قیمت دلار و تنوع نرخ ارز در ایران

هنگامی که جنگ جهانی دوم به‌وقوع پیوست، آمریکا به دارنده بیشترین ذخایر طلای جهان تبدیل شد. یکی از دلایل این اتفاق فروش سلاح توسط آمریکا به متفقین بود، که در قبال فروش سلاح، از آن‌ها طلا دریافت می‌کرد.

بعد از جنگ جهانی دوم ، میزان ذخایر طلای آمریکا به بالاترین حد خود رسید، همین امر سبب شد که $ آمریکا که پشتوانه طلا بسیاری داشت، به‌عنوان ارز رسمی دنیا شناخته شود. از دلایلی که باعث شده دلار تاکنون قدرت خود را حفظ کند، می‌توان به رونق و توسعه اقتصادی این کشور اشاره کرد، که  قوی‌ترین اقتصاد موجود در دنیا است.

منظور از دلار آبی و سفید چیست؟

ممکن است هنگام خرید $ با عباراتی چون دلار سفید و دلار آبی آشنا شده باشید اما تفاوت آن‌ها را ندانید. دلار سفید، در واقع همان دلاری است که از سال‌ها پیش به‌عنوان واحد پول ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. دلار آبی، دلارهای به نسبت جدید منتشر شده توسط آمریکا است، در سال 2013 قالب اسکناس‌های 100 دلاری و رنگ آن تغییر کرد.

اسکناس‌های 100 دلاری قدیمی قابلیت جعل داشتند، بنابراین دولت آمریکا سعی کرد که با اضافه کردن یک نوار امنیتی آبی‌‌رنگ سه بعدی و نوشته‌های ریزی که در آن وجود دارد، از جعل 100 دلاری جلوگیری کند. در واقع $ آبی به‌منظور ایمن‌سازی واحد پول و اعتماد بیشتر دارندگان آن در سال 2013 منتشر شد.

منتشر شدن $ جدید، به معنی نامعتبر بودن دلار قدیم یا همان دلار سفید رنگ نیست و ارزش هر کدام از این نوع اسکناس‌ها با هم برابر است و هر‌کدام از نظر ارزش برتری نسبت به دیگری ندارند. استفاده از دلار سفید قانونی است و بانک‌های سراسر دنیا نیز از آن استفاده می‌کنند. اما در کشورهای جهان سومی، دلالان ممکن است دلار آبی را به قیمتی بیشتر از $ سفید به شما بفروشند و دلیل آن را هم بر معتبرتر و ایمن‌تر بودن این دلار ربط بدهند، در حالی ارزش هر دوی این دلارها یکسان است.

دلار سنا

منظور از $ سنایی، نرخ ارزی است که توسط سامانه سنا (سامانه نظارت ارز) اعلام می‌شود. این سامانه تحت نظر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طراحی شده است. در این سامانه نرخ‌های ثبت شده، بر‌اساس میانگین وزنی نرخ خرید و فروش دلار و سایر ارز‌ها و معاملات آن‌ها در صرافی‌های معتبر کشور محاسبه می‌شود. این نرخ‌ها توسط صرافی‌های مجاز و معتبر در سایت ثبت می‌شود. در این سایت می‌توانید تمامی نوسانات ارزی را در طول یک ماه مشاهده کنید.

ارز نیمایی

ارز نیمایی که نام آن از عبارت، نظام یکپارچه معاملات ارزی گرفته شده است، از اردیبهشت سال 1397 توسط بانک مرکزی به بازار معرفی شد. افراد عادی جامعه نمی‌توانند از این ارز استفاده کنند و این ارز تنها در اختیار تجار و بازرگانان قرار می‌گیرد. به‌منظور تسهیل فرایند تامین ارز و ایجاد یک محیط ایمن برای خرید و فروش ارز توسط بازرگانان، سامانه نیما راه‌اندازی شده است. این سامانه در واقع بستری آنلاین برای خرید و فروش ارز ایجاد کرده و نقش موثری در کنترل نرخ ارز ایفا می‌کند.

تفاوت نرخ ارز سنا و نیما

با بررسی نرخ ارز در سامانه سنا و نیما می‌توان گفت که نرخ ارز در سامانه نیما معمولا پایین‌تر از نرخ ارز در سامانه سنا است. چون در سامانه نیما عرضه ارز حجیم‌تر و زمان عملکردی آن طولانی‌تر است؛ یعنی امکان دارد امروز خریدی از یک پتروشیمی انجام شود اما پول آن 10 روز دیگر به حساب صراف بیاید.

باتوجه به گزارش ایرنا می‌توان گفت، نیما یک بازار ارز کاملا خارجی است و حواله‌هایی که در نیما عرضه می‌شود، در حقیقت همان پولی است که صادرکنندگان و حتی دولت در خارج از کشور دارند و آن را به صراف می‌فروشند تا در اختیار واردکنندگان برای تهیه کالاها قرار گیرد. اما بازار داخلی ارز از طریق سنا کنترل می‌شود. در واقع سنا خرید و فروش ارز در صرافی‌های مجاز سراسر کشور را پوشش می‌دهد.

ارز دولتی (مبادله‌ای)

ارز دولتی که به آن ارز مبادله‌ای نیز می‌گویند، توسط خود دولت در مرکز مبادلات ارزی توزیع می‌شود. همه افراد قادر به دریافت این نوع ارز نیستند و تنها به چند ردیف کالای مشخص تعلق می‌گیرد. قیمت این ارز بسیار کمتر از نرخ ارز آزاد است. 

با توجه به تحریم‌های وضع شده بر کشور ما، امکان مبادلات ارزی از طریق بانک‌های خارجی به داخل کشور وجود ندارد. برای حل این مشکل برخی از کشورهای اطراف  همانند یک واسط عمل کرده و موجب نقل و انتقال دلار به داخل کشور می‌شوند. بنابراین تغییرات نرخ دلار در این کشورها هم به نوعی بر قیمت دلار در داخل کشور نیز تاثیر می‌گذارد. در ادامه به معرفی دو محل که تغییرات قیمت دلار بر تعیین نرخ دلار در ایران نیز موثر است، می‌پردازیم.

دلار هرات و سلیمانیه

با توجه به این‌که از هرات و سلیمانیه به‌عنوان یک کانال جهت مبادلات ارز استفاده می‌شود و با توجه به فعالیت قاچاقچیانی که هم در کشورهای همسایه و هم در ایران وجود دارد. تغییرات نرخ ارز در برخی از کشورهای همسایه مثل افغانستان  و عراق، بر تعیین قیمت در بازار ارز آزاد داخل کشور تاثیر می‌گذارد. به‌خاطر همین موضوع افرادی که در داخل کشور ارز مبادله می‌کنند به نرخ ارز در این دو کشور همسایه نیز توجه دارند. هرات از شهرهای افغانستان و سلیمانیه از شهرهای عراق است. و معمولا قیمت $ در سلیمانیه عراق بالاتر از نرخ آن در هرات افغانستان است.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده بفرمایید.