استیک کردن (Stake) یا استیکینگ چیست؟

استیک کردن چیست؟ کسب درآمد از ارزهای دیجیتال تنها به خرید و فروش یا نگهداری و استخراج آن‌ها محدود نمی‌شود. واژه استیک (Stake) کردن بیشتر در حوزه ارزهای دیجیتال کاربرد دارد. استیک کردن در این‌جا به معنی دریافت سود، در ازای گرو گذاشتن ارز دیجیتال است.

استیکینگ (Staking) یعنی سپرده‌گذاری یا همان استیک کردن ارز‌های دیجیتال در کیف پول‌ها یا صرافی‌های غیرمتمرکز به ازای دریافت سود. این سود به‌صورت درصدی از میزان رمزارز استیک‌شده محاسبه می‌شود و تقریبا شبیه به دریافت سود با بهره‌ مشخص از بانک است. 

اما اگر بخواهیم تعریفی تخصصی‌تر از استیکینگ ارائه دهیم، باید بگوییم که استیکینگ عبارت است از ذخیره‌سازی یا نگهداری ارز‌های دیجیتال در والت‌ها یا صرافی‌های غیرمترکز، به‌منظور پشتیبانی از امنیت و عملیات‌های شبکه‌ بلاک‌چین.

یکی از معروف‌ترین کیف پول‌های دیجیتالی که می‌توان به صورت مستقیم در آن فرآیند استیکینگ را انجام داد، تراست والت (Trust Wallet ) است.

چگونگی افزایش امنیت و پشتیبانی از عملیات‌ها و تراکنش‌های شبکه‌ با استفاده از استیکینگ

برای پاسخ به این سوال باید بدانیم که مکانیزم توافقی PoS یا Proof of Stake چیست و چگونه کار می‌کند. شبکه‌ بلاک‌چین برای تولید و تایید کردن بلاک‌های جدید نیاز به مکانیزم‌های توافقی (Consensus Mechanism) خاصی دارد و با توجه به نوع شبکه‌ بلاک‌چین این مکانیزم‌ها متفاوت هستند.

این مکانیزم‌های توافقی به دو دسته‌ PoW و PoS تقسیم‌ می‌شوند. 

مکانیزم PoW در واقع همان عملیات‌های ریاضی و محاسباتی است که توسط ماینر‌های بیت‌کوین برای تولید بلاک‌های جدید در شبکه‌ بیت‌کوین استفاده می‌شود. این مکانیزم محدودیت‌های خاصی دارد و انرژی و زمان زیادی را استفاده می‌کند. به همین منظور، برای برطرف کردن این مشکلات، از مکانیزم توافقی PoS استفاده می‌شود.

در مکانیزم POS، افراد با استفاده از بلوکه کردن رمزارز‌های خود در والت‌ها یا صرافی‌های مبتنی بر دیفای (استیک کردن)، بلاک‌های جدید ایجاد شده در بلاک‌چین را تایید می‌کنند و این موضوع امنیت شبکه را بالا می‌برد.

هرچقدر میزان کوین‌های بلوکه شده در شبکه‌ی بلاک‌چین بیشتر باشد، امنیت و سرعت تایید بلوک‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند.

فرآیند استیکینگ کردن و اجزای آن

در مکانیزم توافقی اثبات سهام برای ساخته شدن بلوک‌های جدید از یک الگوریتم متفاوت استفاده می‌شود. در این مکانیزم بازیگران موجود در شبکه، با استفاده از ذخیره‌سازی یا استیک کردن (Staking) دارایی‌های خود در شبکه‌ی بلاک‌چین، اقدام به تایید تراکنش‌های جدید در شبکه می‌کنند. بنابراین به آن‌ها تاییدکنندگان (Validators) یا اعتبارسنج‌ها گفته می‌شود.

هرکدام از این افراد یک شاخه (validator node) را تشکیل می‌دهند. در نهایت بر اساس یک فرایند نیمه شانسی، یکی از این تاییدکنندگان به‌عنوان تاییدکننده یا در واقع سازنده (ضارب) بلوک جدید انتخاب می‌شود و پاداشِ تایید بلوک جدید به او تعلق می‌گیرد.

نکته‌ مهمی که وجود دارد این است که بلوک‌های جدید در روش اثبات سهام استخراج نمی‌شوند، بلکه ضرب می‌شوند. رمزارز‌هایی که در بلاک‌چین خود از روش اثبات سهام استفاده می‌کنند، با سکه‌هایی شروع می‌کنند که از قبل استخراج شده‌اند یا با استفاده از فرایند اثبات کار شروع کرده و به تدریج به اثبات سهم تبدیل می‌شوند.

افرادی که می‌خواهند در فرایند استیکینگ جدید شرکت کنند، باید بخشی از سکه‌های خود را در شبکه‌ سپرده‌گذاری و قفل کنند. هرچقدر میزان سکه‌هایی که در شبکه قفل می‌کنند بیشتر باشد، شانس آن‌ها برای انتخاب شدن برای ضرب بلوک جدید و دریافت پاداش بیشتر می‌شود.

در واقع هر چقدر سهم یا استیک آن‌ها بزرگ‌تر باشد، شانس آن‌ها نیز بیشتر است. زمانی که یک شاخه (Node) به‌عنوان تایید‌کننده‌ بلوک جدید انتخاب می‌شود، تمام تراکنش‌های موجود در آن بلوک را بررسی کرده و از صحت آن‌ها اطمینان پیدا می‌کند.

سپس آن بلوک را امضا کرده و به زنجیره‌ بلوک‌ها اضافه می‌کند. در نهایت، پس از تایید بلوک، بخشی از کارمزد تراکنش‌ها به‌عنوان پاداش به تایید‌کننده داده‌ می‌شود.

زمانی که هر شاخه‌ از اعتبارسنج‌ها بخواهد سکه‌های قفل‌شده خود را از شبکه خارج کند، باید پس از گذشتن مدت مشخصی این کار را انجام دهد. مدت زمانی که سکه‌ها در شبکه قفل می‌شوند بستگی به قوانین و مقرارت آن شبکه دارد و متفاوت است. سپس در صورتی که تایید شود که هیچ فعالیت غیرقانونی توسط این شاخه انجام نشده‌ است، کل سکه‌های آن به همراه پاداش‌هایی که دریافت کرده‌است از شبکه خارج می‌شود.

امنیت اعتبارسنج‌ها (Validators) در استیکینگ

یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در شبکه‌های بلاک‌چین امنیت است. در روش اثبات سهام برای حل این موضوع، پروتکل‌هایی ایجاد شده که از اقدامات غیرقانونی و جعل تراکنش‌ها جلوگیری می‌کند. همانطور که پیشتر گفته‌شد، اعتبارسنج‌ها بخشی از سکه‌های خود را به عنوان سهم یا استیک در شبکه قفل می‌کنند.

براساس قوانین، در‌صورتی که اقدامات غیرقانونی و تراکنش‌های جعلی در شبکه تشخیص داده‌شود، اعتبارسنج، بخشی از سکه‌های خود را به عنوان جریمه از دست می‌دهد. بنابراین می‌توان گفت سهم اعتبارسنج که در شبکه قفل شده‌است، از اقدامات غیرقانونی توسط اعتبارسنج جلوگیری کرده و به‌عنوان یک انگیزه برای عدم تخلف عمل می‌کند.

بنابراین تا زمانی که سهامی که اعتبارسنج در شبکه استیک کرده‌ است، بیشتر از کارمزد تراکنش‌ها باشد، اعتبارسنج تمایلی به جعل تراکنش‌های غیرقانونی ندارد. زیرا سودی که از این راه کسب می‌کند از ضرری که متحمل می‌شود، بیشتر است.

تنها در صورتی که اعتبارسنج بیش از 51 درصد از کل رمزارز‌های موجود در شبکه را داشته‌باشد، می‌تواند کل شبکه را کنترل کرده و تراکنش‌های جعلی را در شبکه ثبت کند. از لحاظ تئوری این موضوع درست است ولی از لحاظ عملی احتمال این‌که کسی بتواند 51 درصد از کل رمزارز‌های یک شبکه را خریداری کند، بسیار پایین است.

محاسبه سود و پاداش استیکینگ

هر شبکه‌ بلاک‌چین، روش مخصوصی برای محاسبه‌ میزان سود استیکینگ دارد. برخی از شبکه‌ها بر پایه‌ی بلوک‌ها این کار را انجام می‌دهند و عوامل مختلفی را در نظر می‌گیرند، مانند:

• نرخ تورم
• میزان کوین‌های استیک شده توسط اعتبارسنج یا validator 
• مدت زمانی که اعتبارسنج به صورت فعال، در حال استیک کردن بوده است
• تعداد کل کوین‌های استیک‌شده در شبکه
• و ...

اما برخی دیگر از شبکه‌ها، سود استیکینگ را بر اساس درصدی ثابت و معمولا سالانه محاسبه می‌کنند. این نرخ سود‌ها برای جبران هزینه‌ نرخ تورم، به اعتبارسنج‌ها داده می‌شود. تورم باعث تشویق افراد به شرکت در فرآیند استیکینگ می‌شود و در این مدل، اعتبارسنج‌ها می‌توانند به‌صورت دقیق نرخ سود استیکینگ را محاسبه کنند.

قابل پیش‌بینی بودن نرخ سود مزیت بیشتری نسبت به نامعلوم بودن آن دارد و می‌تواند موجب افزایش مشارکت افراد در استیکینگ شود. یکی از معروف‌ترین سایت‌هایی که در آن میزان سود و پاداش استیکینگ برای رمز‌ارز‌های مختلف وجود دارد، StakingRewards.com است. 

همچنین در این وبسایت در قسمت پایین‌تر از صفحه‌ ورودی، شما می‌توانید برترین پلتفرم‌های قرض‌دهنده هر رمزارز و برترین تامین‌کنندگان برای استیکینگ در رمزارز‌های مختلف را مشاهده کنید.

مثلا در قسمت فوقانی عکس بالا ، برترین پلت‌فرم‌های قرض‌دهنده برای تتر، نشان داده شده است. در قسمت سمت چپ، برترین تامین‌گنندگان استیکینگ برای رمزارز ADA نشان داده شده است.

ریسک‌های استیکینگ

فرآیند استیکینگ، دارای ریسک‌هایی نیز است که باید قبل از ورود به این حوزه، آن‌ها را بررسی کرد. اول این که با توجه به غیرمتمرکز بودن این فرآیند، قانون‌گذاری و نظارت مشخصی در آن وجود ندارد.

مدت زمانی که پول شما در این فرآیند بلوکه می‌شودنیز موضوع مهمی است، زیرا می‌تواند باعث ایجاد ضرر یا هزینه‌ی فرصت برای شما شود. بنابراین بهتر است رمزارز‌هایی را که می‌خواهید برای مدتی بیش از یک سال نگه‌داری کنید، برای استیک کردن انتخاب کنید.

زیرا اگر قیمت دارایی‌های استیک شده افزایش چشم‌گیری پیدا کند، به دلیل بلوکه بودن پول در استیکینگ، سرمایه‌گذار قادر به فروش آن‌ها نیست و در این موقعیت استیکینگ می‌تواند هزینه‌ فرصت زیادی برای سرمایه‌گذار داشته باشد.

همچنین در صورت کاهش چشم‌گیر قیمت رمزارز‌های استیک شده، سرمایه‌گذار در هنگام برداشت دارایی‌های خود با ضرر مواجه خواهد شد.

صرافی‌ها، پلتفرم‌های دیفای و استیکینگ

 نمونه‌هایی از صرافی‌های رمزارزی که خدمات استیکینگ را به مشتریان خود ارائه می‌دهند، عبارتند از: gemini.com، Coinbase.com و Binance.com.  معروف‌ترین پلتفرم‌های دیفای مبتنی بر اتریوم که برای استیکینگ استفاده می‌شوند،عبارتند از Compound و AAVE .

یادتان باشد که اگر می‌خواهید در استیک کردن ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کنید، در ابتدا حتما از شرایط و قوانین تیم توسعه دهنده و ویژگی‌های مقدار سود و دوره زمانی پرداخت آن‌ها اطلاع کافی به‌دست آورید.

اگر مطلب فوق برایتان مفید بوده لطفا آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.