آشنایی با انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟ با توجه به شرایط اقتصادی جامعه، تحریم‌هایی که بر کشور اعمال شده و اوضاع تورمی حاکم بر جامعه این سوال مطرح می‌شود که برای حفظ ارزش پول استفاده از چه روشی مناسب است؟

قسمت عمده‌ای از جامعه ما را افرادی تشکیل داده‌اند که با روش‌های سرمایه‌گذاری متنوع آشنا نیستند و صرفا تنها بانک را به‌عنوان یک محل مناسب و ایمن برای سرمایه‌گذاری می‌شناسند. چند سالی است که بورس اوراق بهادار به‌عنوان یک محل سرمایه‌گذاری مناسب شناخته شده است ولی اکثر مردم به‌دلیل دغدغه‌ فکری و یا نداشتن اطلاعات کافی وارد بورس نمی‌شوند. افرادی هم هستند که به امید یک شبه پول‌دار شدن وارد بورس می‌شوند و بدون داشتن اطلاعات کافی معامله می‌کنند. این افراد معمولا پس از مواجه با زیان‌های اولیه، با دیدی منفی از بورس خارج می‌شوند.

بیشتر افراد بورس را محلی با ریسک خیلی زیاد می‌شناسند و علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در آن ندارند. اما اگر دانش کافی برای انجام معاملات در این بازار را داشته باشید، خواهید دید که نه‌تنها فقط بازاری پرریسک نیست، بلکه می‌توان بازدهی بسیار خوبی نیز از آن کسب کرد.

این اتفاق زمانی می‌افتد که شما با بازار آشنایی پیدا کرده باشید، توانایی استفاده از تابلو‌های معاملاتی و توانایی تحلیل داشته‌باشید، چه تحلیل بنیادی و چه تحلیل تکنیکال. با استفاده از تحلیل بنیادی می‌توانید شرکت‌های کم‌ریسک را پیدا کنید و به‌دنبال آن با استفاده از تابلو‌خوانی و تحلیل تکنیکال، نقاط ورود و خروج مناسب را پیدا کنید و در صورت اضافه کردن چاشنی صبر به این فرآیند احتمال موفق شدنتان بسیار زیاد خواهد شد. بازار سرمایه یا همان بورس اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاری با دید بلند‌مدت بسیار مناسب است.

اگر از جمله کسانی هستید که به دلیل مشغله کاری، وقت کافی برای آموزش دیدن ندارید ادامه‌ی مطلب می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد.

با توجه به این‌که ارزش پول ما روز‌به‌روز در حال کاهش است و اکثر افراد، با نهادهای سرمایه‌گذاری مختلف آشنایی ندارند. در ادامه می‌خواهیم یکی از معروف‌ترین نهادهای سرمایه‌گذاری را معرفی کنیم که می‌تواند متناسب با نرخ تورم و یا بیشتر از آن رشد کنند.

در ابتدا با انواع روش‌های سرمایه‌گذاری آشنا می‌شویم و سپس به معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلف می‌پردازیم.

انواع روش‌های سرمایه‌گذاری

سرمایه‌گذاری معمولا به دو روش مستقیم و غیر‌مستقیم انجام می‌شود.

سرمایه‌گذاری مستقیم

در سرمایه‌گذاری مستقیم افراد، خود با دانشی که دارند به‌طور مستقیم اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌کنند. اما اگر کسی دانش و یا وقت کافی برای آموزش و سرمایه‌گذاری نداشت، آیا باید بی‌گدار به آب زند و با نا آگاهی معامله کند؟ برای جلوگیری از چنین اتفاقی بحث سرمایه‌گذاری غیر‌مستقیم مطرح شده است.

سرمایه‌گذاری غیر‌مستقیم

در سرمایه‌گذاری غیر‌مستقیم افراد از طریق واسطه‌های مالی، اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند. صندوق‌هایی وجود دارند که با هدف کاهش ریسک سرمایه‌گذاران، برای مدت کوتاهی در سهام و سایر اوراق بهادار نظیر اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری‌هایی که در شرکت‌های مختلف انجام می‌دهند را به‌صورت واحد (Unit)، برای فروش می‌گذارند. با خرید واحدهای این صندوق‌ها به نوعی در سود و زیان سرمایه‌گذاریِ این صندوق‌ها سهیم می‌شویم. صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهاداری نظیر اوراق خزانه اسلامی، گواهی سپرده‌های بانک‌ها و اوراق تجاری که توسط شرکت‌ها منتشر می‌شوند، سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای آشنایی با صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در ایران می‌توانید به سایت fipiran مراجعه کنید.

به‌طور کلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری را می‌شود مانند یک موسسه در نظر گرفت، که پول سرمایه‌گذاران خرد و کلان را جمع‌آوری می‌کند و با روی هم گذاشتن این پول‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مالی مختلف مانند اوراق با درآمد ثابت، سهام و یا... می‌کند. سپس سرمایه‌گذاران خود را در سودی که به‌واسطه سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کسب می‌شود، شریک می‌کند.

به بیانی دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌هایی هستند که برای تامین مالی خود واحدهایی، مانند سهام منتشر می‌کنند. افرادی که تمایلی به سرمایه‌گذاری‌های مستقیم ندارند، با خرید این واحدها، به صندوق‌ها کمک می‌کنند تا سرمایه اولیه مورد نیاز خود را تامین کنند. این صندوق‌ها پس از تامین مالی و جمع‌آوری وجوه نقد، اقدام به سرمایه‌گذاری در سهام، اوراق مشارکت، اوراق خزانه و... می‌کنند و افرادی که واحدهای آن‌ها را خریده بودند بر‌حسب نوع صندوقی که برای سرمایه‌گذاری انتخاب کردند در سود و زیان آن‌ها شریک می‌شوند.

واحدها در صندوق‌های سرمایه‌گذاری را بشناسید!

دو نوع واحد (Unit) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد، واحد‌های سرمایه‌گذاری ممتاز و واحد‌های سرمایه‌گذاری عادی.

واحد‌های سرمایه‌گذاری ممتاز

به واحدهایی که قبل از شروع فعالیت صندوق توسط افراد (موسسان، سرمایه‌گذاران اولیه) خریداری شده، واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز گفته می‌شود. این واحدها قابل انتقال هستند و نمی‌شود آن‌ها را باطل کرد. دارندگان واحدهای ممتاز دارای حق رای در مجامع صندوق‌ها نیز هستند.

واحد‌های سرمایه‌گذاری عادی

به واحدهایی که پس از جمع‌آوری وجوه مورد نیاز و تشکیل پرتفوی به فروش می‌رسند، واحدهای سرمایه‌گذاری عادی می‌گویند. دارندگان واحدهای عادی برخلاف دارندگان واحد‌های ممتاز، حق رای ندارند. این واحدها قابل ابطال و غیر‌قابل انتقال هستند.

مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری

مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری نسبت به سرمایه‌گذاری‌های شخصی:

1. اگر از جمله کسانی هستید که وقت کافی برای آموزش ندارند می‌توانید به این صندوق‌ها که از مدیریت حرفه‌ای و تخصصی برخوردارند مراجعه کنید.
2. این صندوق‌ها به‌دلیل این‌که پرتفویی متنوع برای خود می‌سازند از ریسک پایینی برخوردارند.
3. واحدهای سرمایه‌گذاری که این صندوق‌ها می‌فروشند، به‌دلیل خرید و فروش آسان آن‌ها از درجه نقد‌شوندگی بالایی برخوردارند.
4. این صندوق‌ها خدمات ویژه‌ای به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند.
5. این صندوق‌ها تحت نظارت سازمان بورس هستند و از لحاظ شفافیت اطلاعاتی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. این صندوق‌ها با کسب مجوز از این سازمان کار خود را آغاز می‌کنند، بنابراین می‌توان گفت که این صندوق‌ها قابل اطمینان هستند.

طبقه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های سرمایه‌‌گذاری در دارایی‌های مالی متفاوتی نظیر سهام، اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و... سرمایه‌گذاری می‌کنند. طبق قوانین بازار اوراق بهادار، هر صندوق درصدی از سرمایه‌های دریافتی خود را باید در مواردی که در اساسنامه آن صندوق ذکر شده، سرمایه‌گذاری کند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری را با توجه به دارایی‌های تحت مالکیتشان می‌توان در سه طبقه زیر دسته‌بندی کرد.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت

اگر جزء اشخاص ریسک‌گریز هستید، سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را به شما توصیه می‌کنیم. این صندوق‌ها ریسک بسیار کمی دارند و در کنار ریسک کمشان یک بازدهی قابل قبولی (بازدهی بیش از بازدهی بانک) می‌توانند به شما بدهند.

در رابطه با تقسیم سود، در امیدنامه این شرکت‌ها صحبت شده است. برخی از این صندوق‌ها به دارندگان واحدهایشان در طول سال، سود ثابتی واریز می‌کنند و اگر راجع‌به تقسیم سود در امیدنامه حرفی زده نشده باشد، این درآمدها و سودهایی که توسط صندوق حاصل شده، به دارایی‌های صندوق اضافه می‌شوند و سرمایه‌گذاران از رشد بیشتر دارایی‌هایشان سود خواهند کرد.

دلیل کم‌ریسک بودن این صندوق‌‌ها مربوط به دارایی‌هایی است که مدیریت صندوق در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند. مدیران صندوق‌ها سرمایه اولیه جمع‌آوری شده را به خرید اوراق بهادار بسیار کم‌ریسک مثل اوراق خزانه، اوراق مشارکت و... اختصاص می‌دهند.

قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها نیز همانند سهم‌های موجود در بازار بر اساس فرایند عرضه و تقاضا بازار تعیین می‌شوند. قیمت این واحدها می‌تواند بیشتر یا کمتر از خالص ارزش دارایی‌های صندوق (NAV) باشد. این واحدها در بازار بورس یا فرابورس معامله می‌شوند. 

با توجه به سیاست‌ها و استراتژی‌هایی که در امید‌نامه مطرح می‌شود، مدیر صندوق، حداقل 5 و حداکثر 30 درصد دارایی‌ها را می‌تواند به سرمایه‌گذاری در سهام اختصاص دهد. همچنین ما‌بقی دارایی‌ها را حداقل 70 و حداکثر 95 درصد را می‌توان به سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت اختصاص داد.

برای مثال اگر این مدیر 20 درصد از سرمایه کل را به سرمایه‌گذاری در سهام اختصاص دهد، 80 درصد باقی‌مانده را باید در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام

سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها را می‌شود به افراد ریسک‌پذیر پیشنهاد داد. در این صندوق‌ها قسمت عمده‌ سرمایه، به سرمایه‌گذاری در سهام اختصاص داده می‌شود و مابقی در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شوند. در این صندوق‌ها حداقل 70 درصد دارایی‌ها در سهام شرکت‌های بورسی و یا فرابورسی سرمایه‌گذاری می‌شوند و مابقی در اوراق با  درآمد ثابت مثل سپرده بانکی، اوراق مشارکت و...سرمایه‌گذاری می‌شوند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی ممکن است استراتژی‌های متفاوت از هم داشته باشند. بنابراین قبل از ورود به این صندوق‌ها حتما امیدنامه آن را بررسی کنید تا متوجه استراتژی مدیر صندوق شوید. برخی از مدیران به صورت محافظه‌کارانه، برخی میانه‌رو و برخی به‌صورت تهاجمی در سرمایه‌گذاری در سهام عمل می‌کنند.

ریسک این صندوق‌ها در مقایسه با صندوق با درآمد ثابت بیشتر است، چون حجم عمده‌ای از سرمایه در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود که نوسانات بیشتری نسبت به سایر دارایی‌ها دارد.

این صندوق‌ها در دوران رشد اقتصادی و یا شرایط تورمی، عملکرد بهتری نسبت به سایر صندوق‌ها دارند، چون این صندوق‌ها هم جهت با بازار بورس رشد می‌کنند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط

این صندوق‌ها را می‌شود به افرادی که نه ریسک‌پذیر هستند و نه ریسک‌گریز توصیه کرد. این صندوق‌ها معمولا در سهام و اوراق با درآمد ثابت به یک نسبت سرمایه‌گذاری می‌کنند.

این صندوق‌ها را از لحاظ ریسک و بازدهی می‌توان در حد وسط دو صندوق سرمایه‌گذاری در سهام و صندوق با درآمد ثابت دانست. نسبت سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق با درآمد ثابت همیشه یکسان نیست و قابل نوسان است. اما این نوسان نمی‌تواند بیش از دامنه 40 تا 60 درصد انجام شود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط تاثیر‌پذیری کمتری نسبت به صندوق‌های سهامی، در شرایط تورمی دارند.

صندوق سرمایه‌گذاری طلا

خطر سرقت یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که افراد در خرید فیزیکی طلا با آن مواجه هستند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا، مشکلاتی نظیر حمل‌ و نقل فیزیکی طلا، خطر سرقت و یا خطر کلاهبرداری توسط سایر افراد را از بین برده است. همچنین با خرید طلا، هنگام فروش آن مقدار زیادی از ارزش واقعی آن طلا به‌عنوان هزینه ساخت کالا کم می‌کنند که با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا این هزینه از بین می‌رود و تنها کارمزد بسیار کمی بابت خرید و فروش باید بپردازید.

نحوه‌ی سرمایه‌گذاری در صندوق طلا، مانند سرمایه‌گذاری در سایر صندوق‌ها می‌باشد. در این صندوق‌ها حداقل 70 درصد سرمایه صندوق باید در سکه، طلا و یا اوراق مشتقه مبتنی بر طلا سرمایه‌‌گذاری شود و مابقی آن (30 درصد باقی‌مانده) در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازارگردانی

این صندوق‌ها به‌طور تخصصی فقط در سهام و حق تقدمِ خرید سهام، سرمایه‌گذاری می‌کنند. در امیدنامه این صندوق‌ها چند سهم برای سرمایه‌گذاری و نظارت بر آن تعیین شده است. این صندوق‌ها با روان‌سازی معاملات از به‌وجود آمدن صف‌های خرید و فروش جلوگیری می‌کنند. دخالت و سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها در سهم‌های مشخص شده، معمولا نقدشوندگی سهام را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که قیمت سهام با ارزش ذاتی آن نزدیک‌تر شود. با توجه به نوع فعالیت این صندوق‌ها، مشتریان آن عموما افراد حقوقی هستند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه

این صندوق‌ها از صندوق‌های سرمایه‌گذاری تامین مالی هستند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه، وجوه مورد نیاز برای پروژه‌های مختلفِ از پیش تعیین شده‌ را جمع‌آوری می‌کند. وجوه جمع‌آوری شده برای پیشرفت پروژه و بهره‌وری آن استفاده می‌شوند.

این صندوق‌ها حدود 90 درصد (یا بیشتر)، از سرمایه خود را روی پروژه‌ مورد نظر سرمایه‌گذاری می‌کنند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه

از دیگر صندوق‌های تامین مالی می‌توان صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه را نام برد. هدف تشکیل این صندوق‌ها، تامین مالی شرکت‌های کوچکِ تازه تاسیس (مثل شرکت‌های دانش‌بنیان) است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه سرمایه‌های خرد و کلان افراد حقیقی و حقوقی را جمع‌آوری کرده می‌کنند. این سرمایه جمع‌آوری شده را در شرکت‌هایی نو‌پا که به منابع مالی کافی دسترسی ندارند، سرمایه‌گذاری می‌کنند.

ریسک این صندوق‌ها بسیار بالا است، دلیل ریسک بالای آن هم می‌توان به نوپا بودن صنایع ربط داد، ممکن است شرکت‌های کوچک در کارشان موفق نشوند و سرمایه‌گذاران صندوق‌ها با ضررهای زیادی رو‌به‌رو شوند، اما در صورت پیشرفت کار و بزرگ شدن شرکت، بازدهی بسیار زیادی هم می‌توانند داشته باشند. دلیل نام‌گذاری صندوق نیز همین ریسک و بازده بالای آن است.

صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان

این صندوق‌ها به‌منظور تامین مالی پروژه‌های ساختمانی در قالب یک شخصیت حقوقی تاسیس می‌شوند. با سرمایه‌گذاری در واحدهای این صندوق‌ها حتی افرادی هم که پول کافی برای خرید املاک ندارند، پس از اتمام پروژه و فروش واحدهای ساختمانی می‌توانند سود کسب کنند.

جمع‌بندی صندوق های سرمایه گذاری

در این مقاله با انواع روش‌های سرمایه‌گذاری مستقیم و غیر‌مستقیم آشنا شدیم. همچنین بیان شد که اگر زمان یا دانش کافی برای سرمایه‌گذاری مستقیم ندارید، می‌توانید از روش‌های سرمایه‌گذاری غیر‌مستقیم استفاده کنید. یکی  از نهادهای مالی معروف برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و انواع آن در این مقاله معرفی شد. افراد می‌توانند با توجه به سرمایه اولیه و ویژگی‌های شخصیتی خود نظیر ریسک‌پذیری، یکی از این صندوق‌ها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند. 

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.