روش پیش‌بینی قیمت سهام در بورس

پیش‌بینی قیمت سهام یعنی تلاش برای مشخص کردن قیمت سهم یا هر اوراق بهادار دیگر که در بازارهای مالی معامله می‌شود.

شما اولین کسی نیستید که به پیش‌بینی قیمت سهام در بورس علاقه دارد. آخرین نفر هم نخواهید بود. در طول تاریخ افراد مختلفی در مورد پیش‌بینی قیمت سهام تلاش کردند و هرکدام روش متفاوتی داشتند.

واقعیت این است که هیچ‌کس تا امروز نتوانسته قیمت سهام را به دقت پیش‌بینی کند. کاری که امروز می‌توانیم بکنیم، تحلیل سهام است. اما هیچ کس نمی‌داند قیمت سهم فردا، هفته بعد و یک ماه بعد دقیقا چقدر خواهد بود.

در این مطلب به روش‌های مرسوم برای پیش‌بینی قیمت سهام می‌پردازیم.

تلاش‌های اول برای پیش‌بینی قیمت سهام

در هلند قرن هفدهم شما می‌توانستید سهام شرکت‌هایی مثل VOC را خریداری کنید. یا در قراردادهای آتی گل لاله سود کسب کنید.

از همان زمان برای مردم پیش‌بینی قیمت سهام جذاب شد.

عده‌ای به فالگیری و رمالی و ستاره‌بینی روی آوردند.

گروهی فکر کردند که با تحلیل‌های ریاضی یا معادلات فیزیک می‌شود بازار سهام را تحلیل کرد.

برخی دیگر در نمودارها دنبال پیش‌بینی قیمت سهام بودند.

پیش‌بینی قیمت سهام به روش‌های ابتدایی!

گروهی نیز روش‌هایی بسیار ابتدایی داشتند. مثلا ترجیح می‌دادند سهام شرکتی را بخرند که صاحبانش را از نزدیک می‌شناسند یا فکر می‌کردند اخبار ساده، بیشتر بر روحیه خریداران اثر دارد تا اخباری پیچیده.

از زمان شرکت می‌سی‌سی‌پی در فرانسه، شایعه‌سازی روی قیمت مرسوم شد. هر کس یک تارگت فضایی برای سهم این شرکت می‌گفت و وقتی تارگتش محقق می‌شد، به قدرت پیشگویی خود می‌بالید. مردم نمی‌دانستند که پادشاه و بانک مرکزی دارند قیمت سهم را بی‌دلیل بالا می‌برند تا کسری بودجه دولت تامین شود.

همان‌طور که در قرن هفدهم و هجدهم، همه رویای کشف طلا در آمریکا را در سر می‌پختند، رویای پیش‌بینی قیمت سهام هم به کیمیاگری معاصر تبدیل شده بود.

چرا پیش‌بینی قیمت سهام؟

اگر راهی باشد که بتوانید قیمت یک سهم در آینده، ولو در یک روز آینده را به دقت پیش‌بینی کنید، می‌توانید بی‌اندازه ثروتمند شوید.

فرض کنید که با قطعیت تمام می‌دانیم که قیمت یک سهم که امروز منفی 5 است، فردا مثبت 5 خواهد شد. تردید نداریم و هیچ ریسکی هم وجود ندارد.

چه کار می‌توانیم بکنیم؟ می‌توانیم تمام دارایی نقدی خود را در این سهم بگذاریم، وام بگیریم، اعتبار بگیریم، از دوست و آشنا قرض کنیم... اگر واقعا بتوانیم قیمت یک سهم را به درستی و بدون ریسک پیش‌بینی کنیم، دیگر ترسی از ریختن سهم نخواهیم داشت. در «یک روز» می‌توانیم ثروتمند شویم.

اما بگذارید همین‌جا این رویا را مخدوش کنم. 400 سال تلاش بشر برای پیش‌بینی قیمت سهام نشان داد که هیچ روش دقیق و بدون ریسکی وجود ندارد. حتی برای پیش‌بینی فردا.

با این وجود دست ما آن‌قدرها هم خالی نیست. درست است که نمی‌توانیم ریسک را صفر کنیم، اما می‌توانیم آن را مدیریت کنیم.

1- پیش‌بینی قیمت سهام با روش جریان آزاد نقدی تنزیل یافته

اولین و شاید موثرترین مدل برای پیش‌بینی قیمت سهام روشی بود که بنجامین گراهام آن را توسعه داد و وارن بافت از آن استفاده کرد.

روش جریان آزاد نقدی، پس از بررسی ضرایب و نسبت‌های مالی شرکت، تلاش می‌کند که ما را به یک درک کلی از آینده قیمت سهام برساند.

برای این کار ابتدا باید تمام پول نقدی را که وارد شرکت می‌شود محاسبه کنیم. این عدد به سادگی از صورت مالی جریان‌های نقدی قابل شناسایی است.

حالا کافی است تمام جریان‌های نقدی خروجی را از این عدد کسر کنیم تا به جریان آزاد نقدی یا Free Cash Flow برسیم. البته خود شرکت هم FCF را در صورت مالی خود گزارش می‌کند.

کافی است جریان آزاد نقدی برای پنج سال را پیدا کنید و حدس بزنید که تا پنج سال دیگر، این عدد احتمالا چقدر خواهد بود. (اکسل به‌صورت خودکار این محاسبه را انجام می‌دهد.)

سپس با استفاده از فرمول ارزش ذاتی، می‌توانیم به پیش‌بینی قیمت سهام در آینده بپردازیم.

مثال پیش‌بینی قیمت سهام در آینده

فرض کنید جریان آزاد نقدی سهم در پنج‌سال گذشته به این شکل بوده است:

1. 10 همت
2. 12 همت
3. 15 همت
4. 20 همت
5. 21 همت

(همت یعنی هزار میلیارد تومان)

• سال دوم جریان آزاد نقدی 20% رشد کرده است.
• سال سوم 25 درصد.
• سال چهارم 33 درصد.
• سال پنجم 5 درصد.

به طور میانگین جریان آزاد نقدی این شرکت سالی 20.75 درصد رشد داشته است.

پس انتظار داریم جریان آزاد نقدی در پنج‌سال آینده به این شکل باشد:

• 25 همت
• 30 همت
• 37 همت
• 44.6 همت
• 54 همت

اما جریان آزاد نقدی‌ای که قرار است پنج سال دیگر وارد شرکت شود، در آن زمان کم ارزش‌تر از پول امروز است. ما می‌گوییم که به یک سود 18 درصد راضی هستیم.

• جریان نقدی سال بعد را بر 1.18 تقسیم می‌کنیم: 21.2
• جریان آزاد نقدی سال دوم را دوبار بر 1.18 تقسیم می‌کنیم: 21.5
• جریان آزاد سال سوم را سه بار بر 1.18 تقسیم می‌کنیم: 23
• همین مسیر را برای سال چهارم و پنجم هم پیش می‌گیریم: 23 و 23.6

جمع این 5 عدد برابر می‌شود با 112.3 همت.

فرض کنید شرکت 10 همت هم بدهی ابتدای دوره داشته باشد. کل شرکت برای مدت 5 سال 102.3 همت می‌ارزد.

اگر شرکت 100 میلیارد سهم منتشر کرده باشد، از تقسیم ارزش کل شرکت بر تعداد سهام به عدد 1023 تومان ارزش ذاتی سهم می‌رسیم. (ممکن است شما بخواهید سهم را برای مدت 10 یا 20 سال نگه دارید. در این صورت این عدد بیشتر خواهد شد.)

2- پیش‌بینی قیمت سهم با استفاده از سود تقسیمی

برای بعضی‌ از سرمایه‌گذاران، رشد قیمت سهم چندان اهمیت ندارد. آن‌ها می‌خواهند در یک شرکت سهیم شوند و سالانه بخشی از سود شرکت را دریافت کنند.

برای آن‌ها خرید سهام، به معنای شریک شدن در سودی است که یک شرکت از فعالیت عملیاتی خود می‌سازد.

در این روش، درست شبیه روش قبل، 5 سال سود پرداختی شرکت در سال‌های گذشته، کمک می‌کند که سود شرکت در سال‌های پیش رو پیشبینی شود.

در مرحله بعدی، سود تنزیل‌یافته پیش رو را حساب می‌کنیم. برای این کار به ازای هر سال، یکبار DPS را بر سود بدون ریسک (بهره بانکی) تقسیم می‌کنیم.

جمع عددهای حاصل به عنوان پیش‌بینی قیمت سهم در نظر گرفته می‌شود.

3- پیش‌بینی قیمت سهام با پیش‌بینی سود

فرض کنید قیمت یک سهم برابر است با 1000 تومان. این شرکت به ازای هر سهم، 100 تومان سود می‌سازد.

پیش‌بینی شما این است که سود هر سهم در سال بعد برابر شود با 250 تومان. قیمت سهم چقدر خواهد بود؟

تخمین اول: P/E مورد انتظار

اگر بهره بانکی برابر باشد با 5 (سود 20 درصد)، هر P/E کم‌تر از این عدد بی‌اندازه جذاب می‌شود. برای سهم تقاضا ایجاد می‌شود، قیمت بالا می‌رود، تا جایی که نسبت P/E دوباره به 5 برسد.

حالا ما E و P/E را داریم. اگر این دو عدد را در هم ضرب کنیم به P یا قیمت می‌رسیم.

بنابراین 250 ضربدر 5، که می‌شود 1250 تومان پیش‌بینی ما از قیمت این سهم است.

تخمین دوم: P/E سهم

در حال حاضر P/E این سهم برابر است با 10. یعنی بازار حاضر است برای هر ریال سود این سهم، 10 ریال پرداخت کند.

اگر EPS به 250 تومان برسد، دور از ذهن نیست که بازار همچنان برای هر ریال از سود سهم، 10 ریال پرداخت کند. یعنی قیمت به 2500 تومان برسد.

این پیش‌بینی خیلی قابل اعتماد نیست. شاید بازار دارد سود سال بعد را پیشخور می‌کند. یعنی الان حاضر است 1000 تومان برای این سهم بدهد، چرا که از ارزش 1250 تومانی آن با خبر است.

تخمین سوم: P/E بازار

اگر قیمت تمام سهم‌ها و سود همه شرکت‌ها در بازار را در نظر بگیریم، می‌توانیم ببینیم که P/E کلیت بازار چقدر است.

فرض کنید این عدد در حدود 8 باشد. بعید نیست که بیش‌تر سهم‌ها در بلندمدت به سمت همین P/E کشیده شوند. یعنی سهم‌های گران‌تر اصلاح کنند و سهم‌های ارزان‌تر گران شوند، تا جایی که دیگر با جابجایی پول در داخل بازار نتوانیم به سود بیشتری دست پیدا کنیم.

پس یک روش دیگر این است که برای پیش‌بینی قیمت سهام سود یا EPS فوروارد را در P/E بازار ضرب کنیم.

تخمین چهارم: P/E صنعت

می‌شود به روش بالا اعتراض کرد که اعتراض بجایی هم هست. صنایع جوان و روبه‌رشد (مثل صنعت انفورماتیک) P/E بالاتری دارند. اما از صنایع قدیمی (مثل فلزات اساسی) توقع نداریم که در آینده رشدی چشمگیر داشته باشند. (منظورم رشد قیمت سهم نیست. دارم از رشد فناوری در صنعت حرف می‌زنم.)

پس منطقی است که هر سهم را در صنعت خودش بسنجیم.

فرض کنید سهمی که در موردش حرف زدیم در صنعتی قرار دارد که P/E 12 دارد. ممکن است این سهم نیز در آینده قیمتش به حدی بالا برود که بتواند خودش را هم‌ردیف شرکت‌های دیگر در صنعت کند.

یعنی پیش‌بینی قیمت سهام را از ضرب EPS فوروارد در P/E صنعت به دست بیاوریم.

تخمین آخر: داشتن سه سناریو

بعد از این که این اعداد را حساب کردیم می‌توانیم به سه پیش‌بینی قیمت سهام برسیم:

• پیش‌بینی خوش‌بینانه: گران‌ترین عددی که به‌دست آورده‌ایم.
• پیش‌بینی بدبینانه: ارزان‌تری عددی که به‌دست آورده‌ایم.
• میانگین روش‌ها: از تمام اعدادی که به‌دست آورده‌ایم میانگین بگیریم.

اگر قیمت سهم از پیش‌بینی خوش‌بینانه ما گران‌تر شود، فروشنده سهم خواهیم بود. اگر قیمت از پیش‌بینی بدبینانه هم پایین‌تر بیاید، می‌گوییم که قیمت‌ها بی‌اندازه جذاب شده‌اند.

روش محاسبه پیش‌بینی سود هر سهم

دیدیم که برای پیش‌بینی قیمت سهام به یک پیش‌بینی از سود هر سهم نیاز داریم.

روش اول پیش‌بینی سود هر سهم

ساد‌ه‌ترین روش این است که در گوگل عبارت «گزارش اجماع تحلیلگران» را جستجو کنید. سپس به سایت irancr.com بروید و در آنجا نماد مورد نظر خود را جستجو کنید.

در این سایت تعداد زیادی تحلیلگر به پیش‌بینی سود هر سهم پرداخته‌اند.

نکته مهم در استفاده از این سایت این است که گزارش اجماع هر سه ماه یکبار منتشر می‌شود. برای همین اگر گزارش خیلی قدیمی است (مثلا اگر در آخرین روزها خرداد هستیم) بهتر است تا آمدن گزارش جدید صبر کنید.

ممکن است سهم افزایش سرمایه داده باشد و تعداد سهم‌هایش بیشتر شده باشد. عدد منتشر شده در گزارش اجماع، این افزایش سرمایه را در نگرفته است. در گزارش فصل بعدی اما تغییر در تعداد سهام منتشرشده نیز منظور می‌شود.

این روش، راحت‌ترین و کم‌دردسرترین راه برای پیش‌بینی قیمت سهام است. پیش‌بینی سود را از گزارش اجماع بخوانید و سهم‌هایی را که P/E فوروارد پایین دارند، برای بررسی بیشتر در واچ‌لیست خود بگذارید.

روش دوم برای پیش‌بینی سود هر سهم

پیش‌بینی سود هر سهم کار راحتی نیست و توقع نداشته باشید که با خواندن یک مقاله آن را به‌طور کامل یاد بگیرید. از طرفی این کار بسیار وقت‌گیر است و برای سرمایه‌های کم، ارزش ندارد که وقت زیادی را برای پیش‌بینی قیمت سهام بگذارید. یک مشکل دیگر هم وجود دارد. تعداد سهم‌ها خیلی زیاد است و اگر بخواهید برای هر کدام یک روز کاری وقت بگذارید، دو سال طول می‌کشد تا تمام سهم‌ها را بررسی کنید.

برای همین همچنان استفاده از گزارش اجماع را به شما توصیه می‌کنیم.

اما اگر می‌خواهید بدانید که مبنای کار تحلیلگران برای پیش‌بینی سود هر سهم چیست، به‌صورت خلاصه کلیات کار را به شما می‌گویم:

پیش‌بینی سود هر سهم به کمک گزارش تفسیری

اگر در سایت کدال یک نماد را جستجو کنید و صورت‌های مالی تلفیقی (سالانه) آن را در مرورگر باز کنید، در آخرین قسمت قادر خواهید بود گزارش تفسیری شرکت را هم ببینید.

در این قسمت می‌توانید آمار فروش امسال، سال قبل و برآورد شرکت از فروش و هزینه‌های سال جاری را ببینید.

برآورد فروش و هزینه به شما امکان می‌دهد که EPS فوروارد برای سالی جاری را به سادگی به دست بیاورید. حتی ممکن است خود شرکت هم این عدد را گزارش کرده باشد.

اما اگر بخواهید برای سال مالی بعدی سود را پیش‌بینی کنید، دشواری کار شروع می‌شود.

یک مثال ساده از پیش‌بینی سود

برای پیش‌بینی سود هر سهم، که به پیش‌بینی قیمت سهام کمک می‌کند، یک مثال ساده می‌زنیم.

فرض کنید شرکتی وجود دارد که محصول الف را می‌خرد و به کمک آن محصول ب را تولید می‌کند.

قدم اول

در اولین قدم، از گزارش تفسیری، محاسبه می‌کنیم که برای تولید هر تن ب، شرکت به چند تن الف نیاز دارد.

قدم دوم

حالا نگاه می‌کنیم که تولید ب، هر سال چقدر رشد داشته؟ اگر هر سال تولید شرکت 20 درصد افزایش داشته، بعید نیست که امسال هم شاهد همین 20 درصد افزایش تولید باشیم.

از طرفی باید دلیلی قانع‌کننده برای افزایش تولید وجود داشته باشد. مثلا بگوییم که پس از واکسیناسیون جهانی مصرف ب بالا خواهد رفت و شرکت به‌سادگی می‌تواند محصولات بیشتری بفروشد.

قدم سوم

به‌سادگی و با کمی جستجو می‌توانیم پیش‌بینی تحلیل‌گران از قیمت جهانی الف و ب را پیدا کنیم. مثلا اگر محصول شرکت، مفتول مسی باشد، پیدا کردن پیش‌بینی نرخ جهانی مفتول مسی در سال 2022 کار سختی نیست.

قدم چهارم

برای نرخ دلار، معقول است که میانگین نرخ سال جاری را در 1.2 ضرب کنیم و آن را به عنوان نرخ دلار در سال بعد بگیریم. چرا که معمولا حجم نقدینگی در ایران، سالانه 20 درصد افزایش پیدا می‌کند.

این رابطه در عموم موارد برقرار است، مگر در شرایط خاص مثل بازگشت به برجام که انتظار قیمت دلار را کاهش می‌دهد.

قدم پنجم

حالا می‌دانیم سال دیگر، این شرکت قرار است چه مقدار از محصول ب را با چه قیمتی بفروشد، و برای این کار چقدر باید برای خرید الف هزینه کند. (در اینجا از هزینه‌های دیگر مثل آب‌وبرق و دستمزد صرف نظر کرده‌ایم.)

اگر فروش را از هزینه‌ها کسر کنیم به سود خالص می‌رسیم. با تقسیم سود خالص بر تعداد سهام، EPS سهم پیش‌بینی می‌شود.

حالا که EPS سال بعد را داریم، به کمک P/E (که از مفروضات تحلیل ما است) پیش‌بینی قیمت سهام انجام می‌شود.

بعدها مقاله‌ای مفصل‌تر در مورد پیش‌بینی سود خواهیم نوشت.

عدم قطعیت در پیش‌بینی قیمت سهام

شاید از فیزیک دبیرستان، اصل عدم قطعیت هایزنبرگ را به یاد بیاورید. ساده‌ترین شکل عدم قطعیت این بود که اگر از مکان یک ذره به دقت اطمینان داشته باشیم، چیزی از سرعت آن نمی‌دانیم و بالعکس.

این اصل عدم قطعیت را می‌شود به بازارهای مالی هم نسبت داد. با این تفاوت که اینجا دو عامل «زمان و قیمت» در عدم قطعیت هستند.

فرض کنید 4 سال پیش به شما می‌گفتم که تا قبل از 1400، شاخص از یک میلیون واحد عبور می‌کند. به‌سختی می‌توانستید حرف مرا باور کنید.

الان هم اگر بگوییم شاخص کل روزی از ده میلیون واحد رد خواهد شد، حرف‌ ما غلط نیست. مشکل اینجا است که نمی‌دانیم برای عبور از این نقطه باید یک سال صبر کنیم یا ده سال.

مشکل اصلی در پیش‌بینی قیمت سهام و سهم همین است. سهمی که هزار تومان قیمت دارد، دو هزار تومان می‌ارزد. آیا قیمتش به دو هزار خواهد رسید؟ حتما. چه زمانی؟ هیچ‌کس نمی‌داند.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.