آشنایی با صورت‌های مالی

تحلیل بنیادی

یکی از راه‌های انتخاب شرکتی مناسب برای سرمایه‌گذاری، استفاده از تحلیل بنیادی است. در تجزیه ‌و‌ تحلیل بنیادی، سرمایه‌گذاران عوامل تاثیر‌گذار بر قیمت سهام یک شرکت را ارزیابی می‌کنند. در این نوع تحلیل، افراد بیشتر به‌دنبال یافتن ارزش ذاتی یا واقعی سهم هستند. بعد از یافتن ارزش واقعی سهم، آن را با قیمت فعلی سهم مقایسه می‌کنند و سپس تصمیم می‌گیرند.

برای مثال گروهی ابتدا شرایط اقتصادی کشور و صنایع مختلف در آن را مورد بررسی قرار می‌دهند. بعد از پیدا کردن صنعتی که احتمال می‌رود در آینده‌ای نزدیک رشد کند، به سراغ انتخاب شرکتی مناسب از میان شرکت‌های فعال در آن صنعت می‌روند. در نهایت، صورت‌های مالی شرکت‌ها را بررسی می‌کنند و از میان آن‌ها شرکتی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. 

کدال چیست؟

سایتی به نام کُدال (codal.ir) به‌منظور فراهم آوردن امکان دسترسی آسان افراد به اطلاعاتِ شرکت‌ها طراحی شده است. در این سایت، گزارشات و اطلاعیه‌های متفاوتی نظیر صورت‌های مالی شرکت‌ها گذاشته می‌شود. این اطلاعات به‌طور رایگان در اختیار همه قرار می‌گیرد. افشای اطلاعات به‌طور یکسان برای همه، امکان تشکیل یک بازار کارا را فراهم می‌کند.

وقتی وارد سایت کدال می‌شوید، در بالای صفحه‌ی این سایت، سمت راست می‌توانید اطلاعیه‌های مورد نظر خود را جستجو کنید. برای این کار لازم است که اسم شرکت یا نماد مختص آن را در قسمت نام نماد وارد کنید. پس از انتخاب نماد، می‌توانید به صورت‌های مالی شرکت و سایر اطلاعیه‌های مربوط به آن دسترسی پیدا کنید. اینها را می‌توانید در سایت کدال مشاهده کنید.

برای مثال در شکل زیر، قسمت جستجوی اطلاعیه‌ها، نماد شرکت پتروشیمی خارک (شخارک) وارد شده است. بعد از تایید نماد در این قسمت، تمام اطلاعیه‌ها و صورت‌های مالی مرتبط با شرکت آورده خواهد شد.

انواع مختلفی از صورت‌های مالی وجود دارند که با بررسی و مطالعه‌ی آن‌ها می‌توان از وضعیت مالی، ساختار مالی، میزان سودسازی و انعطاف‌پذیری شرکت در بحران و سایر شرایط احتمالی، با خبر شد. همچنین با بررسی این صورت‌ها می‌توان از نوع فعالیت شرکت‌ها در گذشته آگاهی پیدا کرد و با توجه به وضعیت کنونی آن‌ها در رابطه با احتمال کسب سود در آینده، توسط شرکت اظهار نظر کرد.

افراد و موسسات زیادی از صورت‌های مالی استفاده می‌کنند. برای مثال، بانک‌ها و تامین‌کنندگان مالی با بررسی صورت‎های مالی شرکت‌ها می‌توانند مطمئن شوند که آیا شرکت توانایی بازپرداخت بدهی‌هایش را دارد یا خیر. سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران، کارگزاری‌ها و ... نیز بر حسب نیاز از این صورت‌ها استفاده می‌کنند.

ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد 4 صورت اساسی مالی را تشکیل می‌دهند. یادداشت‌های توضیحی هم جزئی جدا نشدنی از صورت‌های مالی هستند و باید همراه با آن‌ها مورد بررسی قرار گیرند.

ترازنامه

یکی از مهم‌ترین صورت‌های مالی، ترازنامه است. ترازنامه وضعیت مالی شرکت را در یک تاریخ معین به طور خلاصه نشان می‌دهد. با استفاده از ترازنامه می‌توان مشخص کرد که چه مقدار از دارایی‌های شرکت متعلق به صاحبان سرمایه و چقدر از آن مربوط به بدهی‌های شرکت است. همچنین با منابع و مصارف شرکت آشنا شد. مبنای تهیه ترازنامه، معادله حسابداری زیر است. 

دارایی‌ها = بدهی + حقوق صاحبان سرمایه

در واقع دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه، سه جزء اصلی تشکیل دهنده‌ ترازنامه هستند.

دارایی‌ها

دارایی‌ها خود به دوسته دارایی جاری و غیرجاری تقسیم می‌شوند. این دو نوع دارایی از لحاظ میزان نقدشوندگی و مدت زمان سر‌رسید با هم تفاوت دارند.

دارایی‌های جاری، مواردی هستند که سریع‌تر به وجه نقد تبدیل می‌شوند و انتظار می‌رود ظرف یکسال و یا یک چرخه عملیات (هر کدام که طولانی‌تر باشد) به وجه نقد تبدیل شوند. در جدول زیر نمونه‌هایی از دارایی‌های جاری را مشاهده می‌کنید. این دارایی‌ها خود نیز به ترتیب نقدشوندگی، از بالا به پایین مرتب شده‌اند.

دارایی‌های غیرجاری، اقلامی هستند که انتظار نمی‌رود طی یکسال و یا یک چرخه عملیات به وجه نقد تبدیل شوند مثل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، دارایی‌های ثابت مشهود، دارایی‌های نامشهود و... .

بدهی‌ها

بخش دوم این صورت مالی مربوط به بدهی‌ها است. بدهی‌ها از نظر مدت زمانی که طول می‌کشد تا تسویه شوند، به دو دسته بدهی جاری و بدهی غیرجاری تقسیم می‌شوند.

بدهی‌های جاری، بدهی‌هایی هستند که انتظار می‌رود طی یک چرخه عملیات و یا یک سال از تاریخ ترازنامه هر کدام که طولانی‌تر باشد، تسویه شوند. این‌ها بدهی‌هایی هستند که مدیریت قصد دارد آن‌ها را با استفاده از دارایی‌های جاری و یا از طریق ایجاد بدهی‌های جاری جدید تسویه نماید. حساب‌ها و اسناد پرداختنی، پیش‌دریافت‌ها، مالیات‌ها و ... تعدادی از بدهی‌های جاری هستند.

بدهی‌های غیرجاری، بدهی‌هایی هستند که انتظار می‌رود طی سال‌های آینده تسویه شوند. ذخیره مزایای پایان ‌خدمت کارکنان، تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت، اندوخته قانونی و .... مثال‌هایی از بدهی‌های غیر‌جاری هستند.

حقوق صاحبان سرمایه

اگر از دارایی‌های شرکت، بدهی‌هایش را کم کنیم، ‌آنچه که باقی می‌ماند متعلق به سهامداران و سرمایه‌گذاران شرکت است که در شرکت‌های سهامی به آن حقوق صاحبان سهام گفته می‌شود.

دارایی‌های یک شرکت نظیر وجوه نقد، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، موجودی کالا، پیش‌پرداخت‌ها و... به‌عنوان مصارف شرکت شناخته می‌شوند. در حالی که بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه به‌عنوان منابع شرکت در نظر گرفته می‌شوند.

برای مثال یک شرکت برای تامین سرمایه خود، اوراق بهادار مثل سهام منتشر می‌کند و به فروش می‌رساند (به این‌کار پذیره‌نویسی می‌گویند و با عرضه اولیه متفاوت است). از این طریق تا حدودی سرمایه مورد نیاز خود را تامین می‌کند. مابقی سرمایه از طریق سهامداران اصلی شرکت تامین می‌شود. بنابراین حقوق صاحبان سرمایه، منابعی است که متعلق به سهامداران شرکت (سرمایه، سود یا زیان انباشته) است.

بخشی دیگر از سرمایه که توسط سهامداران تامین نشده از طریق استقراض تامین می‌شود. برای مثال تامین مالی از طریق گرفتن وام از بانک منجر به ایجاد بدهی می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که مصارف شرکت از محل منابع آن تامین می‌شود.