در مبحث قبلی از روانشناسی بازار و معاملهگری، ابتدا هیجانات بازار را که بر روی یک رفتار معاملهگر تاثیر میگذارند، شناختیم. بعد فهمیدیم که روندهای صعودی چگونه ایجاد میشوند و در طول این روندها، چگونه سرمایهها از گروه C به گروه A انتقال مییابد. در ادامه مبحث شیرین روانشناسی بازار میخواهیم بفهمیم که جریانات روند نزولی چگونه توسط این سه دسته معاملهگران ایجاد میشوند و سهم هریک را در ایجاد ریزموجها بررسی کنیم.
روانشناسی بازار نزولی
مرحله اول
همانطور که در قسمت قبل توضیح دادیم، در انتهای موج آخر هیجانات گروه C بسیار زیاد است و باعث میشود که قیمت با شدت بیشتری به صعود خود ادامه دهد. ضمن اینکه گروه A همواره درحال رصد کردن این روند است و با عرضه بهصورت قطرهچکانی سعی در حفط تداوم روند میکند. وقتی بازار به اوج هیجان خودش رسید و دیگر سرمایههای ورودی نسبت به قبل کمتر شد، دیگر خریداری از گروه C وجود ندارد که در قیمت بالاتر حاضر به خرید سهم شود. در این حالت گروه A شروع به عرضه بیشتر در قیمتهای پایینتر میکنند و دیگر برای قیمتهای بالاتر صبر نمیکنند. در این حالت هنوز خریداران گروه C به طمع خرید با قیمت پایینتر، درحال خرید از فروشندگان A هستند. بعد از گروه A، همیشه گروه B بهعنوان دنبال کننده روند، موقعیت فروش را تشخیص داده و با گروه A همراه میشوند.
پس همانطور که در نمودار هم نشان داده شده است، در ابتدای شروع روند نزولی همیشه ابتدا گروه A و بعد از آن گروه B وارد فروش میشوند. در روانشناسی بازار این فروش تا جایی ادامه پیدا میکند که قیمت از حمایت قبلی خود نیز عبور کند.
در این حالت دیگر سهم از سقف قیمتی خود فاصله زیادی گرفته است و دیگر گروه C نیز که خریدار بودند، در عمل خود دچار تردید میشوند و شروع به فروش در ضرر میکنند. به اصطلاح در این حالت فروشندگان گروه C دچار فروش هیجانی میشوند (Panic Sell) و قیمت را پایینتر میبرند. لازم بهذکر است که بسته به میزان هیجان بازار، این موج اول نزولی، همانند آنچه که در موج اول نزولی گفتیم، سریع و پر شتاب خواهد بود.
مرحله دوم
به علت اینکه حجم سرمایه گروه A خیلی زیاد است، در زمان فروش وقتیکه قیمت از سقف خیلی فاصله میگیرد، معمولا فروش کمی متوقف میشود تا واکنش بازار در این حالت سنجیده شود. اینکار برای این است که گروه A دوست دارد در بالاترین قیمت سهم خود را به گروه C بفروشد. در همچین مواقعی ممکن است حتی برای جلب اعتماد بازار و ایجاد انگیزههای بیشتر، گروه A وارد معاملات خرید نیز بشود تا قیمتها کمی بالاتر برگردد (اصطلاحا پولبک بزند).
اما این خریدها دامی است برای گروه C، که با خریدهای هیجانی خود در این مرحله اهداف گروه A را محقق میکنند. در اینجا کسی برایش سوال پیش نمیآید، خریدهای گروه C در مقابل فروش چه کسانی انجام میشود؟
درواقع در این ناحیه خریدهای گروه C حاصل عرضههای گروه A است. پس بهاین ترتیب گروه C در جهت خلاف روند اصلی و به نفع گروه A عمل میکند.
مرحله سوم
بعد از این افزایش کاذب قیمت (پولبک)، گروه A مجددا وارد فاز فروش میشود. این قضیه آنقدر ادامه پیدا میکند تا قیمت از کف حمایتی قبلی نیز عبور کند. در این حالت دیگر آن دسته معاملهگران گروه C، که به بازگشت بازار امید داشتند نیز (کمی دیرتر) متوجه تغییر روند اصلی بازار شده و شروع به فروش میکنند. این فروش آنقدر ادامه پیدا میکند تا بازار به کف قیمتی خود برسد.
نکته مهم: توجه داشته باشید که گروه A در طول این مدت همواره در حال خرید و فروش برای بازارگردانی است و اینطور نیست که یکبار بفروشد و کنار بنشیند.
نکته مهمتر: وقتی میگوییم گروه A وارد فروش میشود، به این معنی نیست که معاملهگران تمام سهم خود را بفروشند. به یاد داشته باشید در بهترین حالت سرمایهگذاران و معاملهگران گروه A، 40-60 درصد از سهم خود را نقد میکنند و هیچگاه بهطور کامل خود را از بازی خارج نمیکنند!
بهعنوان مثال آقای وارن بافت (سویمن فرد ثروتمند دنیا) در یک کنفرانس خبری (2 می – 2020) اعلام کرد که سهام شرکتهای هواپیمایی، در دوران پسا کرونا سودآوری نداشته و از آن خارج شده است. اما در همان کنفرانس نیز گفت: منظور از فروش بخش زیادی از کل سهم است، نه تمام آن!
مرحله چهارم
دقت کنید که کل دوران نزولی که توضیح دادیم یک روند طولانی است. و حتی ممکن است به اندازه زمانی دوران صعود نیز طول بکشد. پس فروش سهم توسط گروه C در موج آخر نزولی نیز مرحله به مرحله و در طول زمان انجام میشود. اما وقتی دوباره قیمت به محدوده مناسبی از دیدگاه گروه A میرسد (معمولا در این ناحیه حمایتهای قوی نیز وجود دارد)، کمکم گروه A شروع به جمعآوری تمامی سفارشات فروش گروه C، در این ناحیه میکنند. در ادامه وقتیکه حجم تقاضای فروش کم شد، دقیقا عکس آنچه در سقف قیمت عمل کردهبودند، گروه A شروع به خریدهای سنگین کرده تا یک موج صعودی جدید ایجاد شود.
اما بعداز آنکه قیمت کمی بالا آمد، دوباره گروه C که از قبل در ضرر بودند، این موج را شبیه به Pull Back درنظر میگیرند و به خیال اینکه اینبار هم بازار نزول میکند و کف قیمت میشکند، در این مرحله فروشنده هستند. این فروشها یک موج اصلاحی را ایجاد میکند. اما گروه A اینبار منتظر این اصلاح بودند، تا مثل سری اول خریدهای خود را تکمیل کنند. بعد از آن وقتی دوباره قیمت از مقاومت قبلی عبور کرد، گروه B وارد میشوند و ادامه این سیکل مثل قبل تکرار میشود...
پس فهمیدیم که در بازی معاملهگری جریان سفارشات خرید و فروش در یک نمودار به چهصورتی ایجاد میشوند و در هر قسمت معاملهگران بسته به اینکه در کدام گروه قرار دارند، چه نوع رفتاری را از خود نشان میدهند.
در این بین چیزی که واضح است، این است که همواره پول از گروه C به گروه A درحال انتقال است. پس ما اگر قواعد بازی را خوب بدانیم و در دام احساسات اسیر نشویم، میتوانیم در بازارهای سرمایه عملکردی به مراتب بهتر از خود نشان دهیم.
نقل قول:
اگر نمیتوانید احساسات و غرایز خود را کنترل کنید، یقینا نمیتوانید سرمایه خود را هم کنترل کنید.
- وارن بافت -
روانشناسی بازار در الگوهای قیمتی
در قسمتهای قبلی الگوهای قیمتی را توضیح دادیم و گفتیم که این الگوها به دو دسته ادامه دهنده و بازگشتی تقسیم میشوند. انتظار ما از الگوهای ادامه دهنده این بود که بعد از تائید الگو، قیمت در جهت حرکت قبلی، به مسیر خود ادامه دهد. همچنین از الگوهای بازگشتی انتظار داشتیم که بعد از الگو، تغییر جهت قیمتی را مشاهده کنیم.
اما همیشه واکنشهای قیمتی به الگوها، در بازار به همین سادگی که گفتیم اتفاق نمیافتند. اگر در نمودارها جستجو کنید، برخی از الگوهای ادامه دهنده را میبینید که بهصورت بازگشتی عمل کردهاند!
تا بهحال فکر کردید که چرا بعضی از اوقات اینطور میشود؟
به عنوان مثال به نمودار زیر نگاه کنید: ما از الگوی پرچم انتظار داریم که بهصورت ادامه دهنده عمل کند.
همانطور که در نمودار مشخص است، یک میله بلند داریم که شروع یک حرکت جدید را نشان میدهد. بعد از خروج قیمت از بالای الگو، انتظار داریم که قیمت به اندازه طول میله صعود کند. در ادامه نتیجه نمودار فوق را میبینیم.
مشاهده میکنید که قیمت بهجای اینکه ادامه دهنده باشد، بهصورت بازگشتی عمل کرد. حتی ریزش آنقدر زیاد بود که قیمت از کف قبلی هم پایینتر رفت و به اصطلاح حد ضرر تحلیل را زد.
ما یک اصل در تحلیل به شما گفتیم و آن این بود که بازار قسم نخورده تا به تحلیلهای ما عمل کند. پس باید احتمال هرنوع رفتاری از قیمت را به عنوان تحلیلگر داشته باشیم و با دیدن یک الگوی پرچم، سریع و احساسی عمل نکنیم. در مثال فوق اینکه چه گروهی از معاملهگران میله را تشکیل دادهاند و الگو در کجای نمودار تشکیل میشود، نیز بسیار مهم است.
نحوه روانشناسی الگوها
اگر ملیه پرچم را گروه C با معاملات هیجانی خود در انتهای یک موج صعودی ایجاد کرده باشند، این نشانه ضعف در اصل حرکت است. زیرا هیچگاه گروه A بعد از گروه C وارد خرید نمیشوند و مثل آنها درگیر احساسات و هیجانات بازار نمیشوند.
پس در تمام طول مدتیکه گروه C در ریزموجها درحال خرید هستند، این گروه A هستند که درحال فروش به گروه C هستند. گاها دیده شده که حتی مثل آنچه در نمودار فوق میبینید، قیمت خط روند را به بالا شکسته. در این حالت فقط با ایجاد تقاضای کاذب، بازهم تنها گروه C و B هستند که وارد خرید میشوند. اما بعد از آن گروه A با شدت بیشتری فروشنده هستند. به همین دلیل قیمت دوباره وارد مثلث پرچم شده و به اصطلاح الگو دچار شکست ناقص (Breakout Failure) شده است. در چنین مواقعی گروه B زودتر از بقیه از معامله خود با ضرر اندک خارج میشوند. اما با ادامه فروش و خروج قیمت از ضلع پایینی مثلث، گروه C نیز متوجه میشوند که روند صعودی دیگر ادامه ندارد و دوباره با ضرر از معاملات خارج میشوند.
این نکات را در هیچ کتابی به شما نمیگویند:
سوال: پس از کجا بفهمیم که چه زمانی الگو درست عمل خواهد کرد و چه زمانی نه؟
جواب: با تجربه زیاد و شناخت کافی از روانشناسی بازار. شما باید آنقدر در بازارهای مالی کار کنید تا بتوانید نمودار را با چشم غیر مسلح به همین شکلی که برایتان تفسیر کردیم، ببینید. و این موضوع، چیزی نیست که با یک ماه یا دو ماه تمرین بهدست بیاید.
وقتیکه الگوی پرچم در ابتدای یک حرکت صعودی باشد، میتواند نشانه این باشد که میله را گروه A ایجاد کردهاند. اما اگر در بالای یک روند صعودی این الگو تشکیل شد، باید به آن شک کرد و نمودار را بیشتر بررسی کرد. ضمن اینکه رعایت حد ضرر نیز برای همین نوع خطاهای تحلیلی بسیار ضروری است.
جمعبندی:
به همین ترتیب که توضیح دادیم شما میتوانید الگوهای مختلفی را در بازارهای مختلف ببینید که به همین شکل عمل میکنند. شاید شنیده باشید که تنها حدود 5% از معاملهگران دنیا در نهایت به سودآوری میرسند. درواقع این جمله در تائید این حرف است که همواره سرمایه از گروه C یه گروه A انتقال مییابد. و بازارهای مالی ماشینی است که در این جهت عمل میکند. این حرف به معنی این نیست که بازارهای مالی به هیچوجه سالم نیستند و تلهای برای گرفتن پول شماست!
بلکه به این معنی است که تعداد افرادی که بهعنوان معاملهگران آماتور در بازار هستند، بسیار بیشتر از افرادی است که دانش اینکار را دارند. پس اگر میخواهیم در بازارهای مالی عملکرد موفقی داشته باشیم، باید بتوانیم با علم و آگاهی، خودمان را به گروه B نزدیکتر کنیم و در اینصورت نتیجه کار را در بلند مدت میتوانیم مشاهده کنیم. برای اینکه شیوه معاملات و تحلیل شما به گروه B نزدیکتر شود، همیشه بهدنبال یادگیری باشید و هیچگاه دست از آموزش برندارید.
لینک سریهای قبلی آشنایی با تحلیل تکنیکال:
اگر سوالی دارید در زیر همین مقاله طرح کنید حتما به آن پاسخ خواهم داد.
درصورت مفید بودن مطلب فوق لطفا آنرا با دوستان خود نیز به اشتراک بگذارید.
میتوانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
سلام. ضمن تشکر از مقاله بسیار مفید و راهبردی شما، سوالی که دارم اینست که در بررسی رفتاری نمودار و کشف نقاط احتمالی ورود و خروج گروه A، آیا نمودار را با تعدیل بررسی کنیم یا بدون تعدیل؟
سلام خوشحالم که مورد استفاده شما قرار گرفته
پیشنهاد میکنم در دو حالت بررسی کنید. بستگی به سلیقه خودتان دارد. در نمودار بدون تعدیل شما گپ دارید، اما در نمودار تعدیل شده گپ وجود ندارد.
حقیقتا که عالی بود به شخصه توی نمودار های زیادی رعایت نشدن الگو ها رو میدیدم و برام سوال بود که دلیل ش چیه. این آموزش ادامه داره یا قسمت آخرش بود؟
درود بر شما
باسلام وخسته نباشید استاد گرام ،سخنی که ازدل برآید،لاجرم بردل نشیند .ویدئوها بسیارعالی ودلنشین بودند.سپاس
مطالبتون عالیه اگه میشه اموزش هاتون رو در قالب ویدئو ارائه بدین
سلام خوشحالم که آموزش تحلیل تکنیکال تونست براتون مفید باشه
برای پکیج ویدیویی این آموزش هنوز تصمیمی نگرفتیم. اما اموزش تحلیل تکنیکال یک پکیج داخل سایت هست که میتونین برای سفارش به واحد پشتیبانی سایت پیام بدید
با سلام و تشکر از ارایه مطالب مفید تون.یه سوالی داشتم اینکه بنده مبتدی هستم میخوام وارد بازار سرمایه بشم و اطلاعات زیادی نسبت به بازار رو ندارم چگونه و از کجا شروع کنم که متحمل ضرر نشوم قبل از راهنمایی کمال تشکر و سپاسگزاری از شما بزرگوار دارم.
سلام
در بازارهای مالی تنها کسی ضرر نکرده که هنوز وارد بازار نشده! این رو همیشه یادتون باشه
اما مباحث آموزش تحلیل تکنیکال و بنیادی و پکیج هایی که در بازار وجود دارند، تنها هدفشون آگاهی رسانی به دوستان تازه وارد هست که در نهایت همه اینها باعث میشه تا شما برای دونستن یک کار اشتباه دیگه نیاز به تکرار اون اشتباه نداشته باشید.
ما براتون از قبل اشتباهات رو انجام دادیم و حالا تجربه اون رو به شما انتقال میدیم.
کل فصل عالی.ممنون
ممنون از شما
جناب بهایی پور بسیار ممنون از مطالب ارزشمندی که با دقت نظر و بیانی شیوا ارایه می فرمایید. با مطالبی که از شما آموختم به نظر می آید عمده ی حرکت بازار حاصل از معاملات گروه های A و C می باشد. و گروه B نیز با اندکی اختلاف فاز پشت سر گروه A در حال حرکت هست اما به دلیل قدرت نقدینگی بسیار کمتر نسبت به دو گروه دیگر قادر به ایجاد روند نمی باشد. آیا شرایط فعلی بازار حاصل از فروش های گروه A و B است که با سیو سود در حال خروج از سهم هستند، یا… ادامه مطلب »
سلام ممنون بابت نظر مثبتتون راستش من سوال شما رو متوجه نشدم که منظورتون از بازار کدوم بازار هست. ولی در کل دو قسمت روانشناسی بازار، مهمترین مطلب این بود که شما با انواع معامله گران بازار و رفتارهای اونها آشنا بشوید و بدونید که همیشه گروه A شروع کننده و تموم کننده یک حرکت هستند. و معمولا گروه C نیز با دانش کم همواره نقطه مقابل گروه A در بازار عمل میکنند. در این بین گروه B هم سعی دارند با حدس درست، خود را به گروه A نزدیک کنند و از امواج ایجاد شده بهره کسب کنند. منتهی… ادامه مطلب »
منظورم بازار سرمایه حدوداً 10 روز اخیر است. البته اصراری بر جواب دادن نیست شاید در این محیط پرسیدن این سوال جایز نباشد و برای جواب دادن احساس راحتی نکنید! خیلی از تحلیل گران در لابلای صحبت های خود اشاره می کنند که بازار در حال حاضر تحلیل پذیر نیست آیا شما موافق هستید، یا نه، به کمک روانشناسی بازار می توان دلایلی برای آن ذکر کرد؟ هجوم بی سابقه سیل نقدینگی جهت عقب نماندن از رشد بازار (گروه C) در کنار نبود جذابیت در بازارهای موازی ( ارز، سکه، طلا و مسکن) و همینطور حمایت های بی سابقه دولت… ادامه مطلب »
سلام ممنون از دیدگاهتون همونطورر که در مقاله هم گفتیم گروه A معمولا در ابتدای روند خرید میکنه و در انتای روند فروشنده هست. اما اون مثالی که من در مقاله مطرح کردم تنها یک سیکل ساده از یک بازار در روند صعودی و نزولی بود. گرچه اصولا همه بازارها به یک شکل عمل میکنند، اما گاهی این سیکل ها به همین سادگی که ما بیان کردیم نیست. مثلا ممکنه بازار بوس در این شررایط حتی هیچوقت ریزش نکنه و به جاش میزان تورم اونقدر افزایش پیدا کنه که افزایش قیمت های اخیر رو بی تاثیر کنه! اونوقت میشیم مثل… ادامه مطلب »
بسیار عالی و سپاس از ارائه مطالب ارزنده شما