گواهی سپرده سکه طلا؛ راهنمای کامل سرمایه‌گذاری و خرید سکه در بورس کالا

علی مدتی است به فکر خرید سکه طلا برای حفظ ارزش پولش افتاده است. او می‌داند سکه طلا یک سرمایه‌گذاری محبوب بین مردم است، اما دغدغه‌هایی دارد؛ از نگهداری فیزیکی سکه گرفته تا نگرانی بابت سرقت یا گم شدن آن. یک روز علی از دوستش می‌شنود که بورس کالا روشی دارد تا بدون نیاز به تحویل گرفتن سکه، بتواند در طلای سکه‌ای سرمایه‌گذاری کند. دوستش از مفهومی به نام گواهی سپرده سکه طلا صحبت می‌کند. حالا سوال علی این است: گواهی سپرده سکه طلا چیست و چطور می‌تواند به او در سرمایه‌گذاری امن‌تر و آسان‌تر کمک کند؟

در این مقاله قرار است به زبان ساده توضیح دهیم گواهی سپرده سکه طلا چه مفهومی دارد و چگونه کار می‌کند. اگر شما هم مثل علی تازه‌کار هستید و می‌خواهید با روشی ساده، امن و رسمی در سکه طلا سرمایه‌گذاری کنید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید. قدم به قدم بررسی می‌کنیم این گواهی چیست، چطور می‌توان آن را از بورس کالا خرید و مزایا و معایب آن نسبت به خرید سکه فیزیکی یا روش‌های دیگر مانند صندوق طلا و بازار آتی سکه چه هستند.

گواهی سپرده سکه طلا چیست و چگونه کار می‌کند؟

گواهی سپرده سکه طلا در واقع یک اوراق بهادار مبتنی بر کالا است که نماینده‌ی مالکیت شما بر سکه طلای فیزیکی می‌باشد. به زبان ساده، این گواهی سندی است که نشان می‌دهد شما مقدار معینی سکه طلا در یک خزانه (انبار) مورد تایید بورس کالا سپرده کرده‌اید. گواهی سپرده سکه طلا از سال ۱۳۹۴ در بورس کالای ایران معرفی شد تا خرید و فروش سکه شفاف‌تر شود و ریسک‌های نگهداری سکه برای سرمایه‌گذاران کاهش یابد. به کمک این ابزار، سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون تحویل گرفتن سکه فیزیکی، سکه طلا را به صورت آنلاین در بورس معامله کنند.

هر گواهی سپرده معادل بخش بسیار کوچکی از یک سکه کامل است. در حال حاضر هر ۱۰۰ گواهی سپرده معادل یک سکه تمام بهار آزادی (طرح جدید) است. این یعنی اگر قیمت یک سکه در بازار مثلاً ۳۰ میلیون تومان باشد، قیمت هر گواهی سپرده تقریباً ۳۰۰ هزار تومان خواهد بود. شما می‌توانید حتی با خرید یک گواهی (معادل یک‌صدم سکه) سرمایه‌گذاری خود را آغاز کنید. اما برای اینکه بتوانید واقعاً یک سکه فیزیکی از خزانه دریافت کنید، باید حداقل ۱۰۰ گواهی (معادل یک سکه کامل) در اختیار داشته باشید. به عبارت دیگر، حداقل مقدار قابل تحویل سکه فیزیکی، یک سکه کامل است.

گواهی سپرده سکه طلا مانند سهام در سامانه‌های معاملاتی آنلاین قابل خرید و فروش است. قیمت گواهی سپرده بر اساس عرضه و تقاضا در بورس تعیین می‌شود که معمولاً معادل قیمت روز سکه در بازار آزاد است. این گواهی‌ها تاریخ انقضا یا سررسید مشخصی دارند (مثلاً پایان سال)، اما نگران نباشید؛ اگر قصد نگهداری بلندمدت داشته باشید، می‌توانید قبل از سررسید گواهی‌های خود را به یک نماد جدید انتقال دهید تا همچنان مالک سکه‌ها باقی بمانید. در بخش‌های بعدی به این موضوع بیشتر می‌پردازیم.

مزایای گواهی سپرده سکه طلا چیست؟

سرمایه‌گذاری در سکه طلا از طریق گواهی سپرده، مزیت‌های متعددی نسبت به خرید و نگهداری سکه فیزیکی دارد. در این بخش به مهم‌ترین مزایای گواهی سپرده سکه طلا اشاره می‌کنیم:

• امنیت در نگهداری: وقتی شما گواهی سپرده دارید، سکه‌های طلای شما به جای خانه در یک خزانه‌ی امن و تحت نظارت بورس کالا نگهداری می‌شود. بنابراین ریسک سرقت، گم شدن یا آسیب دیدن سکه‌ها وجود ندارد. خیالتان راحت که طلای شما در جای مطمئنی است.
• امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم: شاید خرید یک سکه کامل برای همه مقدور نباشد، اما با گواهی سپرده می‌توان حتی با چند صد هزار تومان شروع کرد. چون هر گواهی معادل یک‌صدم سکه است، شما با پول کمتر هم می‌توانید وارد این سرمایه‌گذاری شوید. این ویژگی، در دسترس بودن گواهی سپرده برای عموم مردم را ممکن کرده است.
• شفافیت و کشف قیمت منصفانه: قیمت سکه در بورس کالا بر اساس عرضه و تقاضای واقعی تعیین می‌شود و بازار آن شفاف است. دیگر لازم نیست نگران اختلاف قیمت در صرافی‌ها یا طلافروشی‌های مختلف باشید؛ قیمت رسمی سکه را می‌توانید در تابلوی بورس مشاهده کنید. این شفافیت به شما اطمینان می‌دهد که سکه را به قیمت روز و منصفانه معامله می‌کنید.
• کارمزد پایین‌تر و معافیت‌های مالیاتی: خرید و فروش سکه از طریق بورس کالا کارمزد کمتری نسبت به معاملات سنتی دارد. کارمزد معاملات گواهی سکه بسیار ناچیز است (مشابه کارمزد معاملات سهام). علاوه بر این، هنگام خرید سکه از بورس مالیات بر ارزش افزوده (VAT) به شما تعلق نمی‌گیرد؛ در حالی که خرید سکه از بازار آزاد ممکن است شامل مالیات یا حباب قیمتی باشد. هزینه‌ای که در بورس می‌پردازید شفاف بوده و حباب اضافه ندارد.
• امکان وثیقه‌گذاری و دریافت تسهیلات: یکی از مزایای جذاب گواهی سپرده سکه طلا این است که می‌توانید آن را به عنوان وثیقه در برخی بانک‌ها یا موسسات مالی قرار دهید و در ازای آن وام یا تسهیلات بگیرید. به عبارت دیگر، گواهی سکه شما علاوه بر سرمایه‌گذاری، پشتوانه‌ای برای دریافت منابع مالی هم می‌تواند باشد؛ مزیتی که سکه فیزیکی در خانه چنین امکانی را به راحتی فراهم نمی‌کند.
• نقدشوندگی سریع و آسان: بازار گواهی سپرده سکه طلا بازاری پویا و دارای نقدشوندگی بالا است. هر زمان تصمیم بگیرید گواهی خود را بفروشید، به سرعت می‌توانید در سامانه معاملاتی یک سفارش فروش ثبت کنید و خریداران زیادی معمولاً در بازار حضور دارند. این در حالی است که فروش سکه فیزیکی ممکن است زمان‌بر باشد یا نیاز به مراجعه حضوری به طلافروشی داشته باشد.
• بدون ریسک تقلب و عیار: سکه‌هایی که وارد خزانه بورس می‌شوند، از نظر عیار و اصالت توسط کارشناسان مورد تایید قرار گرفته‌اند. بنابراین با داشتن گواهی سپرده، خیالتان از بابت اصل بودن سکه‌ها راحت است. برعکس، هنگام خرید سکه از بازار آزاد باید مراقب باشید سکه تقلبی به شما نفروشند یا عیار آن پایین نباشد.

معایب و نکات مهم گواهی سپرده سکه طلا

با وجود تمام مزایای گفته شده، گواهی سپرده سکه طلا خالی از ایراد و محدودیت نیست. در این بخش به برخی از معایب یا نکات مهم در مورد این ابزار می‌پردازیم تا با دید بازتری تصمیم‌گیری کنید:

• لزوم یادگیری کار با سامانه معاملاتی: برخلاف خرید سنتی از طلافروشی، برای خرید گواهی سپرده باید با سامانه‌های آنلاین بورس کار کنید. اگر قبلاً سهام معامله نکرده‌اید، ممکن است ابتدای کار روند ثبت نام و معامله در بورس برایتان پیچیده به نظر برسد. البته کار سختی نیست و در ادامه مراحل آن را توضیح می‌دهیم، اما به هر حال نسبت به خرید حضوری سکه نیاز به یادگیری اولیه دارد.
• هزینه انبارداری: سکه‌های شما در خزانه بورس کالا نگهداری می‌شوند و بابت این خدمت، روزانه مبلغ اندکی هزینه انبارداری از حساب شما کسر می‌شود. این هزینه بسیار ناچیز است (مثلاً حدود چند صد تومان در روز برای هر سکه کامل) ولی اگر قصد نگهداری طولانی‌مدت سکه‌ها را دارید، باید این هزینه را در نظر بگیرید. عملاً هزینه انبارداری بخشی از بهای سرمایه‌گذاری شماست که در بلندمدت می‌تواند کمی تاثیرگذار باشد.
• محدودیت تحویل فیزیکی: همان‌طور که گفتیم برای دریافت سکه‌ی فیزیکی از خزانه باید حداقل ۱۰۰ گواهی (یک سکه کامل) داشته باشید. بنابراین اگر مقدار کمی گواهی بخرید (مثلاً ۱۰ یا ۵۰ گواهی)، امکان تحویل گرفتن سکه فیزیکی را نخواهید داشت مگر آنکه تعداد گواهی‌های خود را به ۱۰۰ برسانید. این موضوع ممکن است برای کسانی که حتماً می‌خواهند سکه واقعی را در اختیار داشته باشند، یک محدودیت باشد.
• نیاز به مراجعه حضوری برای دریافت سکه: در صورت تصمیم به دریافت سکه فیزیکی، باید مراحل اداری آن را طی کنید و معمولاً حضوری به انبار یا خزانه مربوطه مراجعه کنید. اکثر خزانه‌های سکه در تهران قرار دارند (مثلاً خزانه بانک‌های عامل). اگر ساکن شهرستان باشید، برای دریافت سکه ممکن است مجبور شوید به تهران سفر کنید که هزینه و زمان می‌طلبد. البته اگر قصدتان فقط سرمایه‌گذاری و کسب سود از نوسانات قیمت است، نیازی به این کار نخواهید داشت و می‌توانید صرفاً گواهی‌ها را فروخته و پولش را بگیرید.
• محدودیت سقف خرید و نگهداری: بورس کالا برای جلوگیری از انحصار و سفته‌بازی شدید، سقفی برای مالکیت گواهی سکه تعیین کرده است. در حال حاضر هر شخص حقیقی می‌تواند حداکثر تا ۱۰٬۰۰۰ گواهی سپرده سکه طلا (معادل ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی) در مجموع در اختیار داشته باشد. بیشتر از این مقدار برای یک فرد مجاز نیست. البته این سقف برای اکثر سرمایه‌گذاران عادی مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی برای اطلاع بدانید که چنین محدودیتی وجود دارد.
• دوره سررسید و انتقال گواهی: هر نماد گواهی سپرده سکه طلا یک تاریخ سررسید دارد (معمولاً سالانه). اگر به تاریخ سررسید گواهی نزدیک شوید و هنوز آن را نفروخته باشید، لازم است برای تمدید گواهی اقدام کنید. فرایند این کار معمولاً به این صورت است که بورس کالا یک نماد جدید معرفی می‌کند و شما باید گواهی‌های قدیمی خود را به نماد جدید منتقل کنید که شامل پرداخت هزینه انبارداری تا آن تاریخ است. این یک کار اداری کوچک است که باید از طریق کارگزاری خود انجام دهید (اغلب با ارسال درخواست یا ایمیل انجام می‌شود). اگر این نکته را فراموش کنید، ممکن است معامله گواهی‌های شما متوقف شود تا زمانی که وضعیت انبار مشخص گردد. پس برای نگهداری طولانی‌مدت، حواستان به اطلاعیه‌های بورس درباره سررسید نماد سکه باشد.
• عدم دسترسی فوری به دارایی فیزیکی: وقتی سکه فیزیکی در اختیار شما نیست، ممکن است از نظر روانی احساس کنید دارایی‌تان دور از دسترس است. البته در عمل شما مالک سکه‌ها هستید، اما عده‌ای حس داشتن طلا در صندوقچه خانه را ترجیح می‌دهند. باید تصمیم بگیرید که هدف شما صرفاً سرمایه‌گذاری مالی است یا حتماً دوست دارید طلای فیزیکی داشته باشید. اگر صرفاً سود مالی مد نظر باشد، این مورد شاید عیب به حساب نیاید.

نحوه خرید و فروش گواهی سپرده سکه طلا در بورس کالا

حالا که با تعریف و مزایا و معایب گواهی سپرده سکه طلا آشنا شدید، نوبت به آن می‌رسد که قدم به قدم توضیح دهیم چگونه می‌توانید این گواهی را بخرید و بفروشید. خوشبختانه فرایند انجام معامله گواهی سکه آنلاین است و از طریق کارگزاری‌های بورس صورت می‌گیرد. در اینجا مراحل کلی را به صورت گام‌به‌گام مرور می‌کنیم:

1. دریافت کد بورسی و ثبت‌نام در بورس: اولین قدم برای خرید گواهی سپرده، داشتن کد معاملاتی بورس (کد بورسی) است. اگر تاکنون در بورس سرمایه‌گذاری نکرده‌اید، باید ابتدا از طریق سامانه سجام و یک کارگزاری معتبر ثبت‌نام کنید و کد بورسی خود را دریافت کنید. بدون کد بورسی، امکان معامله در بورس کالا وجود ندارد. خوشبختانه فرآیند ثبت‌نام غیرحضوری شده و به راحتی در چند روز کد خود را می‌گیرید.
2. فعال‌سازی دسترسی بورس کالا (در صورت نیاز): اکثر کارگزاری‌ها با همان کد بورسی امکان معامله در بورس کالا را نیز فراهم می‌کنند. اما برخی ممکن است نیاز به فعالسازی جداگانه یا درخواست دسترسی به بورس کالا داشته باشند. پس اگر از قبل سهام معامله می‌کردید، مطمئن شوید کارگزاری شما امکان معامله گواهی سپرده کالا (از جمله سکه) را برایتان فعال کرده است. این معمولاً با یک درخواست ساده به کارگزاری انجام می‌شود و هزینه‌ای ندارد.
3. واریز وجه به حساب کارگزاری: برای خرید هر دارایی در بورس، باید به اندازه کافی وجه نقد در حساب کارگزاری خود داشته باشید. بنابراین بسته به اینکه قصد خرید چه تعداد گواهی سکه را دارید، مبلغ مورد نظر را به حساب کارگزاری واریز یا از طریق درگاه آنلاین پرداخت کنید. مثلاً اگر می‌خواهید ۱۰۰ گواهی (معادل یک سکه) بخرید و قیمت هر گواهی ۳۰۰ هزار تومان است، حداقل ۳۰ میلیون تومان در حساب خود داشته باشید (کمی بیشتر برای کارمزد اندک در نظر بگیرید).
4. یافتن نماد معاملاتی گواهی سکه: پس از ورود به سامانه معاملاتی (آنلاین تریدر یا هر پلتفرم کارگزاری)، باید نماد گواهی سپرده سکه طلا را پیدا کنید. نمادهای گواهی سکه معمولاً با کلمه «سکه» و سال سررسید مشخص می‌شوند. برای مثال ممکن است نمادی مانند سکه0012پ01 یا شبیه آن را ببینید. هر نماد نشان‌دهنده سکه طلا بهار آزادی در خزانه یک بانک معین و با تاریخ سررسید معین است. اطلاعات دقیق هر نماد (مثل نام خزانه بانک و تاریخ سررسید) در سایت بورس کالا یا بخش توضیحات نماد در سامانه معاملاتی آمده است. اگر پیدا کردن نماد برایتان دشوار است، از بخش جستجوی نماد در سامانه استفاده کنید و کلمه "سکه" را تایپ کنید تا فهرست نمادهای مرتبط ظاهر شود.
5. ثبت سفارش خرید: پس از انتخاب نماد مورد نظر، حالا می‌توانید سفارش خرید خود را ثبت کنید. باید تعداد گواهی و قیمت مورد نظر خود را وارد سامانه کنید. به یاد داشته باشید هر ۱۰۰ گواهی برابر با یک سکه کامل است؛ بنابراین اگر قصد خرید یک سکه کامل دارید، تعداد ۱۰۰ را وارد کنید. اگر کمتر بخرید، مالک کسری از سکه خواهید شد. قیمت را نیز می‌توانید برابر قیمت فعلی بازار ثبت کنید یا اگر می‌خواهید حتماً خرید انجام شود، سفارش را روی بهترین قیمت فروشندگان قرار دهید. پس از وارد کردن حجم و قیمت، سفارش را ارسال کنید و منتظر بمانید تا معامله انجام شود (معمولاً فوری انجام می‌شود مگر آنکه قیمت وارد شده شما از قیمت بازار دور باشد).
6. دریافت گواهی سپرده در پرتفو: پس از انجام معامله، گواهی‌های خریداری‌شده در پرتفوی شما ثبت می‌شوند. می‌توانید به بخش دارایی‌ها یا پرتفو در سامانه خود نگاه کنید و ببینید که مثلا "۱۰۰ عدد گواهی سکه طلا - خزانه بانک X" به دارایی‌های شما اضافه شده است. از این لحظه، شما رسماً مالک سکه طلا (به صورت گواهی) هستید.
7. فروش گواهی سپرده: فروش هم دقیقاً مانند خرید است. کافیست در هر زمانی که قصد نقد کردن سرمایه خود را داشتید، به همان نماد گواهی سکه مراجعه و سفارش فروش ثبت کنید. در سفارش فروش، تعداد گواهی‌هایی که می‌خواهید بفروشید را وارد کرده و قیمت مورد نظرتان را تعیین می‌کنید. با ارسال سفارش، اگر خریداری با آن قیمت یا بالاتر باشد معامله انجام می‌شود و معادل ریالی آن به حساب شما اضافه می‌شود. مبلغ فروش را می‌توانید به کارت بانکی خود برداشت کنید یا برای معاملات دیگر استفاده کنید.
8. دریافت سکه فیزیکی از خزانه (اختیاری): اگر تصمیم گرفته‌اید به جای فروش گواهی، خود سکه طلا را به صورت فیزیکی دریافت کنید، باید مراحل تحویل گرفتن سکه از خزانه را طی کنید. ابتدا مطمئن شوید که حداقل ۱۰۰ گواهی (یا مضربی از ۱۰۰ به تعداد سکه‌هایی که می‌خواهید) دارید. سپس معمولاً باید از طریق کارگزاری خود در موعد مقرر درخواست تحویل سکه بدهید. کارگزاری از شما می‌خواهد فرم یا ایمیلی ارسال کنید و هزینه‌های انبارداری تا روز تحویل را پرداخت نمایید. پس از ثبت درخواست، با در دست داشتن کارت ملی به خزانه بانکی مربوطه (مثلاً خزانه بانک رفاه، بانک ملت یا هر بانکی که سکه شما آنجا نگهداری می‌شود) در شهر تعیین‌شده مراجعه می‌کنید. در محل خزانه، سکه‌های فیزیکی معادل گواهی‌های شما به شما تحویل داده خواهد شد. به این ترتیب می‌توانید طلای خود را به صورت واقعی دریافت کنید. البته بسیاری از سرمایه‌گذاران نیازی به این مرحله نمی‌بینند و ترجیح می‌دهند گواهی‌ها را فروخته و پول را دریافت کنند، چون هدفشان صرفاً کسب سود بوده است.

با طی کردن مراحل بالا، مشاهده می‌کنید که خرید و فروش گواهی سپرده سکه طلا چندان سخت نیست. اگر تازه‌کار هستید، نگران نباشید؛ با یکی دو بار انجام این مراحل در سامانه آنلاین، کاملاً مسلط می‌شوید. هر جا هم مشکلی داشتید، پشتیبانی کارگزاری یا افراد باتجربه می‌توانند راهنمایی کنند.

مقایسه گواهی سپرده سکه طلا با سکه فیزیکی

شاید این سوال برایتان پیش بیاید که گواهی سپرده سکه چه تفاوت‌هایی با خرید سکه فیزیکی دارد و کدام بهتر است. پاسخ کوتاه این است که هر کدام مزایا و معایب خودش را دارد و بسته به شرایط شما ممکن است یکی مناسب‌تر باشد. در جدول زیر یک مقایسه سریع بین گواهی سپرده سکه و سکه فیزیکی انجام داده‌ایم:

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، گواهی سپرده سکه طلا از بسیاری جهات انعطاف‌پذیرتر و کم‌ریسک‌تر از نگهداری سکه فیزیکی در خانه است. اما در نهایت اگر هدف شما داشتن طلای فیزیکی برای یادگاری، کلکسیون یا استفاده شخصی است، شاید ترجیح دهید مستقیماً سکه بخرید. بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای گواهی سپرده را انتخاب می‌کنند چون می‌خواهند از نوسان قیمت طلا سود ببرند بدون دردسرهای نگهداری سکه. به هر حال انتخاب بین این دو به اولویت‌های شما بستگی دارد.

مقایسه گواهی سپرده سکه طلا با صندوق طلا (ETF)

گزینه دیگری که پیش روی علاقه‌مندان به طلا قرار دارد، صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا هستند. صندوق طلا نوعی صندوق قابل معامله در بورس (ETF) است که سرمایه‌ی آن عمدتاً صرف خرید دارایی‌های مبتنی بر طلا می‌شود. جالب است بدانید این صندوق‌ها بخش عمده‌ای از سبد خود را گواهی سپرده سکه طلا نگهداری می‌کنند. یعنی صندوق طلا در واقع به نیابت از شما در سکه طلا (از طریق همین گواهی‌ها) سرمایه‌گذاری می‌کند. حال ببینیم تفاوت سرمایه‌گذاری شخصی در گواهی سپرده با سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در صندوق طلا چیست:

• مالکیت مستقیم در مقابل غیرمستقیم: با خرید گواهی سپرده، شما مستقیماً مالک سکه‌های طلا در خزانه هستید. ولی در صندوق طلا، شما واحدهای صندوق را دارید و صندوق به نمایندگی از جمع سرمایه‌گذاران، سکه طلا خریده است. بنابراین مالکیت شما غیرمستقیم است و به تعداد واحدهای صندوق بستگی دارد.
• حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری: هر دو ابزار امکان سرمایه‌گذاری با پول کم را فراهم می‌کنند. گواهی سپرده تا یک‌صدم سکه را پوشش می‌دهد؛ در صندوق طلا هم می‌توانید حتی یک واحد صندوق (مثلاً به قیمت صد هزار تومان) بخرید. در عمل هر دو برای شروع با مبلغ کم مناسبند. شاید صندوق کمی انعطاف‌پذیرتر هم باشد چون نیازی به مضرب ۱۰۰ شدن برای تحویل فیزیکی ندارد (در واقع تحویل فیزیکی در کار نیست).
• کارمزدها و هزینه‌ها: در گواهی سپرده، کارمزد معاملات بسیار کم است، اما هزینه انبارداری اندکی وجود دارد. در صندوق طلا، کارمزد خرید و فروش ETF نیز کم است و هزینه انبارداری نداریم، اما صندوق یک کارمزد مدیریت سالانه دارد (معمولاً حدود ۱ الی ۲ درصد در سال از دارایی صندوق بابت مدیریت کسر می‌شود). این هزینه مدیریت در NAV صندوق لحاظ می‌شود و شما مستقیماً پرداخت نمی‌کنید، ولی بر بازدهی خالص شما تاثیر می‌گذارد. به بیان ساده، بازدهی صندوق طلا کمی کمتر از بازدهی خود سکه به خاطر همین کارمزد خواهد بود.
• نحوه قیمت‌گذاری: قیمت گواهی سپرده مستقیماً وابسته به قیمت لحظه‌ای سکه طلاست. قیمت واحد صندوق طلا هم وابسته به ارزش دارایی‌های صندوق است که عمدتاً همان گواهی‌های سکه می‌باشد. بنابراین هر دو تقریباً روند مشابهی دارند. تنها تفاوت این است که NAV (ارزش خالص دارایی‌ها) در صندوق ممکن است کمی با قیمت بازار واحدهای صندوق فاصله داشته باشد (که آن هم معمولاً کم است). به طور کلی روند نوسانات صندوق طلا و گواهی سپرده بسیار نزدیک به هم است.
• نقدشوندگی: هر دو در بازار بورس معامله می‌شوند و نقدشوندگی خوبی دارند. صندوق‌های طلا معمولاً بازارگردان هم دارند که نقدشوندگی را تضمین می‌کند. گواهی سکه نیز به دلیل تقاضای بالا، معمولاً سریع فروش می‌رود. بنابراین از نظر خروج سریع از سرمایه‌گذاری، تفاوت زیادی ندارند.
• قابلیت دریافت طلا: این نکته تفاوت اصلی است. در گواهی سپرده سکه، شما نهایتاً می‌توانید سکه واقعی را تحویل بگیرید (با داشتن حداقل ۱۰۰ گواهی). اما در صندوق طلا چنین امکانی وجود ندارد؛ شما صرفاً واحدهای صندوق را می‌فروشید و پول دریافت می‌کنید. اگر هدف شما این است که روزی سکه فیزیکی تحویل بگیرید، مسیر مستقیم گواهی بهتر است. ولی اگر داشتن سکه واقعی برایتان مهم نیست و فقط به دنبال سود سرمایه‌گذاری هستید، صندوق هم کافی است.
• پیچیدگی و مدیریت شخصی: خرید گواهی سپرده نیاز به این دارد که خودتان فعالانه مدیریت کنید: مثلاً حواستان به سررسید باشد، تصمیم به نگهداری یا فروش بگیرید و امور مربوط به دریافت احتمالی سکه را انجام دهید. در حالی که در صندوق طلا، مدیر صندوق این کارها (مثل نگهداری سکه‌ها، تمدید سررسید گواهی‌های سکه صندوق و غیره) را انجام می‌دهد و شما فقط واحد صندوق را نگه می‌دارید. بنابراین اگر دوست دارید راحت‌تر باشید و مدیریت سرمایه‌گذاری را به یک تیم حرفه‌ای بسپارید، صندوق طلا گزینه جذابی است.

به طور خلاصه، اگر می‌خواهید مستقیم در طلای سکه‌ای سرمایه‌گذاری کنید و حتی احتمال تحویل فیزیکی را باز بگذارید، گواهی سپرده سکه طلا گزینه مستقیم شماست. اما اگر صرفاً دنبال سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و تنوع‌بخشی آسان هستید، صندوق طلا هم به همان میزان شما را در معرض طلا قرار می‌دهد. در هر دو حالت، شما از رشد قیمت طلا منتفع خواهید شد. انتخاب بین این دو بستگی به ترجیح شما در مدیریت سرمایه‌گذاری و افق سرمایه‌گذاری دارد.

مقایسه گواهی سپرده سکه طلا با قرارداد آتی سکه

قراردادهای آتی سکه یکی دیگر از ابزارهای مالی مربوط به سکه طلا هستند که البته ماهیتی متفاوت با گواهی سپرده دارند. معاملات آتی به افراد اجازه می‌دهند که با پرداخت بخشی از وجه (وجه تضمین) اقدام به خرید یا فروش تعهدی سکه در آینده کنند. برای درک تفاوت، موارد زیر را در نظر بگیرید:

• نوع ابزار و سازوکار: گواهی سپرده سکه دارایی واقعی (spot) محسوب می‌شود؛ یعنی شما الان مالک سکه هستید. اما قرارداد آتی یک مشتقه مالی است؛ در واقع شما توافق می‌کنید که در تاریخ معینی در آینده مقدار مشخصی سکه را با قیمت معینی بخرید یا بفروشید. در زمان حال مالک سکه نیستید، بلکه یک قرارداد در دست دارید.
• وجه تضمین و اهرم (لوریج): در معاملات آتی، شما برای کنترل مثلا ۱ سکه طلا، لازم نیست کل پول سکه را بپردازید؛ بلکه درصدی (مثلاً ۱۰ یا ۲۰ درصد ارزش قرارداد) را به عنوان وجه تضمین می‌سپارید. این یعنی شما از اهرم مالی استفاده می‌کنید. اهرم باعث می‌شود با پول کمتر سود یا زیان بزرگ‌تری نسبت به تغییر قیمت سکه داشته باشید. این ویژگی در گواهی سپرده وجود ندارد؛ شما هر چقدر پول دارید همان قدر سکه می‌خرید و اهرمی در کار نیست. به همین دلیل، ریسک آتی بسیار بالاتر است؛ ممکن است در صورت نوسان شدید قیمت، حتی بیشتر از سرمایه اولیه خود ضرر کنید.
• سررسید و تحویل: قرارداد آتی سکه یک تاریخ سررسید (مثلاً سه ماه بعد) دارد که در آن تاریخ تسویه انجام می‌شود. در عمل بسیاری از قراردادهای آتی قبل از سررسید با معامله معکوس بسته می‌شوند و منجر به تحویل فیزیکی نمی‌گردند. گواهی سپرده اگرچه سررسید دارد، اما شما می‌توانید قبل از آن به راحتی به نماد جدید منتقل شوید و به طور نامحدود (سال‌ها) سکه‌های خود را نگه دارید. در آتی، اگر تا سررسید باز بمانید، یا باید تسویه نقدی کنید یا (در موارد نادر) آمادگی تحویل/دریافت فیزیکی سکه را داشته باشید که پیچیده‌تر است.
• هدف سرمایه‌گذاری: گواهی سپرده برای سرمایه‌گذاری بلندمدت یا میان‌مدت و حفظ ارزش دارایی بسیار مناسب است؛ چون ریسک اضافه‌ای ندارد و دقیقاً برابر افزایش قیمت سکه رشد می‌کند. اما قرارداد آتی بیشتر برای نوسان‌گیری کوتاه‌مدت یا پوشش ریسک استفاده می‌شود. افراد حرفه‌ای از بازار آتی سودهای سریع می‌گیرند یا ریسک سکه‌های فیزیکی‌شان را پوشش می‌دهند. برای فرد مبتدی که می‌خواهد ساده در طلا سرمایه‌گذاری کند، آتی گزینه توصیه‌شده‌ای نیست چون پیچیدگی و ریسک بالا دارد.
• دسترسی و نیاز به کد جداگانه: برای معامله گواهی سپرده، همان کد معاملاتی بورس کافی است. اما برای فعالیت در بازار آتی، نیاز به دریافت کد معاملاتی بازار مشتقه (کد آتی) دارید و باید وجه تضمین بسپارید. ضمن اینکه بازار آتی سازوکار متفاوتی دارد (مثل قوانین حد نوسان روزانه، بازار دوطرفه و غیره) که یادگیری آن زمان‌بر است. بنابراین آستانه ورود به آتی بالاتر است.

گواهی سپرده و قرارداد آتی، هر دو از تغییرات قیمت سکه سود ایجاد می‌کنند اما ابزارهایی کاملاً متفاوت‌اند. گواهی سپرده سکه طلا برای سرمایه‌گذار عادی و با دید حفظ ارزش مناسب‌تر است چون ساده، کم‌ریسک و بدون اهرم است. قرارداد آتی سکه ابزاری حرفه‌ای‌تر و پرریسک‌تر است که اگرچه امکان سود بیشتر (از اهرم) را فراهم می‌کند، اما خطرات خودش را هم دارد. به ویژه برای تازه‌کارها، ورود مستقیم به آتی می‌تواند خطرناک باشد. بنابراین اگر قصد سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری دارید، گواهی سپرده گزینه معقول‌تری نسبت به آتی سکه است.

نتیجه‌گیری

در این مقاله با رویکردی ساده و گام‌به‌گام دیدیم که گواهی سپرده سکه طلا چیست و چگونه می‌توان از آن برای سرمایه‌گذاری در طلا استفاده کرد. گواهی سپرده به شما امکان می‌دهد بدون دغدغه‌های نگهداری فیزیکی و با هر میزان سرمایه (حتی کوچک)، در سکه طلا سرمایه‌گذاری کنید. این ابزار مالی مدرن توانسته است بسیاری از موانع سنتی خرید طلا (مانند ریسک سرقت، هزینه‌های جانبی و عدم شفافیت قیمت) را برطرف کند و سرمایه‌گذاران زیادی را به خود جذب نماید.

اگر شما هم به دنبال راهی امن، شفاف و منعطف برای ورود به بازار طلا هستید، گواهی سپرده سکه گزینه بسیار مناسبی است. با این حال آموختیم که پیش از تصمیم‌گیری باید همه جوانب را بسنجید؛ اهداف خود را مشخص کنید و مزایا و معایب هر روش (گواهی، سکه فیزیکی، صندوق طلا یا آتی) را در نظر بگیرید. خوشبختانه برای اغلب افراد، گواهی سپرده مسیری هموار و مطمئن بوده است که هم اکنون نیز در حال گسترش بین مردم است.

در پایان، این شما و این اولین گواهی سپرده سکه طلای شما! اگر تاکنون در بازار بورس فعال نشده‌اید، شاید امروز بهترین زمان باشد که دست به کار شوید. با یادگیری مراحل ساده‌ای که توضیح دادیم، می‌توانید همین حالا سرمایه‌گذاری در طلای محبوبتان را شروع کنید. فراموش نکنید که برای شروع نیاز به کسب دانش هم دارید و خواندن این مقاله قدم اول بود. امیدواریم با اطلاعاتی که به دست آوردید، با اعتمادبه‌نفس و آگاهی بیشتری وارد این سرمایه‌گذاری جذاب شوید. آینده مالی خود را با تصمیم‌های آگاهانه تضمین کنید.

موفقیت در بازار مالی یک شبه به دست نمی‌آید، اما با آموزش و همراهی منابع معتبر، می‌توانید گام‌های بلندی بردارید. همین امروز با یادگیری یک نکته جدید آغاز کن!

سوالات پرتکرار (FAQ)