یلدا یک فرهنگ دیرینه در ایران باستان است که در آن اعضای خانواده و فامیل طولانیترین شب سال (یلدا) را دور هم جشن میگیریند و با هم به گپ و گفتوگو میپردازند. ما هم در این مقاله میخواهیم به بهانه این مناسبت ویژه، با شما بهعنوان عضوی از خانواده تالاربوس دور هم بنشینیم و کمی راجع به اقتصاد در یلدا صحبت کنیم.
یلدا و فروش شرکتها
یلدا برای خانوادهها یعنی طولانیترین شب سال، یعنی آجیل، شیرینی، انار، هندوانه و فال حافظ اما از نگاهی دیگر برای ایرانیهای صاحب کسب و کار یلدا یعنی فرصتی برای فروش بیشتر و کسب درآمد. قطعا در شب یلدا فروش آجیل و شیرینی و هندوانه بیشتر میشود. اما شرکت سهامی که موضوع فعالیتش ربطی به شب یلدا هم ندارد نیز میتواند از این فرصت استفاده کند و فروش ویژه محصولات خود را به مناسبت شب یلدا آغاز کند.
این نوع مناسبتها که میتوانند به بهانههای مختلف، فرصتهای مناسب اقتصادی را در اختیار ما قرار دهند، اصطلاحا سرمایههای نمادین (symbolic capital) مینامیم. از جمله معروفترین این سرمایههای نمادین در جهان میتوان به جمعه سیاه (Black Friday) اشاره کرد.
جمعه سیاه (Black Friday) چیست؟
در تقویم میلادی آخرین پنچشنبه ماه نوامبر در آمریکا روز شکرگذاری نام دارد. این روز از دیرباز بهعنوان اولین روز از استقبال از فصل خریدهای سال نو میلادی در آمریکا بهحساب میآید. به همین دلیل فردای روز شکرگذاری، یعنی روز جمعه را برای آغاز خریدهای سال نو میلادی و به نام جمعه سیاه (Black Friday) نامگذاری کردند. در این روز صاحبان کسب و کار برای مشتریان و خریداران، تخفیفهای ویژهای را اعمال میکنند. این کار از نظر اقتصادی باعث بیشتر شدن قدرت خرید مردم و همچنین افزایش میزان فروش محصولات خواهد شد که به گردش پول و رونق اقتصاد نیز کمک زیادی میکند.
نکتهای که شاید در ایران کمتر به آن توجه میشود همین موضوع است. زیرا ما از این سرمایههای نمادین که تعدادشان کم هم نیست، استفاده درستی نمیکنیم. بهعنوان مثال ما نقطه مقابل بلک فرایدی را در شب یلدا داریم. شب یلدا را میتوان بهعنوان شروع فصل جدید و آغازی برای خریدهای زمستانی و حتی نوروز دانست. شرکتها میتوانند در سهماهه آخر سال با افزایش فروش خود نقدینگی لازم برای شب عید را برنامهریزی کنند. شرکتهای سهامی نیز میتوانند از این فرصت ایجاد شده به نفع درآمدهای بیشتر شرکت استفاده کنند. به این ترتیب طی یک فرآیند سازمانی چرخه اقتصاد سریعتر میچرخد و رونق اقتصادی ایجاد میشود.
ویژگی جمعه سیاه (Black Friday)
نکته مهم و جذاب در روز جمعه سیاه (Black Friday) وجود تخفیفها و حراجهای بزرگ و قابل توجه روی بسیاری از اجناس است. این رویکرد باعث شد تا رضایت مشتری از پولی که بابت خرید خود خرج میکند بیشتر باشد تا حجم خریدهای بیشتری توسط مشتریان صورت بگیرد.
اما جالب اینجا است که ما هیچگاه در ایران چنین رویکردی را به این رویدادها بهصورت سازمانی نداشته و نداریم. زیرا هنوز میبینیم که مثلا در روز زن، گل بدون هیچ دلیلی گران میشود. با اینکه نه در قیمت کود و نه هزینههای تولید و... هیچ تغییری صورت نگرفته است.
این نکته نشان میدهد که پشت این قضیه بهجای یک تفکر سازمانی، تنها یک دیدگاه شخصی و کاملا یکطرفه وجود دارد و از یک دیدگاه شخصی به این موضوع نگاه میکند؛ که حتی هیچ کمکی به چرخه اقتصاد داخلی و ایجاد رونق اقتصادی نیز نمیکند.
حال همین موضوع را در مقیاسی بزرگتر و از نگاهی دیگر ببینیم. شرکتهای سهامی نیز میتوانند فرصتها استفاده کنند و ضمن اینکه درآمد خود را افزایش میدهند، رونق اقتصادی نیز در بازار ایجاد کنند. از طرفی همین موضوع در قیمت سهام آن شرکت نیز تاثیرگذار خواهد بود. پس ما نیز میتوانیم با خرید سهام شرکتها در بورس، ضمن اینکه به گردش پول و چرخه اقتصاد کمک میکنیم، از یک منفعت جمعی نیز در آینده سود ببریم.
نکته بعدی این است که در این فصل میتوانیم روند حرکتی شرکتهای سهامی را نیز شناسایی کنیم. زیرا سه فصل از فعالیت یک سال شرکت گذشته است و تقریبا مشخص شده که کارنامه شرکت برای پایان سال نیز در چه وضعیتی قرار دارد. همچنین با مقایسه رفتارهای حرکتی در مدت زمانهای مشابه میتوانیم روند حرکتی قیمت سهم در آینده را نیز پیشبینی کنیم. به این ترتیب میتوانیم با خرید سهام شرکتهایی که بهترین عملکرد سهماهه تا شش ماهه را داشتند، بهترین کادوی شب یلدا را به خودمان هدیه دهیم. به نمودارهای زیر دقیت کنید:

نمودار فوق مربوط به قیمت سهام شرکت آمازون در سال 2017 است. محدوده زرد رنگ روند حرکتی قیمت سهام آمازون بعد از فروش روز جمعه سیاه (Black Friday) را نشان میدهد. قیمت سهم دریک بازه شش ماهه توانسته سودی 35% درصدی ایجاد کند.

نمودار فوق نیز روند مشابه همان سهام آمازون را در سال 2018 نشان میدهد. همانطور که مشخص است، میتوان تغییر روند حرکتی در نمودار را بعد از این رویداد کاملا مشاهده کرد. بهطوری که در یک بازه شش ماهه سود 30% برای سهامدارانش ساخته است.

همچنین در نمودار سال 2019 نیز میتوانیم همین موضوع را ببینیم. بهعبارت دیگر قیمت سهم در نوامبر 2019 و در یک بازه شش ماهه توانسته سودی 40% درصدی ایجاد کند. این امر نشان از ورود سرمایه جدید به سهم آمازون از نوامبر هر سال میدهد. یکی از دلایل این امر، فروشهای زیاد ماه نوامبر و پیشبینی سودهای خوب برای گزارشهای عملکرد فصلی شرکت آمازون است که سهامداران را تشویق به خرید این سهم میکند.
خوب پس دیدیم که میتوانیم با دیدگاهی جدید به چنین رویدادهای مهمی از این سرمایههای نمادین به نفع خود و اقتصاد کلان هم استفاده کنیم. حال میتوانیم رویداد شب یلدا را برای همین موضوع در بورس ایران بررسی کنیم و ببینیم که شب یلدا چه تاثیری در بورس و در اقتصاد ما دارد.
بهعلت اینکه بتوانیم با یک توازن و برابری کل بازار را مد نظر قرار دهیم از نمودار شاخص کل هموزن استفاده کردیم.

نمودار فوق مربوط به شاخص کل هموزن است. همانطور که مشخص است، شاخص در پنج سال گذشته، در یک بازه زمانی شش ماهه بعد از شب یلدا همواره صعودی بوده است. در سال 1394 بازدهی شاخص در مدت زمان شش ماهه پس از یلدا حدود 46% درصد بوده است. در سال 1935 این مقدار بازدهی 12.8% درصد بود. سال 1396 در یک بازه شش ماهه بازدهی شاخص به 6.94% درصد رسید. سال 1397 این بازدهی 116.76% درصد بود و در سال گذشته نیز عملکرد شاخص در مدت زمان مشابه، بازدهی 187% درصدی را نشان میدهد.
در برخی از مواقع بعد از شب یلدا کمی اصلاح داشته و در برخی از موارد نیز مستقیما صعود کرده است. اما نکته قابل توجه این است که در تمام دوران گذشته بازدهی شاخص در این دوره مثبت بوده است. اگر دورههایی که تورم دلاری را داشتیم را نیز کنار بگذاریم، بازهم بازدهی شاخص هموزن در سالهای قبل از تورم نیز صعودی بوده است.
کادوی شب یلدا
شاید تاثیر یلدا در بورس مثبت باشد، اما بهعنوان یک سرمایه نمادین قطعا، میتواند نقش پررنگتری در اقتصاد داخلی ایفا کند. اینکار محقق نمیشود جز اینکه از طریق سازمانی پیگیری شود تا در بلند مدت تبدیل به یک فرهنگ اقتصادی شود. دقیقا مشابه آنچه در بستن کمربند ایمنی در هنگام رانندگی اتفاق افتاد.
اما این کار چگونه ممکن است؟
بهعنوان مثال در شب یلدا مردم به یکدیگر کادو میدهند. انواع کادوهای زیادی خریداری میشود. اینکه چه هدیهای بهترین انتخاب است به عوامل زیادی بستگی دارد. اما قطعا هدیهای که بتواند به علم و آگاهی طرف مقابل اضافه کند، ارزش دیگری دارد. بهعنوان مثال میتوانیم با خرید یک کتاب یا دوره آموزشی به کسی که دوستش داریم به این نکته عمل کنیم. با این کار هم یک کادوی ارزشمند به طرف مقابل هدیه دادیم و هم نقشی در این فرهنگسازی ایفا کردیم.
جمعبندی
در این مقاله ابتدا با سرمایههای نمادین آشنا شدیم برای نمونه جمعه سیاه در آمریکا را مثال زدیم و اثر آن را در بورس آمریکا و سهام آمازون دیدیم. گفتیم که شب یلدا میتواند نقطه معادل جمعه سیاه در تقویم ما باشد. انتظار داریم تا با حمایتهای بیشتر سازمانهای خصوصی و دولتی از سرمایههای نمادین این چنینی، بتوانیم از آنها در آینده یک فرهنگ اقتصادی درست کنیم. ما نیز میتوانیم نقشی در این فرهنگسازی ایفا کنیم. بهعنوان مثال بهجای اینکه ماهی کادو بدهیم، کتاب یا دوره آموزش ماهیگیری را کادو دهیم.
میتوانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
سلام باتشکرازمطالب خوب آموزنده ولی بهتراست به جای آمازون از شرکت های بورسی خودمان راتوجیح کنید که سهامداران هم وطن کمتردچاشکست شوند
سلام و درود خدمت شما
در مقاله سعی شد تا با مقایسه بورس ایران و آمریکا نواقص و کاستی های توجه به مواردی اینچنینی را بیشتر مورد بررسی قرار بدهیم. در ادامه هم همین مورد را در بورس ایران و در سالهای گذشته مورد ارزیابی قرار داده ایم.