عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO) چیست؟ از مفهوم تا سرمایه‌گذاری

علی تازه وارد دنیای ارزهای دیجیتال شده و این روزها از دوستش می‌شنود که در یک عرضه اولیه ارز دیجیتال شرکت کرده و سود خوبی به دست آورده است. شاید برای شما هم این سؤال پیش آمده باشد که عرضه اولیه ارز دیجیتال یا ICO چیست و چگونه برخی افراد از آن سودهای چند برابری کسب می‌کنند. ICO (Initial Coin Offering) همان مفهومی است که بارها در اخبار دنیای کریپتو شنیده‌ایم؛ روشی برای عرضه اولیه یک ارز دیجیتال جدید به بازار، درست مثل وقتی که شرکتی برای اولین بار سهامش را به مردم عرضه می‌کند.

در این مقاله با لحنی ساده و داستان‌محور، قدم‌به‌قدم شما را با مفهوم ICO، روش سرمایه‌گذاری در آن، جنبه‌های فنی و قانونی و همین‌طور مزایا و معایب این نوع سرمایه‌گذاری آشنا خواهیم کرد. پس اگر دوست دارید بدانید ICO چگونه کار می‌کند و آیا می‌تواند سکوی پرتاب بعدی سرمایه شما باشد یا نه، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO) چیست؟

زمانی که یک پروژه ارز دیجیتال جدید به سرمایه برای راه‌اندازی نیاز دارد، به جای جذب سرمایه‌گذار سنتی، می‌تواند از علاقه‌مندان دنیای کریپتو کمک بگیرد. عرضه اولیه ارز دیجیتال در واقع فرآیندی است که طی آن یک تیم توسعه‌دهنده، برای اولین بار کوین یا توکن پروژه خود را مستقیماً به عموم مردم پیش‌فروش می‌کند. عبارت ICO مخفف Initial Coin Offering است که به معنی "عرضه اولیه سکه یا کوین" می‌باشد. در ICO، سرمایه‌گذاران در ازای پرداخت پول (اغلب ارزهای دیجیتال شناخته‌شده مثل بیت‌کوین یا اتریوم)، توکن‌های جدید آن پروژه را دریافت می‌کنند. اگر پروژه موفق شود و آن توکن ارزشمند شود، سرمایه‌گذاران اولیه سود بسیار بالایی کسب خواهند کرد.

برای درک بهتر، تصور کنید پیش‌فروش یک واحد آپارتمان را در نظر بگیریم. فرض کنید حامد می‌خواهد یک مجتمع ۱۰ واحدی بسازد اما سرمایه کافی (مثلاً ۱۰ میلیارد تومان) ندارد. او می‌تواند ۵ واحد از آپارتمان‌های آینده را پیش‌فروش کند، مثلاً هر واحد را به نصف قیمت کنونی بازار بفروشد. به این ترتیب خریداران واحدها را ارزان‌تر می‌خرند و حامد نیز سرمایه لازم برای ساخت پروژه را به دست می‌آورد. بعد از آماده شدن آپارتمان‌ها، خریداران صاحب واحدهایی می‌شوند که اکنون ارزش بازارشان دو برابر قیمت پیش‌خرید است. ICO دقیقاً مشابه همین ایده در دنیای ارزهای دیجیتال است؛ توسعه‌دهندگان توکن‌های پروژه خود را قبل از راه‌اندازی رسمی پیش‌فروش می‌کنند تا سرمایه اولیه جمع‌آوری شود و خریداران امیدوارند توکن‌ها پس از عرضه رسمی گران‌تر شوند.

تفاوت ICO با عرضه اولیه سهام (IPO)

بسیاری ICO را با عرضه اولیه سهام (IPO) مقایسه می‌کنند. IPO زمانی است که یک شرکت سنتی برای نخستین بار سهام خود را در بورس به عموم عرضه می‌کند. در جدول زیر تفاوت‌های کلیدی ICO و IPO را مشاهده می‌کنید:

همان‌طور که دیده می‌شود، در ICO شما مالک سهام شرکت نمی‌شوید بلکه توکن یک پروژه را می‌خرید که ممکن است بعدها ارزش پیدا کند یا نکند. همچنین مقررات ICOها هنوز به اندازه بازار بورس سفت‌وسخت نیست؛ به همین دلیل ریسک کلاهبرداری و شکست پروژه در ICO به مراتب بیشتر است. از سوی دیگر، مشارکت در ICO برای عموم آزادتر است. هر کسی در هر کجای دنیا می‌تواند در یک ICO سرمایه‌گذاری کند؛ برخلاف IPO که نیاز به ثبت‌نام در بورس و دریافت کد بورسی دارد و تنها از طریق کارگزاری‌های بورس امکان‌پذیر است.

ICO چگونه کار می‌کند؟ (فرآیند فنی و اجرای ICO)

اکنون که با مفهوم کلی ICO آشنا شدیم، بد نیست کمی دقیق‌تر به فرآیند انجام یک ICO و جنبه‌های فنی آن نگاه کنیم. معمولاً مراحل اجرای یک ICO توسط تیم پروژه به صورت زیر است:

• تهیه سپیدنامه (Whitepaper): تیم پروژه ابتدا یک سند جامع به نام وایت‌پیپر تهیه می‌کند. وایت‌پیپر در واقع طرح توجیهی و توضیح فنی پروژه است که هدف، روش کار، ویژگی‌های فنی، نقشه راه توسعه و میزان سرمایه مورد نیاز را تشریح می‌کند. سرمایه‌گذاران بالقوه با مطالعه سپیدنامه متوجه می‌شوند این پروژه دقیقاً چه مشکلی را حل می‌کند و چه برنامه‌ای برای رشد دارد. یک وایت‌پیپر شفاف و قوی می‌تواند اعتماد افراد را جلب کند، در حالی که یک وایت‌پیپر مبهم یا کپی‌برداری‌شده زنگ خطری برای کلاهبرداری باشد.
• ایجاد توکن و زیرساخت فنی: بیشتر ICOها بر بستر بلاکچین‌های موجود (مثل اتریوم) انجام می‌شوند. تیم توسعه‌دهنده با استفاده از قرارداد هوشمند، توکن‌های پروژه را ایجاد می‌کند. قرارداد هوشمند (Smart Contract) مجموعه‌ای از کدهای برنامه‌نویسی روی بلاکچین است که توزیع توکن‌ها و قوانین فروش را خودکارسازی می‌کند. برای مثال، یک قرارداد هوشمند طوری نوشته می‌شود که مثلاً در مقابل هر 0.1 اتریوم واریزی، 100 توکن جدید به خریدار اختصاص دهد. این فرآیند خودکار و شفاف است؛ به‌طوری‌که پس از واریز وجه توسط سرمایه‌گذار، قرارداد به صورت خودکار توکن‌های مربوطه را به کیف پول او ارسال می‌کند.
• اعلام عمومی و بازاریابی: پس از آماده شدن فنی، پروژه ICO خود را به جامعه معرفی می‌کند. معمولاً یک وب‌سایت رسمی راه‌اندازی می‌شود که شمارش معکوس شروع فروش توکن‌ها، آدرس قرارداد جهت خرید توکن و جزئیات ICO (مانند قیمت هر توکن، سقف سرمایه درنظرگرفته‌شده، مدت زمان فروش) در آن ذکر شده است. تیم پروژه در شبکه‌های اجتماعی، انجمن‌های گفت‌وگوی رمز ارز (مثل Bitcointalk) و رسانه‌های خبری، ICOی خود را تبلیغ می‌کند تا توجه سرمایه‌گذاران علاقه‌مند را جلب نماید.
• فروش توکن‌ها (Crowdsale): در تاریخ و ساعت مقرر، فروش توکن‌های ICO آغاز می‌شود. افراد علاقه‌مند معمولاً باید مبلغ مشخصی ارز دیجیتال (اغلب اتریوم یا بیت‌کوین) را به آدرس قرارداد هوشمند پروژه واریز کنند. به محض دریافت وجه، قرارداد هوشمند مقدار معینی از توکن‌های جدید را به کیف پول خریدار انتقال می‌دهد. فروش ممکن است چند ساعت، چند روز یا حتی چند هفته باز بماند تا تعداد توکن‌های برنامه‌ریزی‌شده فروخته شوند. برخی ICOها در عرض چند دقیقه کاملاً فروش می‌روند (به دلیل تقاضای بالا)، در حالی که برخی دیگر ممکن است موفق به جذب کل سرمایه هدف‌گذاری‌شده نشوند.
• پایان ICO و ورود توکن به بازار: پس از اتمام فروش اولیه، مرحله ICO پایان می‌یابد. حال تیم پروژه به سراغ توسعه محصول و عملی کردن وعده‌های خود می‌رود. توکن فروخته‌شده نیز معمولاً در صرافی‌های ارز دیجیتال لیست می‌شود تا قابل خرید و فروش برای همه مردم گردد. اینجاست که قیمت توکن در بازار آزاد تعیین می‌شود. اگر پروژه موفق و پرطرفدار باشد، تقاضا برای توکن افزایش یافته و قیمت آن نسبت به زمان ICO رشد می‌کند؛ در غیر این صورت ممکن است قیمت توکن افت کند یا پروژه کاملاً شکست بخورد.

یکی از مشهورترین ICOهای تاریخ مربوط به پروژه اتریوم (Ethereum) است. اتریوم در سال ۲۰۱۴ طی یک ICO توانست حدود ۱۸ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری کند. آن زمان هر واحد اتر (توکن اتریوم) فقط چند سنت ارزش داشت. امروز اتریوم یکی از بزرگ‌ترین ارزهای دیجیتال دنیاست و قیمت هر اتر صدها دلار است. سرمایه‌گذارانی که در ICO اتریوم شرکت کرده بودند، در سال‌های بعد به سود باورنکردنی دست یافتند. البته در مقابل این نمونه موفق، صدها پروژه ICO نیز بوده‌اند که پس از جذب سرمایه، هیچ‌گاه به وعده‌هایشان عمل نکردند و سرمایه شرکت‌کنندگان تقریباً صفر شده است.

چگونه در ICO سرمایه‌گذاری کنیم؟ (مراحل شرکت در عرضه اولیه ارز دیجیتال)

حال که با سازوکار ICO آشنا شدید، ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که چگونه می‌توان در یک ICO شرکت کرد و از کجا باید شروع نمود. در این بخش به زبان ساده مراحل قدم‌به‌قدم برای سرمایه‌گذاری در ICO را مرور می‌کنیم. اگرچه مشارکت در هر ICO جزئیات خاص خودش را دارد، اما به طور کلی می‌توانید از این راهنما برای آمادگی و انجام کار استفاده کنید:

1. تحقیق و شناسایی ICOهای معتبر: قبل از هر چیز باید ICO مناسبی را پیدا کنید. برای این کار می‌توانید اخبار سایت‌های معتبر حوزه رمز ارز را دنبال کنید یا در شبکه‌های اجتماعی مرتبط با کریپتو عضو شوید. معمولاً پروژه‌های جدید، چند هفته یا چند ماه قبل از تاریخ ICO اطلاع‌رسانی می‌شوند. از پلتفرم‌های آنلاین فهرست‌کننده ICOهای آینده نیز می‌توان استفاده کرد (البته همیشه با دید انتقادی نگاه کنید). مهم است که درباره هر پروژه‌ جزئیات کافی جمع‌آوری کنید و فریب تبلیغات اغراق‌آمیز را نخورید. هیچ‌وقت کورکورانه صرفاً به خاطر اسم جذاب یا وعده سود زیاد وارد ICO نشوید.
2. ارزیابی پروژه و تیم آن: پس از انتخاب یک ICO که نظرتان را جلب کرده، نوبت به بررسی دقیق‌تر می‌رسد. وایت‌پیپر (سپیدنامه) پروژه را با دقت بخوانید تا بفهمید هدف پروژه چیست، مشکل چه چیزی را حل می‌کند و چه برنامه عملی برای دستیابی به اهدافش دارند. همچنین تیم بنیان‌گذار و توسعه‌دهندگان را ارزیابی کنید: آیا افراد شناخته‌شده و متخصصی پشت پروژه هستند؟ سابقه و رزومه اعضا چیست؟ پروژه آیا حامیان یا سرمایه‌گذاران مطرح دارد؟ وجود یک تیم قدرتمند و پاسخگو نشانه مثبتی است. مراقب پروژه‌هایی باشید که تیم‌شان گمنام یا پنهان است. به علاوه، به جامعه هواداران پروژه در فضای مجازی (تلگرام، توییتر، گیت‌هاب و غیره) سری بزنید؛ وجود یک جامعه فعال و مشتاق نشان می‌دهد پروژه پویایی بیشتری دارد.
3. آماده‌سازی ملزومات (کیف پول و ارز دیجیتال): برای شرکت در اکثر ICOها شما باید از قبل مقداری ارز دیجیتال (معمولاً اتریوم یا بیت‌کوین) تهیه کنید. چون پرداخت سرمایه در عرضه اولیه‌ها اغلب با این ارزها انجام می‌شود، نه پول نقد یا ریال. اگر هنوز ارز دیجیتال ندارید، همین حالا شروع کنید و در یک صرافی ارز دیجیتال معتبر ثبت‌نام کنید. به عنوان مثال، می‌توانید از یک صرافی ایرانی مانند نوبیتکس استفاده کنید و به راحتی با تومان اتریوم بخرید. پس از آن، نیاز به یک کیف پول ارز دیجیتال دارید که کنترل کامل آن دست خودتان باشد (مثلاً کیف پول‌های مشهوری چون MetaMask برای اتریوم). دلیلش این است که برای دریافت توکن‌های ICO، باید آدرسی را ارائه کنید که تحت کنترل شماست. (نباید توکن‌های ICO را به آدرس کیف پول صرافی خود واریز کنید، چون ممکن است صرافی آن توکن جدید را پشتیبانی نکند.)
4. ثبت‌نام یا انجام مراحل KYC (در صورت نیاز): برخی از ICOهای معتبر به منظور رعایت قوانین و جلوگیری از مشارکت افراد متخلف، از شما می‌خواهند قبل از خرید توکن مراحل احراز هویت (KYC) را انجام دهید. این مراحل ممکن است شامل ثبت نام در وب‌سایت رسمی پروژه و ارسال مدارک شناسایی باشد. البته بسیاری از ICOهای قدیمی چنین الزامی نداشتند، اما اخیراً به دلیل قوانین ضدپولشویی، این روند رایج‌تر شده است. توجه داشته باشید که در صورت الزامی بودن KYC، معمولاً کاربران برخی کشورها (مانند آمریکا به دلیل قوانین سخت‌گیرانه SEC، یا کشورهایی که تحت تحریم هستند) اجازه شرکت ندارند. متأسفانه این موضوع می‌تواند برای کاربران داخل ایران نیز چالش ایجاد کند. پس بهتر است قبل از اقدام، بررسی کنید آیا محدودیتی برای کاربران ایرانی ذکر شده است یا خیر.
5. واریز وجه و خرید توکن ICO: در زمان شروع عرضه اولیه، مطابق دستورالعملی که توسط تیم پروژه اعلام شده، اقدام به خرید کنید. معمولاً پروژه یک آدرس کیف پول (روی شبکه بلاکچین مربوطه) یا یک وب‌سایت رسمی برای خرید ارائه می‌دهد. شما باید مقدار مورد نظر ارز دیجیتال (مثلاً 0.1 یا 0.5 اتریوم) را به آن آدرس واریز کنید. حتماً آدرس را دقیق و صحیح کپی کنید تا اشتباه نکنید، زیرا تراکنش‌های کریپتو غیرقابل برگشت هستند. بعد از پرداخت، منتظر بمانید تا توکن‌های جدید به آدرس کیف پولی که ارائه داده بودید ارسال شوند. گاهی انتقال توکن بلافاصله توسط قرارداد هوشمند انجام می‌شود و گاهی پس از اتمام کل فروش اولیه، توکن‌ها در یک مرحله به همه شرکت‌کنندگان توزیع می‌شود. این جزئیات در اطلاعیه‌های ICO معمولاً ذکر می‌شود.
6. پیگیری وضعیت پروژه و نگهداری توکن‌ها: پس از خرید، شما تبدیل به یکی از سرمایه‌گذاران پروژه شده‌اید. اکنون لازم است توکن‌های خود را ایمن در کیف پول‌تان نگهداری کنید. همچنین اخبار و پیشرفت‌های پروژه را دنبال کنید. معمولاً پروژه‌های خوب پس از ICO، توسعه محصول را طبق نقشه راه ادامه می‌دهند و به‌روزرسانی‌های مستمر به جامعه می‌دهند. در زمان مناسب که توکن روی صرافی‌ها لیست شد، درباره استراتژی خروج یا نگهداری بلندمدت تصمیم بگیرید. برخی ترجیح می‌دهند به محض چند برابر شدن قیمت، سود خود را نقد کنند؛ برخی دیگر به پروژه ایمان دارند و مدت طولانی‌تری نگه می‌دارند. این تصمیم کاملاً بستگی به تحلیل و هدف مالی شما دارد.

توجه داشته باشید که هرگز تمام سرمایه خود را روی یک ICO متمرکز نکنید. بازار ارز دیجیتال بسیار پرنوسان است و شکست خوردن یک پروژه به معنی از دست رفتن تمام پول شما خواهد بود. بهتر است مدیریت ریسک داشته باشید و فقط بخش کوچکی از سبد سرمایه‌گذاری خود را به ICOهای پرخطر اختصاص دهید.

وضعیت قانونی ICO در جهان و ایران

یکی از جنبه‌های بسیار مهم ICO، بحث قوانین و مقررات است. از آنجا که عرضه اولیه ارز دیجیتال ترکیبی از فناوری، سرمایه‌گذاری و جمع‌سپاری عمومی است، بسیاری از دولت‌ها و نهادهای ناظر هنوز در حال شکل دادن به چارچوب‌های قانونی برای آن هستند.

قوانین ICO در کشورهای مختلف

در سطح جهانی، موضع قانون‌گذاران در قبال ICOها متفاوت بوده است. در سال‌های ۲۰۱۷-۲۰۱۸ که تب ICO بالا گرفت، کشورهایی مانند چین و کره جنوبی به دلیل نگرانی از کلاهبرداری و خروج سرمایه، ICO را به طور کامل ممنوع اعلام کردند. در مقابل، کشورهایی مثل سوئیس و سنگاپور رویکردی نسبی اتخاذ کردند و برای ICOها تحت شرایطی اجازه فعالیت دادند (مثلاً با ثبت شرکت و ارائه مستندات به نهادهای مالی). در ایالات متحده آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) بسیاری از توکن‌های ICO را نوعی اوراق بهادار تلقی می‌کند. به همین دلیل، پروژه‌هایی که می‌خواهند در آمریکا سرمایه جذب کنند باید ثبت‌های قانونی پیچیده‌ای انجام دهند، در غیر این صورت فروش توکن آنها غیرقانونی محسوب می‌شود. خلاصه اینکه در نبود قوانین یکپارچه جهانی، هر کشوری ساز خود را می‌زند. برای یک سرمایه‌گذار عادی بین‌المللی، این بدان معناست که حتماً باید بررسی کند آیا مشارکت او از نظر محل سکونتش مجاز است یا نه. (البته در عمل بسیاری از افراد این محدودیت‌ها را دور می‌زنند، اما آگاهی از آنها ضروری است.)

ICO در ایران؛ تجربه‌ها و محدودیت‌ها

اما در ایران وضعیت ICOها چگونه است؟ واقعیت این است که تا به امروز (سال ۱۴۰۴ شمسی)، مقررات مدونی برای عرضه اولیه ارز دیجیتال در ایران تدوین نشده است. نه بانک مرکزی و نه سازمان بورس هنوز چارچوب مشخصی برای ICO ارائه نداده‌اند. به بیان ساده، ICO در ایران نه کاملاً قانونی است و نه کاملاً غیرقانونی؛ بلکه در منطقه خاکستری قرار دارد. در سال‌های اخیر برخی استارتاپ‌های ایرانی حوزه بلاکچین ابراز تمایل کردند از روش ICO برای جذب سرمایه استفاده کنند، اما به خاطر نبود اطمینان قانونی و نگرانی از برخوردهای احتمالی، عملاً ICO مطرح و شناخته‌شده‌ای در داخل کشور برگزار نشده است.

از دید سرمایه‌گذاران ایرانی، شرکت در ICOهای خارجی نیز با چالش‌هایی همراه است. مهم‌ترین مسئله وجود تحریم‌های بین‌المللی است که باعث می‌شود برخی پروژه‌های خارجی، صراحتاً در مقرراتشان مشارکت کاربران ایرانی را ممنوع کنند. حتی اگر پروژه‌ای چنین محدودیتی نگذارد، موانع عملی مثل دشواری در پرداخت (خرید اتریوم و بیت‌کوین) و عدم امکان احراز هویت با مدارک ایرانی در برخی پلتفرم‌ها، مشکلاتی برای کاربر ایجاد می‌کند. با این حال، بسیاری از افراد داخل ایران تاکنون در ICOهای بین‌المللی شرکت کرده‌اند و راهکارهایی مانند استفاده از صرافی‌های داخلی برای تبدیل ریال به ارز دیجیتال و به‌کارگیری کیف پول‌های شخصی برای ارسال سرمایه به قرارداد ICO را به کار گرفته‌اند. به بیان دیگر، برای کاربران ایرانی امکان شرکت در ICOها وجود دارد اما ریسک‌های دوچندانی نیز به همراه دارد. از منظر نهادهای داخلی، هنوز موضع رسمی روشنی وجود ندارد؛ ولی مانند سایر فعالیت‌های حوزه رمز ارز (مانند خرید و فروش بیت‌کوین)، احتمالاً در صورت بروز تخلف یا کلاهبرداری، پیگیری حقوقی آن دشوار خواهد بود چون بستری غیرقانونی تعریف نشده است.

بنابراین، تا زمانی که وضعیت قوانین مشخص نشده، همواره فرض را بر این بگذارید که در صورت وقوع مشکل (مثلاً اگر پروژه ICO پول شما را بردارد و ناپدید شود)، دست شما از نظر حقوقی به جایی بند نخواهد بود. پس احتیاط چند برابر داشته باشید و تنها در پروژه‌هایی سرمایه‌گذاری کنید که به اعتبارشان اطمینان دارید.

مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در ICO

همان‌طور که تاکنون متوجه شده‌اید، شرکت در ICO می‌تواند فرصت‌های جذاب اما در عین حال خطرناکی را برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد. در این بخش به طور خلاصه مزایا و معایب ICO را مرور می‌کنیم تا با دید بازتری تصمیم بگیرید.

مزایای ICO برای سرمایه‌گذاران

• امکان کسب سود بسیار بالا: مهم‌ترین انگیزه مشارکت در ICO، امید به چند برابر شدن سرمایه است. اگر در پروژه‌ای سرمایه‌گذاری کنید که بعدها رشد بزرگی کند، بازده شما ممکن است صدها یا هزاران درصد باشد (اتفاقی که برای خریداران اولیه اتریوم، بایننس‌کوین و... افتاد). ورود در مرحله اولیه، شما را جزو اولین سهامداران (توکن‌داران) آن پروژه می‌کند و در صورت موفقیت پروژه، پاداش جسارت اولیه خود را می‌گیرید.
• دسترسی آزاد برای همه: برخلاف بسیاری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری سنتی که فقط در دسترس ثروتمندان یا افراد خاص است، ICO تقریباً به روی همه باز است. هر کسی با هر میزان سرمایه (حتی مبالغ کوچک) و از هر جای دنیا می‌تواند در یک ICO شرکت کند. این دموکراتیک بودن سرمایه‌گذاری یکی از جذابیت‌های دنیای ارز دیجیتال است که فرصت ورود به پروژه‌های نوآور را به افراد عادی می‌دهد.
• حمایت از نوآوری و فناوری‌های جدید: وقتی شما در یک ICO شرکت می‌کنید، در واقع از یک ایده یا فناوری جدید پشتیبانی مالی می‌کنید. بسیاری از علاقه‌مندان کریپتو از اینکه در شکل‌گیری پروژه‌های آینده‌دار سهیم باشند، لذت می‌برند. به بیان دیگر، مشارکت در ICO تنها جنبه مالی ندارد بلکه نوعی سهیم شدن در چشم‌انداز آینده فناوری است. مثلا کسی که در ICO یک پروژه حوزه انرژی سبز یا یک بازی متاورسی سرمایه‌گذاری می‌کند، احساس می‌کند بخشی از آن جنبش است.
• تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری: افزودن دارایی‌های پرریسک اما پرسود (مانند توکن‌های ICO) به سبد، می‌تواند در کنار سایر سرمایه‌گذاری‌ها تعادل ایجاد کند. اگر چه باید درصد کمی را به آن اختصاص داد، اما همان درصد کم هم در صورت موفقیت می‌تواند نقش ضربه‌گیر و افزایش‌دهنده بازده کلی سبد را داشته باشد.

معایب و ریسک‌های ICO

• احتمال کلاهبرداری (Scam) بالا: تلخ اما واقعی – حوزه ICO جولانگاه کلاهبرداران زیادی بوده است. به دلیل نبود نظارت کافی، افراد سودجو با ایجاد پروژه‌های صوری و وعده‌های دروغین، پول مردم را جمع کرده‌اند و متواری شده‌اند. تشخیص ICOهای کلاهبرداری همیشه آسان نیست، چرا که وب‌سایت‌ها و وایت‌پیپرهای ظاهراً معتبری ارائه می‌کنند. اگر بدون تحقیق کافی وارد چنین ICOهایی شوید، تقریباً هیچ تضمینی برای بازگشت پولتان وجود ندارد. (در انتهای این مقاله در سوالات متداول توضیح داده‌ایم که چگونه نشانه‌های یک ICO کلاهبرداری را تشخیص دهید.)
• عدم موفقیت پروژه و از بین رفتن سرمایه: حتی اگر نیت تیم برگزارکننده کاملاً صادقانه باشد، باز هم تضمینی برای موفقیت پروژه وجود ندارد. بسیاری از استارتاپ‌های کریپتویی پس از جذب سرمایه نتوانسته‌اند محصول نهایی را بسازند یا به اندازه کافی کاربر جذب کنند. در نتیجه توکن آنها بی‌ارزش شده و سرمایه خریداران ICO عملاً از بین رفته است. ریسک شکست پروژه در ICO بسیار بالا است؛ مخصوصاً در بازارهای نزولی که علاقه کلی به رمز ارزها افت می‌کند.
• نبود قوانین و حمایت حقوقی: همان‌طور که در بخش مقررات اشاره شد، خلأ قانونی در زمینه ICO به این معناست که شما هنگام بروز مشکل، مسیر حقوقی روشنی برای شکایت ندارید. برخلاف بازار بورس که یک سازمان ناظر (مثل سازمان بورس) تخلفات را پیگیری می‌کند، در دنیای ICO خودتان مسئول محافظت از دارایی خود هستید. این مسئله خصوصاً برای کاربران ایرانی جدی‌تر است، چون حتی اگر کشوری پروژه را تحت پیگرد قرار دهد، امکانش هست که شامل حال ایرانی‌ها نشود.
• نقدشوندگی پایین در ابتدای کار: وقتی شما یک توکن ICO می‌خرید، ممکن است تا مدتی آن توکن در هیچ صرافی ارز دیجیتال بزرگی لیست نشود. این یعنی اگر پشیمان شوید یا نیاز به پولتان داشته باشید، به راحتی نمی‌توانید توکن را بفروشید. باید منتظر لیست شدن در صرافی‌ها و وجود خریدار برای آن باشید. به این مشکل نقدشوندگی پایین می‌گویند که یکی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری در مراحل اولیه است.
• نوسانات قیمتی شدید: حتی در صورت موفقیت نسبی پروژه، قیمت توکن تازه‌وارد ممکن است در آغاز ورود به بازار دچار نوسانات شدید شود. تجربه نشان داده برخی توکن‌ها بلافاصله پس از شروع به معامله، افت قیمت پیدا می‌کنند (زیرا عده‌ای که در ICO خریده بودند شروع به فروش و سیو سود می‌کنند). بنابراین ممکن است مدتی طول بکشد تا قیمت به سطح مطلوب شما برسد و در این مدت باید نوسانات گاه شدید را تحمل کنید.

به طور خلاصه، ICO مثل یک شمشیر دو لبه است: از یک سو فرصتی وسوسه‌انگیز برای سودهای بزرگ فراهم می‌کند و از سوی دیگر ریسک از دست رفتن سرمایه را به شدت افزایش می‌دهد. توصیه می‌کنیم اگر تازه‌کار هستید، حتماً با احتیاط و پس از مشورت با افراد آگاه وارد ICOها شوید و هیچ‌گاه تمام تخم‌مرغ‌های خود را در این سبد نگذارید.

نتیجه‌گیری

عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO) یکی از مفاهیم پایه و در عین حال جذاب دنیای کریپتوکارنسی است که در این مقاله سعی کردیم آن را به زبان ساده اما کامل برای شما توضیح دهیم. ICO راهی است برای پروژه‌های بلاکچینی تا سرمایه جمع کنند و راهی است برای سرمایه‌گذاران تا در مراحل ابتدایی روی ایده‌های نوآورانه سرمایه‌گذاری کنند. داستان‌های موفقیت بزرگی از ICOها وجود دارد که افراد عادی را یک‌شبه ثروتمند کرده، اما در کنار آن شکست‌ها و کلاهبرداری‌های زیادی هم رخ داده که باید درس عبرتی برای همه ما باشد.

اگر بخواهیم چند نکته کلیدی را جمع‌بندی کنیم، باید بگوییم: اول تحقیق، دوم تحقیق، و سوم هم تحقیق! هرگز صرفاً بر پایه هیجان و جو موجود وارد یک ICO نشوید. وایت‌پیپر را بخوانید، پروژه و تیمش را ارزیابی کنید، کوچک شروع کنید و مدیریت ریسک داشته باشید. ICO می‌تواند سکوی پرتاب سرمایه شما باشد، به شرط آنکه کمربند ایمنی را بسته باشید! امیدواریم با خواندن این مقاله پاسخ سؤالاتتان را گرفته باشید و حالا با دید بازتری تصمیم بگیرید که آیا ICO گزینه مناسبی برای شما هست یا خیر. آینده از آن کسانی است که علم و آگاهی را سرلوحه سرمایه‌گذاری خود قرار می‌دهند.

در نهایت فراموش نکنید که دنیای ارزهای دیجیتال پر از فرصت‌های جدید (مانند IEOها، IDOها و سایر روش‌های جذب سرمایه) است. یادگیری مستمر و به‌روز ماندن در این حوزه به شما کمک می‌کند بهترین تصمیم‌ها را در مناسب‌ترین زمان بگیرید. موفق باشید!

سوالات پرتکرار (FAQ)