۱۰ مزیت ارزهای دیجیتال نسبت به بانک‌ها، طلا و دلار که هر سرمایه‌گذاری باید بدانید

یکی دو سال پیش، در جمعی خانوادگی بحث داغی درباره سرمایه‌گذاری شکل گرفت. یکی از اعضای خانواده با کنجکاوی پرسید: «این ارز دیجیتال چه فایده‌ای داره؟ مگه پول عادی یا طلا چه مشکلی دارن؟». هر کس نظری می‌داد؛ علی با هیجان تعریف می‌کرد که چگونه با خرید چند رمزارز توانست طی یک سال سرمایه‌اش را چند برابر کند. در مقابل، مریم می‌گفت ترجیح می‌دهد پولش را در بانک یا طلا نگه دارد چون آن‌ها را مطمئن‌تر می‌داند. این گفت‌وگو مرا به فکر فرو برد که واقعاً مزایای ارزهای دیجیتال چیست و چرا افراد زیادی شیفته‌ی آن شده‌اند؟

در این مقاله آموزشی، قرار است مزایای ارزهای دیجیتال را به زبان ساده بررسی کنیم؛ از مزایای کلی گرفته تا فواید مخصوص سرمایه‌گذاری و حتی مزیت‌هایی که این فناوری برای ما ایرانی‌ها دارد. همچنین ارزهای دیجیتال را با دارایی‌های سنتی مثل بانک، طلا، دلار و بورس مقایسه می‌کنیم تا ببینیم آیا واقعاً کریپتو می‌تواند گزینه بهتری باشد یا خیر. اگر شما هم در دوراهی استفاده از ارز دیجیتال مانده‌اید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا به پاسخ‌های کاربردی برسید.

مزایای کلی ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال (رمزارزها) نوعی پول و دارایی جدید هستند که بر پایه فناوری بلاک‌چین ایجاد شده‌اند. این فناوری نوآورانه ویژگی‌های منحصربه‌فردی به رمزارزها می‌دهد که باعث ایجاد مزایا و برتری‌های قابل توجهی نسبت به پول‌های سنتی شده است. مهم‌ترین مزایای کلی ارزهای دیجیتال عبارت‌اند از:

• غیرمتمرکز بودن و کنترل شخصی: بیشتر ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین غیرمتمرکز هستند؛ یعنی هیچ نهاد یا دولت مرکزی آن‌ها را کنترل نمی‌کند. شما مالک واقعی دارایی دیجیتال خود هستید و بدون نیاز به واسطه‌هایی مثل بانک، می‌توانید پولتان را مدیریت کنید. این عدم وابستگی به نهادهای مرکزی باعث می‌شود دولت‌ها نتوانند به‌دلخواه در ارزش پول شما دخالت کنند یا حساب شما را مسدود نمایند.
• امنیت بالا و جلوگیری از تقلب: تراکنش‌های رمزارزها با فناوری رمزنگاری پیشرفته محافظت می‌شود. هر تراکنش در شبکه بلاک‌چین ثبت شده و بین همه کاربران توزیع می‌شود، بنابراین جعل و دستکاری در آن تقریباً غیرممکن است. به علاوه، به دلیل نبود واسطه، خطر افشای اطلاعات حساس شما به حداقل می‌رسد و حریم خصوصی بیشتری دارید.
• سرعت و سهولت تراکنش‌های جهانی: با ارز دیجیتال می‌توانید در عرض چند دقیقه پول را به هر نقطه دنیا بفرستید یا دریافت کنید، بدون نیاز به سوئیفت و بانک‌های واسطه. در سیستم سنتی، حواله‌های بین‌المللی ممکن است روزها زمان ببرند و هزینه کارمزد زیادی داشته باشند؛ اما تراکنش‌های کریپتو ۲۴ ساعته و در هفت روز هفته قابل انجام هستند. این ویژگی به‌ویژه برای افرادی مفید است که کسب‌وکار جهانی دارند یا قصد کمک مالی فوری به دوستان و خانواده در کشورهای دیگر را دارند.
• شفافیت و اعتماد بر پایه فناوری: تمام تراکنش‌های انجام‌شده در شبکه‌های عمومی بلاک‌چین برای همه قابل رؤیت است. هرچند هویت اشخاص پشت آدرس‌ها مخفی می‌ماند، اما میزان و جزئیات تراکنش‌ها شفاف است و همه می‌توانند آن را تأیید کنند. این شفافیت موجب افزایش اعتماد کاربران به شبکه می‌شود، چرا که برخلاف سیستم‌های بسته بانکی، هیچ تراکنشی پنهان نمی‌ماند و همه چیز در دفترکل عمومی ثبت می‌شود.
• نقدشوندگی بالا و دسترسی آسان: بازار ارزهای دیجیتال یکی از نقدشونده‌ترین بازارهای جهان است. شما در هر لحظه می‌توانید ارز دیجیتال خود را به دیگر ارزها یا پول نقد تبدیل کنید. صرافی‌های آنلاین فراوانی برای خرید و فروش آنی رمزارزها وجود دارند و به لطف محبوبیت جهانی کریپتو، تقریباً همیشه برای دارایی شما خریدار و فروشنده حاضر است. این یعنی دارایی دیجیتال شما درجا قابل معامله است و لازم نیست مثل فروش ملک یا حتی طلا مدت طولانی منتظر پیدا شدن مشتری بمانید.
• قابلیت سرمایه‌گذاری با مبالغ کم: بر خلاف بسیاری از بازارهای سنتی، برای ورود به دنیای ارز دیجیتال نیاز به سرمایه کلان نیست. ارزهای دیجیتال قابلیت تقسیم‌شدن به واحدهای بسیار کوچک را دارند؛ برای مثال شما می‌توانید ۰٫۰۰۰۱ از یک بیت‌کوین را بخرید، در حالی که امکان خرید کسری از یک شمش طلا یا یک سهم بورس به این شکل وجود ندارد. بنابراین حتی با مبالغ کم (مثلاً چند صد هزار تومان) هم می‌توانید وارد بازار کریپتو شوید و به تدریج سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهید.

هر یک از موارد بالا تنها بخشی از فواید ارز دیجیتال در مقایسه با پول‌های سنتی است. در کل، ارزهای دیجیتال یک سیستم مالی نوین را ارائه می‌کنند که در آن آزادی عمل، امنیت و انعطاف‌پذیری بیشتری نصیب کاربران می‌شود. در بخش‌های بعدی به طور ویژه‌تر مزایای سرمایه‌گذاری در این حوزه و مزیت‌های خاص برای کاربران ایرانی را بررسی خواهیم کرد.

مزایای ارز دیجیتال برای سرمایه‌گذاری

بسیاری از افراد، ارزهای دیجیتال را به چشم یک فرصت سرمایه‌گذاری هیجان‌انگیز نگاه می‌کنند. این بازار نوظهور توانسته در مدت زمان کوتاهی توجه سرمایه‌گذاران خرد و کلان را به خود جلب کند. در این بخش، مزایای سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال را به صورت جداگانه مرور می‌کنیم:

• بازدهی بالقوه بالا و رشد سریع سرمایه: بازار ارزهای دیجیتال طی یک دهه اخیر، نمونه‌هایی از رشدهای چشمگیر را نشان داده است. برای مثال، بیت‌کوین در عرض کمتر از ۱۰ سال از چند سنت به ده‌ها هزار دلار رسید. بسیاری از آلت‌کوین‌ها نیز در دوره‌های زمانی کوتاه سودهای چندبرابری نصیب سرمایه‌گذاران اولیه خود کرده‌اند. این بازدهی بالا هرچند تضمینی نیست و با ریسک همراه است، اما یکی از دلایل اصلی جذابیت کریپتو برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود. در واقع، افراد امید دارند با شناسایی پروژه‌های آینده‌دار، سودهای بسیار بیشتری نسبت به بازارهای سنتی کسب کنند.
• تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری: رمزارزها یک کلاس دارایی جدید هستند و افزودن آن‌ها به سبد سرمایه‌گذاری می‌تواند تنوع پرتفوی شما را بالا ببرد. با داشتن مقداری ارز دیجیتال در کنار دارایی‌های سنتی (مثل سهام، طلا، ملک و غیره)، می‌توانید ریسک کلی سرمایه‌گذاری خود را مدیریت کنید. گاهی وقتی بازار بورس در رکود است، ممکن است بازار کریپتو رونق داشته باشد و بالعکس. بنابراین، کریپتو به عنوان یک دارایی مستقل، گزینه‌ای مناسب برای پخش سرمایه و جلوگیری از وابستگی به یک بازار خاص است.
• نقدشوندگی و دسترسی ۲۴ ساعته: بازار ارزهای دیجیتال هرگز نمی‌خوابد! شما هر زمان که اراده کنید – نیمه‌شب یا روز تعطیل – می‌توانید معاملات خود را انجام دهید. این دسترسی دائم به بازار یک مزیت بزرگ است؛ چون برخلاف بورس که ساعت کاری محدودی دارد، در کریپتو هیچ فرصتی را از دست نخواهید داد. ضمن اینکه نقدشوندگی بالای این بازار (به‌ویژه در ارزهای معتبری مثل بیت‌کوین و اتریوم) باعث می‌شود به راحتی بتوانید دارایی خود را هر موقع که خواستید بفروشید و به پول نقد تبدیل کنید.
• عدم وابستگی به اقتصاد یک کشور: سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال به شما امکان می‌دهد دارایی‌ای داشته باشید که از مرزهای جغرافیایی فراتر می‌رود. ارزش یک بیت‌کوین وابسته به اقتصاد یا سیاست‌های پولی یک کشور خاص نیست؛ بلکه به عرضه و تقاضای جهانی و پذیرش عمومی آن بستگی دارد. بنابراین اگر اقتصاد کشوری (مثلاً ایران) دچار تورم شدید یا بحران شود، سرمایه شما در بازار جهانی کریپتو می‌تواند از این تکانه‌ها در امان بماند. به عبارت دیگر، رمزارزها راهی برای در امان ماندن از آسیب‌های اقتصادی داخلی و بهره‌مند شدن از رشد اقتصاد دیجیتال جهانی هستند.
• شروع آسان‌تر نسبت به بسیاری از بازارها: برای آغاز سرمایه‌گذاری در بورس یا خرید ملک معمولاً نیاز به طی کردن فرآیندهای اداری و زمان‌بر (مانند ثبت‌نام رسمی، کارگزاری، سند زدن و ...) است. اما در بازار ارز دیجیتال، تنها با ایجاد یک حساب در یک صرافی آنلاین می‌توانید در عرض چند دقیقه خرید و فروش را شروع کنید. آموزش‌های فراوانی به صورت آنلاین در دسترس است و حتی اپلیکیشن‌های موبایل، معامله رمزارز را به کاری ساده تبدیل کرده‌اند. این سهولت آغاز به کار باعث شده افراد زیادی که دانش مالی تخصصی ندارند هم بتوانند شانس خود را در سرمایه‌گذاری امتحان کنند.

هرچند مزایای فوق‌العاده‌ای برای سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال برشمردیم، نباید فراموش کرد که این بازار با ریسک و نوسان بالا همراه است. بنابراین همیشه توصیه می‌شود قبل از ورود، دانش کافی کسب کرده و مبلغی را سرمایه‌گذاری کنید که توانایی از دست دادن آن را دارید. در ادامه خواهیم دید که برای کاربران ایرانی، ارز دیجیتال علاوه بر موارد بالا، فواید ویژه‌ای نیز به همراه دارد.

مزایای ارز دیجیتال برای کاربران ایرانی

شاید بپرسید کدام یک از مزایایی که گفته شد برای ما ایرانی‌ها کاربردی‌تر است؟ واقعیت این است که به دلیل شرایط اقتصادی و بین‌المللی خاص ایران، ارزهای دیجیتال می‌توانند نقش مهمی در زندگی مالی ما ایفا کنند. در این بخش، مزایایی که رمزارزها برای کاربران ایرانی فراهم می‌کنند را بررسی می‌کنیم:

• محافظت در برابر تورم و کاهش ارزش پول ملی: اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر تورم‌های شدیدی را تجربه کرده است که به کاهش قدرت خرید ریال انجامیده. در چنین شرایطی، مردم برای حفظ ارزش دارایی خود به بازارهایی مانند دلار و طلا پناه می‌برند. ارز دیجیتال نیز به عنوان دارایی ضدتورمی مطرح شده است. بسیاری از رمزارزها عرضه محدودی دارند (مثلاً تعداد بیت‌کوین محدود به ۲۱ میلیون واحد است) و برخلاف ریال، توسط دولت قابل چاپ بی‌رویه نیستند. بنابراین، خرید ارز دیجیتال به ویژه در بلندمدت می‌تواند راهی برای جلوگیری از آب شدن سرمایه در اثر تورم باشد. تجربه برخی ایرانی‌ها نشان داده که سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین یا تتر، ارزش دارایی آن‌ها را در مقابل افت ارزش ریال حفظ کرده است.
• دور زدن محدودیت‌های بانکی و تحریم‌ها: کاربران ایرانی در انتقال پول به خارج یا انجام پرداخت‌های بین‌المللی با مشکلاتی مانند تحریم‌های بانکی مواجه‌اند. استفاده از ارزهای دیجیتال این موانع را برطرف می‌کند. شما بدون نیاز به سیستم بانکی متصل به سوئیفت، می‌توانید به هر شخصی در هر نقطه دنیا پرداخت انجام دهید. برای مثال، یک فریلنسر ایرانی می‌تواند دستمزد خود را به صورت رمزارز دریافت کند یا یک خانواده ایرانی می‌تواند برای بستگان خود در خارج کشور بیت‌کوین بفرستد، بدون ترس از مسدود شدن یا نظارت دولتی. این آزادی مالی که رمزارزها فراهم کرده‌اند برای ایرانی‌ها یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.
• دسترسی به بازارهای جهانی سرمایه: پیش از ظهور ارزهای دیجیتال، سرمایه‌گذاری بین‌المللی برای بسیاری از ایرانی‌ها دشوار یا حتی ناممکن بود. اما اکنون هر فرد با یک گوشی هوشمند و اینترنت می‌تواند در معتبرترین پروژه‌های دنیا سرمایه‌گذاری کند؛ از خرید بیت‌کوین و اتریوم گرفته تا مشارکت در تأمین مالی یک استارتاپ بلاک‌چینی. به عبارت دیگر، درهای بازارهای سرمایه جهانی به روی کاربران ایرانی باز شده است و آن‌ها می‌توانند همگام با افراد سایر کشورها از فرصت‌های جدید کسب سود بهره ببرند.
• وجود صرافی‌ها و خدمات بومی: خوشبختانه در داخل ایران نیز بسترهای نسبتاً امنی برای فعالیت در حوزه رمزارز شکل گرفته است. چندین صرافی ارز دیجیتال ایرانی معتبر فعال‌اند که امکان خرید و فروش مستقیم با ریال را فراهم کرده‌اند. این صرافی‌ها (مانند نوبیتکس، والکس، رمزینکس و ...) احراز هویت کاربران ایرانی را انجام می‌دهند و پل ارتباطی بین دنیای ریال و کریپتو هستند. در نتیجه، کاربران بدون نگرانی از مشکلات تبدیل ارز، به راحتی می‌توانند وارد دنیای رمزارز شوند. حتی آموزش‌های فارسی و دوره‌های متعددی در زمینه ارز دیجیتال در دسترس است که به افزایش دانش کاربران کمک می‌کند.
• فرصت‌های شغلی و کسب‌درآمد نوین: گسترش بازار ارز دیجیتال در ایران فقط به سرمایه‌گذاری محدود نشده، بلکه فرصت‌های شغلی جدیدی را هم ایجاد کرده است. بسیاری از جوانان ایرانی با استخراج رمزارز (ماینینگ) به درآمد رسیده‌اند یا به عنوان توسعه‌دهنده بلاک‌چین، تحلیل‌گر بازار کریپتو، تولیدکننده محتوا و ... مشغول به کار شده‌اند. همچنین برخی کسب‌وکارهای آنلاین ایرانی شروع به پذیرش ارز دیجیتال به عنوان روش پرداخت کرده‌اند. تمامی اینها نشان می‌دهد که رمزارزها می‌توانند به بهبود وضعیت اقتصادی و اشتغال نیز کمک کنند و یک اکوسیستم فعال داخلی پیرامون خود شکل دهند.

به طور خلاصه، برای یک کاربر ایرانی ارز دیجیتال فقط یک مد روز جهانی نیست، بلکه ابزاری عملی برای مقابله با چالش‌های روزمره اقتصادی و بهره‌مندی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی است. البته باید با دانش و احتیاط به این عرصه وارد شد تا از ریسک‌ها و کلاهبرداری‌های احتمالی نیز در امان ماند. در ادامه، نگاهی مقایسه‌ای خواهیم داشت به اینکه ارزهای دیجیتال در برابر دارایی‌های سنتی مانند بانک، طلا، دلار و بورس چه برتری‌ها یا تفاوت‌هایی دارند.

مزایای ارز دیجیتال در مقایسه با سایر دارایی‌ها

ارزهای دیجیتال در خلأ وجود ندارند؛ اغلب ما هنگام تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری یا مدیریت دارایی، آن‌ها را با گزینه‌های سنتی مقایسه می‌کنیم. در این بخش قصد داریم مزایای ارز دیجیتال را در مقابل سیستم بانکی، طلا، دلار و بازار بورس بررسی کنیم. این مقایسه‌ها به ما دید بهتری می‌دهد که کریپتو در چه زمینه‌هایی می‌تواند جایگزین یا مکمل دارایی‌های دیگر باشد.

ارز دیجیتال در مقابل سیستم بانکی (پول سنتی)

سیستم بانکی سنتی ده‌ها سال ستون فقرات اقتصاد بوده است؛ اما ارز دیجیتال با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود چالش‌هایی اساسی برای آن ایجاد کرده است. در اینجا چند مزیت ارز دیجیتال نسبت به بانک‌ها و پول سنتی را مرور می‌کنیم:

• عدم نیاز به واسطه و تمرکززدایی: در بانک‌ها شما برای هر انتقال پول یا نگهداری آن نیازمند اعتماد به یک واسطه (بانک) هستید. تاریخچه بحران‌های مالی نشان داده که حتی بانک‌های بزرگ هم ممکن است ورشکست شوند یا در اثر فساد آسیب ببینند. در مقابل، شبکه ارز دیجیتال مبتنی بر بلاک‌چین نیازی به واسطه ندارد؛ تراکنش‌ها همتا به همتا بین کاربران انجام می‌شود. این تمرکززدایی به این معناست که شما در هر لحظه کنترل پولتان را شخصاً در اختیار دارید و وابسته به ساعت کاری یا سیاست‌های بانک نیستید.
• سرعت و هزینه تراکنش‌ها: انتقال پول از طریق حواله‌های بانکی به‌ویژه اگر بین‌المللی باشد، ممکن است چند روز طول بکشد و کارمزد بالایی داشته باشد. اما با ارز دیجیتال، پول شما در عرض چند دقیقه (گاهی چند ثانیه) منتقل می‌شود. هزینه کارمزد شبکه هم معمولاً بسیار کمتر از کارمزد بانکی است، خصوصاً برای مبالغ بالا. برای ایرانی‌ها که انتقال پول به خارج دشوار است، این سرعت و ارزانی انتقال یک مزیت بزرگ کریپتو نسبت به بانک محسوب می‌شود.
• دسترسی شبانه‌روزی و جهانی: بانک‌ها فقط در ساعات اداری و روزهای غیرتعطیل سرویس می‌دهند؛ آن‌ هم معمولاً در چارچوب مرزهای یک کشور. در مقابل، شبکه ارز دیجیتال جهانی است و ۲۴ ساعته فعالیت می‌کند. شما نیمه‌شب، روز تعطیل یا هر زمان که نیاز داشته باشید می‌توانید تراکنش‌های مالی خود را انجام دهید. هیچ مرزبندی جغرافیایی یا محدودیت زمانی در دنیای کریپتو وجود ندارد.
• حریم خصوصی و آزادی بیشتر: سیستم بانکی اطلاعات کامل هویتی و تراکنش‌های شما را در اختیار دارد و به نوعی همیشه در جریان چگونگی خرج کردن پولتان است. اما در تراکنش‌های ارز دیجیتال (به‌خصوص در رمزارزهای غیرمتمرکز)، نیازی به افشای هویت واقعی نیست و تا حد زیادی می‌توانید به صورت ناشناس فعالیت کنید. این امر برای افرادی که به حفظ حریم خصوصی مالی اهمیت می‌دهند، یک مزیت مهم به شمار می‌رود. همچنین در ارز دیجیتال محدودیت‌هایی نظیر سقف انتقال روزانه یا مسدودسازی حساب به شکل سنتی وجود ندارد و افراد آزادی عمل مالی بیشتری احساس می‌کنند.

در مجموع، ارزهای دیجیتال در برابر سیستم بانکی سنتی انعطاف‌پذیری و کارآمدی بیشتری نشان می‌دهند. البته نباید از یاد برد که بانک‌ها از پشتوانه حکومتی و ثبات نسبی برخوردارند، در حالی که ارزش رمزارزها می‌تواند نوسان زیادی داشته باشد. با این وجود، روند رو به رشد استقبال مردم از کریپتو نشان می‌دهد که بسیاری حاضرند این نوسانات را به خاطر مزایای ذکر شده بپذیرند.

ارز دیجیتال در مقابل طلا

طلا قرن‌ها به عنوان دارایی امن و حافظ ارزش پول شناخته شده و ایرانی‌ها نیز علاقه سنتی به سرمایه‌گذاری در طلا دارند. حال ببینیم ارز دیجیتال چه مزایایی نسبت به طلا ارائه می‌دهد که توانسته توجه سرمایه‌گذاران را جلب کند:

• قابلیت حمل و انتقال آسان: طلای فیزیکی را نمی‌توانید به راحتی با خود حمل کنید یا برای کسی در شهر دیگر بفرستید، اما ارز دیجیتال این محدودیت را ندارد. شما می‌توانید معادل میلیون‌ها تومان بیت‌کوین یا تتر را روی گوشی یا یک کیف‌پول سخت‌افزاری کوچک نگهداری کنید و در چند دقیقه به هر نقطه جهان انتقال دهید. بدون نیاز به جابه‌جایی فیزیکی یا نگرانی از دزدیده‌شدن در مسیر! این سهولت جابه‌جایی یک برتری اساسی کریپتو نسبت به طلا است.
• تقسیم‌پذیری و نقدشوندگی بیشتر: اگر یک سکه طلا داشته باشید و نیاز به مبلغ کمتری پول داشته باشید، امکان ندارد نصف آن سکه را خرج کنید! ولی ارزهای دیجیتال تا واحدهای بسیار ریز قابل تقسیم‌اند؛ می‌توانید حتی یک‌هزارم بیت‌کوین را خرج یا معامله کنید. به علاوه، خرید و فروش طلا معمولاً باید حضوری یا از طریق بازارهای محدودی انجام شود، در حالی که معامله ارز دیجیتال به صورت آنلاین و آنی در صرافی‌های متعدد ممکن است. در نتیجه، دسترسی شما به نقدکردن دارایی دیجیتال بسیار سریع‌تر و راحت‌تر از طلا است.
• بازدهی و رشد بالقوه: قیمت طلا گرچه در بلندمدت معمولاً رشد کرده، اما این افزایش ارزش به طور متوسط سالانه محدود بوده است (مثلاً چند درصد در سال). در مقابل، برخی ارزهای دیجیتال رشدهای انفجاری را تجربه کرده‌اند. سرمایه‌گذاری در کریپتو ریسک بیشتری از طلا دارد، اما فرصت کسب سودهای بزرگ‌تر را هم به همراه می‌آورد. بسیاری از جوانان به امید کسب سود چشمگیر به جای طلا سراغ بیت‌کوین می‌روند، به‌ویژه که طلا دیگر آن جذابیت سابق برای نسل دیجیتال را ندارد.
• عدم نیاز به نگهداری فیزیکی: برای نگهداری امن طلا باید آن را در صندوق امانات بانک یا گاوصندوق شخصی قرار دهید که هزینه و دردسرهای خود را دارد. اما ارز دیجیتال یک دارایی دیجیتالی است؛ نگهداری آن تنها مستلزم حفاظت از کلیدهای خصوصی کیف پول است. اگر نکات امنیتی را رعایت کنید، عملاً نیازی به فضای فیزیکی یا پرداخت هزینه نگهداری ندارید. همین مساله باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران مدرن، کریپتو را به طلای فیزیکی ترجیح دهند.

البته ذکر این نکته ضروری است که طلا یک دارایی ملموس و دارای سابقه تاریخی است و به عنوان یک پشتوانه سنتی در اقتصاد جهانی هنوز هم معتبر است. ارزهای دیجیتال عمر کوتاهی دارند و باید ببینیم در بلندمدت چگونه عمل می‌کنند. با این حال ترکیب طلا و کریپتو در سبد سرمایه‌گذاری می‌تواند هم تنوع خوبی ایجاد کند و هم از مزایای هر دو بهره‌مند شوید.

ارز دیجیتال در مقابل دلار

برای ما ایرانی‌ها، دلار آمریکا نه فقط یک ارز خارجی بلکه یک دارایی سرمایه‌ای محبوب است. بسیاری از مردم برای حفظ ارزش پول‌شان اقدام به خرید دلار می‌کنند. مقایسه ارز دیجیتال و دلار از این منظر جالب است که ببینیم آیا کریپتو می‌تواند جای دلار را در سبد سرمایه‌گذاری بگیرد یا خیر:

• پتانسیل رشد در برابر ثبات: دلار یک ارز باثبات جهانی است که ارزش آن نسبت به ریال معمولاً صعودی بوده (به دلیل تورم ریال). اما خود دلار در طول زمان ارزشش کمی کاهش می‌یابد (مثلاً در برابر تورم جهانی سالانه چند درصد افت قدرت خرید دارد). در مقابل، ارزهای دیجیتال نوسان بالایی دارند؛ ممکن است یک سال ارزش دارایی کریپتوی شما چند برابر شود و سال دیگر نصف. از دید سرمایه‌گذاری، کریپتو پتانسیل رشد بسیار بیشتری نسبت به دلار دارد، هرچند ثبات و اطمینان دلار را هم ندارد. بسیاری از افراد ریسک‌پذیر ترجیح می‌دهند به جای نگهداری دلار که سودی ایجاد نمی‌کند، بیت‌کوین یا سایر رمزارزها را نگهداری کنند به امید اینکه ارزش آن‌ها طی زمان بیشتر از دلار افزایش یابد.
• عدم وابستگی به سیاست‌های پولی آمریکا: دلار تحت کنترل دولت و بانک مرکزی آمریکا است. سیاست‌هایی نظیر چاپ پول (افزایش نقدینگی دلار) می‌تواند در بلندمدت ارزش دلار را تضعیف کند. اما ارزهای دیجیتال عمدتاً از این تصمیمات مستقل‌اند. به عنوان مثال، بیت‌کوین دارای تعداد محدودی واحد است و هیچ دولت یا نهادی نمی‌تواند برای «کنترل بازار» بیت‌کوین چاپ کند. این محدودیت عرضه باعث می‌شود بسیاری بیت‌کوین را شکلی از «طلای دیجیتال» بدانند که بر خلاف دلار، مصون از تورم ناشی از چاپ پول است.
• امکان کسب درآمد غیرفعال: اگر دارایی‌تان را به صورت دلار نقدی یا حساب بانکی دلاری نگه دارید، معمولاً درآمدی از آن کسب نمی‌کنید (مگر نرخ سود اندک حساب‌های ارزی در بانک‌ها). ولی در دنیای کریپتو روش‌هایی برای درآمد غیرفعال وجود دارد. برای مثال، می‌توانید با استیک‌کردن (Stake) بعضی ارزهای دیجیتال، سود سالانه دریافت کنید یا در پلتفرم‌های وام‌دهی کریپتو، دارایی خود را قرض داده و بهره بگیرید. این یعنی دارایی دیجیتال شما می‌تواند برایتان کار کند، در حالی که دلار در کیف یا حساب بانکی راکد خواهد ماند.
• تسهیل پرداخت‌های دیجیتال: نگهداری دلار به شکل اسکناس یا حتی ارز در حساب‌های بانکی ایرانی کاربرد روزمره زیادی ندارد (جز حفظ ارزش). اما ارز دیجیتال را می‌توانید به راحتی در پرداخت‌های آنلاین بین‌المللی استفاده کنید. اگر بخواهید اشتراک یک سرویس خارجی را بخرید یا از وب‌سایتی خرید کنید که ریال نمی‌پذیرد، داشتن ارز دیجیتال (مثلاً تتر که معادل دیجیتال دلار است) به کارتان می‌آید. به بیان دیگر، کاربردپذیری ارزهای دیجیتال در دنیای آنلاین به مراتب بیشتر از دلار فیزیکی است.

به طور کلی، دلار برای حفظ ارزش در مقابل ریال گزینه کم‌ریسک‌تری است، اما ارز دیجیتال می‌تواند علاوه بر حفظ ارزش، ارزش‌افزوده و کارایی بیشتری برایتان ایجاد کند. بسیاری از افراد حرفه‌ای ترکیبی از هر دو را نگه می‌دارند: مقداری دلار برای روز مبادا و مقداری ارز دیجیتال برای بهره‌مندی از سود احتمالی بالاتر.

ارز دیجیتال در مقابل بورس (سهام)

بازار بورس و ارز دیجیتال هر دو فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری هستند، اما رویکرد و ساختار بسیار متفاوتی دارند. در ایران، بورس تهران مدتی بسیار داغ شد و بعد افت کرد، در همان زمان خیلی‌ها به سمت کریپتو رفتند. مقایسه این دو بازار دیدنی است:

• سودآوری و رشد سرمایه: در بورس شما سهام شرکت‌ها را می‌خرید و سود شما وابسته به عملکرد آن شرکت و شرایط اقتصادی است. سودهای خیلی بزرگ (چندبرابری) معمولاً در بلندمدت و با رشد شرکت حاصل می‌شود. اما در بازار کریپتو، پروژه‌ها ممکن است در مدت کوتاهی رشد چند برابری یا حتی چند ده برابری داشته باشند. این امکان سودآوری سریع یکی از دلایل جذب سرمایه‌گذاران به کریپتو است. البته همان‌طور که یک ارز دیجیتال می‌تواند سریعی رشد کند، احتمال ریزش سریع و شدید هم وجود دارد. در واقع می‌توان گفت کریپتو پُرریسک‌تر اما پُربازده‌تر از بورس عمل می‌کند.
• ریسک و نوسان: نوسان قیمت در بازار سهام معمولاً کنترل‌شده‌تر است (به ویژه در بورس‌های بزرگ دنیا) و مکانیسم‌هایی مثل دامنه نوسان یا توقف نماد در صورت هیجانات وجود دارد. ولی در بازار ارز دیجیتال، قیمت‌ها کاملاً بر اساس عرضه و تقاضا و گاهاً شایعات بالا و پایین می‌شوند و ممکن است در یک روز ۲۰٪ یا بیشتر نوسان ببینیم. بنابراین از منظر مدیریت ریسک، بورس برای افراد محافظه‌کار مطمئن‌تر است، در حالی که کریپتو مناسب کسانی است که می‌توانند نوسانات شدید را تحمل کنند و دید بلندمدت‌تری داشته باشند.
• نقدشوندگی و زمان معاملات: بازار سهام ایران ساعات کاری محدودی در روزهای کاری دارد و اگر در زمانی خارج از ساعت بازار نیاز به پولتان داشته باشید، کاری از دستتان برنمی‌آید. ضمن اینکه فروش سهام و دریافت پول نقد چند روز کاری زمان می‌برد. اما همان‌طور که گفته شد، بازار ارز دیجیتال ۲۴/۷ باز است و معمولاً فروش دارایی و نقدکردن آن فوری انجام می‌شود. این انعطاف زمانی و سرعت نقدشوندگی کریپتو نسبت به بورس یک مزیت مهم است، خصوصاً برای کسانی که ممکن است نیاز اضطراری به وجه پیدا کنند.
• دانش و پیچیدگی سرمایه‌گذاری: برای موفقیت در بورس نیاز به تحلیل صورت‌های مالی، شناخت صنعت و داشتن اطلاعات از وضعیت اقتصادی کشور دارید. این موارد ممکن است برای افراد عادی پیچیده باشد. در مقابل، در بازار ارز دیجیتال بسیاری از پروژه‌ها بر پایه مفاهیم فناوری و کاربرد شکل گرفته‌اند. اگرچه برای بررسی فنی پروژه‌های کریپتو نیز دانش خاص لازم است، اما دست‌کم اخبار و روند کلی بازار جهانی برای همگان قابل دنبال‌کردن است. بسیاری از افراد بدون تحصیلات اقتصادی هم توانسته‌اند با یادگیری اصول پایه تحلیل تکنیکال و مطالعه اخبار، در کریپتو سود کسب کنند. به علاوه، فضای مجازی فعال و انجمن‌های گفتگو پیرامون ارزهای دیجیتال، یادگیری و تبادل تجربه را نسبت به بورس آسان‌تر کرده است.
• کنترل و نظارت: بازار بورس تا حد زیادی توسط سازمان‌های ناظر کنترل می‌شود و تخلفات (مثل دستکاری قیمت توسط بازیگران بزرگ) غیرقانونی است. در بازار ارز دیجیتال فقدان نظارت مرکزی دو جنبه دارد: از یک سو آزادی بیشتری به همراه دارد و اجازه رشد سریع را می‌دهد، از سوی دیگر احتمال دستکاری قیمت توسط نهنگ‌ها یا سوءاستفاده پروژه‌های متقلب وجود دارد. بنابراین سرمایه‌گذاران کریپتو باید توانایی تشخیص پروژه‌های معتبر را داشته باشند و مراقب دام‌ها باشند.

در نهایت، بورس یا ارز دیجیتال بستگی به روحیات و اهداف شما دارد. عده‌ای از سرمایه‌گذاران سنتی هنوز هم بورس و سهام شرکت‌ها را قابل‌اعتمادتر می‌دانند، اما نسل جدیدتر اغلب ترکیبی از هر دو را انتخاب می‌کنند یا تمرکز اصلی خود را بر کریپتو گذاشته‌اند. مهم این است که مزایا و معایب هر کدام را بسنجید و تصمیم آگاهانه بگیرید. همان‌طور که دیدیم، ارز دیجیتال توانسته در جنبه‌هایی مثل سودآوری بالقوه و دسترسی آسان، از بورس جلو بزند، هرچند ریسک بالاتر را هم نباید فراموش کرد.

ارز دیجیتال در مقابل سایر دارایی‌ها (ملک، سپرده بانکی و...)

علاوه بر موارد بالا، برخی دارایی‌های دیگر نیز هستند که مردم برای سرمایه‌گذاری یا حفظ ارزش به آن‌ها روی می‌آورند؛ مانند مسکن و ملک یا سپرده‌های بانکی. ببینیم ارز دیجیتال نسبت به این گزینه‌ها چه حرفی برای گفتن دارد:

• در مقایسه با ملک و مستغلات: سرمایه‌گذاری در ملک نیاز به سرمایه اولیه بسیار زیادی دارد و نقدکردن ملک نیز فرآیندی طولانی و گاهاً ماه‌ها زمان‌بر است. در مقابل، ارز دیجیتال با سرمایه کوچک قابل شروع است و هر لحظه می‌توانید آن را بفروشید. علاوه بر این، بازار مسکن محلی است (هر ملک وابسته به یک شهر یا کشور)، ولی کریپتو یک بازار جهانیست و تحت تأثیر رونق یا رکود یک کشور خاص قرار نمی‌گیرد. البته ملک یک دارایی عینی و ضروری (سرپناه) است و همواره تقاضای پایه برای آن وجود دارد، اما از نظر چابکی سرمایه‌گذاری و امکان رشد سریع، به سختی می‌تواند با کریپتو رقابت کند.
• در مقایسه با سپرده بانکی: سپرده‌گذاری پول در بانک برای دریافت سود ثابت، یک روش سنتی و کم‌ریسک پس‌انداز در ایران است. سود بانکی اما معمولاً کفاف تورم را نمی‌دهد (برای مثال اگر سود سالانه ۲۰٪ باشد ولی تورم ۴۰٪، ارزش واقعی پول شما کاهش می‌یابد). ارز دیجیتال سود تضمینی ندارد، اما همان‌طور که اشاره شد می‌تواند در بلندمدت ارزش دارایی شما را بیشتر از نرخ تورم افزایش دهد. بسیاری از افرادی که ریسک‌پذیرتر هستند، به جای سپرده‌های بلندمدت بانکی (با سود اندک)، سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین و اتریوم را انتخاب کرده‌اند تا از موج رشد فناوری بهره‌مند شوند. نکته دیگر اینکه پول در بانک به ریال است و کاملاً تحت تأثیر افت ارزش ریال؛ ولی ارزهای دیجیتال از جنس دارایی بین‌المللی هستند.

در مجموع، ارزهای دیجیتال در برابر اکثر دارایی‌های سنتی مزیت چابکی، بازدهی بالقوه بالا، نقدشوندگی سریع و جهانی بودن را دارند. البته هیچ‌کس توصیه نمی‌کند که مثلاً خانه مسکونی خود را فروخته و تماما بیت‌کوین بخرید! بلکه بهتر است هوشمندانه عمل کنیم: با توجه به اهداف مالی و میزان ریسک‌پذیری‌مان، ترکیبی بهینه از دارایی‌های سنتی و ارز دیجیتال داشته باشیم تا هم از مزایای نوآوری‌های جدید بهره ببریم و هم پشتوانه‌های مطمئن‌تر را حفظ کنیم.

نتیجه‌گیری

ارزهای دیجیتال تحولی بزرگ در دنیای مالی ایجاد کرده‌اند و روز به روز بر نفوذ آن‌ها افزوده می‌شود. در این مقاله دیدیم که مزایای ارزهای دیجیتال کم نیستند؛ از کنترل شخصی بر دارایی و امنیت بالا گرفته تا امکان کسب سودهای قابل توجه و دور زدن محدودیت‌های مرزی. این مزایا باعث شده‌اند بسیاری از افراد عادی که شاید دانش عمیقی از اقتصاد ندارند نیز به سمت دنیای کریپتو کشیده شوند.

اگر تازه‌کار هستید، شاید حجم اطلاعات و نوسانات بازار در ابتدا شما را بترساند. اما با یادگیری و آموزش صحیح می‌توانید قدم‌های مطمئنی بردارید. ارز دیجیتال می‌تواند سکوی پرتاب مالی شما باشد، به شرط آنکه با چشمان باز و دانش کافی وارد این عرصه شوید. پیشنهاد می‌کنیم ابتدا با مبالغ کوچک شروع کنید، اصول نگهداری امن رمزارز (مانند استفاده از کیف پول‌های امن و مدیریت کلید خصوصی) را بیاموزید و به‌تدریج تجربه کسب کنید.

برای ما ایرانی‌ها، کریپتو دریچه‌ای به فرصت‌های جهانی است؛ فرصتی برای جبران محدودیت‌های سیستم سنتی. اما این بدان معنا نیست که کریپتو بی‌خطر است. همچنان نیاز به احتیاط، مدیریت ریسک و مشورت با افراد خبره وجود دارد. ترکیب خرد سنتی و جسارت مدرن بهترین راهبرد در برخورد با پدیده‌های جدید مالی است.

در نهایت، چه ارزهای دیجیتال را صرفاً به عنوان یک فناوری جالب ببینیم و چه به چشم یک سرمایه‌گذاری پرسود، نمی‌توانیم انکار کنیم که آینده مالی جهان تحت تأثیر آن‌هاست. پس آموختن درباره کریپتو و استفاده آگاهانه از آن می‌تواند ما را یک قدم از دیگران جلوتر نگه دارد. شما نیز اگر هنوز سفر خود را در این دنیای جدید آغاز نکرده‌اید، از همین امروز با مطالعه و یادگیری، قدم اول را بردارید.

سوالات متداول درباره مزایای ارزهای دیجیتال