انواع گپ قیمت در معامله‌گری سهام

گپ قیمت چیست و چه کاربردی در معاملات سهام دارد؟ آیا می‌شود در خرید و فروش سهام از گپ قیمت استفاده کرد؟ اول بیایید ببینیم که گپ (Gap) چیست؟

خیلی از اوقات پیش می‌آید که در یک نمودار قیمتی می‌بینیم که قیمت سهم یکباره جهش یا کاهش‌های قیمتی شدیدی را به ما نمایش می‌دهد. به‌صورتی که قیمت آخرین معامله و اولین معامله در روز بعد از آن اختلاف زیادی باهم دارند. این فواصل به گپ (Gap) معروفند. در این مقاله می‌خواهیم راجع به گپ‌ها صحبت کنیم و انواع آن را بیشتر بشناسیم. هر نوع گپ قیمت یک مفهوم خاص را می‌تواند برای ما داشته باشد. ابتدا ما باید رفتار آن‌ها را بهتر درک کنیم تا بتوانیم در معاملاتمان از آن‌ها استفاده کنیم.

گپ قیمت چیست؟

گپ قیمت معمولا به فاصله قیمتی گفته می‌شود که در آن محدوده هیچ معامله‌ای انجام نمی‌شود. گپ معمولا دو مولفه زمان و قیمت را در خود حمل می‌کند. به‌عبارت دیگر زمان و قیمت در گپ متوقف می‌شوند، درحالی که در دنیای واقعی هیچ‌چیز متوقف نشده است.

به‌عنوان مثال طلای جهانی در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل است. اما ارزش قیمت طلا در این روزهای تعطیل ممکن است که تغییرات زیادی داشته باشد زیرا همچنان دنیا درحال تغییر و تحول است. به این ترتیب ارزش طلا در روزهای تعطیل هم درحال جابه‌جایی است، اما به‌دلیل تعطیلی بازار هیچ معامله‌ای در آن صورت نمی‌گیرد. لذا طلا در اولین روز معاملاتی بعد از تعطیلات، با قیمت به‌روز رسانی شده باز خواهد شد.

انواع گپ قیمت

به‌طور کلی گپ‌ها به دو دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند. گپ مثبت و گپ منفی. وقتی نمودار قیمت، پس از بازگشایی مجدد با قیمتی بیشتر از قیمت پایانی قبل، بازگشایی شوند، گپ مثبت می‌گویند. در مقابل نیز اگر قیمت پس از بازگشایی کمتر از قیمت پایانی قبل باشد را گپ منفی می‌گویند.

اما هرکدام از این نوع گپ‌ها جدا از هر جهت قیمتی که دارند، به چهار دسته تقسیم می‌شوند.

• گپ عمومی (Common Gap)
• گپ فرار (Runaway Gap)
• گپ شکست (Breakaway Gap)
• گپ خستگی (Exhaustion Gap)

گپ عمومی (Common Gap)

این نوع گپ معمولا به دلایل طبیعی مثل تعطیلی بازار اتفاق می‌افتند. به‌طور کلی هیچ رویداد مهمی در این نوع گپ‌ها رخ نداده است. خلا قیمتی ایجاد شده در گپ‌های عمومی به سرعت و نهایتا طی چند روز پُر می‌شوند. به این نوع گپ‌ها گپ‌های منطقه‌ای یا گپ‌های تریدینگ نیز می‌گویند.

گپ‌های عمومی معمولا در ناحیه‌های حمایتی و مقاومتی روزانه نمودار ایجاد می‌شوند و در همین بازه نیز حرکت می‌کنند. نمودار زیر مربوط به سهم شرکت PAYPAL است که گپ عمومی را در آن به وضوح مشاهده می‌کنید.

نوع دیگری ازگپ‌های عمومی وجود دارند که می‌توانند از کم یا زیاد بودن حجم معاملاتی در تایم‌های پایین‌تر از روزانه نیز به‌وجود بیایند. به این ترتیب که وقتی حجم معاملات یک دارایی خیلی کم یا خیلی زیاد باشد، شکل کندل‌های نمودار آن نیز از حالت عادی خارج می‌شوند. معمولا در این نوع کندل‌ها آخرین قیمت یک کندل، با قیمت بازشدن کندل بعدی یکی نیست. همین عامل باعث ایجاد پرش قیمت در کندل‌ها می‌شود. نمونه‌ای از این نوع گپ‌های عمومی را می‌توانید در نمودار سهم شرکت LYFT مشاهده کنید.

گپ فرار (Runaway Gap)

این نوع گپ‌ها معمولا در میانه یک روند صعودی یا نزولی رخ می‌دهند.معمولا گپ قیمتی که دراین حالت در نمودار به‌وجود می‌آید، باید بیشتر از 5% قیمت باشد. همچنین جهت گپ ایجاد شده نیز باید هم مسیر با روند اصلی قیمت باشد. به‌عبارت دیگر اگر روند قیمت نزولی است، گپ قیمتی هم باید کاهشی باشد یا اگر روند نمودار صعودی است، گپ قیمتی هم باید با افزایش قیمت همراه باشد.

این نوع گپ‌ها معمولا به‌صورت یک محدوده حمایتی یا مقاومتی (بستگی به جهت نمودار دارد) عمل می‌کنند و معمولا قیمت تا اتمام روند خود، دیگر به آن محدوده بازنخواهد گشت. نمودار زیر مربوط به سهم Snapchat است. همان‌طور که مشخص است، نمودار در یک روند صعودی قرار دارد. گپ ایجاد شده در جهت با روند اصلی نمودار و بیشتر از 5% است. هرچه گپ ایجاد شده بزرگ‌تر باشد، نشانه قدرت حرکت بیشتر در همان جهت خواهد بود.

از دیگر نشانه‌های گپ فرار، افزایش شدید حجم معاملات پس از گپ است. اگر با دقت به نمودار فوق نگاه کنید، می‌بینید که حجم معاملات نسبت به قبل از باز شدن گپ، افزایش شدیدی داشته است.

نکته: اگر جهت باز شدن گپ در خلاف جهت حرکت روند نمودار (قبل از گپ) باشد، گپ فرار نیست.

علت به‌وجود آمدن این گپ‌ها معمولا خبرها و اتفاقات مهم در سهم است. برای مثال در نمودار فوق، علت ایجاد گپ فرار، صورت‌های مالی مربوط به ماه سپتامبر (2020) و سودآوری بیش از انتظار قبلی شرکت بوده است.

روانشناسی گپ فرار در بازار به این شکل است که معامله‌گرانی که در حین حرکت اولیه (صعود یا نزول) وارد بازار نشده‌اند و به نوعی جا مانده‌اند، از انتظار برای برگشت خسته می‌شوند و برای هم جهت شدن با روند، دسته جمعی وارد معامله (خرید/فروش) می‌شوند. این حجم تقاضا در یک لحظه اتفاق می‌افتد و باعث ایجاد یک کاتالیزور برای قیمت خواهد شد. این درصورتی است که فروشنده به اندازه کافی در آن قیمت وجود ندارد. در نهایت اشتیاق معامله‌گران در چنین حجم گسترده‌ای باعث جهش یا سقوط بیشتر قیمت می‌شود و یک گپ فرار را شکل می‌دهند.

گپ شکست (Breakaway Gap)

گپ شکست در ابتدای یک الگوی معاملاتی جدید اتفاق می‌افتد و برای ما نشانه شروع یک روند یا یک الگوی معاملاتی جدید است. به این ترتیب معمولا گپ شکست بعد از تثبیت قیمت در ریز/بالای یک مقاومت/حمایت رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال زمانی که یک روند نزولی بلندمدت شکسته می‌شود، ممکن است گپ شکست اتفاق بیافتد یا بعد از گذر از یک محدوده حمایتی/مقاومتی قوی، ممکن است گپ شکست رخ دهد.

نمودار فوق مربوط به سهم NETFLIX در سال 2016 است. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، گپ ایجاد شده در ابتدای یک روند جدید و بالای محدوده مقاومتی مهمی شکل گرفته است. بعد از تثبیت قیمت در بالای محدوده، قیمت سهم یک روند صعودی جدیدی را آغاز کرد. به‌عبارتی دیگر قیمت از محدوده رنج معاملاتی اخیر خود خارج شده و یک روند جدید را آغاز کرده است.

از نشانه‌های دیگر در گپ شکست، این است که حجم معاملات همانند گپ فرار بسیار بیشتر از حالت عادی می‌شود. اگر در قسمت پایینِ عکس قبل دقت کنید، افزایش حجم معاملات در لحظه بعد از ایجاد گپ شکست کاملا مشهود است.

این نکات را در هیچ آموزشی به شما نمی‌گویند:

در معامله با گپ شکست، هرچه شکست قیمت قوی‌تر باشد (حجم معاملات بیشتر باشد)، احتمال پر شدن کامل گپ نیز کمتر خواهد بود. توجه داشته باشید که این یک قانون نانوشته است. یعنی با حجم بیشتر و شکست و بزرگتر، احتمال دارد که گپ کاملا پر نشود.

نکته دوم:

گپ شکست می‌تواند توسط بازار قبول نشود؛ به این ترتیب به آن گپ رد شده (Breakaway Gap Failure) هم می‌گویند. در این حالت، گپ به‌وجود آمده توسط بازار پذیرفته نمی‌شود و فروشندگان زیادی شروع به فروش دارایی‌های خود می‌کنند. این حالت ممکن است در مواقع اشاعه شایعه‌ها و تکذیب آن‌ها از سوی شرکت یا مواردی مشابه صورت بگیرد. در نهایت Breakaway Gap Failure می‌تواند موجب ضررهای بزرگی برای سرمایه‌گذاران باشد.

گپ خستگی (Exhaustion Gap)

گپ خستگی یا (Exhaustion Gap) دقیقا برعکس گپ شکست، در انتهای مسیر یک روند رخ می‌دهد. به‌عبارت دیگر بعد از گپ خستگی مسیر روند در نمودار تغییر می‌کند. بعد از این‌که نمودار به همه اهداف خود رسید، در نزدیکی انتهای روند، یک گپ به‌وجود می‌آید که بسیار شبیه به گپ فرار است. اما با هم تفاوت‌هایی نیز دارند. تفاوت‌های گپ خستگی و فرار را به شرح زیر می‌توانید تشخیص دهید:

• قیمت مدت‌ها است که در یک جهت حرکت کرده است و از کف/ سقف خود فاصله زیادی دارد.
• عوامل خستگی در جهت روند نمودار مشاهده می‌شود (مثل واگرایی و...).
• حجم معاملات به اندازه گپ فرار زیاد نمی‌شود.
• گپ به‌وجود آمده در محدوده معاملاتی شکل می‌گیرد و هیچ حمایت/مقاومتی شکسته نمی‌شود.

نمودار فوق مربوط به سهام شرکت NIKE در اواخر سال 2015 است. همان‌طور که مشخص است، قیمت بعد از یک روند صعودی وارد یک فاز رنج شده است. گپ ایجاد شده در محدوده معاملاتی قرار دارد و به‌عبارت دیگر بالاتر یا پایین‌تر از محدوده حمایت و مقاومتش نیست. حجم معاملاتی بعد از گپ نسبت به قبل و بعد از آن تغییر زیادی نداشته است. با چک کردن اندیکاتورهایی نظیر RSI و MACD نیز واگرایی در نمودار مشخص است. مجموعه عوامل فوق باعث می‌شود تا گپ خستگی ایجاد شود و بعد از آن، روند سهم از حالت صعودی به حالت نزولی تغییر جهت بدهد.

گپ‌های معاملاتی در بورس تهران

قبل از هر چیز باید بدانید که رفتار معاملاتی در معامله‌گران دنیا مشابه هم هستند، زیرا عواطف و احساسات مردم یک شکل است. اما دلایلی نیز وجود دارند که باعث می‌شوند تا تاثیر رفتارهای مشابه در نمودارها به یک شکل دیده نشوند. تفاوت‌های قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار در ایران با سایر کشورهای دیگر باعث تفاوت در عملکرد گپ‌ها می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به محدودیت نوسان 5% بورس تهران اشاره کرد.

همان‌طور که می‌دانید در بورس تهران، قیمت سهم به‌طور روزانه می‌تواند در محدوده مثبت و منفی 5% نوسان کند. حال اگر این نوسان مثبت 5% به‌صورت گپ در نمودار نمایان شود، نباید آن را با گپ فرار اشتباه گرفت. زیرا این گپ به‌علت دیگری ایجاد شده و باید این نوع گپ‌ها را برای بورس تهران در دسته‌بندی گپ‌های عمومی به‌حساب بیاوریم. پس این‌که بیایم قوانین گپ‌های مطرح شده در مطلب فوق را برای بورس تهران استفاده کنیم، یک حرکت کاملا اشتباه است.

نتیجه‌گیری انواع گپ قیمت

در این مقاله با انواع گپ‌قیمت در سیستم‌های معاملاتی آشنا شدیم و هرکدام را با ذکر مثالی شرح دادیم. همچنین با علت به‌وجود آمدن این گپ‌ها نیز آشنا شدیم و می‌دانیم که در کجای نمودار چه نوع گپی اتفاق می‌افتد. همچنین یاد گرفتیم که گپ‌ها حتما نباید کاملا پر شوند و چه عواملی در میزان پر شدن یا نشدن گپ اثرگذار هستند. توضیح دادیم که چگونه محدودیت بازارهای مختلف می‌تواند ماهیت شکل‌گیری گپ‌ها را تغییر دهد. پس نباید کورکورانه قوانین عمومی گپ‌ها را برای بازارهای مختلف به یک شکل ببینیم. زیرا این‌کار می‌تواند موجب زیان ما شود.

ما باید با درک صحیح مفهوم گپ و چرایی تشکیل آن، یک نسخه سازگار را برای بازاری که در آن فعال هستیم، پیدا کنیم. سپس با آن معامله کنیم. این درست‌ترین سیستم معاملاتی گپ در بازارهای مختلفی مثل بازار بورس آمریکا یا بورس ایران یا بازار ارزهای دیجیتال است.
می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.

اگر مطلب انواع گپ قیمت در معامله‌گری سهام برایتان مفید بود، لطفا آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.