در بازارهای مالی همواره انواع و اقسام کلاهبرداریها انجام شده است؛ از پروژه کردن یک سهم تا سیگنالدهیهای اشتباه که منجر به ضرر و زیان معامله گران و سرمایهگذاران بسیاری شده است.
به دلیل نبود قوانین متمرکز و ذات غیرمتمرکز بازار کریپتوکارنسی، همانگونه که آزادی برای فعالیت و توسعه قوی وجود دارد؛ زمینه برای انواع و اقسام کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال نیز فراهم است.
کریپتوکارنسی یک بازار جدید است و افراد بسیاری که وارد آن میشوند، شناخت دقیقی از ماهیت آن و پروژههایش ندارند، از این جهت ممکن است خیلی راحت فریب خورده و دچار ضرر و زیانهای سنگین شوند.
پروژههای کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال یا اسکم Scam با استفاده از ترفندهای گوناگون در این بازار عمل میکنند که میتوان به ایجاد شتکوینها، راگ پول (Rug pull)، طرحهای پانزی یا صرافیهای تقلبی اشاره کرد.
علاوه بر این بسیاری از پروژهها به دلیل نداشتن امنیت بالا مورد تهاجم و حملات هکری قرار میگیرند که موجب ایجاد زیان هنگفتی به کاربران آنها میشود.
برای آشنایی بیشتر مقاله طرح پانزی چیست؟ توهم یک شبه پولدار شدن را مطالعه کنید.
روزی نیست که خبر از صفر شدن یک شتکوین یا بسته شدن یک سایت در زمینه کریپتو نباشد و این گستره عظیم از کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال باعث شده تا گروهی از فعالان بازار نسبت به ایجاد نهادهای قانونی یا نظارت مؤسسات بر این بازار تأکید داشته باشند.
بیشتر بخوانید:
هنوز هم خیلی از پروژههای بزرگ همچون میم کوینها اثبات نشده است که کلاهبرداری هستند یا نه. با این حال هر اتفاقی میتواند برای این گروه پروژهها بیفتد. بسیاری از محققان نیز معتقدند این گروه پروژهها موجب بیاعتمادی جامعه به کریپتوکارنسی میشود و هر چه زودتر باید جلوی آنها گرفته شود.
در این مقاله به بررسی پنج مورد از مشهورترین پروژههای کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال میپردازیم که آوازه آنها به گوش جهانیان رسید.
وان کوین؛ ملکه قلابی کریپتوها

روژا ایگناتوا را به عنوان یکی از موفقترین کلاهبرداران تاریخ میشناسند که هیچ ردی هم از خودش به جا نگذاشته است. ایگناتوا با این ادعا که دکترای خود را از آکسفورد گرفته است و فعال رمزارزهاست به راهاندازی یک پروژه به نام وان کوین OneCoin پرداخت.
روژا ایگناتوا از سال 2014 تا 2017 با سفر به کشورهای مختلف از جمله امارات متحده عربی توانست سرمایهگذاران بسیاری را متقاعد کند تا بر روی پروژه او به نام "وان کوین" سرمایهگذاری کنند.
پروژهای که حتی بلاکچین نداشت، اما ادعا میکرد که قاتل بیت کوین خواهد بود!
سرمایهگذاران خرد و کلان از جمله شاهزادههای عرب در این پروژه به مشارکت پرداختند و ایگناتوا به سفرهای خود ادامه داد و به جذب سرمایه پرداخت. سایتهای هرمی او نیز یکی پس از دیگری راهاندازی شدند و به عضوگیری پرداختند.
بیشتر بخوانید:
بالاخره ابتدا دولت بلغارستان و سپس انگلستان نسبت به فعالیت غیرقانونی ایگناتوا هشدار دادند، این موضوع باعث شد تا سایر دولتها از جمله آلمان و ایتالیا هم اقدامات مشابهی از جمله مسدود کردن حسابهای مربوط به پروژه را در دستور کار خود قرار دهند.
این اتفاقات همزمان بود با سمینار بزرگ ایگناتوا در لیسبون پرتغال که همه منتظر بودند او چه واکنشی نشان میدهد. اما با وجود برگزاری این سمینار، ایگناتوا در آن حاضر نشد و پس از آن نیز هرگز در انظار عمومی خود را نشان نداد.
در سال 2021 پرونده ایگناتوا به صورت جدی پیگیری شد و مدارک جدیدی مبنی بر ارتباطات بانکی ایگناتوا و برخی از مؤسسات افشا شد. با این حال هنوز مأموران پلیس بینالملل موفق به دستگیری او نشدهاند و تنها وکیل، برادر و برخی از شریکان او در زندان به سر میبرند.
بیت کانکت؛ وعده روزانه یک درصد سود
از دیگر پروژههای کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال میتوان به بیت کانکت Bitconnect اشاره کرد. بیت کانتکت با نماد BCC به عنوان یکی از جنجالیترین و پرحاشیه ترین پروژههای کریپتویی مشهور است. این پروژه به دارندگان خود وعده سود ماهیانه 30 تا 40 درصد داد و تنها کاری که از صاحبان کوین خود درخواست میکرد این بود که کوینهای خود را در سایتهای زیرمجموعه پروژه قفل کنند.
اولین بار ویتالیک بوترین بنیانگذار اتریوم با اعلام نظر خود توجهها را جلب کرد که بیت کانکت یک مدل پانزی کلاسیک است و چنین سودی به جز کلاهبرداری قابلدستیابی نیست. سپس سایر فعالان بازار کریپتو و در نتیجه دولتها به پرونده این پروژه ورود کردند و خواستار شفافیت بیشتر شدند.
هیچگاه مدل مالی بیت کانکت به درستی تعریف نشد و بعد از مدتی ارزش توکن آن 90 درصد ریزش کرد. تعدادی از بنیانگذاران آن دستگیر شدند و بعضی با قید وثیقه آزاد شدند.
پلاس توکن؛ بزرگترین سرقت کریپتو

پلاس توکن PlusToken یکی دیگر از پروژههای کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال است. چندی بعدی بود که بسیاری از شهروندان چینی سرمایه خود را در این پروژه از دست دادند، چیزی حدود سه میلیارد دلار.
توکن پلاس نیز همچون سایر پروژههای کریپتویی وعده سود 10 الی 30 درصد به دارندگان خود داد و از آنها درخواست میکرد تا با خرید بیت کوین، اتریوم و ایاس به پروژه آنها بپیوندند. آنها یک برنامه پیشرفته نیز نوشتند که افراد سریعاً میتوانستند یوان چین را به ارزهای دیجیتال تبدیل کنند.
بیشتر بخوانید:
توکن پلاس به سرعت رشد پیدا کرد و نزدیک به 200 هزار بیت کوین وارد حسابهای پروژه شد.
مدیران پلاس توکن نیز ارزهای دیجیتال را به چندین حساب در صرافیهای مختلف و کیف پولهای گوناگون انتقال دادند. سرانجام آنها توسط پلیس چین دستگیر و روانه زندان شدند.
بازی مرکب؛ راگ پول تمامعیار

هنگامیکه یک توکن به بازار عرضه میشود نیاز دارد تا یک استخر نقدینگی در صرافی غیرمتمرکز برای آن ایجاد شود تا بتوان خرید و فروش از طریق آن انجام شود. اما اگر این استخر به یک باره خالی شود، اصطلاحاً راگ پول اتفاق افتاده که به زبان ساده همان خالی کردن زیر پای مشتریان است.
توکن بازی مرکب Squid Game با نماد squid با سوءاستفاده از محبوبیت یک سریال کرهای به همین نام و موجسواری رسانهای توانست جمع بسیاری را به خود جذب کند تا به خرید توکن آن بپردازند. بازی رسانهای و نبود اطلاعات موجب شد تا قیمت چند دلاری این توکن به سه هزار دلار برسد.
تنها چند دقیقه پس از سه هزار دلاری شدن، قیمت توکن 98 درصد سقوط کرد و به معنای واقعی راگ پول اتفاق افتاد. سازندگان توکن یک مکانیسم ضد فروش نیز طراحی کرده بودند که دارندگان توکن نتوانند آن را بفروشند.
توسعهدهندگان در پیامی در شبکه مدیوم اعلام کردند که یک گروه هکری حملات جدی به این پروژه داشته است. پس از آن صفحه این پروژه از دسترس خارج شد و هیچ خبری از پولها و توسعهدهندگان این پروژه کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال، منتشر نشد.
آفری کریپت؛ صرافی متقلب

همواره از هشدارهایی که به فعالان کریپتو داده میشود این است که هیچگاه سرمایه زیادی در صرافیهای متمرکز و پلتفرمهای رمزارزی نگهداری نکنند، دلیل آن نیز داستانهایی همچون پلتفرم آفری کریپت Africrypt است.
برادران کاجی با ایجاد یک پلتفرم قوی در آفریقای جنوبی به جذب مخاطب و راهاندازی یک صرافی کریپتو پرداختند، اما پس از مدتی با 69 هزار بیت کوین ناپدید شدند.
سایت این صرافی سریعاً از دسترس خارج شد و برادران کاجی بدون هیچ ردی از کشور خارج شدند. گفته میشود که مقصد بعدی آنها کشورهای عربی بوده ولی هنوز هیچ قطعیتی در این زمینه وجود ندارد.
بیشتر بخوانید:
علاوه بر این پلتفرم، صرافیهای دیگری در کشور ترکیه و کشورهای اروپای شرقی و آسیایی نیز بودهاند که سرمایه کاربران خود را در این سالها به یغما بردهاند.
جمعبندی پروژههای کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال
در هر بازاری که وارد شوید، کلاهبرداری وجود دارد و این شما هستید که مسئولیت پول خود را بر عهده دارید؛ بنابراین اگر با آگاهی و تحقیق لازم وارد این حوزه شوید میتوانید به خوبی از تمام این تهدیدها در امان باشید، اما اگر چشمبسته وارد شوید هر لحظه ممکن است که کلاهتان برداشته شود.
برای ورود به دنیای کریپتو لازم است که مبانی بلاکچین و کریپتوکارنسی را بدانید و سپس بتوانید با چشمان باز و آگاهانه به سرمایهگذاری بپردازید تا از دام پروژههای کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال مصون بمانید..
این را در نظر داشته باشید که باید به هر پلتفرم و سایتی که وعده سود بدون پشتوانه به شما میدهد، شک کنید و فریب تبلیغاتی که در شبکههای اجتماعی و رسانهها در زمینههای گوناگون از جمله وعدههای پانزی، کلود ماینینگ، ایردراپ های نامعتبر، NFTهای بی ارزش و پروژههای متاورسی بدون هدف میشود، را نخورید.
عالی بود