در میان کوین‌ها و توکن‌هایی که در سال‌های اخیر به بازار کریپتو عرضه شده‌اند، برخی پروژه‌ها به عنوان حریم خصوصی یا پرایوسی کوین (Privacy coins) شناخته شده‌اند و از میان پروژه‌های آنها زی کش با نماد ZEC به عنوان یکی از مهمترین پروژه‌ها به شمار رفته است.
کوین‌های حریم خصوصی به گروهی از پروژه‌ها گفته می‌شود که بر امنیت داده‌ها و تراکنش‌ها به شدت تمرکز دارند و تمام تلاش خود را می‌کنند تا هویت افرادی که از طریق آنها به تراکنش می‌پردازند، فاش نشود.
کوین‌های حریم شخصی به بیت کوین و سایر رمزارزها این ایراد را وارد می‌کنند که امنیت کاربران به دلیل مشخص بودن آدرس کیف پول و داده‌های آنچین معلوم است و باید از تکنولوژی‌هایی استفاده شود که هیچ ردی از تراکنش‌ها باقی نماند و تراکنش‌ها قابل پیگیری نباشند.
آغاز به کار زی کش (ZCash)
زی کش یکی از فورک‌های بیت‌کوین است که در سال 2016 به وجود آمد. پروژه زی کش یک ادعای جالب دارد که در یک جمله آن را خلاصه می‌کند. بنیانگذاران پروژه می‌گویند اگر بیت کوین http است، زی کش حکم https را دارد.
فورک زی کش یکی از مهمترین فورک‌های بیت‌کوین محسوب می‌شود که بسیاری را نیز به خود جذب کرد و به همین دلیل در بسیاری از موارد شباهت زیادی با بیت کوین دارد، به عنوان مثال زی کش نیز همانند بیت کوین 21 میلیون کوین دارد.
بیشتر بخوانید:
با این حال زی کش در آپگریدها و فورک‌های بعدی که انجام داد، راه خود را از بیت کوین جدا کرد و به یک پروژه مستقل با ویژگی‌های منحصر به فرد تبدیل شد. ZEC که در ابتدا با عنوان زیروکوین (zerocoin) شناخته می‌شد سپس به Zcash تغییر نام داد و بنیانگذاران آن سعی کردند تا پروتکل‌ها و الگوریتم‌های خاص خود را اجرا کنند.
قیمت لحظه‌ای زی کش
ویژگی‌های زی کش
شاید بتوان در دو موضوع خصوصیات زی کش را خلاصه کرد. اول اینکه زی کش هویت کاربران را با استفاده از آدرس‌ها پنهان می‌کند و دوم اینکه مقدار تراکنش‌ها را نیز پنهان می‌کند تا به صورت کامل پیگیری تراکنش از بین برود.
برای ناشناس بودن هویت کاربران، زی کش از پروتکلی به نام zk-snark استفاده می‌کند که بر این اساس ابتدا برای هر کاربر دو آدرس ایجاد می‌کند، اولین آدرس یک آدرس عمومی T-Address و دومین آدرس یک آدرس خصوصی Z-Address است.
در این راستا، اگر افراد از طریق آدرس خصوصی خود تراکنش‌ها را انجام دهند، کسی از این تراکنش خبردار نمی‌شود. اما چگونه؟ با استفاده از فرایندی به نام zk-snark.
بیشتر بخوانید:
گفته می‌شود که این پروتکل مختص شبکه زی کش است و البته صحبت‌هایی نیز در مورد ریشه‌های آن نیز می‌شود تکنولوژی zk-snark را برخی ابداع ادوارد اسنودن و تحقیقات دانشگاه MIT در دهه 1980 می‌دانند. در این الگوریتم سعی شده تا مخفی بودن هویت افراد به بهترین شکل ممکن اتفاق بیفتد.
بر این اساس هر یک از افرادی که وارد شبکه می‌شود از طریق رمزی که در دست دارد باید اثبات کند که بخشی از اطلاعات را در دست دارد. (که در اینجا از طریق همان زی آدرس‌ها مشخص می‌شود) و شبکه نیز او را تأیید کند (زی آدرس‌ها را شبکه باید تأیید کند). حال باید دید چگونه این رمز عبور توسط افراد باید اثبات شود؟
این اثبات باید از طریق اثبات ریاضی انجام شود که توسط شبکه قابل اثبات باشد. به این پروتکل اثبات دانش صفر (zero-knowledge proof) نیز گفته می‌شود.
شبکه از همه تراکنش‌ها به خوبی محافظت می‌کند و این گونه هیچ اطلاعاتی از فعالان شبکه به بیرون درز پیدا نمی‌کند، چراکه همه با آدرس‌های خصوصی و غیرشفافی کار کرده‌اند که قابل تغییر است و شبکه نیز نمی‌داند که متعلق به چه کسی است؛ چون از الگوریتم اثبات دانش صفر استفاده شده است.
در کنار این الگوریتم یک موضوع دیگر نیز توسط زی کش دنبال شده و آن از بین بردن حجم کوینی است که در تراکنش‌ها رد و بدل می‌شود. البته اطلاعات مربوط به Time Stamp (تاریخ و زمان به انجام رسیدن تراکنش) در این پروژه ذخیره می‌شود، اما مقدار کوینی که در تراکنش‌ها جا به جا می‌شود، پنهان می‌شود و به هیچ عنوان نمی‌توان به آنها دست یافت.
مدیریت و توسعه زی کش
زی کش از مکانیزم اجماع اثبات کار استفاده می‌کند و از این جهت شبیه بیت کوین است. در این مکانیزم نودها از الگوریتم Equihash استفاده می‌کنند که بر اساس آن باید یک واحد کمتر از عدد هدف باشد که توسط الگوریتم تنظیم سختی Zcash مشخص می‌شود.
زی کش یک پروتکل متن‌باز است که توسط شرکت کوین الکترونیک توسعه داده می‌شود. فرایند توسعه بر اساس پروپوزال‌هایی رخ می‌دهد که توسط افراد حاضر در شبکه به شرکت ارائه می‌شود. سپس پروپوزال‌ها یا همان ZIPها بررسی می‌شود و بر اساس نیاز و قوی بودن پروپوزال‌ها به اجرا در می‌آید.
بیشتر بخوانید:
دایرا هاپوود (Daira Hopwood)، مهندس ارشد شرکت کوین الکترونیک و جورج تنکرسلی (George Tankersley)، مدیر مهندسی بنیاد ZIP مسئولان اصلی بررسی و تعیین یا رد درخواست‌ها برای بهبود شبکه هستند.
همین موضوع باعث شده تا به شدت زی کش به یک شبکه پیشرو تبدیل شود. از این جهت زی کش از سال 2016 با فورک ها و آپگریدهای مختلفی رو به رو بوده است و برنامه‌های گوناگونی نیز برای آینده دارد.
مقابله زی کش با جعل و تقلب
یکی از مواردی که پروژه‌های حریم شخصی با آن رو به رو هستند، پدیده جعل و تقلب است. با توجه به اینکه کوین‌های حریم شخصی امکان ردگیری ندارند، بنابراین هکرها می‌توانند از آنها استفاده کنند و مشابه آن کوین را تولید کنند و به فروش برسانند.
از این جهت، این گروه پروژه‌ها نیاز دارند تا تدابیری برای این موضوع بیندیشند. زی کش برای اینکه بتواند جلوی جعل کوین‌هایش را بگیرد از الگوریتمی به نام پسماند‌های سمی (Toxic Waste) استفاده می‌کند.
در این فرایند، کلیدهای خصوصی افراد بر اساس الگوهای خاصی از بین می‌رود و سپس نگهداری می‌شود، به‌گونه‌ای که کلید خصوصی از بین می‌رود و کلید عمومی در دست باقی می‌ماند.
کلیدهای خصوصی تکه‌تکه می‌شوند و در شاردهای گوناگون ایزوله می‌شوند سپس در رویدادی که صاحبان زی کش به آن مراسم (Ceremony) می‌گویند، از بین می‌رود. این گونه از طرفی امکان جعل کوین از طریق در اختیار بودن پسماند از بین می‌رود و هم احتمال شناسایی کاربران با استفاده از مراسمی که برگزار می‌شود.
نتیجه‌گیری
از مهمترین پروژه‌های حریم خصوصی می‌توان به زی کش اشاره کرد، چراکه با استفاده از توانمندی‌های تیم آن و نوآوری‌هایی که داشته تاکنون توانسته به خوبی خود را در جامعه کریپتویی تثبیت کند و در کنار پروژه‌های دیگر همچون دش (Dash) و مونرو(Monero) قرار بگیرد.
زی کش را می‌توانید از بسیاری صرافی‌های دیجیتال همچون کوکوین خریداری کنید و آن را در اکثر کیف پول‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری هولد کنید. البته زی کش یک کیف پول اختصاصی به نام ZCash Wallet نیز دارد که می‌توانید با نصب آن به هولد کوین‌های خود بپردازید.
بیشتر بخوانید:
با این همه همچنان مسائلی در مورد کوین‌های حریم شخصی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. مهمترین موضوع پذیرفته شدن این گروه پروژه‌ها توسط نهادها و دولت‌های گوناگون است. زی کش و پروژه‌های مشابه آن به شدت توسط دولت‌ها منع می‌شوند و دلیل آن نیز امکاناتی است که آنها برای پول‌شویی دارند.
پروژه‌های حریم شخصی به دلیل غیرقابل پیگیری بودن به فضایی مناسب در دارک وب (Dark web) و پروژه‌های کلاهبرداری تبدیل می‌شوند و از این جهت تاکنون نگاه خوبی نسبت به آنها وجود نداشته است. در بسیاری از مواردی هم که هکرها و دزدها از کسی طلب باج کرده‌اند، از ارگان‌های مختلف خواسته‌اند که پول آنها را با این گروه پروژه‌ها پرداخت کنند.
اما از سوی دیگر نیز بسیاری از طرفداران کریپتوکارنسی از این گروه پروژه‌ها به عنوان آینده ارزهای دیجیتال یاد می‌کنند و معتقدند که مهمترین اصل در کریپتوکارنسی که همان ناشناس بودن است در این گروه پروژه‌ها دنبال می‌شود. برای همین باید به آنها توجه ویژه‌ای داشت.
عموماً قیمت این گروه پروژه‌ها در زمانی بالاتر می‌رود که بحث دور زدن تحریم‌ها یا مسائل امنیتی پر رنگ می‌شود، به عنوان مثال هنگامی که جنگ اوکراین و تحریم روسیه شدت گرفت، شاهد یک پامپ قیمتی در این گروه کوین‌ها بودیم و بنابراین اگر پروژه‌های حریم خصوصی از جمله زی کش را در سبد خود قرار داده‌اید، نسبت به رویدادهای سیاسی و امنیتی باید حساس باشید.
همچون سایر پروژه‌ها نیاز است تا نسبت به مدیریت ریسک و سرمایه خودتان حساس باشید و نسبتی که به این گروه پروژه‌ها در سبد سرمایه‌گذاری خودتان اختصاص می‌دهید، متناسب با شرایط و ریسک‌پذیری خودتان باشد و آپگریدها و نقشه راه پروژه را نیز همواره بررسی کنید.