ETF بیت کوین یا صندوق قابل معامله بیت کوین چیست؟

ETF بیت کوین(صندوق قابل معامله بیت‌کوین) را این روزها زیاد می شنوید. اولین صندوق سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی بیت‌کوین (Bitcoin Futures ETF) در ساعت 9:30 صبح روز سه‌شنبه 19 اکتبر 2021 در بازار بورس نزدک (Nazdaq) یا بورس نیویورک معامله شد.

یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اتفاقاتی است که تا‌به‌حال در بازار رمزارزها رخ داده‌است. در عرض 30 دقیقه حجم معالات سهام صندوق‌ ETF بیت کوین به بیش از 200 میلیون دلار رسید و در پایان روز معاملاتی این حجم تا نزدیک یک میلیارد دلار رسید که تقریبا رکورد حجم معاملات هر صندوق ETF‌ در اولین روز معاملاتی را شکست.

صندوق ETF بیت کوین دقیقا چیست و چه مفهومی دارد؟

این موضوع نشان‌دهنده اتفاقات بزرگی است که قرار برای بیت‌کوین در آینده رخ دهد. اما یک صندوق ETF بیت کوین دقیقا چیست و چه مفهومی دارد؟ این سوالی است که ممکن است برای خیلی از فعالان بازار رمزارزها به وجود بیاید. اگرچه که مهم‌ترین سوال این است که راه‌اندازی این صندوق‌ها چه تاثیری بر دنیای ارزهای دیجیتال دارد و آینده این بازار نوظهور را چگونه تغییر می‌دهد.

ETF خلاصه شده عبارت Exchange Traded Fund به معنی صندوق سرمایه‌گذاری مورد معامله است. در دنیای بازارهای مالی، ETFها نقش بسیار مهمی در تامین نقدینگی و افزایش ورود پول به بازارهای سرمایه‌گذاری را دارند.

هرکدام از این صندوق‌ها توسط یک یا چند دارایی مختلف پشتیبانی می‌شوند و افراد با سرمایه‌گذاری در این ETFها، در واقع در آن دارایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما سوالی که پیش می‌آید این است که انگیزه سرمایه‌گذاران از خرید و سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها چیست؟ زیرا آن‌ها می‌توانند خود دارایی‌ها را خریداری کنند و به صورت مستقیم در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند و چه دلیلی وجود دارد که آن‌ها به این صندوق‌ها رو می‌آورند؟

این سوالی است که همراه با سایر مسائل در این مقاله به آ‌ن‌ها پاسخ خواهیم داد.

صندوق‌های ETF بیت کوین و کاربرد آن‌ها در بازارهای مالی

بهتر است قبل از ورود به صندوق‌های ETF بیت کوین، اول تعریف دقیقی از صندوق‌های ETF و کاربردها و تاثیرات آن‌ها در بازارهای مالی را ارائه دهیم. همانطور که گفتیم، ETF خلاصه شده عبارت Exchange Traded Fund است که به معنی صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله است.

این صندوق‌ها در یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و سپس مانند سایر شرکت‌ها در بازارهای بورسی، سهام خود را در بازار به فروش می‌رسانند و قیمت سهم آن‌ها از قیمت دارایی‌هایی تعیین می‌شود که صندوق در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده است.

این صندوق‌ها معمولا در سبدی از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و سرمایه‌گذاران خرد (Retail Investors) می‌توانند با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها از مزایای سرمایه‌گذاری در مجموعه‌ای از دارایی‌ها بهره‌مند شوند که به‌تنهایی قدرت خرید آن‌ها را ندارند.

مهم‌ترین صندق‌های سرمایه‌گذاری ETF‌

از مهم‌ترین صندق‌های سرمایه‌گذاری ETF‌ می‌توانیم صندوق سرمایه‌گذاری در شاخص S&P را نام ببریم. مثلا افرادی که سرمایه‌ آن‌ها به اندازه‌ای نیست که بتوانند در کل سهم‌های شاخص S&P یا بازار بورس آمریکا سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانند با خرید سهم‌های این صندوق از افزایش قیمت‌ کل شاخص بورس آمریکا سود کسب کنند.

یکی دیگر از مهم‌ترین مثال‌ها صندوق‌های ETF طلا هستند. مانند صندوق سرمایه‌گذاری اسپایدر (SPDR) که در اونس جهانی طلا سرمایه‌گذاری می‌کند. مثلا کسی که قدرت خرید یک اونس طلا را ندارد می‌تواند با سرمایه کم‌تری سهام این صندوق را خریداری کند و از نوسانات قیمتی اونس سود کسب کند. همچنین معمولا سرمایه‌گذاری در سهام ETFها با پرداخت مالیات خیلی کم‌تری همراه است و این نیز یکی دیگر از مزیت این صندوق‌ها است.

تقسیم بندی صندوق‌های ETF از لحاظ سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها

صندوق‌های ETF بیت کوین از لحاظ سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها معمولا به چند دسته تقسیم بندی می‌شوند:

• صندوق‌های سرمایه‌گذاری در شاخص‌ها یا Index Funds که صندوق‌هایی هستند که در کل‌ سهام‌های موجود در شاخص یک بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کالاها یا Commodities مانند طلا، نفت، گاز و سایر فلزها
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ارزهای فیات
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سبدی از سهم‌ها یا اوراق قرضه

بنابراین کاری که صندوق‌های ETF‌ انجام می‌دهند بسیار مهم است و باعث جذب سرمایه‌های کوچک و افزایش نقدینگی در بازار می‌شود. حالا با این اطلاعاتی که درباره صندوق‌های ETF‌ به شما دادیم، وقت آن است که وارد بحث صندوق‌های ETF بیت کوین شویم.

صندویق‌های سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی بیت‌کوین (Bitcoin Futures ETFs)

مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید، سازمان بورس آمریکا یا SEC تنها به صندوق‌هایی که در قراردادهای آتی (Futures) بیت‌کوین سرمایه‌گذاری می‌کنند، مجوز داده است. این یعنی سازمان بورس آمریکا هنوز مجوزی برای صندوق‌هایی که به صورت مستقیم یا نقدی (Spot) در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری می‌کنند، صادر نکرده است.

این موضوع یعنی ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی بیت‌کوین، به صورت عملی تاثیر چندانی در قیمت و افزایش تقاضا برای بیت‌کوین ندارند، زیرا این صندوق‌ها اجازه خرید بیت‌کوین به صورت نقدی (Spot Trading) را ندارند. اما نمی‌توانیم انکار کنیم که خبر مجوز گرفتن این صندوق‌ها با ایجاد هیجانات و جو مثبت در بازار، تا حدی باعث افزایش قیمت بیت‌کوین شده است.

در نظر داشته باشید که بحث راه‌اندازی صندوق‌های ETF برای معاملات نقدی (Spot) بیت‌کوین چندسالی است که در میان شرکت‌های بزرگ و سازمان بورس آمریکا مطرح شده و هنوز مجوزی برای این موضوع دریافت نشده است. اما در حال حاضر راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی بیت‌کوین می‌تواند قدم بسیار بزرگی در مسیر دریافت مجوز برای صندق‌های سرمایه‌گذاری نقدی (یا به اصطلاح خرید فیزیکی بیت‌کوین) در بیت‌کوین باشد.

قراردادهای آتی بیت‌کوین یا Bitcoin Futures

اما قراردادهای آتی چگونه کار می‌کنند؟ قراردادهای آتی نوعی از ابزار مشتقه یا Derivatives هستند که قیمت آن‌ها تحت تاثیر دارایی دیگری تعیین می‌شود. یک قرارداد آتی به تنهایی دارای هیچ ارزشی نیست و قیمت آن بر اساس دارایی که توسط آن پشتیبانی می‌شود، تعیین می‌شود.

دو طرف یک معامله با ورود به این قراردادها، توافق می‌کنند تا در تاریخ مشخصی در آینده، یک دارایی خاص را با قیمت مشخص، بخرند یا بفروشند. به آن تاریخ مشخص در آینده Maturity یا سررسید گفته می‌شود.

بعضی از قراردادهای آتی نیز هستند که دارای سررسید نیستند و به آن‌ها قراردادهای آتی ابدی یا Perpetual Futures گفته می‌شود. قراردادهای بیت‌کوینی که قرار است در این صندوق‌ها خریداری شود، از نوع سررسید‌دار است و Perpetual‌ نخواهد بود. بنابراین در معاملات قراردادهای آتی، کالای مدنظر معامله نمی‌شود و فقط قراردادها هستند که مورد معامله قرار می‌گیرند و در انتهای دوره‌ی قرارداد، دو طرف معامله با یکدیگر تسویه حساب می‌کنند.

حالا که معنی قراردادهای آتی را متوجه شدید، می‌توانیم به موضوع اصلی یعنی قراردادهای آتی بیت‌کوین بپردازیم. در حال حاضر دو صندوق Proshares و Valkryie سهام خود را در بازار ارائه می‌دهند و پشتوانه آن‌ها قراردادهای آتی بیت‌کوین است. لازم به ذکر است که تمامی اطلاعات مربوط به قراردادهای آتی بیت‌کوین را می‌توانید در وب‌سایت cmegroup.com مشاهده کنید.

برای این‌که لینک مربوط به قیمت قراردادهای و صفحه اصلی را راحت‌تر پیدا کنید می‌توانید با جستجو Bitcoin Futures Quotes در گوگول به این وب‌سایت دسترسی پیدا کنید.

اطلاعات مهمی‌ که می‌توانید به آن‌ها توجه کنید تاریخ سررسید‌ها، موقعیت‌های باز و حجم قراردادها است. تاریخ سررسید‌ها را می‌توانید در قسمت ماه یا Month ببینید. در ستون قرمز شده Open تعداد موقعیت‌های بازی است که در حال حاضر در آن سررسید وجود دارد. و در ستون حجم یا Volume‌حجم معاملات قراردادهای آتی با سررسید مشخص شده را می‌توانید مشاهده کنید. این اطلاعات می‌توانند تاثیر خیلی زیادی بر قیمت سهام صندوق‌های ETF بیت کوین داشته باشد، بنابراین بهتر است آشنایی کاملی با قراردادهای آتی و قوانین مربوط به معاملات آن‌ها داشته باشید. به‌طور کلی قراردادهای آتی، ابزارهای به نسبت پیچیده‌ای هستند و ارزش‌گذاری آن‌ها با ارزش‌گذاری سهام و سایر دارایی‌های مالی تفاوت دارد. این تفاوت به این علت است که ارزش این قراردادها با توجه به زمان خاصی در آینده تعیین می‌شود و آینده همیشه دارای عدم‌ قطعیت و اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی است.

نکته مهمی که وجود دارد این است که قراردادهای آتی بیت‌کوین در CME ( یا همان بورس آمریکا) با دلار فیات (ارز رایج دلار) تسویه می‌شوند و مانند صرافی‌های ارزهای دیجیتال با استیبل‌کوین‌هایی مانند تتر (USDT) تسویه نمی‌شوند. این موضوع باعث می‌شود تا حجم معاملات موجود در قراردادهای آتی در بورس آمریکا، تاثیر مستقیمی بر قیمت بیت‌کوین نداشته باشد. در ادامه مقاله به این موضوع بیشتر می‌پردازیم.

سهام صندوق‌های قراردادهای آتی بیت‌کوین تحت نمادهای BITO که برای صندوق Proshares و BTF که برای صندوق Valkyrie هستند مورد معامله قرار می‌گیرند. سهام این صندوق‌ها در بازار بورس نیویورک یعنی نزدک  (Nazdaq) مورد معامله قرار می‌گیرد. برای مشاهده قیمت سهام این صندوق‌ها می‌توانید از وب‌سایت خود نزدک یا یاهوفایننس (Yahoofinance.Com) این کار را انجام دهید. در ادامه بخشی از جزئیات هرکدام از این صندوق‌ها را توضیح می‌دهیم.

صندوق‌ سرمایه‌گذاری Proshares Bitcoin Strategy ETF

صندوق‌ سرمایه‌گذاری Proshares Bitcoin Strategy ETF اولین صندوقی است که مجوز فعالیت در این زمینه را گرفته است. وب‌سایت این صندوق proshares.com است که می‌توانید با ورود به آن از جزئیات مربوط به صندوق ETF بیت کوین مطلع شوید.

در صفحه اصلی این وب‌سایت می‌توانید با کلیک بر قسمت Bitcoin Strategy ETF وارد صندوق بیت‌کوین شوید که تحت نماد BITO در بازار مورد معامله قرار می‌گیرد.

پس از کلیک بر قسمت مشخص‌شده، به این صفحه وارد می‌شوید.

در این صفحه می‌توانید تمامی اطلاعات مربوط به سهام این صندوق را مشاهده و مطالعه کنید. در قسمت اطلاعات کلی یا Overview می‌توانید خلاصه‌ای کلی و مفید از این سهام صندوق را مشاهده کنید. یکی از مهم‌ترین این اطلاعات ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV صندوق است.

نحوه تحلیل داده‌ها و اطلاعات مربوط به این صندوق‌ها را در مقاله‌ای جداگانه بررسی خواهیم کرد. اطلاعات مربوط به معاملات نماد BITO را می‌توانید از طریق لینک finance.yahoo.com/quote/BITO از وب‌سایت یاهوفایننس مشاهده کنید.

وب‌سایت نزدک فیلتر است و برای استفاده از آن باید از VPN استفاده کنید، ولی برای مشاهده این اطلاعات می‌توانید از جایگزین یاهوفایننس استفاده کنید که مرجع دقیق و مناسبی است.

تاثیر ETF بیت کوین در بازار ارزهای دیجیتال و قیمت بیت‌کوین

همانطور که پیش‌تر گفته شد، این صندوق‌ها به‌صورت مستقیم تاثیری در قیمت بیت‌کوین ندارند و تنها هیجانات تصویب شدن و مجوز گرفتن آن‌ها بود که در افزایش قیمت بیت‌کوین، کمی تاثیر گذاشت. بسیاری از تحلیل‌گران معتقد هستند که تصویب این صندوق‌ها می‌تواند مقدمه‌ای برای تصویب صندوق‌های ETF‌ با پشتوانه فیزیکی بیت‌کوین باشد. اما باید در نظر بگیریم که خیلی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ مانند GrayScale در سال‌های گذشته، برای گرفتن مجوز صندوق‌های ETF‌ با پشتوانه نقدی بیت‌کوین تلاش کرده‌اند و تاکنون قادر به دریافت این مجوز نبوده‌اند. این موضوع خیلی قابل پیش‌بینی نیست ولی یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای کنترل بازار و جلو‌گیری از اقدامات سودجویانه نهنگ‌های بازار، راه‌اندازی صندوق‌های ETF بیت کوین با پشتوانه فیزیکی بیت‌کوین است. از این طریق سازمان بورس آمریکا و فدرال می‌توانند بر این بازار نظارت بیشتری داشته باشند و از اقدامات غیرقانونی جلوگیری کنند. هرچقدر که ارزش بازار بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال بزرگ‌تر شود، قانون‌گذاران انگیزه بیشتری برای ورود به این بازارها و کنترل آن‌ها خواهند داشت (یا بهتر است بگوییم آن‌ها ناگزیر خواهند بود تا برای کنترل این بازار اقداماتی را انجام دهند). بنابراین می‌توانیم امید داشته باشیم که صندوق‌های ETF‌ با ذخایر بیت‌کوین، خیلی دور از ذهن نیست و در آینده‌ای نزدیک تحقق خواهد افتاد.

چرا صندوق‌های ETF سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی بیت‌کوین، تاثیر مستقیمی بر قیمت بیت‌کوین ندارند؟

صندوق‌های ETF بیت کوین مانند Proshares تنها قادر هستند در قراردادهای آتی بیت‌کوینی که توسط بورس آمریکا مجوز دارد، سرمایه‌گذاری کنند. در قسمت‌های قبلی توضیح دادیم که قیمت‌های این قراردادها را می‌توانید از وب‌سایت CMEgroup.com مشاهده کنید. این قراردادها تنها با دلار فیات تسویه می‌کنند و پشتوانه فیزیکی بیت‌کوین ندارند. برخلاف قراردادهای آتی موجود در صرافی‌های ارزهای دیجیتال که تسویه آن‌ها می‌تواند با بیت‌کوین یا تتر باشد. این موضوع یعنی تمام معاملات آتی این قراردادها، انگار به‌گونه‌ای فقط روی کاغد معامله می‌شود و پشتوانه آن‌ها دلار فیات است. بنابراین هیچ تقاضایی برای بیت‌کوین در بازار ایجاد نمی‌کنند. مثلا فرض کنید شما یک میلیون دلار سهام صندوق Proshares‌ را خریداری می‌کنید. سپس این صندوق باید معادل یک میلون دلار قرارداد آتی از بورس آمریکا خریداری و نگه‌داری کند و از آن‌جایی که این قراردادها با پشتوانه دلار فیات هستند، این موضوع هیچ تاثیری در معاملات نقدی بیت‌کوین نخواهد داشت.

فرصت‌های آربیتراژ و قراردادهای آتی بیت‌کوین

با توجه‌ به تفاوتی که در معاملات قراردادهای آتی موجود در بازار بورس آمریکا و سایر صرافی‌های دیجیتال وجود دارد، این موضوع می‌تواند موجب بروز فرصت‌های آربیتراژ شود. تفاوت قیمت تسویه در سررسیدهای مختلف در بورس متمرکز آمریکا و قراردادهای آتی صرافی‌های دیجیتال، می‌تواند فرصت‌های سود بدون ریسک یا همان آربیتراژ (Arbitrage) را برای سرمایه‌گذاران فراهم کند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسکی (Hedge Funds) از این فرصت‌ها به خوبی استفاده می‌کنند.

معایب صندوق‌های ETF سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی بیت‌کوین

برای درک بهتر معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری در قراردادهای آتی بیت‌کوین بهتر است آن‌ها را با صندوق‌های ETF که در بیت‌کوین فیزیکی سرمایه‌گذاری می‌کنند، مقایسه کنیم. صندوق‌های ETF که با بیت‌کوین فیزیکی پشتیبانی می‌شوند، در ازای سهامی که دارند، بیت‌کوین خریداری می‌کنند و سپس آن بیت‌کوین‌ها را ذخیره می‌کنند. مدیریت ذخایر فیزیکی بیت‌کوین بسیار ساده است و مشکلات خاصی را به‌همراه نخواهد داشت. اما صندوق‌های ETF قراردادهای آتی بیت‌کوین، باید در قراردادهای آتی بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کنند و این موضوع مشکلاتی را به همراه دارد. اولین و مهم‌ترین مشکل قیمت هر سهم این صندوق است. این صندوق‌ها با هدف تقلید از قیمت‌ بیت‌کوین ایجاد شده‌اند و قیمت قراردادهای آتی بیت‌کوین نشان‌دهنده قیمت بیت‌کوین نقدی نیست. قراردادهای آتی بیت‌کوین دارای نوسانات شدیدی هستند و کمبود نقدینگی در بازار این قراردادها باعث افزایش نوسانات قیمتی آن‌ها می‌شود.

آیا قراردادهای آتی بیت‌کوین دارای سر رسید هستند؟

همچنین قراردادهای آتی بیت‌کوین ابدی (Perpetual) نیستند و دارای سررسید هستند. این موضوع باعث می‌شود تا موقعیت‌های باز پس از پایان هر سررسید باید به سررسید بعد منتقل شوند و هزینه زیادی باید برای این جابه‌جایی‌ها و تراکنش‌ها پرداخت‌ شود. این یعنی مدیریت این صندوق‌ها با هزینه و پیچیدگی بیشتری همراه خواهد بود.

همچنین بازار معاملات نقدی بیت‌کوین 24 ساعته و همیشگی است، در حالی که بازار قراردادهای آتی بیت‌کوین تنها در ساعات کاری بورس آمریکا باز است و این موضوع می‌تواند مشکلات بسیار زیادی را ایجاد کند. نواسانات شدید قیمت نقدی بیت‌کوین تاثیر زیادی بر قیمت قراردادهای آتی بیت‌کوین می‌گذارد و مدیریت صندوق ETF قراردادهای آتی بیت‌کوین را با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهد کرد.

مزایا و معایب صندوق‌های ETF بیت کوین

مزایای صندوق‌های ETF بیت کوین:

• ایجاد فضایی مثبت در بازار ارزهای دیجیتال و به‌خصوص معاملات بیت‌کوین
• نشان‌دهنده آینده‌ای مثبت برای صندوق‌های ETF فیزیکی بیت‌کوین
• حجم معاملات بالای سهام این صندوق‌ها نشان‌دهنده آینده‌ای روشن برای بازار بیت‌کوین است

معایب صندوق‌های ETF بیت کوین:

• تاثیر مستقیم در افزایش تقاضا برای بیت‌کوین ندارند
• مدیریت این صندوق‌ها دشوار است
• محدودیت ساعات کاری بازار بورس آمریکا
• ریسک نوسانات شدید قیمت نقدی بیت‌کوین براین صندوق‌ها تاثیر زیادی می‌گذارد

نکته پایانی ETF بیت کوین

در این مقاله سعی کردیم تا اطلاعات کاملی راجع به صندوق‌های ETF بیت کوین و نحوه کار و کاربردهای آن‌ها را توضیح دهیم. این صندوق‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخودار هستند و اثرات زیادی در بازارهای مالی دارند. همچنین قراردادهای آتی بیت‌کوین و انواع صندوق‌های ETF که می‌توانند برای بیت‌کوین ایجاد شوند را نیز توضیح دادیم. صندوق‌های ETF قراردادهای آتی بیت‌کوین دارای محدودیت‌های زیادی هستند اما می‌توانند خبر از آینده‌ای روشن بدهند. لازم است بدانیم قراردادهای آتی پیچیدگی‌ها و مسائل خاص خود را دارند و ترکیب آن‌ها با صندوق‌های ETF بیت کوین می‌تواند باعث افزایش این پیچیدگی‌ها باشد. امیدواریم با این مقاله اطلاعات خوبی در این زمینه برای شما فراهم کرده باشیم.