الگوی وایکوف چیست؟

وایکوف از بزرگترین تئوریسین‌های بازار سرمایه است که توانست با دانشی که در طول سال‌ها فعالیت در بازارهای مالی به دست آورد، نوآوری‌هایی در زمینه معامله‌گری ایجاد کند که به آن الگوی وایکوف یا روش وایکوف گفته می‌شود.

ریچارد وایکوف (Richard Wyckoff) یک جمله مشهور دارد و آن اینکه "به آنچه بازار درباره دیگران می‌گوید، گوش دهید نه آنچه دیگران درباره بازار می‌گویند". بر اساس صحبت وایکوف باید به آنچه بر روی نمودار و بازار در حال رخ دادن است توجه کنیم و به تحلیل‌های بیرونی توجهی نداشته باشیم.

مفاهیمی همچون پول هوشمند از ابداعات ریچارد وایکوف است. او با مصاحبه‌هایی که با بزرگان بازار و بازیگران سهام در وال‌استریت انجام داد متوجه شد که آن‌ها با چه روش‌هایی به معامله می‌پردازند. سپس سعی کرد دانش خود را که به دلیل سال‌های فعالیت مالی و روزنامه‌نگاری در وال‌استریت به دست آورده بود در یک مدرسه معامله‌گری ارائه دهد.

امروزه یکی از پیشگامان سبک پرایس اکشن را وایکوف می‌دانند و همچنان تحلیل و معامله‌گری به سبک وایکوف یکی از جذاب‌ترین و پرطرفدارترین سبک‌های معامله‌گری محسوب می‌شود. در این مقاله کلیات روش و الگوی وایکوف را با همدیگر مرور می‌کنیم و در صورتی که علاقه‌مند به یادگیری این روش شدید می‌توانید به منابع آموزشی گوناگونی که این سبک در آن توضیح داده شده، رجوع کنید.

۵ مرحله الگوی وایکوف

وایکوف معتقد بود که بزرگان بازار در روندها وارد می‌شوند و پول هوشمند سفارش گذاری می‌گردد سپس قیمت افزایش می‌یابد و در نهایت با خروج پول هوشمند روند تغییر می‌کند. پس مهم است که به خوبی روندها و آنچه در بازار می‌گذرد را رصد کرد. به همین دلیل 5 قدم برای شناسایی بهتر موقعیت‌ها و تحلیل بازار شناسایی کرد.

۱.روند فعلی را شناسایی کنید و روند آینده در بازار را پیش‌بینی کنید

ابتدا باید ببینید که بازار در شرایط روند قرار دارد یا سهام رنج می‌زند؟ سپس با توجه به شرایط بازار پیش‌بینی کنید که آیا در ادامه بازار ریزشی می‌شود یا افزایش قیمت پیدا می‌کند؟ بنابراین در ابتدا باید تحلیل و پیش‌بینی خود را ثبت کنید.

۲.نمادی را دنبال کنید که پتانسیل بیشتری برای صعود دارد و اگر بازار نزولی شد کمتر اصلاح می‌کند.

در الگوی وایکوف شناخت سهام و ارز دیجیتال در اینجا به شدت می‌تواند مؤثر باشد، حتماً باید شناخت مناسبی نسبت به ارز یا سهام خود داشته باشید تا به یکباره با ضرر بسیار رو به رو نشوید.

۳.دلایل ورود به سهم یا ارز دیجیتال را مشخص کنید. 

باید تعیین کنید که چرا می‌خواهید وارد این ارز یا سهام شوید؟ به عنوان مثال می‌تواند دلایل تکنیکالی باشد یا فاندامنتالی که می‌توان بر اساس آن‌ها ورود کرد. همچنین مشخص کنید که در صورت ورود نسبت سود و ضرر شما چقدر خواهد بود و آیا ورود به بازار ارزش این ریسک را دارد یا خیر؟

۴.سهام یا ارز دیجیتالی را انتخاب کنید که آماده تغییر حرکت است

با بررسی بازار متوجه خواهید شد که برخی سهام برای مدتی رنج زده‌اند و اکنون آماده حرکت هستند. همچنین ممکن است متوجه ورود پول به یک سهم شوید یا اینکه در شرایطی قرار دارید که احتمال روند گرفتن قیمت وجود دارد.

۵.بازار را رصد کنید

حتماً بررسی وضعیت بازار را در دستور کار خود قرار دهید. ممکن است سهام شما قوی باشد و پتانسیل خوبی داشته باشد اما وضعیت عمومی و احساسی بازار می‌تواند ترمز حرکت سهام را بکشد. با بررسی بازار می‌توانید زمان خرید خود را مشخص کنید و متوجه شوید که چه زمانی باید به سهم یا ارز دیجیتال ورود کنید.

تحلیل رفتار بازیگران بازار سرمایه توسط وایکوف

به طور کلی چیزی که وایکوف در حال آموزش آن بود، توصیه به سهامداران و معامله‌گران خرد برای نگاه به بازار همچون یک بازیگر و غول سرمایه‌گذاری است تا بتواند به سوددهی مناسب برسد.

وایکوف معتقد بود که بازارسازها در ابتدا یک محدوده برای ایجاد تقاضا شکل می‌دهند و سهام را حرکت می‌دهند، سپس هنگامی که سود کافی را به دست آوردند شروع به عرضه می‌کنند و برای سهام یک محدوده عرضه ایجاد می‌کنند که موجب می‌شود تا بتوانند به خوبی سهام خود را به فروش برسانند و کسب سود کنند.

در نتیجه بازار شروع به ریزش می‌کند و سایرین نیز شروع به فروش می‌کنند و روند نزولی می‌شود. پس اگر به خوبی بتوان چارت را تفسیر کرد متوجه می‌شویم که چه انگیزه‌هایی پشت فعالیت بازیگران است و در چه مناطقی تغییر بازار رخ می‌دهد. بنابراین همه چیز در چارت و کندل‌ها قابل مشاهده است.

قوانین وایکوف

تا الان متوجه شدیم که وایکوف برای تحلیل چارت و بررسی بازار به دنبال ردیابی پول‌های هوشمند، وضعیت خریداران و فروشندگان، تغییر روند و نقاط عرضه و تقاضاست. بنابراین وایکوف برای خرید و فروش و تحلیل بازار 3 قانون کلی قرار داد. این قوانین موجب می‌شوند تا ما بهتر بتوانیم معامله سهام یا ارز دیجیتال کنیم.

۱.قانون عرضه و تقاضا

به عبارتی این عرضه و تقاضاست که موجب تغییر قیمت می‌شوند. آنچه بازار را حرکت می‌دهد، قانون عرضه و تقاضاست و معامله‌گر باید به دنبال نواحی بگردد که در آن‌ها عرضه و تقاضا خود را نشان می‌دهد. البته این کار با تمرین بسیار به دست می‌آید. اگر بخواهیم یک معامله در این زمینه داشته باشیم، می‌توانیم به این شکل آن را نگاه کنیم:

• تقاضا > عرضه: افزایش قیمت
• تقاضا < عرضه: کاهش قیمت
• تقاضا = عرضه: بدون تغییر در قیمت

پس برای تشخیص الگوی وایکوف باید در نمودار و بازار به دنبال زمان‌هایی باشیم که عرضه و تقاضا بر یکدیگر پیشی می‌گیرند و سپس استراتژی معاملاتی خود را پیش ببریم.

2.قانون علت و معلول

بررسی پتانسیل‌های یک ارز یا سهم در فاز انباشت و ورود پول هوشمند به ما این را می‌گوید که چگونه وارد یک سهم شویم و چرا باید به آن ورود کنیم؟ علت و معلول در الگوی وایکوف با دو اصطلاح انباشت (تراکم یا تجمیع) و توزیع ناشی می‌شود. در فاز انباشت، بازیگران بزرگ به سهم یا ارز مورد نظر وارد می‌شوند و آن‌ها را نگهداری می‌کنند و در فاز توزیع به فروش دست می‌زنند. این فازها هستند که موجب می‌شوند روند بازار تغییر کند.

3.قانون تلاش و نتیجه

این قانون به بررسی انرژی سهم می‌پردازد. بر این اساس باید مقدار حجم معامله با حرکت (نتیجه) سهم هماهنگ باشد. یعنی هر چه حجم بیشتر شود باید حرکت صعودی نیز بیشتر شود اما اگر حجم زیادی معامله شود اما نمودار حرکت نکند، یعنی بازار در حال درجا زدن است و این حجم هیچ نتیجه‌ای نداشته است. 

فرض کنید یک روز در یک روند صعودی مقدار سهم مورد نظر شما حجم زیادی می‌خورد اما تغییری در قیمت آن رخ نمی‌دهد و نوسانی جزئی در حد یک یا دو درصد دارد. در این هنگام تلاش بسیاری صورت گرفته اما نتیجه دلخواه به دست نیامده است. این یک هشدار است یعنی بازیگران به توزیع روی آورده‌اند و بنابراین از فردا تغییر روند رخ می‌دهد.

الگوی وایکوف

اکنون که با بخش‌های اولیه تحلیل به روش وایکوف آشنا شدیم می‌توانیم به تشریح ساده الگوی وایکوف بپردازیم. اگر تحلیل تکنیکال کلاسیک کار کرده باشید همواره بر این موضوع تأکید می‌شود که در نقاط حمایتی خرید انجام شود و در نقاط مقاومتی به فروش دست بزنید. 

در الگوی وایکوف نیز همین موضوع صدق می‌کند، اما بحث را باید کمی متفاوت‌تر ببینیم. بر اساس الگوی وایکوف باید در مناطق انباشت به خرید بپردازیم و در مناطق توزیع دست به فروش بزنیم. برای این کار باید ورود و خروج پول هوشمند را در نظر بگیریم و بر اساس دست بزرگان بازار بازی کنیم.

برای اینکه طبق الگوی وایکوف عمل کنیم باید از قوانین او پیروی کنیم و سپس گام به گام طبق آنچه گفتیم پیش بروید تا بتوانید وارد موقعیت معاملاتی شوید. اکنون شما می‌توانید بر اساس الگوی وایکوف عمل کنید. حالا بهتر است ببینیم که اگر بخواهیم نگاهی پیشرفته‌تر داشته باشیم چه می‌شود؟ و این الگو طبق چه استراتژی‌هایی کار می‌کند؟

مرد مرکب

اگر با آدام اسمیت آشنا باشید، او نظریه‌ای دارد به نام دست نامرئی. بر اساس این نظریه بازار آزاد بر اساس عرضه و تقاضا حرکت می‌کند و قیمت معلول مقدار عرضه و تقاضاست یعنی تقاضای زیاد می‌تواند قیمت را افزایش دهد و عرضه زیاد قیمت را کاهش می‌دهد.

در مورد بازارهای مالی نیز وایکوف به نظریه‌ای مشابه رسید که اسم آن را مرد نامرئی یا مرد مرکب گذاشت. بر اساس این نظریه باید به بازار به گونه‌ای نگاه کنید که یک کنترل‌گر دارد و این نهاد ناظر می‌خواهد در بازار تعادل ایجاد کند.

مرد مرکب خارج از بازار نشسته است و آن را دستکاری می‌کند، آرامش دارد و منطقی و طبق منافعش تصمیم می‌گیرد. احساسات بازار را به هم می‌ریزد و تله‌های گاوی و خرسی ایجاد می‌کند. با این مرد مرکب چه باید کرد؟ وایکوف می‌گوید وظیفه یک معامله‌گر این است که مرد مرکب را بشناسد و بر اساس حرکات او در بازار بازی کند.

در بازار سهام به مرد مرکب، بازیگر گفته می‌شود و در بازار ارزهای دیجیتال با اسم نهنگ‌ها شناخته می‌شوند. پس یک بازی شروع می‌شود و آن اینکه نهنگ‌ها یا بازیگران چگونه بازی می‌کنند؟ و چه معیارهایی دارند؟

برای شناخت مرد مرکب، وایکوف به بررسی معاملات بزرگان بازار وال‌استریت پرداخت و برای آن یک ساختار مشخص کرد. او معتقد بود که مرد مرکب به ایجاد یک چرخه چهار مرحله‌ای اقدام می‌کند و بازار را در آن به تعادل می‌رساند.

چرخه الگوی وایکوف

وایکوف به چهار مرحله یعنی انباشت، روند صعودی، توزیع و روند نزولی در بازار معتقد بود و آن‌ها را اصل اساسی در بازار می‌دانست. از این جهت به بررسی آن‌ها پرداخت و ترید کردن بر اساس این چرخه‌ها را مهم تلقی کرد.

۱. فاز انباشت

در الگوی وایکوف فاز انباشت به زمانی گفته می‌شود که نهنگ‌ها و بازیگران بزرگ به خرید در بازار مشغول هستند. شاید قیمت نوسان زیادی نداشته باشد و از این رو بسیاری از معامله گران متوجه آن نمی‌شوند اما بر اساس حجم خریدها و قیمت سهم یا ارز دیجیتال می‌توان به بررسی بهتر و یافتن موقعیت معاملاتی پرداخت.

۲.فاز روند صعودی

پس از اینکه مرد مرکب به اندازه مورد رضایت خود توانست خرید سهام و رمزارز خود را داشته باشد، شروع به حرکت دادن سهم می‌کند. البته ممکن است این کار را در چند مرحله انجام دهد تا معامله گران را آرام آرام به سمت خود جذب کند اما روند صعودی آغاز می‌شود و قیمت شروع به افزایش می‌کند.

۳.فاز توزیع

در این مرحله از الگوی وایکوف، مرد مرکب شروع به فروش سهام یا رمزارز خود به تازه‌واردها می‌کند. عموماً وقتی قیمت‌ها شروع به افزایش می‌کند، توجه معامله گران، سرمایه‌گذاران خرد و افرادی که دانش کافی ندارند به بازار جلب می‌شود. 

در این هنگام مرد مرکب آرام آرام شروع به فروش دارایی خود به آن‌ها می‌کند. ممکن است این روند در عرض یک روز تا چند هفته طول بکشد و برخی فکر کنند که سهم در حال استراحت است اما روند صعودی به پایان رسیده است. مرد مرکب سهام و ارز دیجیتال خود را فروخته و از بازار خارج شده است. در نتیجه مرحله بعدی آغاز می‌شود.

۴.فاز روند نزولی

در این مرحله از الگوی وایکوف، مرد مرکب از بازار خارج شده است و معامله گران کوتاه‌مدت نیز تمایلی به نگهداری سهم ندارند. با کاهش قیمت در بازار ترس می‌افتد و فروش سهام و ارز با فشار زیاد شروع می‌شود. با فشار عرضه، بسیاری از افرادی که در قیمت‌های بالا وارد شده بودند با ضرر از معاملات خود خارج می‌شوند. این روند ادامه پیدا می‌کند تا دوباره مرد مرکب به بازار برگردد و بخواهد فاز انباشت را شروع کند.

شماتیک روش الگوی وایکوف

فهمیدیم که الگوی وایکوف شامل فازهای گوناگون است و برای همین باید این فازهای عرضه و تقاضا را شناخت. از آنجایی که وایکوف بر روی نمودار به دنبال شناخت فازهای گوناگون بود؛ سعی کرد این موارد را در قالب شماتیک‌های مختلف نشان دهد. اگر به تصویر زیر نگاه کنید فازهای مختلف را می‌بینید.

در ابتدا ممکن است مشکل به نظر بیاید که این فازها چیست؟ اما اگر کمی در مورد آن‌ها بدانیم به راحتی آن‌ها را فرا می‌گیریم و در نتیجه می‌توانید به خوبی از آن‌ها سیگنال بگیرید. این فازها برای روندهای صعودی و نزولی استفاده می‌شود و ابتدا و انتهای آن‌ها فازهای انباشت و توزیع قرار دارد.

همان‌گونه که در شکل می‌بینید، یک چارت به شما نمایش داده شده است که به روند صعودی رسیده و بعد به قله رسیده و در نهایت نزولی شده است. در ابتدا به بررسی اتفاقاتی که در نمودار می‌افتد، می‌پردازیم و سپس به سراغ فازهای مختلف می‌رویم.

۱.پشتیبانی اولیه یا PS

بعد از یک حرکت نزولی طولانی‌مدت شاهد خرید با حجم بالا خواهیم بود. خریدها می‌توانند نشانه‌ای برای پایان روند نزولی باشند.

۲.اوج فروش یا SC

اوج فشار فروش توسط معامله گران خرد و تازه‌کار اتفاق می‌افتد، عموماً در این نقطه قیمت سهام یا ارز دیجیتال به شدت ارزنده است و معامله گران بزرگ به خرید آن‌ها می‌پردازند.

۳.رالی خودکار یا AR

به دلیل کاهش فروش یک رالی کوتاه‌مدت و افزایش قیمت در سهم یا رمزارز ایجاد می‌شود و اولین قدم برای تشکیل ناحیه تقاضا آغاز می‌شود.

۴.آزمون مجدد یا ST

در الگوی وایکوف، قیمت دوباره به کف قبلی برمی‌گردد و باید آزمون خود را پس دهد که آیا این کف واقعی و دارای پتانسیل برای برگرداندن روند است یا یک تغییر روند سریع و بدون پشتوانه است. 

نکته: ممکن است در اینجا یک ناحیه نوسان یا TR شکل بگیرد و سهام یا ارز برای مدتی در آن رنج بزند. ممکن است بازیگران بزرگ و نهنگ‌ها در منطقه نوسانی شروع به بازی با سهم کنند و حتی آن را برای زمان‌هایی به نقطه پایین SC نیز ببرند. آن‌ها می‌خواهند با ایجاد وحشت برای معامله گران خرد و تازه‌کار تله بگذارند آن‌ها از معاملات خارج شوند. این اتفاقات می‌تواند قبل از شروع رالی اصلی شکل بگیرد.

۵.آزمون یا Test

بزرگان بازار قبل از شروع روند به آزمودن بازار اقدام می‌کنند تا وضعیت را برای بالا بردن قیمت بسنجند. در این مرحله آن‌ها سعی دارند تا با حجم‌های مختلف در قیمت‌های گوناگون به بررسی بازار بپردازند تا در نهایت به آزمایش‌های موفقیت‌آمیز برای حرکت دادن سهم در قیمت‌های بالا اقدام کنند.

۶.نشانه افزایش قدرت، قیمت و حجم یا SOS

در این مرحله از الگوی وایکوف، تحلیلگر می‌تواند نسبت به آنچه تاکنون در نظر داشته مطمئن‌تر شود و بداند که ناحیه تقاضا و فاز انباشت درست در حال شکل‌گیری است.

۷.آخرین نقطه حمایتی یا LPS

عقب‌نشینی قیمت برای استراحت و قرارگیری بر نقطه حمایتی که در گذشته مقاومت بوده است. در این مرحله از الگوی وایکوف آمادگی برای آغاز رالی کسب می‌شود و بازیگران اطمینان بیشتری برای حرکت پیدا می‌کنند.

۸.پشتیبان گیری یا BU

در این مرحله قیمت پشتیبان لحاظ می‌شود و کوتاه‌مدتی‌ها سود خود را تسویه می‌کنند. سپس فاز بعدی آغاز می‌شود.

۹.Spring یا Shakeout

در پایان یک تریدینگ رنج این منطقه ایجاد می‌شود که بر اساس آن بازیگران به سنجش بازار و سپس حرکت دادن آن‌ها می‌پردازند. ممکن است بازیگران و نهنگ‌ها استراتژی‌های مختلفی داشته باشند و قرار نیست که دقیقاً یک روند نوسانی ساده را داشته باشند بنابراین برای آن‌ها مهم است که بتوانند در پایان به رشد سهم یا رمزارز اقدام کنند.

فازهای الگوی وایکوف

اکنون اگر بازگردیم دوباره به تصویر شماتیک الگوی وایکوف متوجه می‌شویم که علاوه بر نمودار قیمت، وایکوف به نمودار زمان نیز توجه کرده است. در این بخش ما پنج فاز یا مرحله داریم که باید به آن‌ها توجه کنیم و بدانیم که هر کدام از آن‌ها به چه معناست.

فاز A: در این مرحله فاز نزولی به پایان خود نزدیک می‌شود. قدرت فروشندگان کم می‌شود و محدوده PS و SC در آن شکل می‌گیرند. هنگامی که وضعیت به ST می‌رسد شاهد تغییر این مرحله خواهیم بود چراکه فاز نزولی تمام شده است.

فاز B: این مرحله محدوده نوسانی قیمت است که در آن بازیگران و بزرگان به خرید می‌پردازند و ورود پول هوشمند به بازار را شاهد خواهیم بود. مرحله B مهم‌ترین بخش در فاز انباشت است. در این مرحله شکست‌های فیک هم رخ می‌دهد و عده‌ای دچار فریب خواهند شد.

فاز C: مرحله C به مرحله عبور از انباشت به فنر گفته می‌شود. در این مرحله بازیگران می‌خواهند بفهمند که فروشندگانی وجود ندارند که بخواهند جلوی روند صعودی را بگیرند. پس به دنبال کسب اطمینان از بازار هستند و به همین دلیل در بازار شکست‌های فیک رو به پایین قرار می‌دهند.

فاز D: مرحله‌ای دیگر از فاز انباشت در این مرحله رخ می‌دهد. به عبارتی بزرگان بازار شروع به حمایت و خرید در حجم‌های بالا می‌کنند تا سهم یا رمزارز را آماده پرش کنند.

مرحله E: آخرین مرحله فاز انباشت در این مرحله رخ می‌دهد و سهم یا رمزارز شروع به حرکت می‌کنند و قیمت به سمت اوج گرفتن می‌رود. در این مرحله روند صعودی شروع می‌شود.

نکته‌ای که در مورد نقاط و فازهای وایکوف وجود دارد این است که بدانید همه این موارد در مورد فاز توزیع نیز صدق می‌کند.

برای اینکه بتوانید در سبک وایکوف به خوبی توانمند شوید باید دوره‌های تخصصی آن و تمرین‌های فراوانی داشته باشید. الگوی وایکوف اصیل و دارای نقاط قوت بسیاری است که البته به آن انتقاداتی نیز وارد است. منتقدان وایکوف سعی کردند تا سبک‌های دیگری ابداع کنند و روش او را تکمیل کنند.

مجموعه این سبک‌ها به سبک های پرایس اکشن مشهور شد که بر نوسانات قیمت، نمودار و کندل‌خوانی، بررسی پول‌های هوشمند و... تاکید داشت.

برای اینکه از روش و الگوی وایکوف بتوانید به خوبی استفاده کنید بهتر است کندل شناسی و تحلیل تکنیکال مقدماتی را یاد گرفته باشید تا در شناخت روندهای قیمت موفق‌تر شوید. همچنین آموزش‌های لازم در زمینه مدیریت سرمایه را دیده باشید.

جمع‌بندی

روش و الگوی وایکوف نزدیک به یک قرن است که در بازارهای مالی مورد استفاده معامله‌گران قرار گرفته است و سبک‌های پرایس اکشن نیز به دنبال آن شکل گرفته‌اند. در نظر داشته باشید که هیچ تکنیک و روشی 100 درصدی نیست و همه مواردی که وایکوف در روش خود اعلام کرده به صورت تجربی به دست آمده است.

در روش الگوی وایکوف شما باید بتوانید با شناسایی نقاط و فازهای گوناگون به معامله‌گری بپردازید و برای تبحر در این کار باید به خوبی نمودار را بخوانید. همچنین لازم است رفتار بازیگران بازاری که در آن فعالیت می‌کنید را بشناسید به عنوان مثال نهنگ‌ها در بازار کریپتو بازیگران بزرگ و اصلی هستند.

برای این کار می‌توانید از تحلیل آنچین در کریپتوکارنسی و در بازار سهام از تابلوخوانی و فیلترنویسی استفاده کنید. همچنین حضور در مارکت و بررسی آن می‌تواند از دیگر اتفاقاتی باشد که به شما در تحلیل رفتار بازارسازان و تحلیل بهتر کمک کند.