انواع فیبوناچی در تحلیل تکنیکال

آیا می‌دانید که تاریخچه دنباله فیبوناچی چه بوده است؟ آیا با کاربردهای آن در تحلیل تکنیکال آشنا هستید؟

فیبوناچی یکی از ابزارهای پرکاربرد و بسیار مهم در تحلیل تکنیکال است. اگر با دنباله فیبوناچی آشنایی داشته باشید، احتمالا برایتان سوال شود که یک سری عدد، چگونه به ما در تحلیل نمودار قیمت سهام یا هر دارایی دیگر کمک خواهند کرد؟

در این مقاله قصد داریم راجع‌به دنباله فیبوناچی در تحلیل تکنیکال، نسبت‌های طلایی، انواع فیبوناچی‌های اصلاحی، کانال فیبوناچی، سطوح مهم حمایتی و مقاومتی آن و... صحبت کنیم؛ پس با ما همراه باشید.

علت محبوبیت فیبوناچی در تحلیل تکنیکال چیست؟

همان‌طور که قبلا صحبت کرده‌ایم، یکی از راه‌های ارزیابی وضعیت سهم یا هر دارایی دیگر، بررسی نمودار قیمتی آن است. برای بررسی نمودار قیمتی یک دارایی ما از تحلیل تکنیکال استفاده می‌کنیم. در تحلیل تکنیکال با استفاده از ابزارهایی که در اختیار ما قرار دارند، می‌توانیم وضعیت آتی سهم را پیش‌بینی کرده و نقاط ورود و خروج به سهم را شناسایی کنیم.

یکی از ابزارهای پرکاربرد در تحلیل تکنیکال سری فیبوناچی است. دنباله یا تصاعد فیبوناچی توسط ریاضیدان، لئوناردو فیبوناچی شناسایی شد. او یک دنباله عددی جذاب را کشف کرد که در ریاضیات و همچنین سایر پدیده‌های مختلفِ طبیعت دیده می‌شود.

لئوناردو دِ پیزا که در میان دوستانش به فیبوناچی نیز شناخته می‌شد، راهب قرن دوازدهم بود که هنگام مطالعه و بررسی هرم بزرگ گیزه، نسبت منحصر به فردی از اعداد را کشف کرد.

این سری اعداد از طریق جمع کردن دو عدد اول با هم ایجاد می‌شوند و این روند به ترتیب ادامه پیدا می‌کند و باعث شکل‌گیری یک تصاعد عددی می‌شود.

0، 1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89، 144، 233، 377، 610، 987... .

(0+1=1، 1+1=2، 1+2=3، 2+3=5، 3+5=8، 5+8=13 و...)

نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که اعداد ابتدایی این دنباله دقت و کاربرد بالایی ندارند. اما از عدد 5 به بعد، به‌همین مقدار می‌رسیم.

نسبت طلایی در فیبوناچی

در دنباله بالا اگر هر عدد را بر عدد قبلی آن تقسیم کنیم، یک نسبت ثابتی برابر با 1.6180345 به‌دست می‌آید که به آن نسبت طلایی در می‌گوییم. این نسبت در بسیاری از مطالعات، چه در زمینه ریاضیات و چه در مجموعه رویدادهای طبیعیِ طبیعت، یافت شده است.

در بسیاری از الگوها، در برگ‌ها یا گلبرگ‌های گل، پیچ و تاب پوسته حلزون و همچنین تشکیل طوفان‌ها، دنباله اعداد فیبوناچی دیده می‌شود.

از آنجایی که نسبت‌های فیبوناچی در بسیاری از ساختارهای زندگی روزمره ما رایج هستند، برخی از معامله‌گران معتقد هستند که این نسبت‌ها در بازارهای مالی نیز کاربرد دارند.

نقش فیبوناچی در تحلیل تکنیکال

بررسی‌ها نشان داده‌اند که این اعداد تاثیرات خود را بر احساسات انسانی نیز اعمال می‌کنند. بنابراین در تصمیمات سرمایه‌گذاری ما نیز نقش بسیار زیادی دارند. بررسی عادت‌های سرمایه‌گذاری افراد نیز شاهدی بر این امر بوده است.

امروزه استفاده از دنباله فیبوناچی در تحلیل تکنیکال به یک عامل تعیین کننده مهم، در سطوح حمایت و مقاومت تبدیل شده است. اعداد رایج در فیبوناچی عبارت‌اند از 38.2%، 50% و 61.8%.

در حال حاضر بسیاری از تحلیلگران ترازهای فیبوناچی را به‌عنوان سطوح حمایتی و مقاومتی می‌شناسند و معاملات خود را در این سطوح زیر نظر می‌گیرند. این همزمانی در استفاده از سطوح، باعث قدرت گرفتن واکنش‌ها در این ترازها می‌شود.

انواع فیبوناچی در تحلیل تکنیکال

فیبوناچی در حالت کلی به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند :

• فیبوناچی اصلاحی (Retracement)؛
• فیبوناچی پروجکشن یا سه‌نقطه‌ای؛

فیبوناچی اصلاحی (Retracement)

همان‌طور که می‌دانیم قیمت‌ها در بازار به‌صورت یک خط صاف حرکت نمی‌کنند، بلکه مسیری زیگزاگ شکلی در پیش‌رو دارند.

در روندهای صعودی معمولا بعد از هر رشد قیمتی، قیمت بخشی از طول موج قبلی خودش را اصلاح می‌کند. این موضوع در رابطه با روندهای نزولی هم صدق می‌کند. بعد از هر نزول، قیمت درصدی از موج قبلی خود را اصلاح می‌کند و به سمت بالا می‌رود.

نکته مهم در این توضیحات این است که موج اصلاحی همیشه نزولی نیست. در روندهای نزولی، موج اصلاحی به‌صورت رشد موقت در قیمت نمایان می‌شود.

به‌طور کلی به امواجی که برخلاف روند اصلی بازار باشند، امواج اصلاحی می‌گوییم.

در تصویر بالا امواج اصلاحی را در روند نزولی، با فلش‌های آبی و در روند صعودی با فلش‌های نارنجی نشان داده‌ایم.

زمانی که یک روند صعودی یا نزولی در بازار شکل می‌گیرد و قیمت شروع به حرکت در جهت خلاف روند اصلی خود می‌کند، از فیبوناچی اصلاحی استفاده می‌کنیم. کاربرد این ابزار این است که به ما می‌گوید قیمت در چه سطوحی می‌تواند به روند اصلی خود بر گردد و پایان اصلاح کجا خواهد بود.

درواقع سطوح فیبوناچی اصلاحی به‌عنوان یک شاخص فنی پیش‌بینی کننده در نظر گرفته می‌شوند، زیرا هدف آن‌ها مشخص کردن قیمت احتمالی سهم در آینده است.

سطوح فیبوناچی اصلاحی، خطوطی افقی هستند که نواحی حمایت و مقاومت احتمالی را نشان می‌دهند. در ادامه به بررسی کاربرد این ابزار در روندهای صعودی و نزولی می‌پردازیم.

فیبوناچی اصلاحی (Retracement) در روند صعودی

اولین چیزی که در مورد ابزار فیبوناچی اصلاحی (Fib Retracement) باید بدانیم این است که در روندهای صعودی، میزان اصلاح احتمالی را به ما نشان می‌دهد. این سطوح می‌توانند محل مناسبی برای خرید یک سهم یا دارایی باشند.

در شکل بالا، نقطه A تا B را یک موج در نظر گرفتیم. بعد از نقطه B، کندل‌هایی نزولی نمایان شده‌اند که می‌توانند نشان‌دهنده شروع یک موج اصلاحی باشند. حالا می‌خواهیم ببینیم که در چه نواحی ممکن است قیمت حمایت شود و مجدد به روند صعودی خود ادامه دهد.

برای رسم فیبوناچی اصلاحی در روند صعودی، نقطه اول را روی جایی که موج صعودی شروع شده است (نقطه A) می‌گذاریم. نقطه دوم را هم در انتهای روند صعودی (نقطه B) می‌گذاریم، جایی که قیمت شروع به پایین آمدن می‌کند. 

دقت کنید برای این‌که می‌خواهیم میزان اصلاح در یک روند صعودی را اندازه بگیریم، درصدها باید از بالا به پایین بیشتر شوند. به‌عبارتی دیگر، مقدار صفر در بالای روند و مقدار عددی یک، در شروع روند باید قرار بگیرد.

حالا که فیبوناچی اصلاحی را رسم کردیم، سطوحی را که می‌توانند برای ما نقش حمایتی یا مقاومتی ایفا کنند، روی نمودار نمایان می‌شوند.

زمانی که این ابزار را برای اولین بار روی نمودار می‌اندازیم، 7 خط افقی برای ما رسم می‌شوند. درجه اهمیت این خطوط با هم متفاوت است. به‌عبارتی، قیمت ممکن است به تمام این خطوط، واکنش نشان ندهد. در این بین برخی سطوح برای معامله‌گری اهمیت بیشتری نسبت به سایرین دارند.

با این‌که تراز 50% به طور رسمی یک نسبت فیبوناچی نیست، اما به‌دلیل واکنش‌های متعدد قیمت به این سطح، آهسته آهسته جای خود را در میان سایر درصدهای فیبوناچی محکم کرده است. 

خطوط 0.382%، 0.5% و 0.618%، از مهم‌ترین سطوح این ابزار مهم تحلیل تکنیکال هستند و قیمت در اکثر مواقع به این خطوط، واکنش نشان می‌دهد.

برای مثال در نمودار بالا قیمت به سطوح 0.236 و 0.382، یک واکنش مثبت کوچک نشان داده، اما به دلیل فشار بالای فروش در این نواحی دوباره به سمت پایین حرکت کرده است. اگر به ادامه نمودار دقت کنیم، قیمت پیش از شروع حرکت صعودی خود، تا تراز 0.5 پایین رفته و در این سطح به خوبی حمایت شده است. 

فیبوناچی اصلاحی (Retracement) در روند نزولی

حالا بیایید بررسی کنیم که فیبوناچی اصلاحی در یک روند نزولی، چگونه رسم می‌شود و واکنش قیمت به آن چگونه است.

در روند نزولی برای استفاده از فیبوناچی اصلاحی، ابتدا بالاترین سقف را انتخاب کرده و نقطه بعدی را روی پایین‌ترین کف می‌گذاریم. اما هدف از این کار چیست؟

هدف این است که بفهمیم، اگر قیمت قصد اصلاح داشته باشد، تا چه سطوحی می‌تواند بالا برود.

مثلا سهمی را خریده‌اید و حالا در ضرر هستید و قصد دارید بدانید که قیمت تا چه سطحی می‌تواند افزایش پیدا کند. بنابراین می‌توانید با کمک این ابزار، سطوحی که قیمت می‌تواند تا آن بالا برود را پیدا کنید. در واقع این سطوح نقش  سطوح مقاومتی را ایفا می‌کنند. در شکل بالا فیبوناچی را روی موج نزولی AB رسم کرده‌ایم.

همان‌طور که در تصویر می‌توانید مشاهده کنید، قیمت از نقطه A تا نقطه B به سمت پایین حرکت کرده است. سپس ما شاهد افزایش قیمت تا سطح 0.5 فیبوناچی هستیم.اما این تراز 0.5 به ما چه می‌گوید؟

زمانی که قیمت تا سطح 0.5 بالا می‌آید، یعنی قیمت توانسته است 50 درصد از موج نزولی قبلی خود را (AB) جبران کند و بالا بیاید. اما پس از برخورد به این سطح مقاومتی در نقطه C، مجدد قیمت شروع به پایین آمدن کرده است.

در واقع ابزار فیبوناچی در روندهای نزولی به ما می‌گوید که اگر قیمت از پایین‌ترین قسمت بازگردد، احتمالاً در یکی از سطوح فیبوناچی با مقاومت مواجه خواهد شد. زیرا معامله‌گرانی که در ضرر هستند، با مقداری رشد برای جلوگیری از ضرر بیشتر، اقدام به فروش سهم می‌کنند.

دلیل واکنش قیمت نسبت به سطوح فیبوناچی چیست؟

از آن‌جایی که بیشتر تحلیل‌گران، هنگام بررسی نمودار یک سهم از این ابزار تحلیلی استفاده می‌کنند و به آن‌ها وزن می‌دهند؛ این سطوح ناخواسته به سطوح حمایتی و مقاومتی تبدیل می‌شوند. پس هنگام بررسی نمودار یک دارایی باید این سطوح زیر نظر گرفته شوند.

اما نکته‌ای که حتما باید به آن توجه شود، این است که قیمت همیشه به این سطوح واکنش نشان نمی‌دهد. گاهی آن را نادیده گرفته و به مسیر خود ادامه می‌دهد.

البته این موضوعی منطقی است؛ اگر قیمت همیشه به این سطوح واکنش نشان می‌داد، معامله‌گری خیلی راحت می‌شد و همه در این سطوح سفارش‌های خود را گذاشته و هیچ‌گاه یک روند به انتهای خود نمی‌رسید.

پس برای این‌که بتوانیم تشخیص دهیم ترازهای فیبوناچی نقش حمایتی یا مقاومتی خود را ایفا خواهند کرد یا خیر، باید واکنش‌های قیمت در این سطوح بیشتر بررسی شوند.

در ادامه مثالی را بررسی می‌کنیم که در آن سطوح عمل نمی‌کنند و قیمت به روند حرکتی خود ادامه می‌دهد.

در تصویر بالا، به گذشته چارت دقت کنید. زمانی که هنوز موج‌های بعد از موج AB شکل نگرفته بودند و اولین نشانه‌های تغییر وضعیت نزولی به صعودی مشاهده شد.

در اینجا برای این‌که بفهمیم موج بعدی احتمالا تا کجا رشد خواهد کرد، یک فیبوناچی اصلاحی از نقطه A به B می‌زنیم (ابتدای روند نزولی تا انتهای روند نزولی). همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، قیمت تا تراز 50% موج قبلی (AB) اصلاح کرد و دوباره به سمت پایین آمد.

اما میزان افت قیمتی زیاد نبود و حتی نتوانست کف قبلی را بشکند و دوباره به سمت بالا رفت. اگر دقت کنید می‌بینید که قیمت به تمامی ترازهای موج AB واکنش نشان داده است، اما قدرت خریدار به‌قدری بالا بوده که تمامی این سطوح را شکسته، سقف قبلی خود را زده و به بالا حرکت کرده است. در این مثال سایر ترازها نتوانستند نقش مقاومتی خود را ایفا کنند.

در حالی که سطوح اصلاح فیبوناچی سطوح بااهمیت را نشان می‌دهند، اما مانند سایر ابزارهای کاربردی در تحلیل تکنیکال، همیشه درست کار نمی‌کنند و حتما باید در کنار آن‌ها از سایر ابزارهای کاربردی در تحلیل تکنیکال نیز استفاده شود.

از دیگر مشکلات رایج در استفاده از فیبوناچی اصلاحی این است که تعیین نقاط درست برای رسم موج‌‌ها زیاد راحت نیست. افراد با دیدگاه‌های مختلف و در بازه‌های زمانی متفاوتی به نمودارها نگاه می‌کنند. بنابراین ممکن است در انتخاب نقاط صحیح برای رسم موج، دچار اشتباه شوند. این مشکل زمانی پررنگ‌تر می‌شود که نمودار روند مشخصی ندارد.

تفاوت بین سطوح اصلاحی (retracement) و توسعه‌ای (extension) 

تا این‌جای کار با سطوح اصلاحی آشنا شدیم و فهمیدیم که به آن دسته از ترازها که بین نقاط صفر تا صد قرار دارند، اصطلاحا فیبوناچی اصلاحی گفته می‌شود. این سطوح محل پایان امواج اصلاحی را نشان می‌دهند.

اما اگر به شکل قبل توجه کنید می‌بینید که بالای تراز 100 درصد نیز یک‌سری تراز دیگر وجود دارد. به این سطوح به اصلاح، سطوح توسعه‌ای یا بسط‌ یافته گفته می‌شود.

از این سطوح برای تعیین اهداف قیمتی احتمالی استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال می‌خواهیم بدانیم که قیمت یک دارایی را در رکوردهای جدید بررسی کنیم و ببینیم تا چه قیمتی می‌تواند رشد کند.

فیبوناچی بسط‌ یافته مبتنی بر روند (trend based-fib extension)

برای رسم فیبوناچی بسط‌ یافته مبتنی بر روند، به سه نقطه نیاز داریم؛ از این رو به آن فیبوناچی سه‌نقطه‌ای هم می‌گویند. اولین نقطه انتخاب شده شروع یک موج، دومین نقطه پایان همان موج و نقطه سوم پایان اصلاح موج قبل است. پس از انتخاب سه نقطه، خطوط بر حسب درصدی از حرکت موج اول رسم می شوند.

از این ابزار می‌توان برای تعیین اهداف قیمتی یا تخمین میزان حرکت قیمت در موج جدید، بعد از پایان pull back استفاده کرد. در واقع ترازهای بسط‌ یافته، مناطق احتمالی هستند که انتظار می‌رود قیمت به آن‌ها واکنش نشان دهد. همانند فیبوناچی اصلاحی، این خطوط می‌توانند نقش حمایتی و مقاومتی را ایفا کنند.

در این حالت نیز مانند حالت قبل، از نسبت‌های فیبوناچی برای رسم خطوط استفاده می‌شود. سطوح رایج فیبوناچی بسط‌یافته برابر هستند با 61.8٪، 100٪، 161.8٪، 200٪ و 261.8٪.

سطوح فیبوناچی سه‌نقطه‌ای از همان اعداد دنباله فیبوناچی مشتق شده‌اند.

0، 1، 1، 2، 3، 5، 8، 13، 21، 34، 55، 89، 144، 233، 377، 610، 987...

برای محاسبه ترازهای بالای 100% از روش زیر استفاده شده است:

به‌جز چند عدد اول دنباله، اگر هر عدد را بر دومین عدد قبل از آن تقسیم کنیم، نسبت جدید به 2.618 نزدیک می‌شود. برای مثال حاصل تقسیم عدد 233 بر عدد 89، می‌شود 2.618 (233/89=2.618).

سطح بعدی از طریق تقسیم یک عدد بر سومین عدد قبل از آن به‌دست می‌آید و نسبت به‌دست آمده به‌طور تقریبی برابر با 4.236 خواهد بود. برای مثال حاصل تقسیم عدد 233 بر عدد 55، می‌شود 2.618  (233/55=4.236) 

سطوح کلیدی سه‌نقطه‌ای شامل ترازهای 23.6٪، 38.2٪، 50٪، 61.8٪، 78.6٪، 100%، 161.8%، 200% و 261.8% هستند. 

سطوح 100% و 200% جزو اعداد رسمی نیستند، اما از آنجایی که حرکتی مشابه (یا مضربی از آن حرکت) را پیش‌بینی می‌کنند، به آن‌ها توجه می‌شود.

ممکن است قیمت به‌طور دقیق به این اعداد واکنش نشان ندهد، اما مناطق اطراف آن‌ها می‌توانند مهم باشند. برای مثال، ممکن است قیمت از سطح 1.618 عبور کند یا کمی قبل از رسیدن به آن، تغییر جهت بدهد.

بعد از این‌که یک سهم یا دارایی مدت زمانی طولانی در روند صعودی حرکت کرده باشد، کسانی که در قیمت‌های پایین وارد سهم شده باشند، معمولا سودهای خود را برمی‌دارند و به اصطلاح سیو سود می‌کنند.

در این حالت قیمت شروع به افت می‌کند، بنابراین برای یافتن منطقه مناسب برای ورود دوباره می‌توان از فیبوناچی بسط‌ یافته استفاده کرد. 

کانال فیبوناچی Fib channel

کانال فیبوناچی یک ابزار تحلیل تکنیکال است که برای تخمین سطوح حمایت و مقاومت بر اساس اعداد فیبوناچی، ایجاد شده است.

این کانال از فیبوناچی اصلاحی مشتق شده و تنها تفاوت آن‌ها در این است که در کانال، سطوح حمایت و مقاومتی به شکل مورب رسم می‌شوند در حالی که در فیبوناچی اصلاحی خطوط به شکل افقی نشان داده می‌شوند.

این ابزار به شناسایی سطوحی که ممکن است قیمت در آینده به آن‌ها (حمایت و مقاومت) واکنش نشان دهد کمک می‌کند. 

رسم کانال فیبوناچی

ابتدا باید جهت روند را تعیین کنیم. این کانال‌ها را می‌توان در هر بازه زمانی و روی هر دو نوع روند صعودی و نزولی رسم کرد.

فیبو کانال در روند صعودی

برای راحتی کار ابتدا یک کانال عادی پیدا می‌کنیم؛ ضلع پایین کانال می‌شود تراز صفر ما. در این حالت، خط صفر مانند یک خط روند عادی است که به ارزیابی جهت کلی روند کمک می‌کند.

نقطه اول را روی پایین‌ترین کف و نقطه بعدی را روی آخرین کف روند صعودی می‌گذاریم. نقطه سوم نیز روی سقف کانال قرار می‌گیرد.

فاصله بین ضلع پایین و ضلع بالا برابر با 100٪ است. خط 100% و سایر خطوط با همان زاویه‌ای که خط صفر رسم شده به سمت راست کشیده می‌شوند.

اگر قیمت زیر خط صفر بیاید (همان خط روند اولیه‌ای که برای رسم کانال از آن استفاده کردیم)، می‌تواند نشان دهد که روند صعودی به پایان رسیده است و قیمت در حال کاهش است.

اما اگر قیمت بالاتر از این سطح در حال حرکت باشد، انتظار داریم روند صعودی ادامه‌دار باشد و سطوح بالاتر، از اهداف بالقوه قیمت به‌حساب می‌آیند.

فیبو کانال در روند نزولی

برای رسم فیبو کانال در روند نزولی ابتدا یک کانال نزولی عادی پیدا می‌کنیم؛ ضلع بالای کانال که خط روند نزولی ما را نشان می‌دهد به‌عنوان تراز صفر ما در نظر گرفته می‌شود. در واقع، تراز (خط) صفر نیز مثل خط روند عمل می کند. وقتی قیمت کمتر از آن باشد، به‌نوعی تایید بر روند نزولی است.

اگر قیمت بالاتر از خط صفر برود، می‌تواند نشانه تغییر روند فعلی باشد؛ اما باید دقت کنیم که fake breakout یا شکست دروغین رخ نداده باشد.

نقطه اول را روی بالاترین سقفِ شروع روند و نقطه بعدی روی آخرین سقف کانال نزولی قرار می‌گیرد. نقطه سوم نیز روی کف کانال قرار می‌دهیم.

فاصله بین ضلع بالا با ضلع پایین کانال برابر با 100٪ است. خط 100% و سایر خطوط با همان زاویه‌ای که خط صفر رسم شده، به سمت راست رسم می‌شوند.

• چه در روند صعودی و چه در روند نزولی، اگر قیمت از تراز 100% (عدد 1) پیش‌روی کرد، یعنی روند فعلی در حال شتاب گرفتن است و ما باید شاهد حرکت‌های بزرگتری از قیمت باشیم.
• اما اگر قیمت بیبن همان تراز صفر و یک در حال نوسان و حرکت باشد، یعنی روند فعلی تقریبا با همان قدرت و شتاب هنگام رسم نمودار در حال حرکت است.
• هرچه قیمت به خط صفر یا همان خط روند اولیه نزدیک‌تر شود، نشانه ضعف در روند فعلی است و اگر این خط را بشکند، نشان‌دهنده تغییر احتمالی روند است.
• یکی از مشکلات کانال های فیبوناچی این است که آن‌ها بسیار ذهنی هستند. یعنی ما سه نقطه را انتخاب می‌کنیم که از نظر ما مهم هستند، اما ممکن است بازار این نقاط را مهم تلقی نکند، به‌خاطر همین هم به این سطوح رسم شده واکنش درستی نشان ندهد.
• استفاده از فیبو کانال در تایم‌فریم‌های بلند‌مدت از اعتبار بیشتری برخوردار است.

کمان فیبوناچی

کمان‌های فیبوناچی خطوط نیم‌دایره‌ای هستند که بر اساس دنباله فیبوناچی ایجاد می‌شوند.

این کمان‌ها براساس خط پایه رسم می‌شوند. خط پایه خطی است که در روند صعودی دره را به قله و در روند نزولی قله را به دره وصل می‌کند.

قوس‌های فیبوناچی، مناطقی را نشان می‌دهند که پتانسیل ایفای سطوح حمایتی و مقاومتی را دارند.

این خطوط نیم‌دایره‌ای در روندهای صعودی، نقش سطوح حمایتی را ایفا می‌کنند.

اما عملکرد آن‌ها در روندهای نزولی برعکس بالا است و نقش سطوح مقاومتی را ایفا می‌کنند.

درواقع، این کمان با شعاعی بر مبنای نسبت‌های 23.6٪، 38.2٪، 50٪، 61.8٪ و 78.6٪  از طول خط پایه کشیده می‌شوند.

کمان فیبوناچی به ما چه می‌گوید؟

همان‌طور که گفتیم قوس‌ها از خط پایه‌ای که یک سقف و یک کف (آغاز و پایان روند) را به هم وصل می‌کند مشتق شده‌اند. در این نوع از فیبوناچی علاوه‌بر قیمت، تغییرات زمان هم در نظر گرفته می‌شود. 

بنابراین هرچه خط پایه طولانی‌تر باشد، قوس‌ها گسترده‌تر می‌شوند و هر چه این خط کوتاه‌تر شود، کمان‌ها باریک‌تر خواهند شد.

در نهایت باید گفت که کمان‌های فیبوناچی نیز سطوح حمایت و مقاومتِ داینامیک احتمالی را به ما نشان می‌دهند.

البته این کمان‌ها برای برجسته کردن مناطق حمایت و مقاومت احتمالی است و هیچ تضمینی وجود ندارد که قیمت حتما به این سطوح واکنش نشان دهد. بنابراین بهتر است از این ابزار به‌طور ترکیبی با سایر ابزارها استفاده شود.

به‌طور کلی این کمان‌ها انتهای روندهای اصلاحی قیمت را برآورد می‌کنند و نواحی بازگشت قیمت به روند اصلی بازار را به ما نشان می‌دهند.

بادبزن فیبوناچی

Fib Speed Resistance Fan که با نام بادبزن فیبوناچی شناخته می‌شود با استفاده از نسبت‌های فیبوناچی، سطوح حمایتی و مقاومتی احتمالی را نشان می‌دهد.

این نوع فیبوناچی نیز مانند فیبوناچی اصلاحی رسم می‌شود. برای رسم آن ابتدا یک موج صعودی را شناسایی کرده و سپس نقطه اول را روی پایین‌ترین سطح شروع موج قرار داده و آخرین نقطه را در بالاترین سطح در انتهای همان موج قرار می‌دهیم. در واقع با این کار خط صفر (صورتی رنگ) را مشخص می‌کنیم.

خطوط نمایش داده شده، شیب و قدرت صعود را به ما نشان می‌دهند. در واقع این خطوط همان نقش سطوح حمایتی و مقاومتی را ایفا می‌کنند و زمانی که قیمت به آن‌ها برخورد می‌کند از خود واکنش نشان می‌دهد.

یعنی اگر اصلاحی داشته باشیم، این اصلاح می‌تواند در برخورد به این سطوح واکنش مثبت داده و روند صعودی بار دیگر از سر گرفته شود.

در تصویر بالا می‌توان دید که قیمت به چه زیبایی به این سطوح واکنش نشان داده است.

حالا بیایید این ابزار را در روند نزولی به‌کار ببریم. ابتدا یک موج نزولی  بزرگ را پیدا کرده و سپس ابتدای بادبزن فیبوناچی را روی بالاترین نقطه شروع موج نزولی قرار می‌دهیم. نقطه بعدی را در انتهای موج نزولی قرار می‌دهیم.

به سطوحی که قیمت به آن واکنش نشان داده دقت کنید. برای مثال در شکل بالا خط صفر که در ابتدای حرکت نقش یک سطح مقاومتی را ایفا می‌کرد بعدها به یک سطح حمایتی تبدیل شده است. پس می‌توان برای پیش‌بینی سطوح حرکتی قیمت در آینده از آن‌ها استفاده کرد.

سخن آخر در رابطه با انواع فیبوناچی‌ها

تا به این‌جا با تعدادی از پرکاربردترین ابزارهای فیبوناچی و طریقه استفاده از آن‌ها آشنا شدیم. آموختیم که تمامی ابزارهای مختلف فیبوناچی از دنباله اعداد فیبوناچی مشتق شده‌اند و نتایج حاصل از همه آن‌ها نشان‌دهنده سطوح حمایتی و مقاومتی احتمالی هستند.