تاریخچه صنعت بیمه

تاریخچه صنعت بیمه در جهان به چند قرن پیش و زمان رونق تجارت دریایی باز می‌گردد. در آن زمان تجارت دریایی تنها مخصوص تجار نبود. اغلب مردم حاشیه دریا با قایق‌های کوچک و انتخاب مسیرهای نزدیک‌تر، فعالیت می‌کردند و به مرور آن را گسترش دادند. اما خطرهای تجارت دریایی (مثل طوفان‌ها، غارت توسط دزدان دریایی و…) باعث به وجود آمدن موسسات ارائه خدمات بیمه شد.

با گذشت زمان، ارائه این خدمات و مشابه آن در بخش‌های مختلف آمریکا، اروپا، خاورمیانه و... گسترش یافت و اولین شرکت رسمی بیمه به نام لویدز در سال ۱۶۸۸ در لندن تاسیس شد. صنعت بیمه به مرور در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفت و کمتر یک قرن پیش یعنی در سال ۱۳۱۴، اولین شرکت بیمه کشور (بیمه ایران) توسط الکساندر آقایان (کارمند شرکت بیمه‌ای نادژدا روسیه) و علی‌اکبر داور (وزیر امور اقتصادی و دارایی وقت) تاسیس شد.

در سال ۱۳۶۰ مجوز فعالیت بیمه‌های آسیا، البرز و ایران صادر شد. ۱۰ شرکت خصوصی با یک‌دیگر ادغام شدند و در سال ۱۳۶۷ تحت عنوان بیمه دانا به این صنعت پیوستند. هر چهار بیمه مذکور، شرکت‌های دولتی بودند و تا قبل از دهه ۸۰، هیچ شرکت خصوصی در صنعت بیمه وجود نداشت. در ادامه یکی از گام‌های مهم صنعت بیمه یعنی ورود آن به بازار بورس و اوراق بهادار را بررسی می‌کنیم.

گروه صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی در بورس

در نیمه دوم دهه ۸۰ پذیرش شرکت‌ها در «گروه صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی در بورس» آغاز شد. نمادهای «ودی»، «البرز»، «آسیا» و «پارسیان» اولین شرکت‌های عرضه‌شده گروه بیمه در بازار بورس بودند. عرضه همه نمادهای مذکور در سال ۱۳۸۸ انجام شد.

متاسفانه از نیمه ۱۳۸۹ مسیر حرکت سهام گروه صنعت بیمه نزولی شد و برای چند سال ادامه یافت. در اواخر ۱۳۹۰ سهام بیمه‌ای یکی از کمترین قیمت‌های خود را تجربه کرد. در ابتدای ۱۳۹۱ روند نزولی متوقف شد، اما بهبود چندانی در وضعیت رخ نداد.

علل سقوط سهام گروه صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی در بورس، از چند بعد قابل بررسی است. ابتدا این که پس از هر بار اصلاح بازار، قیمت‌ها تعدیل می‌شوند، اما ادامه یافتن روند نزولی برای چندین سال متوالی مربوط به اصلاح بازار نیست و برای درک آن باید به سراغ رخدادهایی مانند: تحریم ، افزایش قیمت ارز و... برویم.

تاثیر تحریم‌ها بر صنعت بیمه

تحریم‌ها بر صنعت بیمه بیشترین تاثیر را از صنایع بزرگی مثل حمل و نقل بین‌المللی می‌گیرد که مهم‌ترین آن پوشش بیمه‌ای P&I(بیمه حمایت و غرامت کشتی‌ها)، بیمه H&M (بیمه بدنه و ماشین‌آلات کشتی)، بیمه CMR (بیمه مسئولیت شرکت‌های حمل‌و‌نقل بین المللی کالا از طریق جاده) هستند.

صنعت بیمه برای چند سال متوالی و تحت فشار تحریم‌ها، شرایط سختی را پشت سر می‌گذاشت. در پایان سال ۱۳۹۱ (۲۰۱۲ میلادی)، باراک اوباما به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. این موضوع اولین جرقه امید برای بهبود شرایط بود که توانست موج فکری ضعیفی ایجاد کند. 

چند ماه بعد یعنی در تابستان ۱۳۹۲، با آغاز دولت یازدهم و وعده‌های او، موج قبلی قوت گرفت و روند مثبت شد. در پاییز ۱۳۹۲ قیمت ارز پس از سال‌ها، کاهش کمی را تجربه کرد و موج فکری به اطمینان تبدیل شد و در آذر ماه، سهام گروه بیمه، یک پیک قیمتی را تجربه کرد.

البته این موضوع چندان دوام نیاورد و قیمت کاهش یافت، اما به هر حال سهام گروه صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی همچنان در سود باقی ماند.

طی سال ۱۳۹۳ سهام صنعت بیمه، نوسان‌هایی را تجربه کرد. این نوسان‌ها را می‌توان ناشی از افزایش مجدد قیمت دلار، مشخص نبودن نتیجه مذاکرات، شایعات و حواشی درباره تحریم‌ها و رخدادهای صنایع موازی دانست. در نهایت سهام این گروه تا پایان ۱۳۹۳ افت قیمت چندانی نداشت.

در سال ۱۳۹۴ مذاکرات به نتیجه رسید و در تیر ماه پیمان برجام عقد شد. تاثیر پیمان برجام بر سهام گروه بیمه و صندوق‌ بازنشستگی صعود قابل ملاحظه‌ای داشت. تصویب برجام، برای چند ماه به تعویق افتاد و شایعات تاثیر منفی در بازار سهام گذاشت.

به تصویب رسیدن برجام در مهر ۱۳۹۴ از سقوط بیشتر در سهام صنعت بیمه جلوگیری کرد و سرانجام با اجرایی شدن برجام در دی ۱۳۹۴، سهام گروه صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی دوباره در مسیر صعودی قرار گرفت. ادامه یافتن مسیر صعودی و عدم افت چندان قیمت در دو سال بعدی، یکی از تاثیرات اصلی برجام بر سهام گروه بیمه و صندوق‌ بازنشستگی است.

تاثیر خروج آمریکا از برجام بر سهام صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی

تاثیر خروج آمریکا از برجام بر سهام گروه صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی تا حد زیادی وابسته به موج فکری و انتخابات ۲۰۱۷ آمریکا است. ترامپ از ابتدا موضع خود را در روابط دیپلماتیک با ایران مشخص کرد. او با برجام و توافق در برنامه هسته‌ای مخالف بود و ریاست جمهوری او، تحریم مجدد ایران و افزایش قیمت ارز، طلا و… را در پی داشت. این صحبت‌ها، توانست موج ضعیفی ایجاد کند.

پس از برگزاری انتخابات و پیروزی ترامپ در آبان ۱۳۹۵، موج شدت گرفت و مسیر سهام گروه بیمه و صندوق بازنشستگی مثبت شد. این شرایط مدت زیادی دوام نیاورد و سهام گروه برای چند ماه در نوسان به سر می‌برد و اغلب منفی بود.

شروع رسمی ریاست جمهوری ترامپ در بهمن ۱۳۹۵ موج جدیدی ایجاد کرد. صحبت‌ها درباره تحریم ایران و گرانی دلار، بر بازار بورس هم تاثیر گذاشت و روند صعودی شد.

رشد قیمت تا قبل از انتخابات ۱۳۹۶ ادامه یافت، اما در خرداد ۱۳۹۶ و پس از برگزاری انتخابات، سهام گروه صنعت بیمه وارد مسیر نزولی شد که تا بیش از یک سال ادامه داشت. در واقع بیشتر نوسان‌ها از ابتدای ۱۳۹۵ تا پایان ۱۳۹۶، ناشی از موج فکری رخدادهای سیاسی بود، هنوز تصمیمات دولت‌ها به مرحله اجرا نرسیده بودند و شایعات تاثیر اصلی را در تعیین روند بازار داشتند.

در سال ۱۳۹۷ بلاتکلیفی بازار به پایان رسید. ترامپ در اردیبهشت ماه خبر خروج آمریکا از برجام را منتشر کرد و نتایج آن به زودی در بازارهای ارز، طلا، بورس و… به نمایش درآمد. اگر چه پس از اصلاح بازار قیمت‌ها تعدیل شد، اما روند افزایشی در نرخ دلار، از سقوط سهام جلوگیری می‌کرد و سهام گروه بیمه هم وجود نوسان‌های بسیار در پایان سال مجددا مثبت شد.

پیک قیمتی سهام صنعت بیمه

تا این بخش از مطلب متوجه شدیم که فراز و نشیب سهام گروه بیمه، اغلب تحت تاثیر موج فکری و در مرحله بعد ناشی از رخدادهای سیاسی و اقتصادی بوده است. در این بین برای چندین مرحله رشد قابل توجه هم به چشم می‌خورد که از یک مورد به عنوان پیک قیمتی سهام بیمه یاد شد. حال جالب است بدانید که سهام این گروه در پایان دهه ۹۰ برای بار دیگر تحت تاثیر موج فکری قرار گرفت و این‌ بار بزرگرین پیک قیمتی سهام بیمه رقم خورد.

دعوت مردم برای پیوستن به بورس از ابتدای ۱۳۹۸ به صورت رسمی آغاز شد. این دعوت نه تنها در کلام بلکه در اقدامات دولت کاملا مشهود بود. تبلیغات گسترده، تسهیل مراحل دریافت کد بورسی، ارائه آموزش‌های متنوع و… که در نهایت نتیجه دلخواه را فراهم کرد، چنان‌چه تا پایان سال، بیش از ۷۰۰ هزار کد بورسی جدید صادر شد.

در سال ۱۳۹۹، از یک سو موج فکری پیوستن به بورس ادامه یافت و از سوی دیگر ورودی‌های ۱۳۹۸، پس از یک سال به صورت جدی به سهامداری و انجام معاملات می‌پرداختند. در نهایت در تابستان ۱۳۹۹، سهام گروه بیمه یک پیک قیمتی بزرگ را تجربه کرد.

اگرچه در پایان تابستان ۱۳۹۹ و پس از اصلاح بازار، قیمت‌ها تعدیل شد و سهام صنعت بیمه سقوط قیمت را تجربه کرد، ولی این سقوط را بنا به دلایلی متعددی نمی‌توان چندان زیان‌بار دانست. اول این که سهام گروه بیمه حتی پس از تعدیل قیمت، همچنان در سود به سر می‌برد.

دلیل دوم همان موضوع تکراری «موج فکری» است که باز هم در اثر انتخابات آمریکا رخ داد. بایدن با سیاست‌های ترامپ درباره ایران موافق نبود و پیروزی او در انتخابات به معنی امکان رفع تحریم‌ها در دوره جاری بود. بنابراین از زمان اعلام نتایج در آبان ۱۳۹۹ بازار مثبت شد و یک ماه بعد یعنی در آذر ماه، تجربه‌ای مشابه پیک قیمتی سهام بیمه در تابستان ۱۳۹۹ رخ داد.

از ابتدای بهمن، بایدن به صورت رسمی کار خود را به عنوان رئیس‌جمهور آغاز کرد و پس از مدتی مذاکرات وین برای توافق در برنامه هسته‌ای از سر گرفته شد که همچنان بدون نتیجه مانده است. طی این مدت بازار نوسان‌هایی را تجربه کرد و اغلب منفی بود. تنها یک بار پس از انتخابات ایران در خرداد ۱۴۰۰، روند بازار صعودی شد که آن هم متاسفانه چندان دوام نیاورد.

پیش‌بینی می‌شود که در آینده‌‌ای نزدیک، با انتشار اخبار مذاکرات و تصمیمات دولت در این باره، روند جاری سهام بیمه، معکوس شود.

نمادهای بورسی گروه صنعت بیمه 

نمادهای بورسی گروه صنعت بیمه و صندوق بازنشستگی، در دو زیرگروه «بیمه غیر زندگی» و «فعالیت‌های مالی و اجرایی» قرار می‌گیرند. در جدول زیر شرکت‎های فعال در این صنعت به غیر از نمادهای بازار پایه فرابورس را مشاهده می‌کنید:

کدام نماد بیمه‌ای برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است؟

از 33 شرکت بیمه‌ای موجود در کشور، 24 شرکت در بازار سرمایه پذیرفته شده‌اند. در ادامه‌ می‌خواهیم بهترین نمادهای موجود در این صنعت را با توجه به متغیرهای ذکر شده تحلیل کنیم.

همان‌طور که پیشتر عنوان شد هر چه شرکت‌ها سهم بیشتری از پرتفوی بیمه‌ای خود را به بیمه‌های زندگی(بیش از متوسط صنعت که عدد 15.3درصد است) و سهم کمتری را به دو رشته ثالث(کمتر از متوسط صنعت که عدد 33.6درصد است) و درمان (کمتر از متوسط صنعت که عدد 19.3درصد است) اختصاص داده باشند گزینه مطلوب‌تری خواهند بود و هر چه ضریب خسارت یک شرکت پایین‌تر باشد آن سهم برای سرمایه‌گذاری جذاب‌تر است.

همچنین سود خالصی که یک شرکت در طول یک سال می‌سازد و بازده سرمایه‌گذاری‌هایی که در بخش‌های متعدد رقم می‌زند، سرنوشت متفاوتی را پیش روی سهامدارانش قرار خواهند داد.

در نهایت ثبات شاخص توانگری است که هم به سهام‌داران و هم به بیمه‌گذاران شرکت این اعتماد را می‌دهد تا با خیال راحت از خدمات و سهام شرکت خرید انجام دهند.

سایر شرکت‌هایی هم که توصیه به خرید آن‌ها برای افق بلندمدت نمی‌شود از یک ویژگی یکسان برخوردارند و آن سهم کم بیمه زندگی در پرتفوی آن‌ها است.

جمع‌بندی

در این مقاله تلاش شد به‌طور خلاصه چشم‌اندازی از صنعت بیمه در اختیار شما قرار گیرد. همان طور که می‌دانید شرکت‌های بیمه، مجموعه بزرگی از ریسک‌های محتمل در صنایع، سازمان‌ها، زندگی فردی و… را پوشش می‌دهند. این مجموعه ارتباط مستقیمی با گسترش جوامع، استفاده از تکنولوژی و نیازهای افراد دارد. 

چنان‌چه با مقایسه خدمات شرکت‌های بیمه به فاصله یک دهه، تغییرات را به وضوح مشاهده می‌کنید اما در این بین موضوع مهمی با عنوان «تجمیع سرمایه» هم مطرح می‌شود. به عبارتی با گسترش خدمات بیمه و ورود آن به حوزه‌های مختلف، تعداد و میزان پرداخت بیمه‌گذاران هم افزایش می‌یابد.

حال شرکت بیمه می‌تواند سرمایه‌گذاری‌‌های بزرگ‌تری انجام دهد، نقش پررنگ‌تری در رونق بازار داشته باشد و سود بیشتری برای سهامداران فراهم کند.

اما با توجه به سهم کم بیمه‌های زندگی در ایران نسبت به جهان و با توجه به گسترش شبکه فروش و افزایش آگاهی مردم نسبت به فواید این رشته بیمه‌ای، انتظار داریم در سال‌های آتی سهم آن از صنعت بیمه کشور افزایش یابد. علاوه بر این اشاره شد که در رشته‌های بیمه‌ای، 3 رشته ثالث، درمان و زندگی از اهمیت بالایی برخوردارند.

بنابراین چنانچه قصد انتخاب شرکتی برای سرمایه‌گذاری در بورس را دارید باید سهم این رشته‌ها را از حق بیمه تولیدی شرکت‌ها مورد توجه قرار دهید. هر چه سهم رشته زندگی بیشتر و سهم رشته‌های ثالث و درمان کمتر باشد برای یک شرکت مناسب‌تر خواهد بود.

توجه به شاخص توانگری، سود یا زیان شناسایی شده، بازده سرمایه‌گذاری‌ها و ضریب خسارت شرکت‌ها هم در انتخاب شرکت‌های مناسب برای خرید سهام توصیه می‌گردد.