مقایسه کیف پول‌های امانی و غیرامانی؛ کدام برای نگهداری ارز دیجیتال بهتر است؟

تصور کنید علی و مریم به‌تازگی مقداری ارز دیجیتال خریده‌اند. علی تصمیم می‌گیرد دارایی‌هایش را در حساب صرافی آنلاین (کیف پول امانی) نگهداری کند، چون می‌گوید «اینطوری خیالم راحت است و نیاز نیست خودم کار خاصی بکنم.» در مقابل، مریم می‌گوید می‌خواهد از تراست ولت روی گوشی‌اش استفاده کند که یک کیف پول غیرامانی است؛ او شنیده «اگر کلید خصوصی دست خودت باشد، امنیت بیشتر است». 

شاید شما هم مثل علی و مریم این پرسش را داشته باشید که تفاوت کیف پول امانی و غیرامانی چیست و هر کدام چه مزایا و معایبی دارند؟ دغدغه رایج بسیاری از تازه‌کاران دنیای کریپتو همین است که ارزهای دیجیتالشان را کجا بگذارند تا امن باشد. در این مقاله، به زبان ساده و با رویکردی داستانی و آموزش‌محور، فرق کیف پول امانی با غیرامانی را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید تا در پایان بتوانید تصمیم بگیرید کدام روش نگهداری دارایی برای شما مناسب‌تر است.

کیف پول امانی (حضانتی) چیست؟

کیف پول امانی یا حضانتی (Custodial Wallet) به نوعی از کیف پول ارز دیجیتال گفته می‌شود که در آن یک شخص ثالث معتبر، دارایی‌ها و کلیدهای خصوصی را به نمایندگی از شما نگهداری می‌کند. به عبارت ساده، در کیف پول امانی شما کنترل مستقیم و کامل بر کلید خصوصی خود ندارید و امور امنیت و نگهداری برعهده‌ی ارائه‌دهنده‌ی کیف پول است. مشهورترین نمونه‌های کیف پول امانی، حساب‌های صرافی‌های ارز دیجیتال هستند. مثلا وقتی شما بیت‌کوین و سایر ارزهای خود را در حساب صرافی‌هایی مانند بایننس یا نوبیتکس ذخیره می‌کنید، در واقع از کیف پول امانی استفاده کرده‌اید. به همین دلیل به کیف پول امانی گاهی “کیف پول صرافی” نیز می‌گویند.

در کیف پول امانی، کلید خصوصی کیف پول شما روی سرورهای آنلاین آن شرکت یا صرافی ذخیره می‌شود. کلید خصوصی همان رمز مهم و محرمانه‌ای است که اجازه دسترسی به دارایی‌ها را می‌دهد. ارائه‌دهنده‌ی کیف پول متعهد می‌شود این کلید را به شکل امن نگه دارد و دارایی شما را “امانت‌داری” کند. در نتیجه، برای انجام تراکنش‌ها یا مدیریت موجودی خود، شما با نام کاربری و رمزعبور معمولی وارد حساب خود می‌شوید و این واسطه به جای شما تراکنش را امضا می‌کند. کیف پول امانی شبیه حساب بانکی است؛ همان‌طور که بانک پول شما را نگهداری می‌کند و هر زمان بخواهید با کارت یا اینترنت‌بانک اجازه برداشت می‌دهد، در کیف پول حضانتی هم شما به واسطه اعتماد به آن سرویس، از امکاناتش استفاده می‌کنید.

استفاده از کیف پول امانی چند مزیت اولیه دارد: ساده‌تر بودن برای کاربران تازه‌کار، عدم نیاز به حفظ و مدیریت شخصی کلیدها و داشتن پشتیبانی. اگر رمز حساب‌تان را فراموش کنید یا مشکلی پیش بیاید، می‌توانید به پشتیبانی صرافی یا سرویس مراجعه کنید تا کمکتان کنند (مثل بازیابی رمز عبور). از طرف دیگر، معایبی هم وجود دارد: شما باید کاملا به آن واسطه اعتماد کنید و ریسک‌های امنیتی را بپذیرید. اگر آن شرکت دچار مشکل امنیتی شود یا هک گردد، دارایی‌های شما در معرض خطر قرار می‌گیرد. همچنین گاهی محدودیت‌ها و قوانین ارائه‌دهنده‌ها ممکن است دسترسی شما را تحت تأثیر قرار دهد؛ مثلا اکثر صرافی‌های معتبر برای استفاده شما را ملزم به احراز هویت (KYC) می‌کنند و ممکن است سقف برداشت تعیین کنند. برای کاربران داخل ایران نیز یک نگرانی دیگر، تحریم‌ها است؛ اگر از کیف پول امانی یک صرافی خارجی استفاده کنید، احتمال مسدود شدن حساب شما به خاطر تحریم‌های بین‌المللی وجود دارد. بنابراین اعتماد و انتخاب کیف پول امانی مناسب بسیار مهم است.

کیف پول غیرامانی (غیرحضانتی) چیست؟

کیف پول غیرامانی یا غیرحضانتی (Non-Custodial Wallet) رویکرد متفاوتی دارد: در این نوع کیف پول، کنترل کامل دارایی و مدیریت کلید خصوصی بر عهده خودِ کاربر است. یعنی هیچ شخص یا نهاد واسطی به کلیدهای خصوصی شما دسترسی ندارد و همه چیز در دستان خودتان است. هر کسی عبارت معروف «Not your keys, not your coins» (ترجمه: کلیدهای شما نیست، دارایی شما هم نیست) را شنیده باشد، به اهمیت کیف پول غیرامانی پی برده است. به زبان ساده، اگر کلید خصوصی کیف پول در اختیار شما باشد، آن ارزهای دیجیتال واقعا متعلق به شما هستند و هیچ‌کس بدون اجازه شما نمی‌تواند آنها را خرج یا مسدود کند.

نحوه کار کیف پول غیرامانی به این شکل است که وقتی آن را ایجاد می‌کنید، یک عبارت بازیابی ۱۲ یا ۲۴ کلمه‌ای (Seed Phrase) یا کلید خصوصی به شما داده می‌شود. این عبارت در حکم کلید اصلی صندوقچه دارایی‌های شماست و فقط در دست شما خواهد بود. باید آن را در جایی بسیار امن یادداشت و نگهداری کنید، چون هر کس به این عبارت دسترسی داشته باشد می‌تواند موجودی کیف شما را برداشت کند. برعکس، اگر خودتان این عبارت را گم کنید یا فراموش کنید، هیچ کس (حتی سازنده کیف پول) قادر به بازیابی دارایی شما نخواهد بود. این ویژگی دو لبه‌ی کیف پول غیرامانی است: امنیت و اختیار بالا از یک سو، و مسئولیت و ریسک بالا از سوی دیگر.

نمونه‌های معروف کیف پول‌های غیرامانی عبارت‌اند از کیف پول‌های نرم‌افزاری موبایل و دسکتاپ مثل Trust Wallet (تراست ولت)، MetaMask (متامسک)، اکسودوس یا کوینومی و همچنین کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند لجر (Ledger) و ترزور (Trezor). برای استفاده از این ولت‌ها نیازی به احراز هویت یا ثبت اطلاعات شخصی ندارید؛ کافیست اپلیکیشن یا دستگاه را داشته باشید. بسیاری از این کیف پول‌ها متن‌باز هستند و جامعه کاربری گسترده‌ای از آنها استفاده می‌کند. شما می‌توانید حتی بدون اتصال دائمی به اینترنت هم از کیف پول غیرامانی استفاده کنید؛ برای مثال کیف پول سخت‌افزاری (نوعی کیف پول سرد) به صورت آفلاین کلیدها را نگه می‌دارد و فقط هنگام ارسال تراکنش لازم است آن را به اینترنت وصل و تراکنش را امضا کنید.

کیف پول غیرامانی شبیه یک گاوصندوق شخصی در خانه شماست. شما کلید گاوصندوق (عبارت بازیابی) را پیش خودتان نگه می‌دارید. هیچ بانک یا واسطه‌ای در کار نیست. مزیتش این است که هیچ‌کس جز شما خبر ندارد چه چیزی داخل گاوصندوق دارید و نمی‌تواند آن را قفل یا مصادره کند. اما اگر کلید گاوصندوق را گم کنید یا کسی آن را بدزدد، دیگر به اموال داخلش دسترسی نخواهید داشت.

برای تازه‌کاران، کار با کیف پول غیرامانی ممکن است در ابتدا پیچیده‌تر به نظر برسد، چون نیاز است با مفاهیم کلید خصوصی، عبارت بازیابی، پشتیبان‌گیری و نکات امنیتی آشنا باشند. مثلا باید دقت کنید که بدافزارها یا صفحات فیشینگ نتوانند عبارت بازیابی شما را سرقت کنند. اما با کمی آموزش و رعایت چند نکته ساده امنیتی (مانند یادداشت کردن عبارت بازیابی در جای امن، استفاده از رمز عبور قوی برای برنامه کیف پول، و فعال کردن ویژگی‌های امنیتی برنامه) می‌توانید با خیال راحت از یک کیف پول غیرامانی استفاده کنید. در بخش‌های بعد مزایا و معایب دقیق‌تر این دو نوع کیف پول را بررسی کرده و خواهیم گفت در چه شرایطی هر کدام انتخاب بهتری است.

تفاوت‌های کیف پول امانی و غیرامانی

حالا که با تعریف هر دو نوع کیف پول آشنا شدیم، ممکن است این سوال پیش بیاید که تفاوت‌های میان کیف پول امانی و غیرامانی دقیقا چیست؟ در جدول زیر، مقایسه‌ای خلاصه بین این دو نوع ولت انجام داده‌ایم تا به‌صورت گام‌به‌گام و موردی فرق‌هایشان را ببینید:

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، اصلی‌ترین تفاوت کیف پول غیرامانی و امانی در میزان کنترل و اعتماد است. کیف پول امانی اعتماد بیشتر به شخص ثالث را طلب می‌کند، در عوض کار را برای کاربر راحت‌تر می‌کند. کیف پول غیرامانی کنترل و آزادی عمل بیشتری به فرد می‌دهد، اما مسئولیت و نیاز به احتیاط را بالا می‌برد. در ادامه، مزایا و معایب هر یک را جداگانه شرح می‌دهیم تا این تفاوت‌ها را بهتر درک کنید.

مزایا و معایب کیف پول امانی

مزایای کیف پول امانی

1. کاربری آسان و مناسب برای مبتدیان: کیف پول‌های امانی (مثل حساب صرافی‌ها) معمولا رابط کاربری ساده‌ای دارند. شما بدون نیاز به دانش فنی خاص، با یک نام کاربری و رمز معمولی می‌توانید وارد حساب خود شوید و به خرید و فروش یا انتقال ارز دیجیتال بپردازید. تمام فرآیندهای پیچیده بلاک‌چینی در پشت صحنه توسط سرویس انجام می‌شود. برای کسی که تازه وارد دنیای ارزهای دیجیتال شده، این سادگی یک مزیت بزرگ است و باعث می‌شود زودتر با فضای سرمایه‌گذاری دیجیتال ارتباط بگیرد.
2. عدم نگرانی از گم‌شدن کلید خصوصی: در کیف پول امانی شما مسئول نگهداری کلید خصوصی نیستید. نیازی نیست نگران فراموش کردن عبارت بازیابی یا از دست رفتن دسترسی به دارایی‌هایتان باشید. اگر رمز عبور حساب صرافی خود را هم فراموش کنید، معمولا با استفاده از ایمیل یا شماره تلفن می‌توانید آن را بازیابی کنید. این ویژگی به‌خصوص برای افرادی که حافظه‌شان ضعیف است یا نمی‌خواهند دردسر نگهداری از کلیدها را داشته باشند، بسیار آرامش‌بخش است.
3. پشتیبانی و خدمات مشتری: اغلب ارائه‌دهندگان کیف پول امانی (به ویژه صرافی‌های معتبر) تیم پشتیبانی فعالی دارند که در صورت بروز مشکل به شما کمک می‌کنند. برای مثال اگر تراکنش شما دچار تأخیر شد یا سوالی داشتید، می‌توانید تیکت ارسال کنید یا تماس بگیرید و پاسخ بگیرید. این پشتیبانی ۲۴ ساعته می‌تواند برای کسانی که هنوز تجربه کافی ندارند دلگرم‌کننده باشد؛ چون می‌دانند در مسیر استفاده از خدمات تنها نیستند.
4. امکانات جانبی و خدمات یکپارچه: بسیاری از کیف پول‌های حضانتی امکانات بیشتری فراتر از صرف نگهداری ارز ارائه می‌کنند. برای مثال صرافی‌های متمرکز امکان معامله انواع رمز ارزها، خرید و فروش سریع با ریال، استفاده از بازارهای آتی و آپشن، استیکینگ و کسب سود از ارزها و حتی وام‌دهی را دارند. وقتی دارایی شما در کیف پول امانی صرافی باشد، استفاده از این خدمات یکپارچه ساده‌تر است؛ مثلا سریع می‌توانید موجودی خود را در بازار معامله کنید بدون آنکه منتظر انتقال از یک کیف پول دیگر شوید.
5. سرعت بالاتر در برخی تراکنش‌ها: در صورتی که هر دو طرف معامله از یک کیف پول امانی (مثلا همان صرافی) استفاده کنند، انتقال دارایی به صورت درون‌سیستمی و فوری انجام می‌شود و نیازی به انتظار برای تأیید در بلاک‌چین نیست. البته این انتقال در واقع ثبت داخلی است، اما از منظر کاربر عادی، سرعت و سهولت بیشتری حس می‌شود.

معایب کیف پول امانی

1. عدم کنترل کامل بر دارایی: بزرگ‌ترین عیب کیف پول امانی این است که شما اختیار کامل دارایی خود را به دیگری سپرده‌اید. در واقع مالکیت فنی ارزهای شما در دست آن واسطه است. این بدان معنی است که اگر روزی آن شرکت تصمیم بگیرد جلوی برداشت را بگیرد یا دچار مشکل شود، شما دستتان به جایی بند نیست. نمونه‌های این ریسک را در دنیای واقعی دیده‌ایم؛ برای مثال در سال ۲۰۲۲ صرافی بزرگ FTX ورشکسته شد و بسیاری از کاربران برای مدت‌ها به دارایی خود دسترسی نداشتند. یا در تاریخچه‌ی این حوزه، هک شدن صرافی Mt.Gox در سال ۲۰۱۴ باعث از بین رفتن مقادیر زیادی بیت‌کوین کاربران شد. بنابراین اعتماد سنگ بنای استفاده از کیف پول حضانتی است و این اعتماد همواره با ریسک همراه است.
2. خطرات امنیتی و حملات هکری: کیف پول‌های امانی هدف جذاب‌تری برای هکرها هستند. چون کلید خصوصی و دارایی تعداد زیادی کاربر در یک نقطه (سرورهای مرکزی) متمرکز شده، اگر هکی رخ دهد مقیاس آن می‌تواند بزرگ باشد. حتی با وجود اقدامات امنیتی پیشرفته، هیچ سیستم آنلاین و متصلی به اینترنت صد درصد امن نیست. علاوه بر هک، خطراتی مثل فیشینگ (ساخت صفحات لاگین جعلی برای دزدیدن رمز شما) یا نشت اطلاعات کاربران نیز وجود دارد. به طور خلاصه، امنیت کیف پول امانی وابسته به عملکرد و سلامت آن شرکت است و خارج از کنترل مستقیم شماست.
3. نیاز به احراز هویت و خطر مسدود شدن: اکثر سرویس‌های معتبر امانی برای رعایت قوانین، از کاربران می‌خواهند احراز هویت کامل انجام دهند (ارسال مدارک شناسایی، عکس و...). این کار برای خیلی‌ها خوشایند نیست چون حریم خصوصی‌شان را محدود می‌کند. ضمن اینکه برای کاربران ایرانی، ارسال مدارک به صرافی‌های خارجی ممکن است به دلیل تحریم‌ها پذیرفته نشود. از طرف دیگر، حتی اگر احراز هویت هم کرده باشید، ممکن است حساب کاربری شما به دلایل مختلف محدود یا مسدود شود؛ مثلاً تغییر سیاست‌های آن پلتفرم، مشکلات قانونی، یا تشخیص فعالیت مشکوک. در کیف پول غیرامانی چنین نگرانی‌هایی وجود ندارد زیرا اصلاً هویتی ثبت نمی‌شود که بخواهد مسدود شود.
4. کارمزدها و هزینه‌ها: برخی از ارائه‌دهندگان کیف پول حضانتی بابت خدماتشان کارمزدهایی دریافت می‌کنند. برای مثال صرافی‌ها معمولاً کارمزد برداشت برای انتقال ارز به کیف پول شخصی می‌گیرند. یا در تبدیل ارزها به یکدیگر کارمزد معاملاتی کسر می‌کنند. این هزینه‌ها در کیف پول غیرامانی وجود ندارد جز کارمزد خود شبکه بلاکچین. علاوه بر این، گاهی کیف پول‌های امانی محدودیت‌هایی در برداشت مقدار زیاد در یک بازه زمانی دارند که ممکن است برای کاربران پرحجم آزاردهنده باشد.
5. وابستگی به اینترنت و امکان فیلترینگ: از آنجایی که کیف پول امانی یک سرویس آنلاین است، دسترسی به دارایی شما منوط به داشتن اینترنت و دسترسی به وب‌سایت یا اپلیکیشن آن سرویس است. اگر اینترنت قطع شود یا آن سایت فیلتر/مسدود شود، دسترسی شما به موجودی‌تان دشوار یا غیرممکن می‌شود تا زمانی که مشکل برطرف گردد. کاربران داخل ایران با مشکل فیلترینگ برخی صرافی‌های خارجی آشنا هستند و مجبورند با VPN متصل شوند که خود دردسر دیگری است. کیف پول‌های غیرامانی (به‌خصوص نوع سخت‌افزاری) این وابستگی را ندارند و حتی در حالت آفلاین نیز دارایی شما تحت کنترل شماست.

مزایا و معایب کیف پول غیرامانی

مزایای کیف پول غیرامانی

1. کنترل کامل و واقعی بر دارایی: مهم‌ترین مزیت کیف پول غیرامانی این است که صاحب حقیقی ارزهای دیجیتال خودتان شما هستید. کلید خصوصی در دستان شماست و بنابراین هیچ کس نمی‌تواند بدون رضایت شما به موجودی‌تان دست بزند. این سطح از مالکیت مستقیم، دقیقا روح فناوری بلاکچین و ارزهای غیرمتمرکز است که می‌گوید واسطه‌ها را کنار بگذاریم. برای افرادی که به شعار «بانک خودت باش» اعتقاد دارند، کیف پول غیرحضانتی تنها راه مطمئن نگهداری رمز ارز است. هر زمان بخواهید می‌توانید از دارایی‌تان استفاده کنید، بدون نیاز به اجازه گرفتن از جایی.
2. امنیت بالاتر در برابر تهدیدات بیرونی: چون در کیف پول غیرامانی دارایی‌ها به شکل غیرمتمرکز نگهداری می‌شود (هر کاربر خودش نگهبان دارایی خویش است)، هکرها نمی‌توانند با یک حمله‌ی واحد به سرور مرکزی، به اموال انبوهی از کاربران دسترسی یابند. به بیان دیگر، ریسک هک گسترده کاهش می‌یابد؛ یک هکر برای سرقت از کیف پول غیرامانی شما باید مستقیما دستگاه یا عبارت بازیابی شما را هدف قرار دهد که کار بسیار سخت‌تری است. مخصوصاً اگر از کیف پول سرد (مثل لجر) استفاده کنید که کاملاً آفلاین است، احتمال هک شدن به‌شدت پایین می‌آید. البته امنیت نهایی وابسته به آن است که شما به عنوان کاربر چقدر نکات ایمنی را رعایت کنید (از دستگاه خود در برابر بدافزارها محافظت کنید، عبارت بازیابی را در اختیار کسی نگذارید و غیره).
3. آزادی عمل و حفظ حریم خصوصی: کیف پول‌های غیرحضانتی معمولاً متن‌باز هستند و برای استفاده از آنها نیازی به ثبت‌نام، احراز هویت یا ارائه اطلاعات شخصی نیست. این یعنی می‌توانید تقریبا به صورت ناشناس یک کیف پول ایجاد کنید و تراکنش‌های مالی خود را انجام دهید. برای افرادی که حریم خصوصی برایشان مهم است، این یک ویژگی کلیدی است. همچنین آزادی عمل دارید که هر زمان خواستید دارایی را انتقال دهید یا تبدیل کنید، بدون محدودیت‌های اعمال‌شده توسط پلتفرم‌های متمرکز. هیچ نهاد واسطه‌ای نمی‌تواند جلوی تراکنش شما را بگیرد یا دارایی‌تان را مسدود کند. این استقلال مالی یکی از آرمان‌های دنیای ارز دیجیتال است که با کیف پول غیرامانی محقق می‌شود.
4. تنوع در انتخاب و استفاده در حوزه‌های نوین: با داشتن کیف پول غیرامانی، دنیایی از امکانات دیفای (DeFi) و برنامه‌های غیرمتمرکز به روی شما باز می‌شود. برای مثال، با کیف پول‌هایی مثل متامسک می‌توانید به صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) وصل شوید، در پلتفرم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز مشارکت کنید، NFT جمع‌آوری کنید یا در بازی‌های بلاکچینی وارد شوید. بسیاری از این خدمات غیرمتمرکز فقط وقتی در دسترس شما قرار می‌گیرند که یک کیف پول غیرامانی داشته باشید که بتواند به آن‌ها متصل شود. در واقع کیف پول شخصی شما مانند گذرنامه شما به دنیای Web3 است. از سوی دیگر، انواع مختلفی از کیف پول‌های غیرامانی (نرم‌افزاری، سخت‌افزاری، کاغذی) وجود دارد که می‌توانید بنا به نیاز و سطح امنیت مد نظرتان یکی را انتخاب کنید.
5. کارمزد کمتر و کنترل در تراکنش‌ها: وقتی خودتان مدیریت کیف پول را به‌دست دارید، در انتقال‌ها فقط کارمزد شبکه بلاکچین را می‌پردازید و هزینه اضافه‌ای به واسطه نمی‌دهید. مثلاً اگر بخواهید ارز دیجیتال را از کیف پول خود به شخص دیگری منتقل کنید، تنها فی شبکه (مثلاً کارمزد ماینرها یا ولیدیتورها) کسر می‌شود. در حالی که در یک سرویس امانی ممکن است علاوه بر فی شبکه، کارمزد ثابت برداشت هم از شما بگیرند. همچنین کنترل کاملی روی تنظیمات تراکنش دارید؛ می‌توانید کارمزد شبکه را خودتان تنظیم کنید (کم یا زیاد) تا سرعت تأیید تراکنش مطابق نیازتان باشد. این سطح از کنترل برای کاربران حرفه‌ای‌تر جذاب است.

معایب کیف پول غیرامانی

1. مسئولیت سنگین مدیریت کلیدها: بزرگ‌ترین چالش استفاده از کیف پول غیرامانی این است که شما کاملاً مسئول حفظ و نگهداری کلید خصوصی/عبارت بازیابی هستید. اگر کوتاهی کنید و این کلید گم یا دزدیده شود، تمامی دارایی شما ممکن است برای همیشه از دست برود. هیچ راه بازیابی مرکزی وجود ندارد. این استرس نگهداری از کلید برای برخی افراد ناخوشایند است. حتی داستان‌های واقعی از افرادی وجود دارد که به دلیل گم کردن رمز یا هارد دیسک حاوی کلید خصوصی، میلیون‌ها دلار بیت‌کوین را برای همیشه از دست داده‌اند. بنابراین استفاده از کیف پول غیرامانی مستلزم قبول این مسئولیت است که “بانک خودتان” باشید و مخاطرات آن را بپذیرید.
2. پیچیدگی و دشواری نسبی برای مبتدیان: اگر تا به حال با مفاهیم بلاکچین کار نکرده باشید، راه‌اندازی و استفاده صحیح از یک کیف پول غیرامانی ممکن است در ابتدا گیج‌کننده باشد. اصطلاحاتی مانند عبارت بازیابی، آدرس عمومی، کارمزد گس و... برای تازه‌کاران ناآشناست. حتی نصب و به‌روزرسانی کیف پول یا اضافه کردن شبکه‌ها/توکن‌های جدید می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به همین دلیل برخی کاربران مبتدی هنگام اولین تجربه با کیف پول شخصی دچار اشتباه می‌شوند (مثلاً عبارت بازیابی را در جای ناامن ذخیره می‌کنند یا شبکه اشتباه را برای واریز انتخاب می‌کنند). هرچند با مطالعه و آموزش گام‌به‌گام این مشکلات قابل حل هستند، اما نمی‌توان انکار کرد که ولت‌های غیرامانی منحنی یادگیری (Learning Curve) بالاتری دارند.
3. عدم وجود پشتیبانی رسمی: در کیف پول حضانتی، اگر اشتباهی کنید یا سوالی داشته باشید، یک تیم پشتیبانی پاسخگو وجود دارد. اما در دنیای کیف پول غیرامانی، شما عملاً تکیه‌گاه رسمی‌ای ندارید. اگر مثلاً تراکنشی را به آدرس اشتباه بفرستید یا کیف پولتان دچار مشکل فنی شود، کسی نیست که بتواند آن را برایتان پیگیری یا اصلاح کند. باید خودتان از انجمن‌های کاربری یا منابع آموزشی کمک بگیرید. به طور خلاصه، در اینجا شما مسئول حل مشکلات خود نیز هستید. این مساله برای افرادی که عادت دارند همیشه خدمات مشتری در دسترس باشد یک نقطه ضعف محسوب می‌شود.
4. نیاز به اقدامات امنیتی مستمر: امنیت کیف پول غیرامانی کاملاً وابسته به رفتار و ابزارهای خود شماست. برای ایمن نگه داشتن دارایی، لازم است اقدامات مختلفی انجام دهید: دستگاه‌های خود (موبایل یا کامپیوتر) را از بدافزار و ویروس پاک نگه دارید؛ از کلیک روی لینک‌های مشکوک یا دانلود نرم‌افزارهای نامعتبر خودداری کنید؛ برای کیف پولتان گذرواژه قوی بگذارید؛ از ویژگی‌هایی مثل تایید دو مرحله‌ای (اگر کیف پول نرم‌افزاری دارد) استفاده کنید؛ و البته از اطلاعات کیف پول (خصوصاً عبارت بازیابی) حتماً نسخه پشتیبان آفلاین بگیرید. این موارد شاید برای کاربران حرفه‌ای بدیهی باشد، اما اجرای همه آن‌ها برای یک فرد کم‌تجربه می‌تواند دشوار یا کسل‌کننده باشد. غفلت در هر کدام از این نکات می‌تواند دارایی شما را در معرض خطر قرار دهد.
5. محدودیت در بازیابی پس از حادثه: اگر یک کاربر کیف پول حضانتی گوشی یا لپ‌تاپ خود را گم کند یا خراب شود، به راحتی می‌تواند با دستگاه جدید وارد حسابش شود و موجودی را ببیند (چون اطلاعات نزد سرور مرکزی است). اما در کیف پول غیرامانی، اگر دستگاهی که کیف پول روی آن بود از بین برود و شما عبارت بازیابی را نداشته باشید، هیچ راه بازگشتی نیست. باید همیشه سناریوهای بدبینانه را در نظر بگیرید و برایشان آماده باشید (مثلاً عبارت بازیابی را روی کاغذ نوشته و در جای مطمئن نگهداری کنید یا حتی چند نسخه در مکان‌های متفاوت بگذارید تا در صورت آتش‌سوزی یا سرقت، حداقل یکی سالم بماند). این سطح از آماده‌باش برای همه راحت نیست و گاهی منجر به اهمال‌کاری می‌شود که عواقب جبران‌ناپذیری دارد.

کیف پول امانی یا غیرامانی؛ کدام یک برای من بهتر است؟

اکنون احتمالاً به این فکر می‌کنید که بالاخره کدام نوع کیف پول را انتخاب کنم؟ پاسخ این سوال برای هر فرد می‌تواند متفاوت باشد و بستگی زیادی به نیازها، میزان تجربه و سطح ریسک‌پذیری شما دارد. در این بخش به شما کمک می‌کنیم تا بر اساس شرایط خود تصمیم بگیرید.

اگر شما کاملاً مبتدی هستید، از مفاهیم فنی بلاکچین سر در نمی‌آورید و می‌خواهید یک شروع آسان داشته باشید، کیف پول امانی می‌تواند گزینه مناسبی باشد. بسیاری از تازه‌واردان دنیای کریپتو کار خود را با صرافی‌های متمرکز شروع می‌کنند چون در همان محیط می‌توانند هم آموزش ببینند، هم معامله کنند و هم دارایی را نگهداری کنند. مثلا یک کاربر تازه‌کار ایرانی می‌تواند در یک صرافی داخلی مانند نوبیتکس ثبت‌نام کند و پس از دریافت کد بورسی (برای شروع سرمایه‌گذاری در بورس یا صندوق‌های طلا در صورت نیاز) یا طی مراحل احراز هویت، به آسانی اولین ارزهای دیجیتال خود را بخرد. در این حالت دغدغه نگهداری امن کلید خصوصی برعهده صرافی است و شما فرصت دارید آرام‌آرام با مفاهیم امنیت دیجیتال آشنا شوید.

از سوی دیگر، اگر مدت بیشتری است که در حوزه ارز دیجیتال فعالید یا مقدار قابل‌توجهی سرمایه در رمزارزها دارید، توصیه اکثر کارشناسان این است که حتما بخش عمده دارایی خود را به یک کیف پول غیرامانی امن منتقل کنید. شاید برای ترید روزانه مقداری ارز در حساب صرافی نگه دارید، اما برای نگهداری بلندمدت (HODL) و سرمایه‌گذاری جدی، بهتر است خودتان مالک سکه‌های‌تان باشید. برای این منظور می‌توانید از کیف پول‌های سخت‌افزاری که امنیت بسیار بالایی دارند استفاده کنید یا اگر بودجه‌اش را ندارید، یک کیف پول نرم‌افزاری مطمئن (مثل تراست ولت یا متامسک) را به کار بگیرید و حتماً نکات امنیتی را رعایت کنید.

بسیاری از کاربران حرفه‌ای ترکیبی از هر دو را به‌کار می‌گیرند: مثلا علی را در نظر بگیرید که یک معامله‌گر فعال است؛ او مقداری از دارایی خود را در کیف پول امانی صرافی نگه می‌دارد تا سریع بتواند وارد معاملات شود و از نوسانات بازار استفاده کند. اما علی بخش بزرگ سرمایه بلندمدت خود (مثلاً بیت‌کوین‌هایی که قصد فروششان را در کوتاه‌مدت ندارد) را به یک کیف پول غیرامانی سخت‌افزاری منتقل کرده تا از خطرات صرافی‌ها دور باشد. در عوض مریم که بیشتر یک سرمایه‌گذار است تا تریدر، شاید ترجیح دهد تقریبا همه ارزهای خود را روی کیف پول شخصی نگهداری کند و فقط وقتی قصد معامله یا تبدیل داشت مقداری را موقتاً به صرافی منتقل کند.

بنابراین انتخاب بین Custodial و Non-Custodial یک انتخاب مطلق خوب یا بد نیست؛ بلکه باید ببینید چه ترکیبی بهینه برای شما است. در یک نگاه کلی:

• اگر امنیت و حاکمیت شخصی بر دارایی برایتان در اولویت است و حاضر به صرف زمان برای یادگیری و مسئولیت‌پذیری هستید، کیف پول غیرامانی را انتخاب کنید.
• اگر سهولت استفاده و پشتیبانی را ترجیح می‌دهید و با سپردن کنترل به یک نهاد معتبر مشکلی ندارید (به‌خصوص برای مبالغ کم)، کیف پول امانی برای شما مناسب‌تر است.

در نهایت، می‌توانید پس از کسب تجربه، کم‌کم به سمت غیرامانی شدن حرکت کنید. با افزایش دانش مالی و فنی خود، خواهید دید که داشتن یک کیف پول شخصی چندان هم دشوار نیست و مزایایش ارزش تلاش بیشتر را دارد. سعی کنید از هر دو دنیا بهترین را بردارید: امنیت و استقلال را از کیف پول غیرحضانتی، و سرعت عمل در معاملات را از کیف پول حضانتی. بدین ترتیب هم دارایی‌تان را امن نگه داشته‌اید، هم از فرصت‌های بازار جا نخواهید ماند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله به صورت جامع تفاوت‌های کیف پول امانی و غیرامانی را بررسی کردیم و دیدیم که هر کدام چه ویژگی‌هایی دارند. کیف پول امانی با سپردن مسئولیت‌ها به یک واسطه معتبر، کار را برای کاربران تازه‌کار ساده می‌کند اما به قیمت کاهش کنترل و افزایش ریسک اعتماد. در مقابل، کیف پول غیرامانی آزادی و امنیتِ خودمختار بیشتری به شما می‌دهد ولی نیازمند دقت و دانش بیشتر از سمت شماست. هر فرد باید بر اساس شرایط خود تصمیم بگیرد که کدام گزینه یا چه ترکیبی برای مدیریت دارایی دیجیتال او بهتر است.

نکته‌ی مهم این است که چه از کیف پول حضانتی استفاده کنید چه غیرحضانتی، همیشه اصول اولیه امنیت دیجیتال را رعایت کنید. اگر از کیف پول امانی استفاده می‌کنید، فقط به صرافی‌ها و سرویس‌های معتبر و دارای سابقه خوب اعتماد کنید، حتما احراز هویت دومرحله‌ای (2FA) را در حساب خود فعال کنید، و مراقب تلاش‌های فیشینگ باشید. اگر از کیف پول غیرامانی استفاده می‌کنید، حتماً عبارت بازیابی خود را یادداشت کرده و در مکانی کاملاً امن نگهداری کنید، از دستگاهتان بک‌آپ بگیرید، و هرگز اطلاعات محرمانه کیف پول را در اختیار هیچ فرد ناشناسی قرار ندهید.

با رعایت این نکات، می‌توانید با خیال راحت‌تری وارد دنیای هیجان‌انگیز ارزهای دیجیتال شوید. فراموش نکنید که هدف نهایی، آسودگی خاطر شما در سرمایه‌گذاری است. چه بخواهید مثل علی معامله‌گر فعالی باشید یا مثل مریم با دید بلندمدت سرمایه‌گذاری کنید، آگاهی از ابزارها و روش‌های نگهداری دارایی به شما قدرت می‌دهد انتخاب‌های بهتری انجام دهید. امیدواریم این راهنما توانسته باشد به پرسش‌های شما پاسخ دهد و مسیر تصمیم‌گیری را هموارتر کند.

تیم تالاربورس همواره تلاش می‌کند تا همراه مطمئنی برای شما در مسیر آموزش مالی و سرمایه‌گذاری باشد. از همین امروز یک قدم جدید بردارید و دانش خود را به عمل تبدیل کنید. آینده مالی بهتر در انتظار شماست!

سوالات پرتکرار (FAQ)