افزایش سرمایه یکی از مباحث چالشی در بخش تحلیل بنیادی است. در این مقاله افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام را بهطور کامل یاد خواهیم گرفت.
البته قبل از ورود به مبحث اصلی افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام، چند مطلب پایهای بازار بورس را یادآوری میکنم تا افراد کمتجربهتر هم بتوانند از این آموزش بهره بگیرند.
سهم چیست؟
سهم کوچکترین واحد مالکیتی شرکت است. هر سهامدار به همان نسبتی که سهام شرکتی را در اختیار دارد، در مالکیت شرکت نیز ایفای نقش میکند.
برای مثال شرکتی بهطورکلی دارای 100 واحد سهم است و یکی از سهامداران فقط مالک 2 واحد از سهام کلی این شرکت است؛ در این حالت سهامدار به همان میزان 2 درصد حق رای، حق سود، حق در داراییها، حق تقدم را دارد.
سهم جزو سندهای قابل معامله است و بهراحتی بین افرادی که کد بورسی دارند، معامله میشود.
طبق قانون تجارت ایران ارزش اسمی هر سهم نباید از 10 هزار ریال تجاوز کند؛ البته لازم به ذکر است که بهطور معمول ارزش اسمی هر عدد سهم شرکتهای پذیرفته شده در بورس ایران، یک هزار ریال در نظر گرفته میشود.
افزایش سرمایه چیست؟
افزایش سرمایه یکی از روشهایی است که شرکتها برای تامین بودجه مورد نیازشان برای طرحهای توسعهای و پاسخگویی به نیازهای نقدینگی شرکت از آن استفاده میکنند. البته افزایش سرمایه همیشه به جهت تامین بودجه نیست؛ بلکه در مواردی به کمک افزایش سرمایه، در ساختار مالی شرکت تجدید نظر شده و اصلاحاتی در آن صورت میگیرد.
روشهای گوناگونی برای افزایش سرمایه وجود دارد که تفاوت اصلی آنها در چگونگی تامین منابع جدید است.
انواع روشهای افزایش سرمایه را نام ببرید؟
افزایش سرمایه به سه شکل زیر انجام میشود:
1- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییها
شرکتها داراییهایی چون زمین، ساختمان، تجهیزات را در بخش داراییهای بلندمدت غیرجاری به قیمت تمامشده ثبت میکنند؛ در حالیکه ارزش روز داراییها بهخاطر تورم افزایش پیدا میکند. در این روش شرکتها با ارزیابیهای کارشناسی شده، قیمت روز را وارد ترازنامه میکنند.
به کمک این روش شرکتها میتوانند با بالاتر نشان دادن سرمایه خود، واجد شرایط دریافت تسهیلات مالی شوند. همچنین در مواردی که بدهی شرکتها بیشتر از نصف سرمایه ثبت شده شرکت باشد، طبق قانون، شرکت در معرض ورشکستگی قرار میگیرد؛ شرکتها با این روش میتوانند سرمایهشان را بالاتر از بدهیها نشان داده و خود را از خطر ورشکستگی نجات دهند.
2- افزایش سرمایه از محل سود انباشته (سهام جایزه)
طبق قانون تجارت ایران شرکتها موظفاند بخشی از سود سالانه خود را در حسابی به نام سود انباشته نگهداری کنند. پس از اینکه این مبلغ به مقدار قابل توجهی رسید، شرکتها میتوانند از موجودی این حساب بهره بگیرند.
3- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
در این روش شرکتها با اختصاص سهام جدید به سهامداران از آنها میخواهند، مبلغ اسمی سهام را به حساب شرکت واریز کنند و یا حق تقدم اختصاصی خود را در بازار سرمایه به فروش برسانند.
البته باید یادآور شوم که افزایش سرمایه به روش صرف سهام زیر مجموعه افزایش سرمایه از محل آوردههای نقدی است که در ادامه به تشریح دقیق آن خواهیم پرداخت.
افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام چگونه است؟
در افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام، شرکت سهام جدیدی منتشر کرده و به سهامداران میفروشد. همانطور که میدانید ارزش اسمی سهام در بازار بورس 1000 ریال است؛ اما در اکثر مواقع شرکت سود بالایی شناسایی میکند و ارزش واقعی سهام در بازار بیشتر از ارزش اسمی آن برآورد میشود.
برای مثال ارزش اسمی سهمی 1000 ریال و ارزش واقعی آن 2000 ریال است؛ در این صورت خریداران مبلغ 2000 ریال بابت سهم پرداخت میکنند. به مابهالتفاوت ارزش اسمی و وجوه دریافتی بابت سهام، صرف سهام گفته میشود.
در این سهم 1000 ریال مابهالتفاوت ارزش اسمی و وجوه دریافتی بابت سهام است.
برای افزایش سرمایه از طریق صرف سهام دو روش وجود دارد:
الف) افزایش سرمایه از طریق صرف سهام با سلب حق تقدم؛
در این روش حق تقدم از سهامداران شرکت سلب میشود و سهام جدید به سهامداران جدید واگذار میشود؛ این نوع از افزایش سرمایه به سه شکل میتواند انجام شود:
1- واریز صرف سهام به حساب اندوخته شرکت
در این روش صرف سهام به یک حساب جداگانه واریز میشود؛ این مبلغ به همه سهامداران قبلی و جدید تعلق دارد. با توجه به مزایای بالای این کار بیشتر شرکتها از این روش استقبال میکنند.
2- تقسیم نقدی صرف سهام در بین سهامداران قبلی شرکت
در این مورد شرکت به سهامداران اطلاع میدهد که سود پرداختی از محل صرف سهام یا بازده سرمایه است و نه از محل عملیاتی و بازرگانی شرکت. این روش جز افزایش سرمایه شرکت آن هم به میزان قیمت اسمی عایدی دیگری برای شرکت ندارد.
3- توزیع صرف سهام به شکل سهام جدید بین سهامداران قبلی شرکت (سهام جایزه)
در این روش به میزان مبلغ صرف سهام، سهام جدید به قیمت اسمی منتشر و به سهامداران قبلی تخصیص مییابد.
ب)افزایش سرمایه از طریق صرف سهام بدون سلب حق تقدم
در این روش به سهامداران فعلی فرصت شرکت در افزایش سرمایه با استفاده از اعطای حق تقدم داده میشود. به سهامداران قبلی شرکت به نسبت میزان افزایش سرمایه شرکت و میزان سهام قبلی سهامدار، حق تقدم خرید سهم اعطا میشود؛ سهامدار با واریز ارزش اسمی، میتواند حق تقدمهای اعطایی را به سهام تبدیل کند.
افزایش سرمایه با صرف سهام چه مزیتهایی برای شرکتها دارد؟
- امکان ورود منابع مالی جدید به شرکت؛
- افزایش تعداد سهام شناور شرکت؛
- تامین نیازهای مالی شرکت از یک منبع مالی با ثبات بدون ایجاد تعهد برای بازپرداخت؛
- افزایش EPS شرکت؛
- برخورداری از معافیت مالیاتی (مخصوص شرکتهایی است که به افزایش سرمایه از طریق صرف سهام با سلب حق تقدم و عرضه عمومی اقدام میکنند)؛
- افزایش قیمت سهم (پس از افزایش سرمایه، به دلیل تخصیص سود یا سهام جدید به سهامداران، قیمت سهم در بازار تا حدودی کاهش مییابد که در بیشتر مواقع بازار در یک دوره زمانی کوتاه این گپ قیمتی را پر میکند)؛
کسر سهام چیست؟
در برابر افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام، کسر سهام وجود دارد؛ در این شیوه سهام جدید با قیمتی کمتر از ارزش اسمی خود، منتشر میشود. در این حالت به مابهالتفاوت ارزش اسمی و قیمت اصلی سهم، کسر سهام میگویند.
نتیجهگیری
در این مقاله سعی کردیم بهشکلی خلاصه و ساده موضوع افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام را به شما آموزش دهیم. یادگیری دقیق مفاهیم افزایش سرمایه به شما کمک میکند تا تصمیمات درستی در قبال خرید یا فروش سهام بگیرید.