تصور کنید علی، یک جوان علاقه‌مند به تکنولوژی، داستان‌هایی درباره‌ی استخراج ارز دیجیتال در ایران شنیده است. او تعریف سودهای نجومی ماینرها را از دوستش می‌شنود و وسوسه می‌شود یک دستگاه ماینر بخرد. اما بلافاصله با دغدغه‌هایی روبه‌رو می‌شود: آیا استخراج ارز دیجیتال قانونی است؟ برای شروع این کار باید از کجا شروع کند و چطور مجوز ماینینگ ارز دیجیتال بگیرد؟ وقتی علی عبارات مختلفی مثل «بهین‌یاب»، «برق ماینینگ با تعرفه صادراتی» و «مناطق مجاز استخراج» را می‌شنود، احساس سردرگمی می‌کند. در این مقاله می‌خواهیم همراه با علی قدم‌به‌قدم جلو برویم؛ از دریافت مجوز ماینینگ ارز دیجیتال از سامانه بهین‌یاب گرفته تا معرفی مناطق مجاز، مقایسه‌ی استخراج قانونی و غیرقانونی، و نکات فنی و هزینه‌های شروع این کار. اگر شما هم مثل علی کنجکاوید که وارد دنیای ماینینگ شوید اما نمی‌دانید از کجا شروع کنید، تا پایان این راهنما با ما همراه باشید. ممکن است در پایان متوجه شوید که استخراج ارز دیجیتال در ایران به سادگی وصل کردن چند دستگاه به برق نیست، اما با داشتن دانش کافی و رعایت قوانین می‌توانید یک ماجراجویی دیجیتالی پرسود و امن را آغاز کنید.
اگر در کنار استخراج به فکر خرید و فروش ارزهای دیجیتال هم هستید، می‌توانید همین حالا در صرافی نوبیتکس ثبت‌نام کنید و کد خرید و فروش ارز دیجیتال دریافت کنید. این یک گام سریع برای ورود به بازار ارز دیجیتال است.
دریافت مجوز ماینینگ ارز دیجیتال از سامانه بهین‌یاب (گام‌به‌گام)
اولین و مهم‌ترین مرحله برای شروع استخراج قانونی رمزارزها در ایران، گرفتن مجوز ماینینگ از وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) است. این مجوز از طریق سامانه بهین‌یاب صادر می‌شود و حکم چراغ سبزی است که به شما اجازه می‌دهد یک مرکز استخراج رسمی راه‌اندازی کنید. بیایید مراحل گام‌به‌گام دریافت این مجوز را بررسی کنیم:
- ثبت‌نام در سامانه بهین‌یاب: وارد سایت بهین‌یاب (behinyab.ir) شوید. اگر حساب کاربری ندارید، با وارد کردن اطلاعات هویتی (نام، کد ملی، ...) ثبت‌نام کنید. پس از ایجاد حساب، باید کسب‌وکار خود را به عنوان یک واحد استخراج رمزارز معرفی کنید. این ثبت اولیه شبیه گرفتن جواز تأسیس است.
- درخواست جواز تأسیس (ایجاد طرح): در بهین‌یاب گزینه‌ی درخواست جواز تأسیس واحد استخراج رمز ارز را انتخاب کنید. اطلاعاتی مانند ظرفیت برق مورد نیاز (مثلاً ۳۰ کیلووات به بالا)، نوع رمزارزهایی که قصد استخراجشان را دارید (اکثر افراد بیت‌کوین را انتخاب می‌کنند)، تعداد و مدل دستگاه‌های ماینر و محل پیشنهادی راه‌اندازی فارم را وارد کنید. یادتان باشد که حداقل برق مورد نیاز برای مجوز ماینینگ ۳۰ کیلووات است؛ پس اگر به فکر یک ماینر کوچولو در زیرزمین خانه بودید، متأسفانه این روش جواب نمی‌دهد! باید به مقیاس صنعتی فکر کنید.
- ارائه‌ی طرح توجیهی و مدارک: وزارت صمت معمولاً از شما یک طرح توجیهی می‌خواهد. نگران نباشید، قرار نیست یک پایان‌نامه بنویسید! کافیست توضیح دهید که چطور می‌خواهید فارم ماینینگ را راه‌اندازی کنید، سرمایه و تجهیزاتتان چیست و چگونه برق مورد نیاز را تأمین می‌کنید. همچنین مدارک شخصی یا شرکتی، مجوز محیط زیست (در صورت نیاز)، و سند یا اجاره‌نامه‌ی مکان را باید بارگذاری کنید. اگر در منطقه آزاد قصد فعالیت دارید، مجوزهای مربوط به آن منطقه را هم ممکن است نیاز داشته باشید.
- بررسی و تأیید توسط وزارت صمت: پس از ثبت اطلاعات، باید کمی صبر کنید تا درخواست شما بررسی شود. کارشناسان وزارت صنعت، معدن و تجارت طرح شما را ارزیابی می‌کنند. آن‌ها بررسی می‌کنند که آیا مکان پیشنهادی شما مناسب است، برق کافی در دسترس هست یا خیر، و طرح شما توجیه اقتصادی دارد یا نه. اگر همه‌چیز اوکی باشد، ظرف چند هفته تا چند ماه (بسته به شلوغی کار و کامل بودن مدارک) جواز تأسیس برای شما صادر می‌شود.
- راه‌اندازی فارم و دریافت پروانه بهره‌برداری: جواز تأسیس به شما اجازه می‌دهد کار را شروع کنید، اما پایان راه نیست. پس از ساخت سالن، نصب دستگاه‌ها و تأمین زیرساخت‌های برق و خنک‌کننده، باید برای پروانه بهره‌برداری اقدام کنید. کارشناسان مربوطه (از اداره صمت استانی یا اداره برق) از محل فارم شما بازدید می‌کنند تا مطمئن شوند طبق مجوز پیش رفته‌اید. اگر تأیید کنند، پروانه بهره‌برداری (مجوز نهایی) صادر می‌شود و از آن لحظه شما رسماً یک ماینر قانونی هستید که می‌توانید دستگاه‌ها را روشن کنید و استخراج را آغاز کنید!
- ثبت دستگاه‌ها در سامانه و دریافت شناسه: همه‌ی دستگاه‌های ماینر شما باید ثبت قانونی شوند. پس از دریافت مجوز، باید مشخصات فنی تک‌تک ماینرها (مدل، قدرت هش، میزان مصرف) را در سامانه جامع تجارت یا خود سامانه بهین‌یاب ثبت کنید تا برای هر دستگاه یک شناسه‌ی یکتا صادر شود. این شناسه مانند کارت شناسایی دستگاه شماست که ثابت می‌کند قاچاقی نیست. حتی اگر دستگاهی قبلاً به شکل غیررسمی وارد شده، هنوز این فرصت هست که با پرداخت عوارض گمرکی، آن را ثبت و قانونی کنید. پس حتماً از این مرحله غافل نشوید تا بعداً دچار دردسر ضبط دستگاه‌ها نشوید.
به طور خلاصه، دریافت مجوز ماینینگ شبیه گرفتن گواهینامه رانندگی است؛ ابتدا آموزش و آزمون (ثبت طرح و بررسی‌ها)، سپس گواهی موقت (جواز تأسیس) و بعد از آماده‌سازی شرایط، گواهی اصلی (پروانه بهره‌برداری). این مسیر شاید طولانی به نظر برسد، اما تنها راه قانونی و ایمن برای ورود به دنیای استخراج ارز دیجیتال در ایران است.
معرفی مناطق آزاد یا مجاز برای استخراج
یکی از سوالات رایج تازه‌کارها این است که کجا می‌توانیم دستگاه‌های ماینر را مستقر کنیم؟ آیا می‌شود آن را در خانه یا مغازه گذاشت؟ پاسخ کوتاه: خیر! طبق قوانین فعلی ایران، استخراج رمزارز فقط در واحدهای صنعتی مجاز است. یعنی شما باید یک مکان با کاربری صنعتی (مثلاً شهرک صنعتی یا سوله‌ی خارج شهر) داشته باشید که برق سه‌فاز صنعتی با توان بالا (حداقل ۳۰ کیلووات) داشته باشد. فعالیت ماینینگ در اماکن مسکونی، تجاری یا کشاورزی صراحتاً غیرقانونی اعلام شده و در صورت کشف، با متخلف برخورد می‌شود.
اما خبر خوب این است که دولت ایران برخی مناطق را به طور ویژه برای ماینینگ در نظر گرفته است. از جمله مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی. برای مثال، جزیره‌ی کیش، قشم، منطقه‌ی ویژه رفسنجان، منطقه‌ی ویژه پیام (در البرز)، ماکو، ارس و چند نقطه‌ی دیگر میزبان فارم‌های ماینینگ قانونی هستند. در این مناطق معمولاً به دلیل داشتن نیروگاه‌های محلی یا مازاد برق تولیدی، اجازه‌ی فعالیت استخراج داده شده است. حتی آمار رسمی گفته که تاکنون چندین مزرعه استخراج در این مناطق به بهره‌برداری رسیده‌اند.
چرا مناطق آزاد جذاب‌اند؟ چون مقررات گمرکی و بعضاً قوانین کسب‌وکار در آن‌ها کمی آسان‌تر است. مثلاً واردات دستگاه ماینر به مناطق آزاد ممکن است سریع‌تر انجام شود یا تعرفه‌ها کمتر باشد. همچنین مجوز ماینینگ در مناطق آزاد توسط سازمان منطقه آزاد مربوطه صادر می‌شود که بروکراسی متفاوتی نسبت به سرزمین اصلی دارد. نکته مهم این که اگر در منطقه آزاد یا ویژه فعالیت می‌کنید، باز هم باید مجوز بگیرید منتها از سازمان همان منطقه (و البته هماهنگ با وزارت نیرو برای تأمین برق). پس تصور نکنید مناطق آزاد یعنی «بی‌قانونی»؛ برعکس، فقط مسیر مجوزش متفاوت است.
به طور کلی، اگر قصد راه‌اندازی فارم دارید، مکان‌هایی مناسب هستند که:
- در شهرک‌های صنعتی یا زمین‌های با کاربری صنعتی باشند (خارج از مناطق مسکونی).
- دسترسی به برق پرقدرت داشته باشند (مثلاً نزدیک پست برق یا نیروگاه).
- ترجیحاً در نواحی خنک‌تر یا دارای ارتفاع (برای کمک به خنک‌سازی تجهیزات) باشند. مثلاً برخی استان‌های سردسیر یا کوهستانی برای ماینینگ مناسب‌ترند چون نیاز به سرمایش کمتری دارند.
- اگر در منطقه گرمسیر مثل جنوب ایران هستید، حتماً باید روی سیستم‌های خنک‌کننده قوی سرمایه‌گذاری کنید وگرنه گرمای هوا راندمان ماینرها را کاهش می‌دهد.
مثال: استان سمنان یکی از مناطقی است که بیشترین مجوزهای ماینینگ را دریافت کرده؛ دلیلش هم وجود فضای صنعتی مناسب و احتمالاً دسترسی به برق کافی است. همچنین در استان‌های یزد، کرمان و خراسان هم چندین فارم بزرگ احداث شده. در مقابل، در تهران به علت کمبود برق و مقررات زیست‌محیطی سخت‌گیرانه، فارم فعال زیادی وجود ندارد (تنها تعداد انگشت‌شماری مجوز بهره‌برداری در تهران صادر شده است).
بنابراین هنگام انتخاب محل، علاوه بر قوانین، به فکر زیرساخت برق و آب‌وهوا هم باشید. محیط مناسب می‌تواند هزینه‌های شما را کاهش دهد و دردسرهای قانونی را کمتر کند.
مقایسه استخراج قانونی با غیرقانونی
بیایید رک و راست حرف بزنیم: خیلی‌ها ممکن است وسوسه شوند که «چرا مجوز بگیریم و برق گران بدهیم؟ دستگاه را در انباری خانه وصل می‌کنیم به برق ارزان، کسی هم نفهمد، پول پارو می‌کنیم!». اما آیا این تفکر واقع‌بینانه است؟ در این بخش، استخراج قانونی را در مقابل استخراج غیرقانونی مقایسه می‌کنیم تا خودتان قضاوت کنید کدام راه منطقی‌تر و کم‌ریسک‌تر است.
۱. هزینه برق و سودآوری
در استخراج قانونی شما تعرفه برق صادراتی می‌پردازید. طبق آخرین اعلامیه‌ها، هزینه برق ماینینگ در ایران حدود ۳۲۰۰ تومان به‌ازای هر کیلووات‌ساعت است. شاید تعجب کنید چون این رقم ده‌ها برابر تعرفه برق خانگی یارانه‌ای است! دولت عمداً این تعرفه را بالا گذاشته تا ماینرها از برق ارزان سوءاستفاده نکنند. پرداخت چنین برقی سود ماینینگ را به شدت کاهش می‌دهد؛ به خصوص اگر قیمت بیت‌کوین یا رمزارز استخراجی پایین بیاید، ممکن است حاشیه سود شما ناچیز یا حتی منفی شود. اما در استخراج غیرقانونی، افرادی که کشف نشده‌اند از برق ارزان (خانگی یا صنعتی یارانه‌ای) استفاده می‌کنند و طبیعتاً سود ناخالص بیشتری به دست می‌آورند چون هزینه برق ناچیزی می‌دهند یا کلاً نمی‌دهند.
اما توجه داشته باشید که آن سود شیرین دوام ندارد! به محض کشف شدن، نه تنها باید جریمه‌ی سنگین بپردازید (در حال حاضر جریمه استفاده غیرمجاز حدود ۱۰۰ برابر تعرفه برق مصرف‌شده است)، بلکه درآمد گذشته‌تان هم خرج جریمه و ضبط تجهیزات خواهد شد. پس سود غیرقانونی یک سراب است.
۲. ریسک‌های قانونی
در مسیر قانونی شما شاید درگیر مقداری کاغذبازی و هزینه‌های مجوز شوید، اما پس از آن با خیال راحت کسب‌وکارتان را ادامه می‌دهید. هر ماه قبض برق می‌دهید و رمزارز استخراج می‌کنید و از خواب شبانه راحت لذت می‌برید! در مقابل، یک ماینر غیرقانونی همواره استرس دارد: هر لحظه ممکن است مأموران اداره برق یا نیروهای انتظامی با دستگاه‌های ویژه ردیابی، مزرعه مخفی او را پیدا کنند. لازم به ذکر است که شرکت برق الگوشناسی مصرف را جدی گرفته؛ یعنی اگر در یک خانه یا مکان عادی مصرف برق ناگهان چند برابر شود و الگوی ۲۴ ساعته‌اش غیرعادی باشد، به سرعت مشکوک می‌شوند. گزارش‌های زیادی از کشف ماینرها در خانه‌ها، مزارع، حتی کافی‌شاپ‌ها منتشر شده است. مجازات فقط جریمه مالی نیست؛ برق محل قطع می‌شود، تجهیزات ضبط می‌شوند و در صورت تکرار تخلف، کار به تعقیب قضایی و حتی زندان هم می‌کشد. هیچ‌کس دوست ندارد به خاطر چند بیت‌کوین سر از دادگاه دربیاورد! پس ریسک حقوقی غیرقانونی بسیار بالا است.
اگر دوست دارید درباره موضوعات کاربردی این‌چنینی بیشتر یاد بگیرید و مهارت‌های جدید کسب کنید، حتماً به صفحه دوره‌های آموزشی تالار بورس سر بزنید. در این صفحه مجموعه‌ای از دوره‌های متنوع آموزشی (از مالی و سرمایه‌گذاری تا مهارت‌های فردی) ارائه شده که می‌تواند به رشد دانش شما کمک کند.
۳. پایداری کسب‌وکار
اگر دنبال یک کسب‌وکار پایدار و بلندمدت هستید، قطعاً مسیر قانونی انتخاب بهتری است. شما می‌توانید تعداد دستگاه‌هایتان را افزایش دهید، قرارداد رسمی برق صنعتی داشته باشید، حتی روی نیروگاه خصوصی سرمایه‌گذاری کنید و مطمئن باشید کسی جلوی پیشرفتتان را نخواهد گرفت. در مقابل، فعالیت زیرزمینی ماینینگ مثل راه رفتن روی لبه تیغ است؛ شاید چند ماهی خوش‌شانس باشید و درآمد خوبی کسب کنید، ولی کافیست یک تابستان کم‌برق برسد یا یکی از همسایه‌ها بویی ببرد، آن‌وقت تمام دستگاه‌ها و سرمایه‌تان یک شبه بر باد می‌رود. علاوه بر این، ماینرهای غیرمجاز ناچارند در پنهان‌کاری افراط کنند: مثلاً نمی‌توانند سیستم خنک‌کننده پرصدا بگذارند که همسایه‌ها نفهمند، یا مجبورند نیمه‌شب دستگاه‌ها را خاموش کنند تا بار شبکه در اوج مصرف جلب توجه نکند. همه این‌ها یعنی راندمان پایین‌تر و استهلاک بیشتر دستگاه‌ها.
نتیجه نهایی:
درآمد کمتر نسبت به حالت مجوزدار و صد البته استرس بیشتر.
جمع‌بندی این بخش: استخراج قانونی شاید سود خالص کمتری در کوتاه‌مدت بدهد و نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بیشتری داشته باشد، اما یک فعالیت شفاف، امن و قابل توسعه است. در حالی که استخراج غیرقانونی مانند قمار است؛ ممکن است مدتی نان و نوایی داشته باشد اما عاقبتش جریمه و پشیمانی است. پس اگر به این حوزه علاقه دارید، از ابتدا سنگ بنای کسب‌وکار خود را بر پایه قانون بگذارید تا بعدها با خیال راحت بهره‌برداری کنید.
نکات فنی، هزینه‌ها و تجهیزات مورد نیاز ماینینگ
حالا که با مجوزها و قوانین آشنا شدیم، بیایید کمی درباره‌ی بخش عملی ماجرا صحبت کنیم: تجهیزات و هزینه‌های فنی ماینینگ. این بخش مخصوصاً برای آن‌هایی مفید است که می‌خواهند بدانند دقیقاً به چه لوازمی نیاز دارند و چقدر باید هزینه کنند.
تجهیزات لازم برای شروع استخراج
- دستگاه ماینر (ASIC): قلب تپنده‌ی فارم شما دستگاه‌های ماینر هستند. برای اکثر ارزهای دیجیتال پرطرفدار (مثل بیت‌کوین) از دستگاه‌های تخصصی به نام ASIC استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها فقط برای یک کار طراحی شده‌اند: حل معادلات پیچیده بلاکچین و استخراج کوین. هر ماینر ASIC مدل‌ها و قدرت‌های متفاوتی دارد که با واحد هش‌ریت (Hash Rate) سنجیده می‌شود (مثلاً ۱۱۰ تراهش بر ثانیه). هرچه هش‌ریت بالاتر باشد، توان استخراج بیشتر است. البته مصرف برق هم بالاتر می‌رود. نمونه‌های معروف شامل Antminer و Whatsminer و ... هستند. قیمت هر دستگاه ASIC بسته به مدل آن می‌تواند از چند ده میلیون تومان تا چند صد میلیون تومان متغیر باشد (مثلاً یک Antminer S19 جدید ممکن است معادل قیمت یک خودروی کارکرده باشد!). بنابراین اصلی‌ترین هزینه‌ی شما همین خرید ماینرهاست.
- منبع برق و تجهیزات برقی: استخراج ارز دیجیتال شوخی‌بردار نیست؛ برق مانند خون در رگ‌های فارم شما جریان دارد. باید اطمینان حاصل کنید که به شبکه برق فشار بیش از حد وارد نمی‌کنید و تجهیزات ایمنی مثل فیوزهای مناسب، تابلو برق صنعتی و کابل‌کشی استاندارد دارید. اگر فارم بزرگی دارید، احتمالاً نیاز به یک ترانس اختصاصی یا ارتقای پست برق محلی خواهید داشت. همچنین برای مواقع اضطراری یک ژنراتور برق یا UPS در نظر بگیرید تا با قطعی برق ناگهانی، دستگاه‌ها آسیب نبینند.
- سیستم خنک‌کننده و تهویه: ماینرها هنگام کار حرارت بسیار زیادی تولید می‌کنند (هر دستگاه به اندازه یک بخاری برقی حرارت دارد!). پس خنک کردن فضا حیاتی است. بسته به ابعاد فارم می‌توانید از فن‌های صنعتی بزرگ، کولرهای آبی یا گازی، و حتی سیستم‌های پیشرفته‌تر مثل هیت‌سینک‌های آبی یا خنک‌کننده‌های روغنی استفاده کنید. هرچقدر دمای محیط پایین‌تر و جریان هوای بهتری داشته باشید، عمر دستگاه‌ها بیشتر و عملکردشان پایدارتر خواهد بود. طراحی تهویه باید طوری باشد که هوای گرم به سرعت از محوطه خارج و هوای خنک جایگزین شود.
- اینترنت پایدار: هر دستگاه ماینر برای اتصال به استخر استخراج نیازمند اینترنت مداوم است. حجم ترافیک زیادی مصرف نمی‌کند ولی پایداری و Ping پایین مهم است. یک اینترنت ADSL یا TD-LTE که ۲۴ساعته قطع نشود کفایت می‌کند؛ فقط بهتر است از دو ISP مختلف اینترنت پشتیبان داشته باشید تا اگر یکی قطع شد، دیگری وصل باشد. قطعی اینترنت یعنی توقف عملیات ماین و از دست رفتن درآمد، پس آن را جدی بگیرید.
- سایر تجهیزات و ملزومات: قفسه‌ها یا رک‌هایی برای چیدن دستگاه‌ها (جهت جلوگیری از تماس با زمین و گردوغبار)، تجهیزات نظارت (مثل دوربین مداربسته برای امنیت فارم چون دستگاه‌ها گران‌قیمت‌اند)، سیستم اطفاء حریق (کپسول آتش‌نشانی CO2 یا FM200 مخصوص تجهیزات برقی) و ابزارهای کنترلی (دماسنج و رطوبت‌سنج محیط، وات‌متر برای سنجش برق مصرفی) را فراموش نکنید.
برآورد هزینه‌های راه‌اندازی
راه‌اندازی یک مرکز ماینینگ قانونی هزینه‌بر است و بهتر است دید واقع‌بینانه‌ای داشته باشیم:
- هزینه خرید ماینر: همان‌طور که گفتیم، بسته به تعداد و نوع دستگاه، این عدد می‌تواند از چند صد میلیون تا چند میلیارد تومان باشد. تازه هر چند سال یک‌بار باید دستگاه‌ها را ارتقا دهید چون دستگاه‌های جدیدتر بهره‌وری بهتری دارند و دستگاه‌های قدیمی از دور رقابت خارج می‌شوند.
- هزینه زیرساخت برق: شامل نصب ترانس، کابل‌کشی، تابلو برق و... ممکن است ده‌ها تا صدها میلیون تومان هزینه داشته باشد. اخذ انشعاب برق صنعتی جدید هم خودش هزینه‌ی قابل توجهی دارد (حق انشعاب).
- هزینه ساختمان و مکان: اگر سوله یا فضای صنعتی ندارید و باید اجاره کنید، اجاره ماهانه را در نظر بگیرید. یا اگر زمین دارید، هزینه ساخت یا تجهیز سالن (عایق‌بندی صدا، گرما، گردوغبار) نیز مطرح است.
- هزینه خنک‌کننده و تهویه: خرید و نصب کولرهای صنعتی یا سیستم تهویه قوی نیز چند ده میلیون تومانی خرج دارد.
- هزینه مجوز و عوارض: خود مجوز ماینینگ شاید هزینه مستقیم زیادی نداشته باشد (جز هزینه‌های اداری)، اما پرداخت عوارض گمرکی برای دستگاه‌های وارداتی را نباید فراموش کرد. همچنین مالیات بر درآمد سالانه (اگر شرکتی فعالیت کنید) در آینده مطرح می‌شود.
- هزینه برق ماهانه: این بخش مهمی از هزینه‌های جاری شماست. هر ۱ مگاوات برق مصرفی با تعرفه ۳۲۰۰ تومان/kWh چیزی حدود ۳ میلیارد تومان در ماه هزینه برق خواهد داشت! البته احتمالاً فارم شما کوچکتر است؛ فرضاً ۵۰ کیلووات مصرف یعنی ۵۰×۳۲۰۰ تومان در ساعت -> حدود ۱۶۰ هزار تومان در ساعت و نزدیک ۱۱۵ میلیون تومان در ماه فقط هزینه برق. (این اعداد تقریبی‌اند اما دید خوبی می‌دهند که بدانید برق چه رقم هنگفتی می‌تواند باشد.)
واضح است که ماینینگ یک کسب‌وکار سرمایه‌بر است. پس قبل از شیرجه زدن، حساب و کتاب کنید. از ماشین‌حساب‌های ماینینگ آنلاین استفاده کنید تا سود تخمینی بر اساس هش‌ریت دستگاه و هزینه برق را بسنجید. گاهی شاید به این نتیجه برسید که به جای سرمایه‌گذاری در ماینینگ، خرید مستقیم آن ارز دیجیتال یا شرکت در استخرهای ابری (cloud mining) گزینه بهتری باشد. اما اگر عاشق راه‌اندازی و نگهداری سخت‌افزار هستید و از پس هزینه‌ها برمی‌آیید، ماینینگ می‌تواند برایتان لذت‌بخش و در بلندمدت سودآور باشد.
نکات پایانی فنی و ترفندها
- زمان‌بندی فعالیت: به دستور وزارت نیرو، ماینرهای قانونی موظفند در ساعات اوج مصرف برق (مثلاً ظهر تابستان) دستگاه‌ها را خاموش کنند تا به شبکه فشار نیاید. این ساعت‌ها اعلام می‌شود و باید تابع آن باشید، وگرنه حتی با مجوز هم جریمه می‌شوید. پس در برنامه سودآوری‌تان، زمان‌های خاموشی را لحاظ کنید.
- احداث نیروگاه اختصاصی: برخی سرمایه‌گذاران بزرگ به جای اتکا به شبکه برق، یک نیروگاه کوچک گازسوز یا خورشیدی برای فارم خود تأسیس می‌کنند. این کار هزینه اولیه بالایی دارد ولی مزیتش این است که در آینده از نوسانات تعرفه برق در امان‌اند. اگر خیلی بلندپروازید، می‌توانید به نیروگاه خصوصی فکر کنید اما به یاد داشته باشید سوخت نیروگاه شما یارانه نخواهد داشت (باید گاز یا سوخت را به قیمت صادراتی بخرید) و مجوز ساخت نیروگاه هم پروسه خودش را دارد.
- نگهداری دستگاه‌ها: ماینرها نیاز به مراقبت دارند. هر چند وقت یک‌بار فیلترهای گردوغبار را تمیز کنید، اتصالات کابل‌ها را بررسی کنید که محکم باشند (شل شدن اتصالات = ایجاد حرارت و خطر آتش‌سوزی)، فن‌های دستگاه را بازبینی کنید که سالم بچرخند. اگر دستگاهی داغ می‌کند یا صدای غیرعادی می‌دهد، زنگ خطری است که باید تعمیر شود. با نگهداری مناسب، عمر مفید ASICها را افزایش دهید.
- سرمایه‌گذاری مرحله‌ای: اگر بودجه محدودی دارید، لازم نیست از روز اول ۱۰۰ دستگاه بخرید. می‌توانید مجوز را برای ظرفیت مثلاً ۱ مگاوات بگیرید ولی در ابتدا ۱۰ دستگاه روشن کنید و به‌تدریج با سود حاصله دستگاه‌های جدید اضافه کنید. بسیاری از ماینرهای موفق کارشان را کوچک شروع کردند و کم‌کم گسترش دادند.
آیا می‌خواهید همواره از ترفندهای کاربردی و آموزش‌های جذاب در زمینه‌های مختلف باخبر باشید؟
پس حتما صفحه اینستاگرام تالار بورس را دنبال کنید. در آنجا نکات کوتاه آموزشی، معرفی دوره‌ها و محتوای الهام‌بخش زیادی منتشر می‌کنیم که می‌تواند برای شما مفید باشد. با ما در اینستاگرام همراه باشید.
نتیجه‌گیری: آینده از آنِ افراد قانون‌مند و هوشمند
در این سفر داستانی همراه علی یاد گرفتیم که استخراج ارز دیجیتال در ایران مانند هر کسب‌وکار دیگری چالش‌ها و پیچیدگی‌های خودش را دارد. از گرفتن مجوزهای لازم گرفته تا تأمین برق گران‌قیمت و مراقبت شبانه‌روزی از دستگاه‌ها، مسیری است که فقط افراد صبور و آینده‌نگر می‌توانند به سرانجام برسانند. شاید این مسیر به ظاهر دشوار و پرهزینه باشد، اما فراموش نکنید شما در یکی از صنایع پیشروی دنیا قدم می‌گذارید؛ صنعتی که می‌تواند در آینده اقتصاد دیجیتال نقش کلیدی داشته باشد.
انگیزه‌تان را حفظ کنید! اگر امروز زمانی را صرف یادگیری قوانین و اصول درست کار کنید، فردایی امن‌تر و پرسودتر در انتظار شماست. بسیاری از ماینرهایی که امروز با خیال راحت در حال کسب درآمد دلاری هستند، همان‌هایی بودند که چند سال پیش وقتی این قوانین وضع شد، به جای ناامید شدن، خودشان را وفق دادند و قانونی پیش رفتند. پس شما هم می‌توانید یکی از آن‌ها باشید.
به یاد داشته باشید که دنیای ارزهای دیجیتال فقط استخراج نیست؛ می‌توانید همزمان سرمایه‌گذاری و خرید و فروش ارز دیجیتال را انجام دهید، در پروژه‌های نوآورانه مشارکت کنید یا حتی در حوزه بلاکچین مشاغل دیگری بیابید. مهم این است که شروع کنید. امیدواریم این راهنما به شما کمک کرده باشد که با دیدی بازتر قدم بردارید و تصمیم درستی برای مسیر رمزارزی خود بگیرید. موفق باشید و به سوی آینده‌ای روشن حرکت کنید!
سوالات پرتکرار درباره ماینینگ در ایران:
بله، استخراج رمزارز در ایران قانونی محسوب می‌شود اما فقط در صورتی که با مجوز رسمی از وزارت صمت و در چارچوب قوانین انجام شود. بدون مجوز و در مکان‌های غیرمجاز (مثل منازل) این کار غیرقانونی است و با متخلفان برخورد می‌شود.
به طور کلی دو مجوز اصلی نیاز دارید: ابتدا جواز تأسیس واحد استخراج از وزارت صمت (از طریق سامانه بهین‌یاب) که اجازه راه‌اندازی فارم را به شما می‌دهد. سپس پس از آماده‌سازی فارم و نصب تجهیزات، باید پروانه بهره‌برداری بگیرید تا فعالیت رسمی را آغاز کنید. همچنین ثبت دستگاه‌ها در سامانه‌های مربوطه (مانند سامانه جامع تجارت) و دریافت شناسه برای هر ماینر الزامی است.
از نظر فنی شاید بتوانید یک دستگاه را در خانه روشن کنید، اما از نظر قانونی این کار تخلف است. طبق مقررات، استخراج باید در مکان صنعتی و با انشعاب برق مناسب انجام شود. ماینینگ خانگی به خاطر استفاده از برق یارانه‌ای غیرمجاز است و اگر شناسایی شوید، با شما برخورد می‌شود و جریمه خواهید شد.
تعرفه برق برای استخراج‌کنندگان رمزارز به نرخ صادراتی محاسبه می‌شود. در حال حاضر حدود ۳۰۰۰ تا ۳۲۰۰ تومان به ازای هر کیلووات‌ساعت است. این تعرفه ممکن است بسته به فصل کمی تغییر کند (مثلاً در ماه‌های خنک‌تر قدری ارزان‌تر و در ماه‌های گرم‌تر گران‌تر شود) اما میانگین آن برابر با نرخی است که ایران برق را به کشورهای دیگر می‌فروشد. بنابراین بسیار بالاتر از تعرفه خانگی یا صنعتی معمولی است.
طبق قوانین جدید، برای ماینینگ بدون مجوز یا استفاده از برق غیرمجاز، جریمه‌های سنگینی تعیین شده است. در مرحله اول متخلف باید تا ۱۰۰ برابر هزینه برقی که مصرف کرده جریمه بدهد و تجهیزات او ضبط می‌شود. همچنین برق آن مکان قطع خواهد شد. در صورت تکرار تخلف، حتی امکان دارد علاوه بر جریمه مالی، حکم زندان هم برای فرد صادر شود. خلاصه اینکه ریسک نکنید چون تاوان بسیار سنگینی دارد.
سودآوری ماینینگ به عوامل زیادی بستگی دارد: قیمت لحظه‌ای ارز دیجیتال (مثلاً قیمت بیت‌کوین)، سختی شبکه و رقابت جهانی، هزینه برق شما، و قدرت و تعداد دستگاه‌هایتان. با برق گران صادراتی، حاشیه سود کاهش می‌یابد. برای اینکه ماینینگ به صرفه باشد باید دستگاه‌های جدید و پرقدرت با راندمان بالا داشته باشید و هزینه‌های اجرایی را بهینه کنید. در کل اگر قیمت ارز استخراج‌شده رشد خوبی داشته باشد و شما مدیریت هزینه کنید، می‌تواند سود دهد، اما اگر قیمت‌ها افت کنند یا دستگاه ضعیف داشته باشید، ممکن است عملاً سودی نکند یا دیر بازگشت سرمایه بدهد. همیشه قبل از شروع، یک محاسبه‌ی دقیق انجام دهید.
مهم‌ترین تجهیزات شامل دستگاه‌های ASIC ماینر مخصوص الگوریتم ارز مورد نظر، سیستم برق‌رسانی مناسب (تابلو برق صنعتی، کابل و فیوز و ...)، سیستم خنک‌کننده و تهویه قوی برای دفع حرارت دستگاه‌ها، اینترنت پایدار برای اتصال به شبکه بلاکچین، و لوازم جانبی مثل رک یا قفسه برای نگهداری دستگاه‌ها، تجهیزات ایمنی (کپسول آتش‌نشانی، دوربین مدار بسته) و ابزارهای پایش (دماسنج، وات‌متر) است. به عبارتی شما یک زیرساخت شبیه یک کارگاه صنعتی کوچک نیاز دارید.
مدت زمان فرآیند مجوز بستگی به عوامل مختلف دارد. اگر مدارک و محل شما کامل و بدون ایراد باشد، گرفتن جواز تأسیس ممکن است ظرف چند هفته انجام شود. اما گاهی به دلیل نواقص مدارک یا بررسی‌های طولانی، این مرحله چند ماه هم طول می‌کشد. پس از ساخت فارم و درخواست پروانه بهره‌برداری نیز باید انتظار چند هفته‌ای برای بازرسی و صدور پروانه داشته باشید. در مجموع از آغاز ثبت‌نام تا دریافت پروانه بهره‌برداری ممکن است ۳ تا ۶ ماه (و در برخی موارد بیشتر) زمان نیاز باشد. توصیه می‌شود از همان ابتدا با مشاوران آشنا به کار همراه شوید تا کارها سریع‌تر پیش برود.