دامیننس بیت کوین چیست؟ چگونه محاسبه می شود؟

دامیننس به‌صورت تحت‌اللفظی به معنای تسلط و چیرگی است. این کلمه در حوزه اقتصاد و همین‌طور در بازار رمز ارزها به‌عنوان یک شاخص، کاربرد مشخصی دارد. تحلیلگران حرفه‌ای بازار ارزهای دیجیتال در کنار قیمت، به دامیننس هم توجه دارند و حتی به تحلیل نموداری این شاخص می‌پردازند.

دامیننس یک ارز دیجیتال نشان دهنده چیست؟

دامیننس یک ارز دیجیتال، نشان می‌دهد مقدار دلاری که در آن رمز‌ارز سرمایه‌گذاری شده چند درصد از ارزش کل بازار را تشکیل می‌دهد. شاخص Dominance اطلاعات باارزشی از بازار و سرمایه یک ارز دیجیتال را در اختیار ما قرار می‌دهد.

بازار ارزهای دیجیتال، امروزه بیش از 1000 میلیارد دلار سرمایه را در خود جای‌داده است. همه‌روزه مبالغ بالایی در این بازار ردوبدل می‌شود. این جریان‌های نقدی قطعاً در تغییرات قیمتی بی‌تاثیر نیستند. به‌عنوان فعالان این حوزه، نیاز داریم تا از تغییراتی که در جریان‌های نقدینگی آن می‌افتد باخبر باشیم؛ ما برای شناخت بیشتر بازار و اجزای آن، از شاخص‌ها و مفاهیمی مثل ارزش بازار، ترس و طمع، دامیننس و ... استفاده می‌کنیم.

یک مثال برای درک راحت‌تر دامیننس

فرض کنید شخصی یک منزل مسکونی دارد. وی مبلغی سرمایه را در نظر گرفته تا بتواند با آن، وسایل موردنیاز خانه‌اش مثل یخچال، گاز، فرش و ... را تهیه بکند. این سرمایه اصلی، حکم ارزش کل مارکت ارزهای دیجیتال را دارد. هرکدام از وسایل ریز و درشتی که برای خانه تهیه می‌کند نیز، به‌مانند ارزهای دیجیتالی است که در بازار وجود دارد. 

قطعاً میزان پولی که چنین شخصی باید برای خرید ماشین لباسشویی بپردازد، بیشتر از هزینه خرید وسایل جزئی آشپزخانه است. بعضی از وسایل اصلی و حیاتی زندگی هستند که هزینه بسیار بیشتری دارند. بیت‌کوین و بعد از آن اتریوم، در بازار ارزهای دیجیتال به همین صورت هستند. بیت‌کوین به دلیل ارزش‌آفرینی و اتریوم به علت ارائه خدمات جدید و متنوع، از Dominance بالاتری نسبت به مابقی ارزها برخوردارند.

در این مثال صاحب‌خانه با دو روش می‌تواند مبلغی که برای خرید هر وسیله کنار گذاشته را بیشتر کند؛ راه اول فروش دیگر وسائل منزل و استفاده از پول حاصل از این فروش است (با این روش، کل سرمایه‌ای که برای خرید در نظر گرفته، تغییر نمی‌کند). راه دوم استفاده از پس‌انداز بانکی‌اش است که از این طریق، کل پولی که برای خرید در نظر گرفته بوده است نیز بیشتر خواهد شد.

دامیننس بیت‌کوین چگونه محاسبه می‌شود؟

دامیننس بیت‌کوین (bitcoin dominance) نشان‌دهنده نسبت ارزش بازار بیت‌کوین (دلارهای سرمایه‌گذاری شده در بیت‌کوین)، بر ارزش دلاری کل مارکت ارزهای دیجیتال است. دامیننس بیت‌کوین که با درصد بیان می‌شود، از فرمول زیر به دست می‌آید:

دامیننس بیت‌کوین = (ارزش بازار بیت‌کوین × 100) ÷  ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال (به دلار)

لازم به ذکر است که Dominance تمام ارزهای دیجیتال را می‌توانیم با همین روش محاسبه کنیم. تنها کافی است که در فرمول فوق به‌جای ارزش بازار بیت‌کوین، از ارزش بازار کوین یا توکن مورد نظرمان استفاده کنیم.

ارزش بازار چیست؟

برای شناخت بهتر دامیننس باید با مفهوم ارزش بازار (Market cap) هم آشنا باشیم. ارزش بازار یک ارز دیجیتال، نشان‌دهنده میزان سرمایه دلاری است که بر روی آن ارز دیجیتال سرمایه‌گذاری شده است (برای آشنایی بیشتر مقاله مارکت‌کپ را مطالعه کنید). هر رمزارزی که در بازار باشد ارزش بازار مختص خودش را دارد. از جمع ارزش بازار همه ارزهای دیجیتال، ارزش کل مارکت (Total Cryptocurrency Market Cap) را به‌دست می آوریم.

در زیر نحوه محاسبه ارزش بازار ارز دیجیتال A را می‌نویسیم

ارزش بازار رمزارز A = تعداد رمزارزهای در گردش A × ارزش دلاری یک واحد A 

توجه داشته باشیم که برای محاسبه ارزش بازار حتما باید از تعداد رمزارزهای در گردش (Circulating Supply) استفاده کنیم و نه از تعداد کل آن توکن خاص.

تغییرات دامیننس بیت‌کوین و تاریخچه آن

حال که با نحوه محاسبه و مفهوم Dominance آشنا شدیم بهتر است نگاهی به تغییراتی که این شاخص مهم در طی سالیان داشته بیندازیم.

در ابتدای ورود بیت‌کوین به عرصه سرمایه‌گذاری، تقریبا تمام ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال، متعلق به بیت‌کوین بود. رفته‌رفته و با روی کار آمدن ارزهای دیجیتال جدید و کاربردی مثل اتریوم، استیبل کوین‌ها و سایر رمز ارزها، شاهد بودیم که بخشی از سرمایه ذخیره شده در بیت‌کوین به سمت‌وسوی این دارایی‌ها رفت.

این را می‌دانیم که دامیننس بیت‌کوین و هر ارز دیجیتال دیگری در لحظه تغییر می‌کند. اما یکی از قابل‌توجه‌ترین تغییرات در bitcoin dominance، به سال 2017 برمی‌گردد. در آن سال بازار ارزهای دیجیتال کم‌کم در حال بزرگ‌شدن بود. بیت‌کوین که پشت‌سر‌هم اوج‌های قیمتی جدیدی را ثبت می‌کرد، مورد اقبال عمومی قرار گرفته بود. همین مسئله باعث شد تا عرضه‌های اولیه (ICO) زیادی، برای کسب سود از این شرایط، به بازار سرازیر شوند.

بسیاری از این ارزهای دیجیتال جدید بنیان قوی نداشتند، اما مردم که در آن زمان به بازار کریپتوکارنسی بسیار خوش‌بین شده بودند، بخشی از سرمایه خود را از بیت‌کوین خارج کرده و در آلت‌کوین‌ها یا عرضه اولیه کوین‌ها سرمایه‌گذاری کردند. این اقدام باعث پایین آمدن دامیننس بیت‌کوین شد. همچنین بعد از آن شاهد بالارفتن قیمت آلت‌کوین‌ها و سپس سقوط قیمت بیت‌کوین بودیم. به این صورت در سال 2017، اولین فصل آلت‌کوین‌ها یا همان آلت سیزن (Altcoin season) رخ داد.

این چرخه نزدیک به چهار ماه (از فوریه تا ژوئن سال 2017) طول کشید. در طی این بازه زمانی، دامیننس بیت‌کوین که حدود 85% بود تا 38% پایین آمد. کاهش سلطه بیت‌کوین تا ژانویه 2018 ادامه داشت. در آن زمان bitcoin dominance به 32.8% رسید.

در سال‌های بعدی، بیت‌کوین توانست تا حدی، سلطه از دست رفته خود را پس بگیرد. با این وجود از سال 2018 تا زمان نوشتن این مقاله، موفق نشده تا Dominance خود را به بالای سطح 73% برساند.

مشکلات دامیننس بیت‌کوین

فرمول‌هایی که در ابتدای مقاله آورده شد را خاطرتان دارید؟ به یاد دارید که گفته شد باید برای محاسبه ارزش بازار و دامیننس یک کوین، تعداد واحد‌های در گردش آن را ملاک قرارداد؟ حال می‌خواهیم عملی‌تر به این فرمول نگاه کنیم.

 مسئله‌ای که در اینجا ایجاد می‌شود، این است که هرگز نمی‌توانیم Dominance دقیق یک ارز دیجیتال را محاسبه کنیم. چراکه همواره تعداد ارزهایی وجود دارند که ممکن است سوزانده شده، هک شده باشند یا در یک کیف پول که رمزش ازدست‌رفته برای همیشه جا مانده باشند و درعین‌حال جامعه رمزنگاری هم از آنچه به سر این رمزارزها آمده، بی‌اطلاع باشد. 

بنابراین ما هرگز قادر نیستیم تعداد دقیق رمز‌ارزهایی که از حالت گردشی و فعال در آمدند را به دست بیاوریم به همین خاطر محاسبه Dominance کاملا دقیق نیست هرچند که کار‌راه‌انداز است‌.

همچنین شاخص دامیننس، با اینکه بسیار کمک‌کننده است اما یک ابزار جانبیست که همه اطلاعات کافی را در اختیار ما قرار نمی‌دهد. صرفا با استفاده از این شاخص، نمی‌توانیم به جواب درست و دقیق برسیم. به همین دلیل باید از دیگر تحلیل‌های بنیادی، تکنیکال و درون زنجیره‌ای هم استفاده کنیم. روند کلی قیمت نیز از نکات مهمی است که در کنار بررسی دامیننس، باید به آن توجه شود.

اثر دامیننس بیت کوین بر روی قیمت

هنگامی که در مورد تغییرات قیمتی حاصل از Dominance صحبت می‌کنیم، بهتر است به جز بیت‌کوین، دامیننس استیبل کوین‌ها و آلت‌کوین‌ها را هم در نظر بگیریم.

معمولا گفته می‌شود با افزایش دامیننس بیت‌کوین، شاهد افزایش قیمت آن خواهیم بود. کاهش دامیننس این بزرگ‌ترین ارز بازار هم می‌تواند نویددهنده رسیدن فصل آلت‌کوین‌ها باشد. 

این نتیجه‌گیری‌ها می‌تواند به‌جای خود درست باشد. اما نکته مهم این است که همه این موارد یک قانون همیشگی نبوده و امکان دارد، گاهی خلاف آن اتفاق بیفتد. 

واقعیت این است که تنها چیزی که بر افزایش و کاهش قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد، میزان عرضه و تقاضا است. Dominance فقط به‌عنوان یک ابزار، کمک می‌کند تا در جریان بخشی از اطلاعات مربوط به جریان نقدینگی قرار بگیریم. 

برای مثال گفته می‌شود اگر Dominance استیبل کوین‌ها مخصوصاً تتر بالا برود، نشانه‌ایست برای کاهش قیمت بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال. چرا که وضعیتی را نشان می‌دهد که تقاضا، برای ارزهای دیجیتال پایین آمده و فعالان بازار قصد دارند تا سرمایه خود را برای حفظ از ضرر، به‌صورت معادل دلاری‌اش نگهداری کنند.

ولی همیشه افزایش دامیننس استیبل کوین‌ها، چنین معنی نمی‌دهد. این احتمال هم وجود دارد که عرضه و تقاضا برای سایر ارزهای دیجیتال و بیت‌کوین پایین نیامده باشد، بلکه سرمایه جدیدی با هدفی خاص به بازار استیبل کوین‌ها تزریق شده باشد.

میزان سرمایه‌ای که در بازار ارزهای دیجیتال جمع شده، مدام در حال تغییر است. این حجم از ارزش می‌تواند زیاد یا کم شود. سرمایه‌ای که به این بازار وارد می‌شود می‌تواند حاصل تورم باشد و یا از بازارهای دیگری مثل طلا، نفت یا بانک‌ها خارج شده و به این بازار سرازیر شود.

پس نمی‌توان هیچ قانون صددرصدی و کلی را برای رابطه Dominance و قیمت در نظر گرفت‌. بلکه با توجه کردن به تغییرات Dominance در کنار دیگر پارامترهای تاثیرگذار، می‌توان پیش‌بینی منطقی‌تری داشت.

دامیننس بیت‌کوین تا کجا پایین می‌آید؟

گاهی پیش‌بینی‌های می‌شود مبنی بر اینکه ارز دیجیتال اتریوم، باتوجه‌به کاربردهای متنوعی که دارد، می‌تواند روزی از بیت‌کوین جلو بزند و بیشترین تسلط را در بازار داشته باشد. با اینکه تابه‌حال این اتفاق نیفتاده، بخشی از جامعه ارزهای دیجیتال در انتظار چنین روزی هستند. حتی برای این رویداد یک نام هم گذاشته شده، واژه فلیپنینگ (Flippening) بیانگر لحظه ایست که اتریوم بتواند، بر سلطه بیت‌کوین غلبه کرده و بالاتر از آن قرار بگیرد.

اتریوم، دومین رمزارز بزرگ بازار، چند باری در سال‌های و 2017 و 2018، توانسته فاصله خود را با دامیننس بیت‌کوین کم کند، اما چه اتریوم و چه هر ارز دیجیتال دیگری فعلا موفق به جلو زدن از بیت‌کوین نشده‌اند.

نمودار دامیننس بیت‌کوین

سایت‌های زیادی هستند که bitcoin dominance و سایر ارزهای دیجیتال را محاسبه می‌کنند. این سایت‌ها اطلاعات Dominance را در قالب نمودار نشان می‌دهند. از جمله این منابع می‌توان سایت‌های معتبری چون کوین مارکت کپ (coinmarketcap.com)، تریدینگ ویو (tradingview.com)، کوین 360 (Coin360.com) و بیت‌کوین دامیننس (bitcoindominance.com) را نام برد.  

در ادامه آموزش نحوه مشاهده نمودار دامیننس بیت‌کوین را در هرکدام از منابع ذکر شده قرار خواهیم داد.

سایت Coin360 

این سایت یک منبع فوق‌العاده برای مشاهده Dominance ارزهای دیجیتال است. در این سایت می‌توانید با طی‌کردن چند مرحله ساده به نمودار دامیننس بسیاری از ارزهای دیجیتال دسترسی داشته باشید. ابتدا وارد سایت coin360 شوید. در همان صفحه اول، نقشه بازار ارزهای دیجیتال که شامل قیمت لحظه‌ای هر رمزارز است، نمایش داده می‌شود. درصد تسلط لحظه‌ای بیت کوین نیز در همین نقشه مشخص است.

برای دیدن نمودار دامیننس و یا مقایسه نموداری Dominance چند ارز دیجیتال، بر روی گزینه Charts، در بالای صفحه اصلی کلیک کنید. بعداز این کار صفحه زیر را خواهید دید. در پایین صفحه، قسمتی که مشخص شده، می توانید نام یا علامت اختصاری رمزارز مورد نظر را بنویسید و نمودار دامیننس آن ارز دیجیتال را به چارت اضافه کنید.

سایت تریدینگ ویو:

در سایت تریدینگ ویو، با تایپ عبارت BTC.D در کادرجستجو و کلیک بر روی گزینه‌ای که نشان داده می‌شود، می‌توانید نمودار bitcoin dominance را ببینید. این‌سایت با گزینه‌های متعددی که در اختیار شما می‌گذارد، امکان تحلیل نمودار دامیننس را مهیا کرده است. 

به جز بیت‌کوین می‌توانید Dominance ارزهای دیجیتال شناخته شده دیگر را هم در این‌ سایت مشاهده کنید. برای این کار کافی است تا در کادر جستجوی تریدینگ ویو، بعد از نوشتن نماد اختصاری رمزارز موردنظر، "D."را تایپ کنید. مثلا برای نمایش نمودار دامیننس اتریوم باید عبارت  eth.d را وارد کنید.

سایت کوین مارکت کپ

در سایت کوین مارکت کپ، باید بر روی گزینه‌ای که مقدار زنده دامیننس بیت‌کوین را نشان می‌دهد، کلیک کنیم. این گزینه دقیقا در بالای صفحه اصلی سایت، قرار گرفته است.

سپس صفحه جدیدی برای ما باز خواهد شد. اگر در این صفحه کمی پایین بیاییم، می‌توانیم چارتی که نمودار دامیننس ده ارزدیجیتال برتر بازار، در آن قرار دارد را ببینیم. به‌جز این ده کوین، Dominance تمامی رمزارزهای دیگر با هم، تحت عنوان نموداری به نام Others در این چارت نشان داده می‌شود.

سایت bitcoindominance.com

در صفحه اصلی این سایت، می‌توانیم نمودار bitcoin dominance را مشاهده کنیم. علاوه بر نمودار، کمترین و بیشترین درصد تسلط هفتگی بیت‌کوین، در صفحه اول سایت bitcoindominance قرار داده شده است.

جمع‌بندی دامیننس بیت‌کوین

در این مقاله با مفهوم دامیننس بیت‌کوین، برخی تاثیرات، روش محاسبه و سایت‌های محاسبه‌گر دامیننس آشنا شدید. امید هست که با شناختی کامل از معنا و کاربرد دامیننس، در تحلیل های خود از آن کمک بگیرید تا نتیجه مطلوب‌تری دریافت کنید.