوبی برای خرید سهام بیشتر است. چرا که معمولا او می‌خواهد سهم ۵ سال یا بیشتر نگه دارد. برخی تحلیل‌گران بنیادی سهم را برای «تمام عمر» خریداری می‌کنند.

هدف اصلی از تحلیل بنیادی این است که بفهمیم یک سهم چقدر می‌ارزد و آیا قیمت فعلی، بسیار گران یا بسیار ارزان است.

اولین قدم آموزش بورس چیست؟

مقاله آموزش بورس از صفر در این‌جا به پایان می‌رسد، اما در همین نقطه است که مراحل اصلی آموزش بورس شما شروع می‌شود.

برای شروع آموزش بورس اول باید کد بورسی بگیرید. این کار ابتدا به صورت آنلاین و سپس جهت احراز هویت از طریق کارگزاری بورس و دفاتر پیشخوان دولت انجام می‌شود. که در تاریخ نوشتن این مقاله گفته شده قرار است احراز هویت آنلاین انجام شود.

توصیه می‌شود با یک پول کم، مثل 2 یا 3 میلیون تومان سرمایه‌گذاری را شروع کنید که اگر بخش بزرگی از سرمایه خود را از دست دادید، ضرر بزرگی متحمل نشده باشید.

می‌توانید به کمک دوره تحلیل تکنیکال، با اصول اولیه تحلیل نمودار آشنا شوید و همزمان با آموزش، خرید و فروش را هم شروع کنید تا به یک تجربه قابل قبول در این زمینه برسید.

فراموش نکنید که آموزش های بورس یک نقطه پایانی ندارد و شما تا آخر عمر می‌توانید با مفاهیم جدید آشنا شوید و دانش خود را ارتقا بدهید.

در پایان مطلب آموزش بورس از صفر اگر قصد دارید بصورت حرفه ای وارد بازار بورس شوید. می توانید در دوره‌های آموزش آنلاین تالاربورس شرکت کنید.