صورت‌های مالی

تاریخ بروز رسانی: 1399/12/17

آشنایی با صورت‌های مالی


صورت‌های مالی شرکت ها منعکس کننده چه اطلاعاتی هستند؟ اگر به‌تازگی وارد بورس شده‌اید و قصد دارید که در آن سرمایه‌گذاری کنید؛ یکی از سوالاتی که ممکن است در ذهنتان شکل بگیرد، این است که از کجا بفهمیم کدام شرکت برای سرمایه‌گذاری مناسب هست. بیشتر اوقات اولین پاسخی که در پی این پرسش شنیده می‌شود، این است که باید با بررسی صورت‌های مالی شرکت‌ها، از وضعیت مالی آن‌ها با‌خبر شد. اما این صورت‌های مالی چه هستند؟ چگونه می‌توان از اطلاعات آن‌ها استفاده کرد؟


در این مقاله می خوانید

احتمالا شما در بدو ورود به بورس با کانال‌ها و گروه‌های بورسی متعددی مواجه شوید. این کانال‌ها معمولا وعده‌های قشنگی برای کسب یک سود کلان در مدت زمان کوتاهی می‌دهند.

برخی از آن‌ها در ازای گرفتن حق عضویت به‌طور ماهانه و یا سالانه، سهم‌هایی را به شما معرفی می‌کنند که بعضا خوب است. اما گروهی دیگر وجود دارند که تنها قصد سوء‌استفاده از افراد تازه‌ وارد و نا آگاه را دارند. این گروه با تعریف زیاد از یک سهم، معمولا دیگران را تشویق به خرید آن سهم می‌کنند. بعد از رسیدن به اهداف خودشان، شما را با آن سهم به حال خود رها می‌کنند.

صورت‌های مالی، دفتر

گزارش‌های مالی

شما می‌توانید به‌جای هزینه‌‌های غیر ضروری، از ابتدا روی خود سرمایه‌گذاری کنید. زیرا هیچ‌کس بیشتر از خودتان به فکر شما نیست. با سرمایه‌گذاری روی خود و یادگیری مباحث، همیشه توانایی تحلیل کردن را خواهید داشت و کسی نمی‌تواند این دانش را از شما بگیرد.

تحلیل بنیادی

یکی از راه‌های انتخاب شرکتی مناسب برای سرمایه‌گذاری، استفاده از تحلیل بنیادی است. در تجزیه ‌و‌ تحلیل بنیادی، سرمایه‌گذاران عوامل تاثیر‌گذار بر قیمت سهام یک شرکت را ارزیابی می‌کنند. در این نوع تحلیل، افراد بیشتر به‌دنبال یافتن ارزش ذاتی یا واقعی سهم هستند. بعد از یافتن ارزش واقعی سهم، آن را با قیمت فعلی سهم مقایسه می‌کنند و سپس تصمیم می‌گیرند.

برای مثال گروهی ابتدا شرایط اقتصادی کشور و صنایع مختلف در آن را مورد بررسی قرار می‌دهند. بعد از پیدا کردن صنعتی که احتمال می‌رود در آینده‌ای نزدیک رشد کند، به سراغ انتخاب شرکتی مناسب از میان شرکت‌های فعال در آن صنعت می‌روند. در نهایت، صورت‌های مالی شرکت‌ها را بررسی می‌کنند و از میان آن‌ها شرکتی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. 

کدال چیست؟

سایتی به نام کُدال (codal.ir) به‌منظور فراهم آوردن امکان دسترسی آسان افراد به اطلاعاتِ شرکت‌ها طراحی شده است. در این سایت، گزارشات و اطلاعیه‌های متفاوتی نظیر صورت‌های مالی شرکت‌ها گذاشته می‌شود. این اطلاعات به‌طور رایگان در اختیار همه قرار می‌گیرد. افشای اطلاعات به‌طور یکسان برای همه، امکان تشکیل یک بازار کارا را فراهم می‌کند.

وقتی وارد سایت کدال می‌شوید، در بالای صفحه‌ی این سایت، سمت راست می‌توانید اطلاعیه‌های مورد نظر خود را جستجو کنید. برای این کار لازم است که اسم شرکت یا نماد مختص آن را در قسمت نام نماد وارد کنید. پس از انتخاب نماد، می‌توانید به صورت‌های مالی شرکت و سایر اطلاعیه‌های مربوط به آن دسترسی پیدا کنید. اینها را می‌توانید در سایت کدال مشاهده کنید.

برای مثال در شکل زیر، قسمت جستجوی اطلاعیه‌ها، نماد شرکت پتروشیمی خارک (شخارک) وارد شده است. بعد از تایید نماد در این قسمت، تمام اطلاعیه‌ها و صورت‌های مالی مرتبط با شرکت آورده خواهد شد.

صورت‌های مالی

سایت کدال

صورت‌های مالی اساسی

صورت‌های مالی، مجموعه‌ای از گزارش‌های خلاصه شده هستند. این صورت‌ها نشان می‌دهند که یک بنگاه اقتصادی در یک مقطع زمانی معین، چگونه وجوه دریافتی از سهامداران و وام‌دهندگانش را استفاده کرده است.

صورت‌های مالی، مجموعه‌ای از گزارش‌های خلاصه شده هستند. این صورت‌ها نشان می‌دهند که یک بنگاه اقتصادی در یک مقطع زمانی معین، چگونه وجوه دریافتی از سهامداران و وام‌دهندگانش را استفاده کرده است.

انواع مختلفی از صورت‌های مالی وجود دارند که با بررسی و مطالعه‌ی آن‌ها می‌توان از وضعیت مالی، ساختار مالی، میزان سودسازی و انعطاف‌پذیری شرکت در بحران و سایر شرایط احتمالی، با خبر شد. همچنین با بررسی این صورت‌ها می‌توان از نوع فعالیت شرکت‌ها در گذشته آگاهی پیدا کرد و با توجه به وضعیت کنونی آن‌ها در رابطه با احتمال کسب سود در آینده، توسط شرکت اظهار نظر کرد.

افراد و موسسات زیادی از صورت‌های مالی استفاده می‌کنند. برای مثال، بانک‌ها و تامین‌کنندگان مالی با بررسی صورت‎های مالی شرکت‌ها می‌توانند مطمئن شوند که آیا شرکت توانایی بازپرداخت بدهی‌هایش را دارد یا خیر. سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران، کارگزاری‌ها و ... نیز بر حسب نیاز از این صورت‌ها استفاده می‌کنند.

ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد 4 صورت اساسی مالی را تشکیل می‌دهند. یادداشت‌های توضیحی هم جزئی جدا نشدنی از صورت‌های مالی هستند و باید همراه با آن‌ها مورد بررسی قرار گیرند.

ترازنامه

یکی از مهم‌ترین صورت‌های مالی، ترازنامه است. ترازنامه وضعیت مالی شرکت را در یک تاریخ معین به طور خلاصه نشان می‌دهد. با استفاده از ترازنامه می‌توان مشخص کرد که چه مقدار از دارایی‌های شرکت متعلق به صاحبان سرمایه و چقدر از آن مربوط به بدهی‌های شرکت است. همچنین با منابع و مصارف شرکت آشنا شد. مبنای تهیه ترازنامه، معادله حسابداری زیر است. 

دارایی‌ها = بدهی + حقوق صاحبان سرمایه

در واقع دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه، سه جزء اصلی تشکیل دهنده‌ ترازنامه هستند.

دارایی‌ها

دارایی‌ها خود به دوسته دارایی جاری و غیرجاری تقسیم می‌شوند. این دو نوع دارایی از لحاظ میزان نقدشوندگی و مدت زمان سر‌رسید با هم تفاوت دارند.

دارایی‌های جاری، مواردی هستند که سریع‌تر به وجه نقد تبدیل می‌شوند و انتظار می‌رود ظرف یکسال و یا یک چرخه عملیات (هر کدام که طولانی‌تر باشد) به وجه نقد تبدیل شوند. در جدول زیر نمونه‌هایی از دارایی‌های جاری را مشاهده می‌کنید. این دارایی‌ها خود نیز به ترتیب نقدشوندگی، از بالا به پایین مرتب شده‌اند.

دارایی‌های غیرجاری، اقلامی هستند که انتظار نمی‌رود طی یکسال و یا یک چرخه عملیات به وجه نقد تبدیل شوند مثل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، دارایی‌های ثابت مشهود، دارایی‌های نامشهود و... .

بدهی‌ها

بخش دوم این صورت مالی مربوط به بدهی‌ها است. بدهی‌ها از نظر مدت زمانی که طول می‌کشد تا تسویه شوند، به دو دسته بدهی جاری و بدهی غیرجاری تقسیم می‌شوند.

بدهی‌های جاری، بدهی‌هایی هستند که انتظار می‌رود طی یک چرخه عملیات و یا یک سال از تاریخ ترازنامه هر کدام که طولانی‌تر باشد، تسویه شوند. این‌ها بدهی‌هایی هستند که مدیریت قصد دارد آن‌ها را با استفاده از دارایی‌های جاری و یا از طریق ایجاد بدهی‌های جاری جدید تسویه نماید. حساب‌ها و اسناد پرداختنی، پیش‌دریافت‌ها، مالیات‌ها و ... تعدادی از بدهی‌های جاری هستند.

بدهی‌های غیرجاری، بدهی‌هایی هستند که انتظار می‌رود طی سال‌های آینده تسویه شوند. ذخیره مزایای پایان ‌خدمت کارکنان، تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت، اندوخته قانونی و .... مثال‌هایی از بدهی‌های غیر‌جاری هستند.

حقوق صاحبان سرمایه

اگر از دارایی‌های شرکت، بدهی‌هایش را کم کنیم، ‌آنچه که باقی می‌ماند متعلق به سهامداران و سرمایه‌گذاران شرکت است که در شرکت‌های سهامی به آن حقوق صاحبان سهام گفته می‌شود.

دارایی‌های یک شرکت نظیر وجوه نقد، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، موجودی کالا، پیش‌پرداخت‌ها و... به‌عنوان مصارف شرکت شناخته می‌شوند. در حالی که بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه به‌عنوان منابع شرکت در نظر گرفته می‌شوند.

برای مثال یک شرکت برای تامین سرمایه خود، اوراق بهادار مثل سهام منتشر می‌کند و به فروش می‌رساند (به این‌کار پذیره‌نویسی می‌گویند و با عرضه اولیه متفاوت است). از این طریق تا حدودی سرمایه مورد نیاز خود را تامین می‌کند. مابقی سرمایه از طریق سهامداران اصلی شرکت تامین می‌شود. بنابراین حقوق صاحبان سرمایه، منابعی است که متعلق به سهامداران شرکت (سرمایه، سود یا زیان انباشته) است.

بخشی دیگر از سرمایه که توسط سهامداران تامین نشده از طریق استقراض تامین می‌شود. برای مثال تامین مالی از طریق گرفتن وام از بانک منجر به ایجاد بدهی می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که مصارف شرکت از محل منابع آن تامین می‌شود.

صورت‌های مالی

ترازنامه

صورت سود و زیان

یکی دیگر از صورت‌های مالی مهم و پرکاربرد، صورت سود و زیان است. صورت سود و زیان، عملکرد مالی یک شرکت یا واحد تجاری را در طی یک دوره مالی معین نشان می‌دهد.

کاربرد صورت سود و زیان

با بررسی صورت سود و زیان یک شرکت می‌توان فهمید که در طی یک سال مالی، شرکت چقدر درآمد داشته، چه مقدار هزینه کرده و در نهایت چقدر سود برای هر سهم باقی مانده است.

استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی می‌توانند اطلاعات متفاوتی را از این صورت‌ها استخراج کنند. یکی از اجزای اصلی صورت سود و زیان، درآمدها هستند. درآمدها به دو دسته‌ی عملیاتی و غیر‌عملیاتی  تقسیم می‌شوند. درآمدهای عملیاتی، درآمد‌هایی هستند که از فعالیت اصلی و مستمر واحد تجاری حاصل می‌شوند. درآمدهای غیر‌عملیاتی از عملیات اصلی واحد تجاری حاصل نمی‌شوند.

برای مثال، درآمدهای حاصل از فروش محصولات تولیدی، درآمد عملیاتی تکرار‌پذیر محسوب می‌شوند. اگر شرکتی درآمد‌های عملیاتی بالایی داشته باشد، موضوع خیلی خوبی است. اما اگر شما به‌عنوان یک تحلیلگر می‌خواهید سود دوره‌ی بعد را پیش‌بینی کنید، بهتر است به‌دنبال این باشید که درآمدهای امسال از چه منبعی حاصل شده است.

آیا این درآمدها در سال بعد هم اتفاق خواهد افتاد؟ برای مثال ممکن است افزایش درآمدهای عملیاتی شرکت به خاطر احداث یک خط تولید جدید باشد. با احداث یک خط تولیدی جدید، انتظار می‌رود که در سال آینده نیز درآمدهای عملیاتی زیاد باشند. اما اگر افزایش درآمد در صورت مالی، به خاطر فروش یک ملک یا زمین باشد، انتظار نمی‌رود که در سال آینده دوباره همین اتفاق بیفتد.

یکی از مواردی که تحلیلگران باید به آن توجه کنند، نحوه شناسایی درآمدها است. شرکت‌ها می‌توانند درآمد را قبل از تحویل کالا یا ارائه خدمات و یا بعد از آن شناسایی کنند. توضیحات در رابطه با نحوه‌ی شناسایی درآمدها در یادداشت‌های توضیحی آورده می‌شود. در بخش آخر این مقاله راجع ‌به یادداشت‌های توضیحی، صحبت خواهد شد.

اجزا صورت سود و زیان

در ادامه نمونه‌ای از صورت مالی شرکت پتروشیمی خارک آورده شده است. یک صورت سود و زیان حداقل باید شامل مواردی چون درآمد و هزینه‌های عملیاتی، سود (زیان) عملیاتی، هزینه‌های مالی، درآمد و هزینه‌ی غیرعملیاتی، سود یا زیان غیر مترقبه، مالیات بر درآمد و سود یا زیان خالص باشد.

صورت‌های مالی

صورت سود و زیان

صورت سود و زیان جامع

برخی از درآمد‌ها و هزینه‌ها وجود دارند که مستقیما به حساب حقوق صاحبان سرمایه منظور می‌شوند و در صورت سود و زیان آورده نمی‌شوند. اما از آنجایی که افراد برای اتخاذ تصمیمات خود، احتیاج به آگاهی یافتن از تمامی هزینه‌ها و درآمدهای طی دوره دارند، صورت سود و زیان جامع طراحی شده است.

در این صورت مالی علاوه بر سود یا زیان خالص دوره، مواردی چون تعدیلات سنواتی و درآمدها و هزینه‌هایی که در صورت سود و زیان آورده نشده است، نیز آورده شود.

صورت‌های مالی

صورت سود و زیان جامع

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد، جریان‌های وجه نقد ورودی و خروجی شرکت را طی یک دوره نشان می‌دهد.

اطلاعات صورت جریان وجوه نقد معمولا در پنج دسته طبقه‌بندی می‌شوند:

  1. فعالیت‌های عملیاتی
  2. فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
  3. فعالیت‌های تامین مالی
  4. بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی
  5. مالیات بر درآمد

با استفاده از صورت جریان وجوه نقد در کنار دیگر صورت‌های مالی، می‌توان اطلاعاتی در زمینه توانایی شرکت در ایجاد جریان‌های نقدی مثبت در آینده اطلاع پیدا کرد. همچنین می‌توان فهمید که آیا شرکت می‌تواند در طول زمان به تعهدات خود عمل کند یا خیر.

با بررسی صورت جریان وجوه نقد می‌توان فهمید که آیا شرکت می‌تواند از پس هزینه‌هایش بر بیاید یا خیر. یعنی شرکت می‌تواند هزینه‌های مرتبط با تامین مالی و یا پرداخت سود سهام و .... را متقبل شود. نمونه‌ای از صورت جریان وجوه نقد شرکت پتروشیمی خارک را در زیر مشاهده می‌کنید.

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد

یادداشت‌های توضیحی

یادداشت‌های توضیحی جزئی جدا نشدنی از صورت‌های مالی هستند. با استفاده از این یادداشتها می‌توان اطلاعاتی مازاد بر آنچه که در سایر صورت‌های مالی آمده است، به دست آورد.

برخی اقلام، که در صورت‌های مالی می‌آیند نیاز به توضیحاتی بیشتر دارند که امکان آوردن این توضیحات در همان صورت مالی وجود ندارد. بنابراین هر بخشی که نیاز به توضیح بیشتر دارد، به یکی از مواردِ یادداشت‌های توضیحی عطف داده می‌شود و خواننده می‌تواند جهت کسب اطلاعات بیشتر به آن قسمت مراجعه کند.

یادداشت‌های توضیحی به افراد کمک می‌کنند تا راحت‌تر صورت‌های مالی را درک کنند و بتوانند آن را با صورت‌های مالی شرکت‌های دیگر مقایسه کنند.

اطلاعاتی که الزاما باید در یادداشت‌های توضیحی به آن‌ها اشاره شود، عبارتند از:

  1. رویه‌های حسابداری به کار برده شده
  2. مواردی که افشای آن‌ها طبق استانداردهای حسابداری الزامی شده و در بخش دیگر صورت‌های مالی آورده نشده است.
  3. بیان اینکه صورت‌های مالی بر اساس استاندارد‌های حسابداری نوشته شده‌اند.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده بفرمایید. 

5/5 - (7 امتیاز)

درباره نویسنده

فائزه حیدری

به‌عنوان یک کارشناس ارشد مالی، برای من پول و مدیریت سرمایه بسیار جذاب است. از این جهت که بتوانم براساس مطلوبیت‌های خودم تصمیم بگیرم، نه براساس موجودی حساب بانکی‌ام.

اشتراک
اطلاع از
guest
101 دیدگاه
Inline Feedbacks
مشاهده همه دیدگاه ها
مصطفی قرصی
مصطفی قرصی
3 سال پیش

فوق العاده بود .خیلی ساده و همه فهم مطالب ارائه شده . خسته نباشید و ممنون .

کوروش
کوروش
3 سال پیش

فوق‌العاده مفید بود
بلاخره بعد از کلی سرچ در اینترنت یه مقاله پیدا کردم که بدور از دلالی و وعده‌های توخالی سعی در اطلاع‌رسانی مفید و علمی داشت
انشاالله که موفق و موید باشید
باتشکر

احمد
احمد
3 سال پیش

باسلام . مقاله خیلی عالی و مفید بود . با تشکر

یونس قنبری
یونس قنبری
3 سال پیش

با سلام وتبریک سال نو
بسیار سودمند بود
ممنون وسپاس

سیدهادی میراحمدی
سیدهادی میراحمدی
4 سال پیش

عالی بود

علیرضا
علیرضا
4 سال پیش

سلام
فروش زمین یاساختمان که مثال زدید جزءدرامد عملیاتی نیست.
بهتره اون قسمت رواصلاح کنید
اما تسعیر ارز مثال خوبی هست واسه عملیاتی که تکرارپذیر نیست واینکه ممکنه درامدی غیر عملیاتی باشه وتکرار پذیر
عمدتا درامدهای عملیاتی تکرارپذیرن جز تسعیر ارز مرتبط بادرامد اصلی که مثلا هر چندسال یه بار تغییرات مهم رخ میده

رضا
رضا
4 سال پیش

بسیار عالی بود فقط خواهشمندم یک مثال با توضیح جزییات هم ارائه کنید

محمدامینی
محمدامینی
4 سال پیش

سپلسگزارم از مجموعه تالار بورس

حسین
حسین
4 سال پیش

بسیار خوب بود باتشکر

خداداد
خداداد
4 سال پیش

مطالب مختصر و مفید بود . ممنون

{"email":"آدرس ایمیل وارد شده نامعتبر است","url":"آدرس وب‌سایت وارد شده نامعتبر است","required":"لطفا فیلد‌های مشخص شده را تکمیل نمایید"}

مقالات پیشنهادی


بورس ایران بخش‌های گوناگونی دارد؛ از جمله بازار بورس و اوراق بهادار، بازار آتی و

101
0
شما هم نظر بدهیدx
Success message!
Warning message!
Error message!