فرض کنید علی مقدار قابل توجهی پول پس‌انداز کرده و حالا بین دوراهی بیت‌کوین یا طلا مانده است. از طرفی دوستش مریم همیشه طبق سنت سراغ خرید طلا و سکه رفته چون معتقد است طلا امن‌ترین راه برای حفظ ارزش پول است. شاید شما هم این سؤال برایتان پیش آمده باشد که «بیت کوین بخریم یا طلا؟ کدام برای سرمایه‌گذاری بهتر است؟».
در شرایطی که قیمت‌ها در ایران دائم در حال تغییر و تورم واقعیتی روزمره است، انتخاب بین طلای درخشان و ارز دیجیتال وسوسه‌انگیزی مثل بیت‌کوین آسان نیست. در این مقاله قصد داریم به زبان ساده به همین دغدغه بپردازیم، مزایا و معایب هر کدام را بررسی کنیم و ببینیم طلا بخریم یا بیت‌کوین تا بتوانیم با خیال راحت‌تری برای آینده مالی خود تصمیم بگیریم.
چرا طلا یک سرمایه‌گذاری محبوب است؟
طلا از دیرباز به عنوان یک دارایی امن و نمادی از ثروت شناخته می‌شود. هزاران سال است که انسان‌ها برای حفظ ارزش دارایی خود به طلا روی آورده‌اند. در فرهنگ ما نیز طلا پشتوانه مالی محکمی محسوب می‌شود. اما دقیقاً چه چیزی طلا را این‌قدر محبوب کرده است؟ در ادامه چند دلیل اصلی را بررسی می‌کنیم:
- سابقه تاریخی و اعتماد عمومی: طلا قدمت چند هزار ساله در نظام مالی جهان دارد. از سکه‌های طلا در اقتصادهای باستان تا استاندارد طلا در سیستم پولی مدرن، این فلز گران‌بها همیشه نقشی کلیدی در مبادلات داشته است. این سابقه طولانی باعث شده مردم نسبت به ارزش طلا اعتماد روانی داشته باشند و آن را به عنوان پناهگاه امن سرمایه بشناسند. وقتی چیزی را نسل‌ها باارزش دانسته‌اند، برای ما هم باارزش به نظر می‌رسد.
- پشتوانه پول و اقتصاد: بسیاری از بانک‌های مرکزی (از جمله ایران) بخشی از ذخایر خود را به صورت طلا نگهداری می‌کنند. طلا به عنوان پشتوانه ارز کشورها استفاده می‌شود تا ثبات مالی ایجاد کند. مثلاً بانک مرکزی ممکن است برای حفظ ارزش پول ملی خود، ذخایر طلای کافی داشته باشد. این حمایت رسمی دولت‌ها و بانک‌ها به طلا اعتبار ویژه‌ای می‌بخشد. در واقع وجود طلا در خزانه دولت‌ها نشان می‌دهد که حتی حاکمیت‌ها نیز طلا را ضامن امنیت اقتصادی می‌دانند.
- ثبات نسبی و ریسک کمتر: قیمت طلا اگرچه در کوتاه‌مدت نوسان دارد، اما نسبت به دارایی‌های پرریسکی مانند بیت‌کوین بسیار باثبات‌تر است. طلا عموماً با افت و خیز شدیدی مواجه نمی‌شود و در طول زمان ارزش خود را حفظ می‌کند. برای کسی که به دنبال یک سرمایه‌گذاری کم‌ریسک و مطمئن است، سرمایه‌گذاری در طلا انتخاب مناسبی به نظر می‌آید. به عبارت دیگر، نوسانات قیمت طلا به مراتب آرام‌تر از بیت‌کوین است و این به معنای ریسک کمتر برای سرمایه‌گذار محافظه‌کار است.
- نقدشوندگی و مقبولیت جهانی: طلا تقریباً در هر جای دنیا خریدار دارد. شما می‌توانید طلای فیزیکی (مثل سکه یا شمش) را در بازار به راحتی نقد کنید. هر زمان نیاز به پول نقد داشته باشید، بازار طلا (از صرافی‌های طلا گرفته تا مغازه‌های طلافروشی) همیشه فعال است. این قابلیت نقدشوندگی بالا یک مزیت مهم محسوب می‌شود، چون سرمایه‌گذار می‌داند طلا را هر وقت اراده کند می‌تواند بفروشد و پولش را دریافت کند.
- ارزش ذاتی و کاربرد صنعتی: طلا صرفاً یک کالای سرمایه‌ای نیست؛ کاربردهای واقعی در دنیای فیزیکی دارد. از استفاده در جواهرات گرفته تا مصارف صنعتی (مثلاً در صنایع الکترونیک و پزشکی)، طلا فلزی پرمصرف است. این کاربردها به طلا ارزش ذاتی می‌بخشند؛ یعنی حتی اگر کسی قصد سرمایه‌گذاری نداشته باشد، طلا همچنان تقاضای خود را برای مصارف گوناگون حفظ می‌کند. ضمن اینکه زیبایی و کمیابی طلا آن را همیشه خواستنی نگه داشته است (نشان به آن نشان که در فرهنگ ما هدیه‌دادن و دریافت‌کردن طلا مرسوم و ارزشمند است).
با این اوصاف، عجیب نیست که طلا را «دارایی امن» می‌نامند. داشتن طلا مثل داشتن بیمه‌نامه مالی است، خیالتان راحت است که در دوران بحران‌های اقتصادی، ارزش دارایی‌تان کمتر تحت‌تأثیر تورم یا سقوط بازارها قرار می‌گیرد. البته هر سرمایه‌گذاری در کنار مزایا، معایبی هم دارد که جلوتر به آن اشاره می‌کنیم. اما پیش از آن، بیایید ببینیم چرا بیت‌کوین توانسته در مدت نسبتاً کوتاهی چنین توجهی را به خود جلب کند.
چرا بیت‌کوین یک سرمایه‌گذاری جذاب است؟
بیت‌کوین (Bitcoin) که اغلب از آن به عنوان «طلای دیجیتال» یاد می‌شود، از سال ۲۰۰۹ میلادی وارد دنیای مالی شد و ظرف یک دهه رشد حیرت‌انگیزی را تجربه کرد. ولی چه چیزی باعث شده که این ارز دیجیتال نوظهور برای خیلی‌ها جذاب شود و آن را به چشم یک فرصت سرمایه‌گذاری نگاه کنند؟ در ادامه به دلایل محبوبیت بیت‌کوین می‌پردازیم:
- بازدهی خیره‌کننده در گذشته: نگاهی به تاریخچه قیمت بیت‌کوین نشان می‌دهد کسانی که در سال‌های اولیه روی آن سرمایه‌گذاری کردند، رشد سرمایه فوق‌العاده‌ای را تجربه کرده‌اند. برای نمونه، بیت‌کوین که در سال ۲۰۱۰ تقریباً بی‌ارزش بود، در یک دهه قیمتش به ده‌ها هزار دلار رسید. این رشد تصاعدی توجه افراد ریسک‌پذیر را به خود جلب کرد. البته که گذشته تضمینی برای آینده نیست، اما این سابقه رشد نشان داد بیت‌کوین پتانسیل بازدهی بالایی دارد؛ خیلی بیشتر از چیزی که بازار سنتی طلا ارائه داده است.
- عرضه محدود و کمیابی: یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد بیت‌کوین محدودیت عرضه آن است. از ابتدا در طراحی بیت‌کوین مقرر شده که حداکثر ۲۱ میلیون واحد بیت‌کوین می‌تواند وجود داشته باشد و نه بیشتر. این یعنی بیت‌کوین کمیاب است و هیچ دولت یا نهادی نمی‌تواند مثل پول‌های رایج به دلخواه آن را بیشتر کند. به همین دلیل است که می‌گویند بیت‌کوین ضدتورمی است؛ شبیه طلا که ذخایر محدودی در جهان دارد. این کمیابی به بیت‌کوین ارزش ویژه‌ای می‌دهد و بسیاری معتقدند به مرور زمان هرچه تقاضا برای بیت‌کوین بیشتر شود، چون عرضه‌اش ثابت است، ارزش آن نیز افزایش خواهد یافت.
- غیرمتمرکز بودن و استقلال از دولت‌ها: بیت‌کوین تحت کنترل هیچ دولت، بانک مرکزی یا سازمانی نیست. تراکنش‌های آن بر روی شبکه‌ای به نام بلاک‌چین توسط کاربران (استخراج‌کنندگان یا نودها) تأیید می‌شود. این غیرمتمرکز بودن هم نقطه قوت است هم نقطه ضعف. از یک طرف، دولت‌ها نمی‌توانند به راحتی بیت‌کوین را توقیف یا خلق کنند، در نتیجه دستکاری در آن دشوار است. این ویژگی برای افرادی که به سیاست‌های پولی دولت‌ها بی‌اعتمادند، جذاب است چون احساس می‌کنند دارایی‌شان خارج از کنترل دولت نگهداری می‌شود. از طرف دیگر، نبود نظارت مرکزی باعث می‌شود اگر مشکلی پیش بیاید (مثل هک یا کلاهبرداری)، دستتان به جایی بند نباشد که در بخش‌های بعدی درباره این ریسک‌ها صحبت خواهیم کرد.
- نقدشوندگی سریع و ۲۴ ساعته: بازار ارزهای دیجیتال بر خلاف بازار طلا همیشه و در تمام ساعات شبانه‌روز فعال است. شما هر موقع اراده کنید (حتی نیمه‌شب) می‌توانید بیت‌کوین خود را به فروش برسانید یا از طریق اینترنت بیت‌کوین بخرید. تبدیل بیت‌کوین به پول نقد طی چند دقیقه و با چند کلیک انجام می‌شود. این نقدشوندگی بسیار سریع یک مزیت بزرگ است، به خصوص برای کسانی که می‌خواهند در هر لحظه روی دارایی خود کنترل داشته باشند. در مقابل، خرید و فروش طلا معمولاً نیاز به حضور فیزیکی در بازار طلافروشان یا بانک دارد که فقط طی ساعات مشخصی ممکن است.
- قابلیت انتقال آسان و هزینه پایین: اگر بخواهید مقدار زیادی طلا را به شهر یا کشور دیگری منتقل کنید، با مشکلاتی نظیر وزن، امنیت حمل و نقل و هزینه‌های بیمه و نگهداری مواجه می‌شوید. اما انتقال بیت‌کوین به هر نقطه دنیا تنها با یک تراکنش الکترونیکی و ظرف چند دقیقه انجام می‌شود. مهم نیست نصف شب است یا روز تعطیل؛ شبکه بیت‌کوین همیشه آماده انتقال دارایی شماست. ضمن اینکه کارمزد انتقال بیت‌کوین (حتی مبالغ بزرگ) معمولاً بسیار کمتر از هزینه‌های انتقال فیزیکی طلا یا ارسال حواله‌های بانکی سنگین است. این ویژگی به ویژه برای کسانی که قصد جابجایی سرمایه بین‌المللی دارند، بیت‌کوین را جذاب می‌کند.
- امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم: ورود به بازار طلا ممکن است نیازمند سرمایه نسبتاً قابل توجهی باشد. مثلاً قیمت یک سکه طلا یا حتی چند گرم طلای زینتی به میلیون‌ها تومان پول نیاز دارد. در مقابل، شما می‌توانید حتی با صد هزار تومان هم بیت‌کوین بخرید! بیت‌کوین تا هشت رقم اعشار قابل تقسیم است (کوچک‌ترین واحد آن ساتوشی نام دارد) و این یعنی حتی با پول کم می‌توان مقدار اندکی بیت‌کوین تهیه کرد. بنابراین برای کسی که سرمایه زیادی ندارد ولی می‌خواهد وارد دنیای سرمایه‌گذاری شود، خرید ارز دیجیتال آسان‌تر از ورود به بازار طلا است.
با در نظر گرفتن این نکات، بیت‌کوین مانند یک فرصت جدید و پرپتانسیل جلوه می‌کند که البته همراه با ریسک و نوسان بالاست. در حالی که طلا فرصتی سنتی و مطمئن محسوب می‌شود که رشد کندتر اما مطمئن‌تری دارد. حالا وقت آن است که این دو دارایی را رو در روی هم قرار دهیم و به صورت جزئی‌تر مقایسه کنیم تا ببینیم در جنبه‌های مختلف بیت‌کوین یا طلا کدام عملکرد بهتری دارند.
مقایسه بیت‌کوین و طلا برای سرمایه‌گذاری
حالا که با ماهیت و دلایل جذابیت هر کدام آشنا شدیم، بیایید بیت‌کوین و طلا را در چند محور کلیدی مقایسه کنیم. در این بخش ویژگی‌های این دو دارایی را از جنبه‌های مختلف کنار هم قرار می‌دهیم تا بهتر بتوانید تصمیم بگیرید کدام گزینه متناسب با اهداف و شرایط شماست.
جدول مقایسه ویژگی‌های بیت‌کوین و طلا
برای شروع، نگاهی سریع به تفاوت‌های اساسی این دو بیندازیم:
ویژگی | بیت‌کوین (طلای دیجیتال) | طلا (طلای فیزیکی) |
قدمت و سابقه | بسیار جدید (معرفی در ۲۰۰۹) | بسیار قدیمی (هزاران سال) |
محدودیت عرضه | محدود (۲۱ میلیون واحد ثابت) | محدود (موجودی معدنی محدود) |
شکل دارایی | دیجیتال، ناملموس (فقط کد) | فیزیکی، قابل لمس و مشاهده |
نوسان قیمت | بسیار بالا و پرتلاطم | نسبتاً پایدارتر و آرام‌تر |
نقدشوندگی | بسیار بالا (آنلاین ۲۴ ساعته) | بالا (بازار حضوری در ساعات کاری) |
قابلیت حمل و انتقال | بسیار آسان (انتقال آنلاین فوری) | دشوار و پرهزینه (نیاز به حمل فیزیکی) |
پشتوانه و کاربرد | بدون پشتوانه حکومتی؛ کاربرد محدود به دیجیتال | پشتوانه ارزها؛ کاربرد گسترده در صنعت و زیورآلات |
امنیت نگهداری | نیاز به دانش فنی برای محافظت (ریسک هک کیف پول) | نیاز به مراقبت فیزیکی (ریسک سرقت و هزینه نگهداری در گاوصندوق) |
همان‌طور که در این جدول می‌بینید، بیت‌کوین و طلا هر یک نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. در ادامه هر کدام از این جنبه‌ها را کمی بیشتر توضیح می‌دهیم:
میزان ریسک و نوسانات بازار
نوسان قیمت شاید بارزترین تفاوت بیت‌کوین و طلا باشد. قیمت بیت‌کوین طی سال‌های گذشته بارها دچار جهش‌ها و افت‌وخیزهای شدید شده است. ممکن است ۱۰٪ در یک روز بالا برود و هفته بعد ۲۰٪ سقوط کند! این سطح از نوسان برای همه مناسب نیست. سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین را می‌توان پرهیجان ولی پرریسک دانست؛ اگر تحمل ریسک بالا و اعصاب فولادین ندارید، نوسانات بیت‌کوین می‌تواند برایتان استرس‌زا باشد.
در مقابل، طلا بازار باثبات‌تری دارد. البته طلا هم در بلندمدت افزایش قیمت را تجربه کرده (به ویژه در کشورهایی با تورم بالا مثل ایران که قیمت طلا همواره روند صعودی داشته است)، اما این افزایش معمولاً تدریجی و آهسته بوده است. طلا در کوتاه‌مدت نوسان دارد اما نوساناتش به شدت بیت‌کوین نیست. برای مثال، ممکن است قیمت طلا در یک ماه ۵٪ بالا برود یا پایین بیاید، در حالی که بیت‌کوین می‌تواند در یک روز چنین تغییری را تجربه کند.
بنابراین از نظر ریسک سرمایه‌گذاری، طلا گزینه‌ای امن‌تر و کم‌نوسان‌تر محسوب می‌شود و بیت‌کوین گزینه‌ای پرنوسان‌تر با امکان سود و ضرر سریع‌تر. این به ترجیح و تحمل ریسک شخص شما بستگی دارد، آیا حاضرید نوسانات شدید را برای کسب سود بالقوه بیشتر تحمل کنید یا آرامش خاطر ناشی از ثبات نسبی را ترجیح می‌دهید؟
بازدهی بالقوه و رشد آینده
از منظر بازدهی و رشد بالقوه، بسیاری از کارشناسان معتقدند بیت‌کوین هنوز در ابتدای راه است و در سال‌های آینده امکان رشد چندبرابری دارد. همان‌طور که اشاره شد، بیت‌کوین در گذشته رشدهای نجومی داشته و هنوز هم پدیده نسبتاً جدیدی است که شاید نتواند جایگاه خود را در نظام مالی جهانی کامل تثبیت کند. اگر باور داشته باشید که در آینده پذیرش عمومی بیت‌کوین بیشتر می‌شود (مثلاً توسط شرکت‌ها و کشورها)، می‌توانید انتظار رشد ارزش آن را داشته باشید. البته هیچ‌کس به طور قطع نمی‌داند بیت‌کوین تا کجا رشد می‌کند یا آیا افت شدیدی در انتظارش است؛ اما پتانسیل رشد بالای بیت‌کوین چیزی نیست که بتوان انکار کرد.
از سوی دیگر، طلا دارایی‌ای نیست که یک‌شبه چند برابر شود. رشد قیمت طلا عمدتاً تابع عوامل اقتصادی مانند نرخ تورم، نرخ بهره بانکی، وضعیت دلار و شرایط سیاسی است. طلا طی دهه‌ها معمولاً ارزشش را حفظ کرده و اندکی بالاتر از تورم رشد کرده است. در واقع شما با سرمایه‌گذاری در طلا بیشتر به دنبال حفظ قدرت خرید خود هستید تا کسب سودهای کلان. پس اگر کسی به شما بگوید «از طلا یک ساله انتظار سود ۱۰۰٪ داشته باش»، احتمالاً واقع‌بینانه صحبت نمی‌کند. اما در مورد بیت‌کوین، چنین سود (یا حتی ضرر) بزرگی در بازه کوتاه دور از ذهن نیست.
نقدشوندگی و تبدیل به پول نقد
نقدشوندگی یعنی اینکه شما بتوانید دارایی خود را سریع و راحت بفروشید و پولش را دریافت کنید. هر دوی طلا و بیت‌کوین از این نظر وضعیت خوبی دارند، اما نحوه نقد کردنشان متفاوت است:
- طلا: برای فروش طلا کافی است به یک طلافروشی یا صرافی مراجعه کنید. تقریباً در هر شهری چندین مغازه طلافروشی خریدار طلای شما هستند و می‌توانید به سرعت آن را تبدیل به پول نقد (ریال) کنید. بازار فیزیکی طلا معمولاً در ساعات کاری فعال است. در ایران، حتی بانک‌ها نیز اقدام به خرید سکه طلا از مردم می‌کنند. بنابراین طلا از نظر نقدشوندگی دارایی بسیار نقدشونده‌ای است و کمتر پیش می‌آید که برای فروش آن مشکلی داشته باشید. فقط دقت کنید که ممکن است بین قیمت خرید و فروش طلا یک اختلاف ناچیز (کارمزد مغازه‌دار یا اجرت ساخت در مورد مصنوعات) وجود داشته باشد.
- بیت‌کوین: فروش بیت‌کوین نیز به لطف صرافی‌های آنلاین ارز دیجیتال خیلی سریع انجام می‌شود. در ایران شما می‌توانید در یک صرافی ارز دیجیتال ثبت‌نام کنید و بیت‌کوین‌های خود را به صورت آنلاین در بازار بفروشید و ریال دریافت کنید. این فرآیند شبانه‌روزی است و حتی در روزهای تعطیل هم می‌توانید معامله کنید. مزیت بزرگ بیت‌کوین همین دسترسی ۲۴/۷ به بازار جهانی است. تنها نکته این است که برای فروش بیت‌کوین باید خریدار در آن لحظه در بازار آنلاین باشد (که معمولاً هست، چون بازار کریپتو بسیار پرمشتری است). سرعت نقد شدن بیت‌کوین می‌تواند چند دقیقه‌ای باشد؛ از لحظه‌ای که دکمه فروش را می‌زنید تا وقتی پول به حساب بانکی‌تان واریز شود زمان زیادی نمی‌برد (بسته به صرافی ممکن است چند ساعت طول بکشد اما عموماً سریع است).
به طور خلاصه، هم طلا و هم بیت‌کوین نقدشوندگی بالایی دارند، ولی روش کار آنها فرق می‌کند. طلا به روش سنتی و حضوری در بازار نقد می‌شود، بیت‌کوین به شکل دیجیتال و آنلاین. هر دو مزیت خودشان را دارند: یکی قابل لمس و در دسترس فیزیکی، دیگری سریع و قابل دسترس در هر زمان.
امنیت سرمایه‌گذاری و نگهداری دارایی
بحث امنیت را باید در دو بُعد بررسی کنیم، امنیت سرمایه‌گذاری از نظر احتمال کلاهبرداری یا از دست رفتن دارایی، و امنیت فیزیکی یا دیجیتال در نگهداری آن دارایی.
- امنیت در نگهداری طلا: هر کسی که مقدار قابل توجهی طلای فیزیکی داشته باشد، طبیعتاً نگران سرقت یا گم‌شدن آن نیز هست. نگهداری طلا نیاز به تامین امنیت فیزیکی دارد؛ مثلاً بسیاری از افراد طلاهایشان را در گاوصندوق شخصی در خانه یا صندوق امانات بانک قرار می‌دهند. این کار هزینه و دردسر خاص خودش را دارد. اگر خدایی نکرده طلای شما به سرقت برود یا گم شود، راهی برای بازیابی‌اش نیست مگر اینکه پلیس سارق را پیدا کند که آن هم همیشه ممکن نیست. البته خوبی طلا این است که قانون مالکیت آن را به رسمیت می‌شناسد؛ یعنی اگر بتوانید دزد را بگیرید، می‌توانید در دادگاه ثابت کنید که طلاهای مسروقه برای شما بوده (مثلاً با فاکتور خرید). همچنین معمولاً طلا بیمه نمی‌شود مگر مبالغ خیلی زیاد آن هم با هزینه بالا. در مجموع، نگهداری طلا نیازمند رعایت نکات امنیتی فیزیکی است.
- امنیت در نگهداری بیت‌کوین: بیت‌کوین ماهیت دیجیتال دارد، پس سرقت فیزیکی به آن صورت برایش معنا ندارد (کسی نمی‌تواند بیاید از گاوصندوق خانه شما بیت‌کوین بدزدد!). اما بیت‌کوین در کیف پول دیجیتال شما نگهداری می‌شود که می‌تواند یک برنامه در گوشی، کامپیوتر یا یک دستگاه سخت‌افزاری (فلش مخصوص) باشد. چالش امنیتی بیت‌کوین این است که اگر کسی به کلید خصوصی (عبارت بازیابی) کیف پول شما دسترسی پیدا کند، می‌تواند بیت‌کوین‌هایتان را انتقال دهد و دیگر قابل برگشت هم نیست. بنابراین هک شدن یا افشای اطلاعات کیف پول دیجیتال یک خطر بالقوه است. اخبار متعددی بوده که افراد به خاطر سهل‌انگاری یا نگهداری بیت‌کوین در صرافی‌های ناامن، دارایی‌شان را از دست داده‌اند. خوشبختانه با رعایت اصول امنیت سایبری (مثل نگهداری بیت‌کوین در کیف پول سخت‌افزاری یا استفاده از رمزهای پیچیده و تایید دومرحله‌ای) می‌توان این خطرات را تا حد زیادی کاهش داد. اما به هر حال، برای تازه‌کارها امنیت دیجیتال یک مقوله جدید است و باید در آن مهارت پیدا کنند.
از لحاظ قانونی هم باید اشاره کرد که اگر بیت‌کوین فردی دزدیده شود، پیگیری قانونی آن بسیار دشوار است؛ چون ماهیت غیرمتمرکز و نیمه‌ناشناس بیت‌کوین رهگیری را سخت می‌کند. معمولاً پلیس فقط در موارد بزرگ (مثل هک شدن صرافی) ورود می‌کند و حتی آن‌جا هم تضمینی به بازگشت پول نیست. در حالی که برای سرقت طلا، شما می‌توانید در مراجع قانونی شکایت کنید و پلیس به شیوه سنتی پیگیری می‌کند (مثلاً اگر کسی در بازار قصد فروش طلای دزدی شما را داشته باشد و سریال سکه یا مشخصاتش ثبت شده باشد، امکان ردیابی هست).
بنابراین، نگهداری هر دو دارایی نیازمند مراقبت است، اما جنس مراقبت متفاوت است. در مورد طلا، باید جای مطمئنی برای آن پیدا کنید و حواس‌تان به سارقان باشد. درباره بیت‌کوین، باید از نظر دیجیتالی خود را مجهز کنید؛ به عبارت دیگر امنیت شما در مقابل هکرها مطرح است. اگر فردی خیلی اهل فناوری نیست و نمی‌خواهد دردسر یادگیری کیف پول دیجیتال را داشته باشد، نگهداری طلا برایش ملموس‌تر و راحت‌تر خواهد بود.
تورم‌پذیری و حفظ ارزش پول
در اقتصاد ایران (و بسیاری کشورهای دیگر)، یکی از اهداف اصلی سرمایه‌گذاری حفظ ارزش پول در مقابل تورم است. هم طلا و هم بیت‌کوین ادعا می‌کنند که می‌توانند این نقش را بازی کنند؛ یعنی نگذارند قدرت خرید پول شما با تورم از بین برود. عملکرد هر دو را می‌توانیم در این زمینه بررسی کنیم:
- طلا و تورم: طلا به طور سنتی یک دارایی ضدتورمی شناخته می‌شود. وقتی ارزش پول کاغذی افت می‌کند (یعنی قیمت‌ها بالا می‌رود)، معمولاً تقاضا برای طلا بالا می‌رود چون مردم به دنبال پناهگاهی برای سرمایه‌شان می‌گردند. در ایران هم هر زمان نرخ تورم اوج گرفته یا ارزش ریال کاهش یافته، قیمت سکه و طلا متناسب با آن افزایش پیدا کرده است. بنابراین کسی که طلای فیزیکی نگهداری کرده، در بلندمدت ارزش دارایی‌اش با تورم رشد کرده و قدرت خریدش حفظ شده است. البته باید توجه کنیم که در کوتاه‌مدت شاید سرعت رشد طلا کاملاً همسو با تورم نباشد، اما در بازه چند ساله معمولاً طلا جا نمی‌ماند و خودش را با شرایط تورمی تطبیق می‌دهد.
- بیت‌کوین و تورم: بیت‌کوین نیز به دلیل عرضه محدود، ماهیت ضدتورمی دارد. یعنی برخلاف پول فیات (مثل ریال یا دلار) که دولت می‌تواند بی‌رویه چاپش کند، بیت‌کوین قابل چاپ شدن توسط دولت‌ها نیست. خیلی‌ها معتقدند بیت‌کوین در آینده می‌تواند نقش مشابه طلا را در دنیای دیجیتال بازی کند و دارایی‌ای باشد که از تورم در امان است. در برخی کشورها که تورم شدیدی داشته‌اند (مثلاً ونزوئلا)، گزارش شده مردم برای حفظ ارزش پولشان رو به خرید بیت‌کوین آورده‌اند. اما تجربه بیت‌کوین هنوز کوتاه‌مدت است و رفتار آن در دوره‌های بحران بزرگ اقتصادی به اندازه طلا آزموده نشده. ضمن اینکه در ایران به دلیل محدودیت‌های قانونی و نوسانات نرخ دلار، نمی‌توان با قطعیت گفت بیت‌کوین همیشه همگام یا جلوتر از تورم داخلی رشد می‌کند. به هر حال، تا اینجا عملکرد بیت‌کوین در دهه گذشته بسیار بهتر از تورم بوده و ارزش دلاری آن افزایش چشمگیری داشته است. هرچند سال‌هایی هم بوده که قیمت بیت‌کوین سقوط کرده و برای مدتی از تورم عقب مانده است.
پذیرش عمومی و کاربرد روزمره
طلا هزاران سال است که توسط جوامع به عنوان واحد ارزش پذیرفته شده است. در فرهنگ ما طلا معیاری برای سنجش مهریه، پس‌انداز خانوادگی و هدیه ارزشمند است. تقریباً همه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های ما توصیه می‌کردند بخشی از پولت را طلا بخر! اما با طلا شما نمی‌توانید از سوپرمارکت خرید کنید یا قبض بپردازید؛ کاربرد طلا بیشتر ذخیره ارزش و ساخت جواهرات است.
بیت‌کوین به عنوان یک ارز دیجیتال، در برخی کشورها و سایت‌های خارجی پذیرش برای پرداخت دارد. یعنی می‌توانید با بیت‌کوین کالا و خدمات بخرید، یا به کسی پول بفرستید. البته در ایران هنوز استفاده روزمره از بیت‌کوین برای خریدهای معمولی رواجی ندارد (نه فروشگاه‌ها بیت‌کوین قبول می‌کنند و نه از نظر قانونی مجاز است که کسب‌وکارها مستقیماً با بیت‌کوین معامله کنند). اما به هر حال، کاربرد بالقوه بیت‌کوین به عنوان یک پول وجود دارد؛ مثلا برای انتقال پول به خارج یا خریدهای آنلاین بین‌المللی می‌تواند ابزار مفیدی باشد. همچنین پروژه‌های متعددی برای استفاده از بیت‌کوین و رمز ارزها در خدمات مالی در حال شکل‌گیری است. اما فعلاً باید بیت‌کوین را بیشتر یک دارایی سرمایه‌گذاری ببینیم تا پول رایج.
از نظر پذیرش عمومی هم باید گفت نسل جوان و افراد آشنا به تکنولوژی بیت‌کوین را خیلی خوب می‌شناسند و به آن علاقه دارند، ولی بسیاری از افراد سنتی هنوز اعتماد یا آشنایی کافی با آن ندارند. بنابراین بیت‌کوین در جامعه هنوز نتوانسته اعتماد عمومی به گستردگی طلا را به دست آورد. برای مثال، ممکن است مادربزرگ شما حاضر باشد سکه طلا را به عنوان هدیه بپذیرد ولی اگر به او بگویید به جای آن مقداری بیت‌کوین به او می‌دهید احتمالاً چیزی از آن سر در نیاورد و ترجیح دهد همان طلا را بگیرد! این امر طبیعی است چون طلا هزاران سال در فرهنگ و روان ما بوده، بیت‌کوین پدیده‌ای نو است.
در یک نگاه: بیت‌کوین یا طلا؟
تا اینجا جنبه‌های مختلف را بررسی کردیم. پاسخ قطعی به اینکه "بیت‌کوین یا طلا، کدام بهتر است؟" برای همه یکسان نیست. این موضوع بستگی به شرایط و ترجیحات شخصی شما دارد. برخی افراد ترکیبی از هر دو را در سبد سرمایه‌گذاری خود قرار می‌دهند. اما اگر بخواهیم یک راهنمایی کلی داشته باشیم:
- اگر به دنبال امنیت بالا، ریسک کم، حفظ ارزش در بلندمدت و یک دارایی فیزیکی ملموس هستید، طلا گزینه مناسب‌تری برای شماست. طلا مخصوصاً برای افرادی که دید محافظه‌کارانه دارند یا مبلغ خیلی زیادی را می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند تا فقط ارزشش حفظ شود، توصیه می‌شود.
- اگر به دنبال سود بالقوه بیشتر، هیجان سرمایه‌گذاری، تنوع‌بخشی به دارایی‌ها و استفاده از فناوری‌های نوین هستید و از ریسک نوسانات شدید نمی‌ترسید، بیت‌کوین می‌تواند سودآورتر باشد. بیت‌کوین برای کسانی جذاب است که دید میان‌مدت تا بلندمدت دارند و معتقدند آینده مالی به سمت دارایی‌های دیجیتال می‌رود.
- می‌توانید ترکیبی از هر دو را نیز داشته باشید. خیلی از کارشناسان توصیه می‌کنند که تمام تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد نگذارید. به عنوان مثال، ممکن است ۷۰٪ سرمایه خود را طلا بخرید برای اطمینان و ۳۰٪ را بیت‌کوین بخرید برای کسب سود احتمالی بیشتر. به این ترتیب، اگر بیت‌کوین رشد خیلی خوبی کرد از آن بی‌بهره نمانده‌اید و اگر افت شدید داشت، بخش عمده دارایی شما (که در طلاست) سالم و کم‌نوسان باقی می‌ماند. این استراتژی تنوع‌بخشی یکی از اصول سرمایه‌گذاری موفق است.
در نهایت تصمیم با شماست: هر دوی این دارایی‌ها ارزشمندند، فقط ویژگی‌های متفاوتی دارند. نکته مهم این است که قبل از هر سرمایه‌گذاری، دانش و اطلاعات کافی کسب کنید و با آگاهی قدم بردارید. در بخش بعدی به صورت کاربردی توضیح می‌دهیم که چگونه می‌توانید در ایران روی طلا یا بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کنید.
ما در تالار بورس دوره‌های آموزشی متنوعی در زمینه سرمایه‌گذاری، ارز دیجیتال و بورس فراهم کرده‌ایم که می‌توانید در آنها به صورت آنلاین شرکت کنید. اگر دوست دارید از صفر تا صد سرمایه‌گذاری را به صورت اصولی یاد بگیرید، کافیست به بخش دوره‌های آموزشی تالاربورس سر بزنید و در دوره‌ای که برایتان جذاب است ثبت‌نام کن.
روش‌های سرمایه‌گذاری در طلا و بیت‌کوین در ایران
فرض کنیم شما پس از بررسی‌های بالا تصمیم گرفته‌اید روی طلا، بیت‌کوین یا هر دو سرمایه‌گذاری کنید. قدم بعدی چیست؟ در این بخش راههای عملی خرید و سرمایه‌گذاری در هر کدام را توضیح می‌دهیم. خوشبختانه امروزه ابزارهای مدرن کار را ساده کرده‌اند و با کمی آشنایی می‌توانید به راحتی سرمایه‌گذاری خود را شروع کنید.
چگونه در طلا سرمایه‌گذاری کنیم؟
متداول‌ترین راه سرمایه‌گذاری در طلا در ایران خرید سکه، شمش یا طلای زینتی است. با مراجعه به بازار طلافروش‌ها می‌توانید انواع سکه‌های طلا (مثل سکه امامی، نیم‌سکه، ربع‌سکه) یا شمش طلا به وزن‌های مختلف تهیه کنید. سکه طلا به دلیل عیار مشخص و مقبولیت بالایی که دارد، گزینه محبوبی است. شمش طلا هم مخصوص سرمایه‌گذاری تولید می‌شود و اجرت ساخت یا استفاده زینتی ندارد.
اما خرید فیزیکی تنها راه نیست. چند راهکار مدرن نیز برای سرمایه‌گذاری روی طلا وجود دارد:
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا (ETF): چند سالی است که در بورس ایران صندوق‌های طلا راه‌اندازی شده‌اند. این صندوق‌ها در واقع وجه شما را جمع کرده و در بازار گواهی سپرده سکه طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند. با خرید واحدهای این صندوق‌ها شما بدون اینکه طلای فیزیکی داشته باشید، از افزایش قیمت طلا سود می‌برید. صندوق‌های طلا را می‌توانید مثل سهام از طریق بورس بخرید و بفروشید. برای این کار نیاز به دریافت کد معاملاتی بورس دارید (همان کد بورسی). گرفتن این کد از طریق کارگزاری‌های رسمی در عرض چند روز ممکن است و سپس می‌توانید به صورت آنلاین واحدهای صندوق طلا بخرید. مزیت صندوق طلا این است که امنیت و نقدشوندگی بسیار بالایی دارد، چون تحت نظارت سازمان بورس است و شما درگیر نگهداری طلای فیزیکی نمی‌شوید. (ضمن اینکه مالیات بر معامله طلا هم ندارد.)
- گواهی سپرده طلا: روشی دیگر خرید گواهی‌های سپرده سکه طلا در بورس کالا است. در این روش، شما به اندازه یک سکه یا بیشتر وجه پرداخت می‌کنید و به جای تحویل سکه فیزیکی، یک گواهی معادل آن دریافت می‌کنید. آن سکه در خزانه بانک نگهداری می‌شود و هر زمان بخواهید می‌توانید با مراجعه حضوری سکه خود را دریافت کنید. این گواهی‌ها نیز در سامانه معاملات آنلاین بورس قابل خرید و فروش هستند. داشتن کد بورسی برای این روش نیز الزامی است.
- طلای آب‌شده یا شمش‌های کوچک: برخی افراد به جای سکه، طلای آب‌شده (طلایی که ذوب و به صورت قطعات بدون شکل خاص در آمده) یا شمش‌های کوچک ۱ گرمی و ۵ گرمی را ترجیح می‌دهند. این‌ها اجرت ساخت ندارند و نزدیک به قیمت روز طلا معامله می‌شوند. البته برای خرید طلای آب‌شده باید از قابل اعتماد بودن فروشنده مطمئن باشید چون بحث عیار و تقلبی نبودن مهم است. این روش بیشتر مناسب افراد حرفه‌ای‌تر بازار طلا است.
- خرید اینترنتی طلا: اخیراً پلتفرم‌هایی ایجاد شده‌اند که امکان خرید آنلاین طلای فیزیکی را می‌دهند. شما در این پلتفرم‌ها (مانند وبسایت‌های معتبری نظیر "طلای آنلاین" یا برخی فروشگاه‌های بزرگ) طلای مدنظر را می‌خرید، آنها معادلش را در گاوصندوق خود نگهداری می‌کنند و هر زمان بخواهید می‌توانید درخواست دهید طلای شما را تحویل دهند یا بفروشید. این روش ترکیبی است از راحتی خرید اینترنتی و پشتوانه طلای واقعی. البته حتماً باید از معتبر بودن این شرکت‌ها اطمینان حاصل کنید.
در سرمایه‌گذاری روی طلا، دقت کنید که اجرت ساخت و هزینه معاملات را به حداقل برسانید. مثلاً خرید طلای زینتی (گردنبند، انگشتر و...) برای سرمایه‌گذاری توصیه نمی‌شود چون اجرت ساخت و سود فروشنده روی آن محاسبه شده و هنگام فروش ممکن است این هزینه‌ها را از دست بدهید. اما سکه یا شمش چون اجرت ندارند، بهتر هستند.
چگونه بیت‌کوین بخریم و نگهداری کنیم؟
برای خرید و سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین در ایران کافیست یک حساب کاربری در صرافی ارز دیجیتال باز کنید. به طور خلاصه مراحل زیر را باید طی کنید:
- انتخاب صرافی معتبر: ابتدا یک صرافی آنلاین ارز دیجیتال که به کاربران ایرانی خدمات می‌دهد انتخاب کنید. در حال حاضر صرافی‌های ایرانی متعددی فعالند که با ریال و کارت بانکی می‌توانید در آنها بیت‌کوین و سایر ارزها را معامله کنید. از جمله صرافی‌های شناخته‌شده ایرانی می‌توان به نوبیتکس، والکس، اکسیر، آبان‌تتر و... اشاره کرد. (به عنوان نمونه می‌توانید همین حالا ثبت‌نام در صرافی نوبیتکس را آغاز کنید که یکی از بزرگ‌ترین بازارهای رمز ارز ایران است.)
- احراز هویت: به دلیل قوانین مبارزه با پولشویی، شما باید در صرافی موردنظر احراز هویت کنید. این کار شامل ارائه اطلاعات شناسنامه‌ای، شماره تلفن همراه و کارت بانکی و معمولاً ارسال عکس سلفی با کارت ملی می‌شود. ممکن است در نگاه اول کمی زمان‌بر یا سخت به نظر بیاید، ولی صرافی‌های معتبر این فرایند را در یکی دو روز کاری انجام می‌دهند و حساب شما را تایید می‌کنند.
- واریز وجه ریالی: پس از تایید حساب، شما می‌توانید از طریق درگاه بانکی یا کارت به کارت، مبلغی پول به حساب ریالی خود در صرافی واریز کنید. این پول همان سرمایه‌ای است که با آن می‌خواهید بیت‌کوین بخرید. حداقل مبلغ معمولاً خیلی زیاد نیست (بعضی صرافی‌ها با ۱۰۰ هزار تومان هم اجازه معامله می‌دهند).
- خرید بیت‌کوین: حالا به بخش بازار بیت‌کوین/ریال صرافی می‌روید و مقدار بیت‌کوینی که می‌خواهید می‌خرید. مثلاً اگر ۵ میلیون تومان واریز کرده‌اید، می‌توانید معادل آن (با توجه به قیمت لحظه‌ای) بیت‌کوین بخرید. بیت‌کوین خریداری‌شده در کیف پول دیجیتال شما در حساب صرافی قرار می‌گیرد.
- نگهداری بیت‌کوین: دو راه برای نگهداری وجود دارد: یکی اینکه بیت‌کوین را همان‌جا در کیف پول صرافی نگه دارید، دوم اینکه آن را به یک کیف پول شخصی منتقل کنید. نگهداری در صرافی ساده است ولی در بلندمدت توصیه نمی‌شود چون اگر آن صرافی دچار مشکلی شود ممکن است دارایی شما به خطر بیفتد. بهتر است بعد از خرید، بیت‌کوین‌های خود را به یک کیف پول امن شخصی منتقل کنید. کیف پول می‌تواند یک اپ موبایلی (مثل Trust Wallet، کوین‌بیس و ...) یا نرم‌افزار کامپیوتر یا کیف پول سخت‌افزاری (مثل دستگاه Ledger) باشد. برای شروع می‌توانید از کیف‌پول‌های رایگان موبایلی استفاده کنید که کار با آنها آسان است. فقط حتماً کلمات بازیابی کیف پول (یک رمز ۱۲ یا ۲۴ کلمه‌ای) را در جایی امن یادداشت کنید که اگر گوشی‌تان گم شد یا اپ را دوباره نصب کردید، بتوانید به بیت‌کوین‌های خود دسترسی پیدا کنید.
در مجموع، خرید بیت‌کوین نسبت به طلا مراحل اداری بیشتری (مثل احراز هویت) دارد اما چندان پیچیده نیست و با حوصله و دقت می‌توانید انجام دهید. بعد از خرید هم لازم است اصول نگهداری امن بیت‌کوین را یاد بگیرید که شامل محافظت از رمزهای کیف پول، استفاده از تایید دو مرحله‌ای در صرافی و کلیک نکردن روی لینک‌های مشکوک و... می‌شود.
نتیجه‌گیری
در نهایت، بیت‌کوین یا طلا هر دو می‌توانند بخشی از سبد سرمایه‌گذاری شما باشند؛ انتخاب نهایی وابسته به اهداف، میزان ریسک‌پذیری و دانش شما از بازار است. طلا با ثبات و قدمت خود، برای حفظ ارزش دارایی در بلندمدت گزینه‌ای عالی است و حس امنیت خاطر به همراه دارد. بیت‌کوین با نوآوری و رشد انفجاری‌اش، فرصتی برای کسب سودهای بیشتر (همراه با ریسک بالاتر) ارائه می‌دهد و دریچه‌ای به دنیای مالی آینده است.
اگر هنوز مردد هستید، شاید بد نباشد هر دو را در حد توان تجربه کنید. مقدار کوچکی بیت‌کوین بخرید و در کنارش مقداری طلا نگهداری کنید. با این کار هم تنوع‌سازی کرده‌اید و هم از نزدیک طعم هر دو نوع سرمایه‌گذاری را می‌چشید. مهم این است که با آگاهی قدم بردارید و هیجان یا ترس را از تصمیم‌گیری مالی دور کنید.
آیا می‌خواهید همواره از ترفندهای کاربردی و آموزش‌های جذاب در زمینه‌های مختلف باخبر باشید؟
پس برای دریافت نکات آموزشی روزانه و آشنایی با آخرین اخبار بازارهای مالی، صفحه اینستاگرام تالاربورس را دنبال کنید. در این صفحه کلی محتوای آموزشی کوتاه، تحلیل بازار و پرسش‌وپاسخ با کارشناسان منتشر می‌شود که می‌تواند راهنمای روزمره شما باشد.
به یاد داشته باشید که هیچ سرمایه‌گذاری‌ای ۱۰۰٪ بدون ریسک و ۱۰۰٪ تضمینی نیست. حتی نگهداشتن پول نقد هم با ریسک کاهش ارزش همراه است. پس بهتر است به جای دوری از سرمایه‌گذاری، مدیریت ریسک و کسب دانش را بیاموزید. امیدواریم این مقایسه به شما دید بهتری برای تصمیم‌گیری داده باشد. حالا می‌توانید با در نظر گرفتن همه جوانب، انتخاب کنید که کدام مسیر برای شما مناسب‌تر است.
آینده مالی خود را با دستان خودتان رقم بزنید؛ چه با طلای درخشان، چه با بیت‌کوین دیجیتال یا ترکیبی از هر دو.
سوالات پرتکرار (FAQ)
بیت‌کوین ذاتاً به دلیل نوسانات شدید قیمتی، ریسک بالاتری نسبت به طلا دارد. قیمت بیت‌کوین ممکن است در عرض چند روز درصد زیادی بالا یا پایین شود، در حالی که قیمت طلا معمولاً چنین تغییرات حاد و سریعی ندارد. اگر ریسک‌پذیر نیستید یا تحمل هیجانات بازار ارزهای دیجیتال را ندارید، طلا گزینه امن‌تری به شمار می‌آید. البته هر سرمایه‌گذاری ریسک‌های خودش را دارد؛ طلا هم می‌تواند تحت شرایطی افت قیمت داشته باشد، اما دامنه نوسان آن به مراتب کمتر از بیت‌کوین است.
هنوز خیر، حداقل در حال حاضر چنین چیزی عملی نشده است. بیت‌کوین را اصطلاحاً "طلای دیجیتال" می‌نامند چون ویژگی کمیابی و حفظ ارزش را تا حدی دارد، اما طلا هزاران سال آزمون خود را به عنوان پشتوانه مالی پس داده و مورد پذیرش دولت‌ها و بانک‌های مرکزی است. بیت‌کوین هنوز در مرحله پذیرش مردمی و قانونی قرار دارد. شاید در آینده برخی کشورها و موسسات مالی بیت‌کوین را به ذخایر خود اضافه کنند (همین حالا هم اخباری از این دست شنیده می‌شود)، ولی اینکه کاملاً جایگزین طلا شود به عوامل زیادی بستگی دارد؛ از جمله ثبات بلندمدت بیت‌کوین، قوانین بین‌المللی و اعتماد عمومی گسترده‌تر به رمزارزها.
برای بلندمدت، ترکیبی از هر دو می‌تواند رویکرد معقولی باشد. اما اگر بخواهیم تفکیک کنیم: طلا در بلندمدت به احتمال زیاد ارزش خود را متناسب با تورم حفظ می‌کند و اندکی رشد نشان می‌دهد (یک گزینه محافظه‌کارانه برای بلندمدت). بیت‌کوین ممکن است در این بازه رشد بسیار بیشتری داشته باشد، اما همراه با ریسک افت ارزش نیز هست. اگر ۱۰ سال صبر کنید، امکان دارد بیت‌کوین شما چندین برابر شود یا حتی در سناریوی بدبینانه بخش زیادی از ارزشش را از دست بدهد. در حالی که در مورد طلا این میزان عدم قطعیت وجود ندارد و تقریباً کسی انتظار ندارد قیمت طلا در ۱۰ سال آینده کمتر از امروز باشد. در نتیجه، اگر فرد ریسک‌پذیری هستید و افق بلندمدت دارید، اختصاص بخشی از سرمایه به بیت‌کوین می‌تواند بازدهی بالقوه بالاتری بیاورد. ولی اگر تاکید اصلی شما بر امنیت و اطمینان است، سهم بیشتر را به طلا بدهید.
بیت‌کوین تا هشت رقم اعشار قابل تقسیم است، یعنی چیزی به نام حداقل یک بیت‌کوین کامل معنی ندارد. شما می‌توانید مثلاً ۰٫۰۰۱ بیت‌کوین یا هر مقدار کوچکی بخرید. در صرافی‌های ایرانی، حداقل مبلغ خرید معمولاً توسط صرافی تعیین می‌شود و ممکن است حدود ۱۰۰ هزار تومان یا ۵۰۰ هزار تومان باشد. این مبلغ کم صرفاً به دلیل کارمزدهای بانکی و عملیاتی است. وگرنه از نظر فنی، حتی با ۱۰ هزار تومان هم می‌توانید بخش بسیار کوچکی از بیت‌کوین را صاحب شوید! در مقابل، حداقل سرمایه برای ورود به بازار طلا قیمت کوچک‌ترین واحد طلا (مثلاً یک ربع سکه یا یک گرم طلا) است که معمولاً چند میلیون تومان می‌شود. بنابراین ورود به بازار بیت‌کوین با سرمایه اندک ممکن است در حالی که برای طلا نیاز به سرمایه بیشتری دارید.
اگر نمی‌خواهید طلای فیزیکی بخرید یا نگران نگهداری آن هستید، دو گزینه رایج در ایران صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا و گواهی سپرده سکه طلا هستند. صندوق‌های طلا (ETF) را می‌توانید در بورس بخرید؛ این صندوق‌ها پول شما را جمع کرده و سکه طلا می‌خرند و مدیریت می‌کنند. با خرید واحدهای آنها، در واقع شما از تغییرات قیمت طلا سود (یا زیان) می‌برید بدون آن‌که طلای واقعی در دست داشته باشید. گواهی سپرده نیز توسط بانک‌ها ارائه می‌شود و معادل طلای فیزیکی است که در انبار بانک نگهداری می‌شود و شما سندش را دارید. هر دو روش تحت نظارت سازمان بورس هستند و نیازی به نگهداری و حفظ امنیت طلا توسط خودتان ندارید. فقط برای استفاده از این روش‌ها باید کد بورسی داشته باشید تا بتوانید از طریق یک کارگزاری اقدام به معامله این اوراق کنید.
اول از همه مطالعه و یادگیری اصول اولیه ارزهای دیجیتال را جدی بگیرید. با مبانی بلاک‌چین، کیف پول دیجیتال، نحوه کار صرافی‌ها و روش‌های کلاهبرداری رایج آشنا شوید. سپس حتماً از صرافی‌های معتبر داخلی برای خرید استفاده کنید و فقط از طریق وبسایت یا اپ رسمی آنها اقدام کنید (مواظب لینک‌های فیشینگ باشید). پس از خرید، امنیت کیف پول خود را با جدیت رعایت کنید: کلمات بازیابی را در جای امن یادداشت کنید، برای حساب صرافی خود تایید دو مرحله‌ای فعال کنید و هرگز اطلاعات محرمانه کیف پولتان را در اختیار کسی قرار ندهید. با مبالغ کم شروع کنید تا آزمون و خطای شما آسیب زیادی به سرمایه‌تان نزند. همچنین به یاد داشته باشید که بازار بیت‌کوین بسیار پرنوسان است؛ بردباری و مدیریت احساسات در این بازار کلیدی است. اگر قیمت افت کرد، وحشت‌زده تصمیم نگیرید و اگر رشد شدید داشت، هیجان‌زده تمام سرمایه خود را وارد نکنید. قدم به قدم و با احتیاط جلو بروید.
خیر، اصلاً چنین توصیه‌ای نمی‌شود. در دنیای سرمایه‌گذاری یک اصل طلایی داریم: "همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذار". یعنی بهتر است سرمایه خود را بین چند دارایی مختلف توزیع کنید تا اگر یکی افت کرد، دیگری جبران کند. می‌توانید بخشی را طلا و بخشی را بیت‌کوین بخرید. یا حتی علاوه بر این دو، در بازارهای دیگری مثل بورس یا دلار هم سرمایه‌گذاری کنید. این استراتژی که به آن تنوع‌بخشی (Diversification) می‌گویند، باعث کاهش ریسک کلی می‌شود. زیرا مثلاً اگر فردا قیمت بیت‌کوین نصف شد ولی طلا ثابت ماند، ضرر کمتری می‌کنید چون همه پولتان در بیت‌کوین نبوده است. یا بالعکس اگر قیمت طلا راکد ماند ولی بیت‌کوین رشد کرد، از آن رشد بهره‌مند می‌شوید. پس بهترین کار این است که سبدی متنوع بر اساس میزان ریسک‌پذیری خود تشکیل دهید. برای افراد مبتدی و با سرمایه متوسط، داشتن هم طلا و هم بیت‌کوین در سبد می‌تواند تصمیم خردمندانه‌ای باشد.
سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت بیشتر جنبه نوسان‌گیری و سفته‌بازی دارد. اگر دید شما چند ماهه است و می‌خواهید در این مدت کوتاه سود کنید، بیت‌کوین پتانسیل سود و ضرر سریعتری دارد. ممکن است در عرض چند ماه بیت‌کوین ۳۰-۴۰٪ یا حتی بیشتر رشد کند (یا افت کند). در حالی که طلا در چند ماه معمولاً تغییرات خیلی بزرگی ندارد و حرکاتش آهسته‌تر است. از این منظر، برای کسی که قصد دارد با دید کوتاه‌مدت وارد شود و مشکلی با ریسک و هیجان ندارد، بیت‌کوین شانس سودآوری کوتاه‌مدت بیشتری دارد. اما دقت کنید که تبدیل سریع سود در بیت‌کوین به همان نسبت خطر زیان سریع هم به همراه دارد. اگر تجربه و دانش کافی ندارید، ورود کوتاه‌مدت به بازار پرنوسانی مثل بیت‌کوین می‌تواند خطرناک باشد. طلا در کوتاه‌مدت شاید سود کمتری بدهد اما خیالتان نسبتاً راحت‌تر است که ارزش آن یک شبه نصف نمی‌شود. بنابراین برای سرمایه‌گذاری چند ماهه طلا گزینه مطمئن‌تر اما کم‌سودتر، و بیت‌کوین گزینه پرریسک‌تر اما پربازده‌تر (در صورت پیش‌بینی درست) محسوب می‌شود.