تازه‌گرایی چیست؟

فرضیه‌ها و نظریه‌هایی که معتقد بودند سرمایه‌گذاران به‌صورت عقلایی تصمیم‌گیری می‌کنند، کم کم جایگاه خود را در میان محققان از دست دادند. امروزه محققان معتقدند که احساسات سرمایه‌گذاران تاثیرات بسیاری در تصمیمات آن‌ها دارد و افراد هنگام تصمیم‌گیری تنها به‌صورت عقلایی رفتار نمی‌کنند.. در این مقاله می‌خواهیم در رابطه با یکی از خطاهای ادراکی سرمایه‌گذاران یعنی تازه‌گرایی صحبت کنیم.

تازه‌گرایی به چه معنی است؟

سوگیری‌های شناختی بسیاری وجود دارند که بر تصمیمات ما تاثیر می‌گذارند. در مقالات قبل با چند نمونه از این سوگیری‌ها و خطاهای ادراکی ذهن مثل اثر لنگر آشنا شدیم.

یکی دیگر از سوگیری‌های شناختی که تصمیمات ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، سوگیری شناختی تازه‌گرایی (یا همان Recency bias) است. این پدیده روانشناختی معتقد است که افراد  هنگام تصمیم‌گیری به اطلاعات و اخبار جدید بیشتر اهمیت می‌دهند. در واقع می‌توان گفت که ذهن ما به اطلاعات و اتفاقات جدید، وزن بیشتری می‌دهد.

نظر شما چیست؟

آیا واقعا به همین شکل است؟ آیا تاثیرات اتفاقاتی که به تازگی رخ داده‌اند در تصمیمات ما بیشتر است؟ بیایید با هم چند نمونه را بررسی کنیم.

این سوگیری شناختی در بسیاری از جنبه‌های زندگی ما دیده می‌شود و بسیاری از تصمیمات ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تحقیقات نشان داده که مدیران یک شرکت، هنگام ارزیابی عملکرد کارکنانشان، بجای توجه به عملکرد فرد در یک سال کاری، بیشتر به عملکرد او در چند ماه گذشته توجه می‌کنند.

تمایل به تازه‌گرایی در بازار سرمایه به وفور دیده می‌شود. یعنی چه؟

سرمایه‌گذاران به چه اطلاعاتی اهمیت میدهند.

به‌طور کلی سرمایه‌گذاران به اطلاعاتی که به تازگی منتشر می‌شود اهمیت بیشتری می‌دهند.

برای مثال اگر الان، که در آبان سال 1399 هستیم درباره عملکرد بازار سرمایه ایران سوال شود، احتمالا بیشتر افراد بگویند که  این بازار عملکرد خوبی نداشته و ممکن است کل سرمایه شما از بین برود. یعنی بیشتر افراد فقط به عملکرد بازار در سه ماهه گذشته توجه می‌کنند و به سالی که گذشت بی‌اعتنا هستند.

به‌طور کلی سرمایه‌گذاران به عملکرد کوتاه‌مدت اهمیت بیشتری نسبت به عملکرد بلندمدت می‌دهند.

فرض کنید شما سهمی را در 1000 تومان خریده‌اید. طی گذشت زمان قیمت این سهم به 8000 تومان رسیده است. اما در چندماه اخیر قیمت سهم ریزش داشته و به 6000 تومان رسیده است.

اگر از سهامداران این سهم بپرسید که وضعیت آن چطور است. احتمال این که بگویند ضرر کردیم، بسیار بیشتر از این است که بگویند طی یک سال به سود خوبی رسیدیم اما اخیرا از ارزش آن کمی کم شده است.

سوگیری شناختیِ تازه‌گرایی معمولا بعد از افت‌های شدید قیمتی بازار در میان سرمایه‌گذاران بیشتر دیده می‌شود. عده زیادی با فروش سهم از آن خارج می‌شوند. در حالی که به خاطر پایین آمدن قیمت‌ها، فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری است.

تازه‌گرایی تاثیر بسیاری بر تصمیمات ما دارد و می‌تواند در بلندمدت به منافع مالی ما آسیب بزند.

چگونه از تاثیر تازه‌گرایی بر تصمیماتمان دوری کنیم؟

1) با عملکرد بازار آشنا شوید

همان‌طور که در مقاله رولرکوستر بورسی به آن اشاره کردیم، می‌توان گفت که بازارهای سهام در بیشتر موارد در یک چرخه حرکت می‌کنند.

در بعضی دوره‌ها قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنند و در بعضی دوره‌ها بازار دچار رکود می‌شود و قیمت‌ها روندی نزولی به خود می‌گیرند. بعد از نزول و رسیدن به پایین‌ترین حد قیمتی، قیمت‌ها دوباره شروع به رشد می‌کنند.

اگر روند تغییرات قیمت سهم‌ها را در چند سال گذشته ببینید، می‌فهمید که بعد از هر افت قیمت یک رشد قیمتی است که می‌تواند قله‌های قبلی قیمت را نیز بشکند. همچنین بعد از هر رشد قیمتی نیز اصلاحی وجود دارد.

نگذارید سوگیری تازه‌گرایی نگرش شما از بازار را تغییر دهد. 

2) متناسب با اهداف مالی خود سرمایه‌گذاری کنید

پیش از سرمایه‌گذاری، هدف خود از سرمایه‌گذاری را مشخص کنید و یک برنامه مالی برای رسیدن به این اهداف طراحی کنید. لازم نیست برای انجام این کار حتما حرفه‌ای باشید. مشخص کردن بازه سرمایه‌گذاری (کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت) هم می‌تواند به شما در رسیدن به اهدافتان کمک کند.

این کار باعث می‌شود که دیگر با ایجاد نوسان در بازار دچار ترس و اضطراب نشوید و تحت تاثیر اخبار منتشر شده و رویدادهایی که اخیرا اتفاق افتاده (تازه‌گرایی) قرار نگیرید.

3) عملکرد پرتفوی را به‌طور جامع بررسی کنید و دارایی‌هایتان را درست تخصیص دهید

عملکرد بد یک پرتفوی در یک روز یا یک ماه نمی‌تواند نشان ضعف مدیریتی شما در سرمایه‌گذاری باشد، همیشه عملکرد پرتفوی خود را در بلندمدت بررسی کنید.

با تنوع‌بخشی و تخصیص دارایی در سهم‌های مناسب می‌توانید تعادل خود در بازار را حفظ کرده و بهترین عملکرد مالی متناسب با خود را داشته باشید.

4) به مشاور مالی مراجعه کنید

مشاوران مالی معمولا با تعصبات اخلاقی و سوگیری‌های شناختی مانند تازه‌گرایی آشنایی دارند. مراجعه به این افراد خصوصا زمانی که بازار بی‌ثبات و پرنوسان است می‌تواند به شما کمک زیادی بکند.

مشورت کردن با دیگران یکی از بهترین راهکارهای مقابله با تازه‌گرایی است. آن‌ها خاطراتی از گذشته را به یاد شما می‌آورند و کمک می‌کنند که وزن حوادث اخیر در ذهن شما کم‌رنگ شود. 

اگر دیدید مشاور دارد بجای حرف زدن در مورد عوامل بنیادی یا تلاش برای درک آینده، بیشتر به حوادث اخیر نور می‌تاباند، بدانید که او هم اسیر تازه‌گرایی است و شاید بهترین مشاور ممکن نباشد. 

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده بفرمایید.