الگوهای هارمونیک چیست؟

الگوهای هارمونیک یکی از مهمترین و محبوب‌ترین سیستم‌های معاملاتی معامله گران است که در بازارهای سهام و ارز از آن استفاده می‌کنند.

الگوهای هارمونیک اولین بار توسط آقای گارتلی Gartley در سال 1932 مطرح شد. او توانست یک الگوی هارمونیک ثبت کند که در بسیاری مواقع به خوبی جواب داده بود و توانسته بود از آن کسب سود کند. گارتلی در کتاب خود به نام "سود در بازار سهام"، الگویی به نام خودش یعنی گارتلی را مطرح کرد که از پنج نقطه تشکیل شده بود.

در سال‌های بعد دیگر تحلیل گران نیز الگوهای متفاوتی را در بازار شناختند که امروزه به آن‌ها الگوهای هارمونیک گفته می‌شود. دلیل این نامگذاری نظم و حرکت هندسی آن‌ها در نمودار است.

اغلب الگوهای هارمونیک از 5 نقطه تشکیل شده‌اند و معامله گران با استفاده از آن‌ها به باز کردن معاملات و بررسی شرایط بازار می‌پردازند.

نکته مهم‌تر اینکه افرادی می‌توانند از این سیستم معاملاتی به خوبی استفاده کنند که آشنایی و تسلط کافی با فیبوناچی داشته باشند، چون این الگوها بر اساس سطوح فیبوناچی به خوبی عمل می‌کنند.

معامله‌گری بر اساس الگوهای هارمونیک از استراتژی‌های پیچیده و حرفه‌ای معامله‌گری محسوب می‌شود و در کنار استراتژی‌هایی همچون امواج الیوت، چنگال اندروز و آسترولوژی قرار می‌گیرد.

با وجود اینکه الگوهای هارمونیک بارها عملکرد مثبت و صحیحی از خود به جا گذاشته‌اند اما هیچ‌گاه نباید تنها به این پارامتر در معاملات توجه کرد بلکه توصیه می‌شود که معامله گران تأییدیه‌های دیگری نیز برای باز کردن یا بستن معاملات خود داشته باشند.

ناحیه PRZ

پایه الگوهای هارمونیک نسبت‌های فیبوناچی است یعنی اگر بخواهید با این الگوها ترید کنید، باید فیبوناچی را به خوبی بشناسید. چراکه الگوهای هارمونیک بر اساس فرض حرکت هندسی قیمت در نمودار بر اساس چرخه‌های زمانی و نسبت‌های فیبوناچی بنا شده است.

بنابراین بهتر است قبل از اینکه الگوهای هارمونیک را بشناسید کار با ابزارهای متنوع فیبوناچی از جمله فیبوناچی اصلاحی، اکسپنشن و اکستنشن را به خوبی یاد بگیرید تا بتوانید عملکرد خوبی در استفاده از الگوها داشته باشید.

در سیستم معاملاتی الگوهای هارمونیک به شناسایی نقاطی می‌پردازیم که احتمال بازگشت قیمت در آن‌ها بسیار است. به این نواحی "ناحیه بازگشت قیمت" (Potential Reversal Zone | PRZ) می‌گویند. این ناحیه زمانی تشکیل می‌شود که دو یا چند نسبت فیبوناچی نسبت به آن واکنش نشان دهند و این همان ناحیه‌ای است که قیمت روند معکوس خود را از آن آغاز می‌کند.

الگوهای هارمونیک از چهار یا پنج نقطه تشکیل شده‌اند که به آن‌ها نواحی X,A,B,C,D می‌گویند. معامله گران در ناحیه PRZ نقطه ورود به معامله خود را مشخص می‌کنند و در بسیاری موارد نقطه D را در این ناحیه قرار می‌دهند. البته حد ضرر و مدیریت سرمایه را نیز در نظر می‌گیرند.

بنابراین برای شروع معاملات خود بر اساس الگوهای هارمونیک ابتدا باید چند فیبوناچی رسم کنید و ببینید که کدام سطوح بیشتر از همه دچار واکنش شده است و با هم تلاقی کرده‌اند.
به عکس زیر نگاه کنید. ناحیه PRZ در این عکس نشان داده شده است که در آن چند سطح فیبوناچی نسبت به آن واکنش نشان داده‌اند.

بعد از اینکه PRZ را پیدا کردید، حالا باید الگوی مورد نظر را پیدا کنید. دقت داشته باشید که این کار نیاز به تمرین دارد تا چشم شما به چارت عادت پیدا کند و بتوانید بر اساس روندهای ماژور و مینور و تشخیص آن‌ها از یکدیگر به یافتن صحیح الگوهای هارمونیک بپردازید و در مورد معامله خود تصمیم‌گیری کنید.

انواع الگوهای هارمونیک

الگوهای هارمونیک برعکس الگوهای شمعی خیلی زیاد نیستند و نیازی نیست که تعداد زیادی شکل را در ذهن به خاطر بسپارید. کار سخت، پیدا کردن همین چند شکل است که به دفعات در بازار نمونه آن‌ها پیدا می‌شود. در ادامه به معرفی مهمترین الگوهای هارمونیک می‌پردازیم. البته در برخی کتاب‌ها تعداد این الگوها کمتر یا بیشتر است و در این مقاله به توضیح مشهورترین آن‌ها پرداخته شده است.

الگوی AB=CD

یکی از الگوهای ساده هارمونیک، الگوی AB=CD است که از چهار نقطه تشکیل شده است. این الگو شبیه یک N در نمودار است که رو به پایین یا به سمت بالا حرکت می‌کند. در این الگو نقطه A به عنوان مبدا و نقطه D آخرین بخش الگو محسوب می‌شود. برای رسم AB=CD باید ابتدا سطوح فیبوناچی را مشخص کنیم و سپس الگوی خود را رسم کنیم. به شکل زیر دقت کنید:

همانطور که از نام این الگو مشخص است دو خط AB و CD قرار است با همدیگر برابر باشند. البته این حالت ایده‌آل است و ممکن است قیمت قبل یا بعد از سطح تعیین شده واکنش نشان دهد. با ترسیم موج AB باید بتوانیم نقطه C را پیدا کنیم که عموماً بین نسبت 0.618 تا 0.786 فیبوناچی اصلاحی AB قرار می‌گیرد.

در ادامه الگو باید به CD برسیم که می‌تواند بین نسبت 1.27 تا 1.618 موج BC قرار دارد. این الگو در نهایت به نقطه D می‌رسد و تکمیل می‌شود. نقطه D می‌تواند نقطه برگشت (Reverse) بازار باشد و بسیاری از معامله گران قبل از تکمیل الگو در روند صعودی از بازار خارج یا در روند نزولی به بازار وارد می‌شوند.

الگوی گارتلی Gartley

این الگو که قدیمی‌ترین الگوی هارمونیک و به نام بنیانگذار این الگو یعنی آقای گارتلی است، یک الگوی پنج نقطه‌ای است. در ابتدا نیز از نسبت‌های فیبوناچی برای این الگو استفاده نمی‌شد، اما تحلیل گران در ادامه این نسبت‌ها را هم وارد این الگو کردند. الگوی گارتلی از پنج نقطه XABCD و چهار موج تشکیل شده است. به نمودار زیر نگاه کنید:

همانطور که مشاهده می‌کنید، نقطه B در حدود نسبت 0.618 فیبوناچی موج XA قرار دارد. نقطه C باید بین نسبت 0.382 تا 0.886 موج XA را پوشش دهد. نقطه D در اصلاح 0.786 فیبوناچی موج XA و 1.27 موج BC است. در نقطه D برگشت بازار اتفاق می‌افتد.

الگوی خفاش BAT

الگوی خفاش شباهت زیادی به گارتلی دارد با این تفاوت که اصلاح آن در موج‌ها شدیدتر است. الگوی خفاش از چهار نقطه XABCD تشکیل شده است و چهار موج دارد. به شکل زیر دقت کنید.

خط XA اولین موج را تشکیل می‌دهد. موج AB بین سطوح 0.382 تا 0.5 موج اول اصلاح می‌کند. موج BC بین 0.382 تا 0.886 موج AB اصلاح می‌کند. خط CD بین 1.618 تا 2.618 فاصله نقطه C از B است. نقطه D روی نسبت 0.886 خط XA قرار می‌گیرد.

الگوی پروانه Butterfly

الگوی پروانه شبیه به الگوی خفاش است و تفاوت آن‌ها این است که خفاش بال‌هایی با عرض کمتر دارد و پروانه بال‌های عریض‌تری دارد. این الگو نیز پنج نقطه دارد که هر کدام سطوح فیبوناچی خاص خود را دارند. با دقت به شکل زیر متوجه تفاوت‌های این الگو و نسبت‌های فیبوناچی آن می‌شوید.

الگوی پروانه با خط XA شروع می‌شود و نقطه B در سطح 0.786 این موج قرار می‌گیرد. سپس موج BC در نسبت 0.382 تا 0.886 موج AB قرار می‌گیرد. خط CD در فاصله 1.618 تا 2.24 خط BC قرار می‌گیرد. نقطه D با سطح 1.27 خط XA هم‌پوشانی پیدا می‌کند.

الگوی خرچنگ Crab

الگوی خرچنگ شبیه به الگوی پروانه است با این تفاوت که نقطه D دورتر قرار می‌گیرد. یکی از دلایل محبوبیت این الگو دقیق بودن و میزان موفقیت آن در پیش‌بینی بازار است. با نگاهی به شکل زیر بهتر می‌توانیم، وضعیت این الگو را متوجه شویم.

پس از ترسیم خط XA باید خط AB را در بین سطوح 0.382 تا 0.618 رسم کنید. موج BC سطوح 0.382 الی 0.886 را پوشش می‌دهد. نقطه D در فاصله‌ای دورتر قرار می‌گیرد و موج CD در محدوده 2.618 تا 3.618 موج BC قرار می‌گیرد. نقطه D در سطح 1.618 پاره‌خط XA قرار دارد.

الگوی کوسه Shark

الگوی کوسه نسبت به سایر الگوها جدیدتر است و در سال 2011 به جمع الگوهای هارمونیک پیوست. در این الگو برخلاف سایر الگوهای هارمونیک نقطه C بالاتر از نقطه قرار می‌گیرد. یکی از دلایل محبوبیت این الگو این است که ورود پلکانی را برای معامله گران ایجاد می‌کند، چراکه دو هدف معاملاتی با محوریت نقطه X در الگوی کوسه وجود دارد. به شکل زیر دقت کنید تا این تارگت‌ها را ببینید.

نکته اصلی در این الگو این است که نقطه C بر خلاف سایر الگوها بالاتر از A قرار می‌گیرد. همچنین محل نقطه B چندان قابل پیش‌بینی و اندازه‌گیری نیست اما حدوداً بین 0.382 تا 0.618 قرار می‌گیرد. موج BC تا 1.13 تا 1.16 موج AB اصلاح می‌کند. خط CD نسبت به خط BC در محدوده 1.618 الی 2.24 قرار می‌گیرد. در این الگو سعی شده تا از تئوری امواج الیوت و الگوهای هارمونیک همزمان استفاده شود.

برای آشنایی با امواج الیوت می‌توانید مقاله آموزش امواج الیوت در تحلیل تکنیکال را مطالعه کنید.

الگوی سایفر Cypher

سایفر یکی از الگوهای کمیاب در چارت است و همچون الگوی کوسه نقطه C بالاتر از A قرار می‌گیرد. با نگاهی به شکل زیر بهتر متوجه آن می‌شوید.

در این الگو نقطه B بین سطوح 0.382 و 0.618 اصلاح می‌کند اما نقطه C در نقطه 1.272 تا 1.414 قرار می‌گیرد. سپس ضلع CD به سطوح 1.272 تا 2 واکنش نشان می‌دهد و این سطوح را در اصلاح با BC پوشش می‌دهد. نقطه D روی نسبت حدودی سطح 0.786 موج اصلاحی XA قرار می‌گیرد.

الگوی سه حمله (Three drives)

الگوی سه حمله دارای پنج پاره‌خط است و بعضی معتقدند که تئوری امواج الیوت از این الگو برگرفته‌شده است. هر کدام از موج‌ها یک حرکت یا اصلاح محسوب می‌شوند. به شکل زیر دقت کنید.

طول هر موج از نظر زمانی و قیمتی یکسان است. نقطه 2 نسبت به نقطه 1 و نقطه 3 نسبت به نقطه 2 باید اصلاح 1.272 تا 1.618داشته باشد. در مورد کارکشن‌ها(اصلاح‌ حرکت) هم می‌توان عدد 0.618 را در نظر گرفت که نقاط باید در آنجا تشکیل شوند اما در سطوح دیگر نیز کارکشن‌ها تشکیل می‌شود.

معامله‌گری بر اساس الگوهای هارمونیک

الگوهای هارمونیک یکی از پرکاربردترین استراتژی‌ها در بین معامله گران بازار ارز و سهام است. با این حال این روش مزایا و معایب خاص خود را نیز دارد. از مهمترین مزایای این الگوها دقت و سوددهی بالایی است که دارد. همچنین در همه بازارها و همه تایم فریم‌ها قابلیت استفاده دارد.

اما از مشکلاتی که عموماً در این روش از آن شکایت دارند، سخت بودن و پیچیده بودن الگوهای هارمونیک است. چراکه فهم دقیق و تشخیص صحیح آن‌ها در چارت دشوار است و در صورتی که معامله‌گر نقاط اشتباهی را برای ترسیم الگو انتخاب کند، ممکن است متحمل ضررهای بسیاری شود.

دقت داشته باشید که الگوهای هارمونیک به دو دسته نزولی و صعودی تقسیم می‌شوند یعنی ما هم الگوی گارتلی صعودی داریم و هم نزولی. این نامگذاری بر اساس برگشت بازار و معامله انجام شده است؛ بنابراین باید نسبت به نگاه دقیق‌تر به الگوها تلاش کنیم.

پیش از اینکه معامله‌گری بر اساس این الگوها را آغاز کنید از یادگیری و استفاده از ابزارهای فیبوناچی اطمینان حاصل کنید و بارها از این نسبت‌ها در معاملات خود استفاده کنید.

همچنین در صورتی که به دنبال استفاده از این سیستم معاملاتی هستند، حتماً بر اساس استراتژی معاملاتی و مدیریت ریسک و سرمایه‌ای که دارید، وارد شوید چراکه برای بازار هر اتفاقی ممکن است که بیفتد و قطعاً همیشه به نحو منطقی عمل نمی‌کند.

به دلیل اینکه الگوهای هارمونیک به عنوان الگوهای برگشتی محسوب می‌شوند، توصیه می‌شود که حتماً از اندیکاتورها و بررسی واگرایی آن‌ها برای برگشت قیمت استفاده کنید. در این زمینه استفاده از اندیکاتور MACD و RSI توصیه می‌شود.

در تریدینگ ویو و سایر پلتفرم‌های معاملاتی نوار ابزاری برای ترسیم الگوهای هارمونیک قرار داده شده است که می‌توان با استفاده از آن‌ها دقیق‌تر به نمودار نگاه کرد و متوجه ایراداتی که در تشخیص الگو داشته‌ایم، بشویم.

جمع‌بندی

در تمامی روش‌های معامله‌گری نکته‌ای که همیشه گفته می‌شود، تمرین و تکرار است. اگر الگوهای هارمونیک را برای معامله خود برگزیده‌اید حتماً باید بارها تمرین کنید تا چشم شما بتواند هر بار بهتر الگوها را پیدا کند.

یکی از راه‌هایی که می‌توانید برای تشخیص بهتر الگوها داشته باشید این است که نمودارهایی که تحلیل گران هارمونیک در تریدینگ ویو و سایت‌های تکنیکال دیگر قرار داده‌اند را مطالعه کنید. استفاده از نرم‌افزارهای هارمونیک اسکنر نیز می‌تواند در این راه کمک‌کننده باشند.

مهمترین نکته‌ای که در همه سیستم‌های معاملاتی از جمله الگوهای هارمونیک توصیه می‌شود این است که باید حتماً مدیریت سرمایه را در نظر داشته باشید و مطالعه را نیز فراموش نکنید تا به یک معامله‌گر خبره در الگوهای هارمونیک تبدیل شوید.