همان‌طور که می‌دانید صنعت خودروسازی در میان پرسودترین صنایع مختلف در دنیا است. در ایران نیز با توجه به این‌که کمتر از یک قرن سابقه خودروسازی وجود دارد ولی جزو صنایع مورد توجهی مثل صنایع پتروشیمی و فلزات اساسی است.
از نظر صادرات خودرو نیز کشور ایران از دو گروه خودرویی بزرگ ایران خودرو و سایپا صادراتی به کشورهای منطقه خودرو می‌کند.
تاریخچه صنعت خودرو در ایران
شرکت جیپ ایران در سال 1335 توسط آقای اخوان تاسیس و به بهره‌برداری رسید و دهه ۵۰ شمسی را می‌توان اوج تولید و واردات خودرو تا قبل از رخ دادن انقلاب اسلامی دانست. در دهه ۶۰ به دلیل وقایع مربوط به جنگ تحمیلی، صنعت خودرو در ایران دچار رکود شد و دهه ۷۰ را می‌توان آغاز دوباره‌ای برای صنعت خودرو کشور به حساب آورد.
صنعت خودرو تاکنون فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است، اما اولین رکود در دهه ۶۰ اتفاق افتاد. در دهه ۶۰ درآمد ارزی کشور از ۲ میلیارد دلار به ۲۰۰ میلیون دلار کاهش یافت و این برای صنعت خودرو ایران به معنای تعطیلی بود!
تنها ناجی صنعت خودرو در دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ را می‌توان خودرو پیکان دانست. اگرچه خودروهای قدیمی خارجی همچنان استفاده می‌شدند، اما قطعات آن‌ها موجود نبود، تعمیرات آن‌ها مشکل و گران بود و عملا سبب گردش مالی برای صنعت خودرو داخلی نمی‌شدند.
بیشتر بخوانید:
گردش مالی در تحلیل صنعت خودرو در اوایل دهه ۷۰ وابسته به پیکان بود. در این زمان صنعت خودرو در حال عبور از اولین رکود خود بود و این موضوع با ورود پراید به کشور میسر شد و اولین واردات خودرو پس از انقلاب از طریق شرکت سایپا انجام شد.
در سال ۱۳۷۲ شرکت سایپا طی قراردادی با کره، خودرو پراید را وارد ایران کرد و توانست آن را به تولید انبوه برساند. در همین زمان زمزمه‌های طراحی و تولید خودرو ملی آغاز شد اما سودی که از تولید و فروش پراید نصیب سایپا شده بود، همه خودروسازان را ترغیب به واردات می‌کرد.
اولین پیک صنعت خودرو در بازار سهام در سال ۱۳۸۲ به وقوع پیوست. گروه خودرویی در مرداد ۱۳۸۲ بالاترین قیمت سهم را بعد از انقلاب تجربه کرد. معاملات سهام نمادهایی چون خودرو، خپارس، خبهمن، خساپا و سهم‌های دیگر گروه خودرویی به اوج خود رسید. این روند همچنان ادامه یافت و در فروردین ۱۳۸۳ صنعت خودرو بالاترین شاخص خود را در دهه ۸۰ تجربه کرد.
از سال 1385 و با تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران، صنایع مختلف کشور تحت تاثیر این اتفاق قرار گرفتند که یکی از صنایعی که ضربه شدیدی از تحریم‌ها خورد صنعت خودروسازی بود. تاثیر تحریم‌ها بر صنعت خودرو، در معاملات سهام و تحلیل صنعت خودرو نیز محسوس بود.
دو اتفاق بسیار مهم بر روند صنعت خودرو
دو اتفاق بسیار مهم بر روند تحلیل صنعت خودرو قضیه برجام و نرخ ارز می‌باشد که به تفصیل در ادامه توضیح خواهیم داد.
بین سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ واردات خودرو کمابیش ادامه داشت و سهام شرکت‌های بورسی گروه خودرو تقریبا مسیر ثابتی را طی می‌کردند. هر بار که قیمت دلار افزایش می‌یافت، سهام دچار افت و خیز می‌شد و مجددا به روال قبل باز می‌گشت.
در این سال‌ها مذاکرات برای توافق بر سر برنامه هسته‌ای آغاز شده بود که در سال ۱۳۹۴ به بار نشست و تحلیل صنعت خودرو ایران وارد دوره جدیدی شد.
در ۱۰ تیر ۱۳۹۴ تفاهم‌نامه هسته‌ای لوزان به امضا رسید. در ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ در وین اتریش، پیمان برجام (برنامه جامع هسته‌ای) بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ بسته شد.
در مهر ماه 94 برجام به تصویب رسید. بازار سهام، صادرات و واردات به شدت تحت تاثیر قرار گرفتند. سهام گروه خودرویی تحت تاثیر این اتفاق روند صعودی پرشتابی را صورت دادند. البته تاثیر مثبت برجام بر صنعت خودرو چندام دوام نیاورد!
اخبار ضدونقیض برداشته شدن تحریم‌ها، خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و افزایش ۵ برابری قیمت دلار و اعمال تحریم‌های جدید، همگی ناشی از تصمیماتی هستند که به دنبال برجام اتخاذ شد و صنعت خودرو را به شدت تحت تاثیر قرار دادند.
مقالات پیشنهادی : تحلیل بنیادی چیست؟
عوامل تاثیرگذار بر صنعت خودرو
افزایش قیمت ارز، تولید و واردات قطعات خودرو را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این تاثیر، در قیمت خودرو هم قابل مشاهده است. در نهایت افزایش قیمت ارز باعث تصمیم‌گیری‌های اشتباه به دلیل عدم برخورداری از دانش کافی از طرف عده‌ای می‌شود و متاسفانه برخی، از این تصمیمات اشتباه سواستفاده می‌کنند و با کارهایی مانند نوسان‌گیری به روند افزایش قیمت ارز دامن می‌زنند و البته همگی تحت تاثیرات منفی آن قرار خواهیم گرفت.
یکی از اثرگذارترین متغیرهای اقتصادی نرخ ارز است که بسیاری آن را مهم‌ترین عامل در تعیین وضعیت تجاری کشور دانسته‌اند. نوسانات ارز از چالش‌های اقتصادی است که منجر به تلاطم در بسیاری از بازارها از جمله بازار خودرو می‌شود.
مرور اتفاقات اخیر رخ داده در بازار خودرو، ثابت می‌کند نوسانات نرخ ارز تاثیرات شدیدی بر افت‌وخیز قیمتی در این بازار دارد. به طوری که هم‌زمان با افزایش نرخ ارز، قیمت خودرو صعودی شده و با کاهش آن، قیمت‌ها نزولی شده است.
بنابراین ثبات نرخ ارز می‌تواند تاثیر مهمی بر سکون بازار خودرو داشته باشد. اما تغییرات بازار ارز به هیچ وجه منشا داخلی نداشته و تغییرات در آن وابسته به اتفاقات سیاسی و اقتصادی بیرونی است. نوسانات ارز بر قیمت خودروهای وارداتی تاثیری مستقیم دارد.
اما تاثیر این نوسانات بر بازار خودروهای داخلی غیرمستقیم است. بسیاری از قطعات مورد استفاده در این صنعت وارداتی هستند. با نوسانات ارز، روند طبیعی واردات این مواد اولیه نیز دچار افت‌وخیز و تلاطم خواهد شد.
در تولیدات خودرو، از ضخامت های متعددی از ورق های گالوانیزه استفاده می‌شود. در ایران معمولا از ضخامت های 4 تا 5 میلی متر مورد استفاده قرار می گیرد. ورق های گالوانیزه ورق فولادی است که آن را با فلز «روی» پوشش می‌دهند.
یکی از دیگر از عوامل موثر بر خودرو ورق گالوانیزه است. علت اصلی تقاضای بالای ورق گالوانیزه، خاصیت ضد زنگ زدگی آن است. به دلیل محدودیت های تولید داخلی، بخشی از نیازهای بازار از طریق واردات تامین می شود. به همین دلیل نوسانات زیادی در قیمت آن وجود دارد. این نوسانات می تواند تاثیر مستقیمی بر روی قیمت خودروها بگذارد.
در یک سال‌های گذشته قیمت ورق گالوانیزه با افزایش چندین درصدی همراه بوده است.
صنعت خودرو با گردش مالى۲۲هزار میلیارد تومانى، یکى از کانون‌هاى توجه سیاستگذاران کشور است. البته این وضعیت تنها مربوط به کشور ما نیست، بلکه در سایر کشورهایى که صنعت خودرو نقش پیشرو دارد، همین وضعیت حاکم است. در حال حاضر ارزش جاری صنعت خودرو در بورس معادل ۷۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال است و این ارزش، با نرخی معادل ۱۴ درصد در پنج سال گذشته رشد کرده است. همچنین ارزش جاری این صنعت معادل ۱/۲ درصد از کل بازار سرمایه کشور است و به طور میانگین ۵ درصد معاملات روزانه بورس را در بر می‌گیرد.
مشکلات و مزایای صنعت خودرو
مشکلات صنعت خودرو
- عدم مدیریت صحیح منابع و نداشتن برنامه‌ای جامع و استراتژیک در صنعت مذکور
- افزایش قیمت ارز و به دنبال آن افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی این صنعت که موجب افزایش بهای تمام شده و کاهش سود می‌شود.
- افزایش قیمت کلیه محصولات داخلی که در ساخت خودرو دخیل هستند که بعضا تا سه چهار برابر شده‌اند.
- وجود مشکلات ناشی از نقدینگی و عدم استقبال و حمایت بانک‌ها و موسسات اعتباری از ارائه تسهیلات به صنعت خودرو.
مقالات پیشنهادی : دریافت کد بورسی و خرید و فروش آنلاین سهام
مزایای صنعت خودرو
- احتمال تامین نقدینگی و رفع مشکلات مالی این صنعت توسط دولت جدید.
- احتمال واگذاری قیمت‌گذاری خودرو به خودروسازان و خصوصی‌سازی این صنعت.
- وعده استمهال بدهی‌ها و کاهش پیش‌پرداخت برای گشایش LC از ۱۳۰ به ۱۰ درصد.
نمادهای بورسی گروه صنعت خودرو به همراه تولیدات هر یک مطابق جدول زیر است.
نماد | تولیدات |
|---|---|
خساپا | تولید و ساخت انواع خودرو سبک و سنگین و اجزاء و لوازم قطعات یدکی آن‌ها |
خودرو | تولید و ساخت انواع خودرو سبک و سنگین و اجزاء و لوازم قطعات یدکی آن‌ها |
خزامیا | طراحی، ساخت، نصب و مونتاژ خودروهای بنزینی، دیزلی، گازسوز تجاری سبک و سنگین |
خپارس | ساخت و مونتاژ وسایل نقلیه موتوری و قطعات و لوازم آن‌ها |
خبهمن | اشتغال به کلیه فعالیت‌های تولیدی و صنعتی در صنعت خودرو |
خموتور | تولید مجموعه کامل موتور اتومبیل‌های ۳ و ۴ و ۶ سیلندر |
خریخت | ساخت قطعات موتور، پوسته سیلندر، پوسته سر سیلندر |
خنصیر | تولید میل لنگ، میل سوپاپ، میل بادامک |
خوساز | تولید اکسل جلو و اکسل عقب سواری |
خمحور | تولید اکسل سواری، اکسل باری |
خمهر | تولید انواع سپر، داشبورد، تهویه مطبوع خودرو، بخاری خودرو و انواع صندلی |
خمحرکه | تولید انواع گیربکس خودرو، مجموعه چرخ‌دنده، انواع موتور سیکلت |
ختراک | تولید قطعات ریخته (ریخته گری شده) چدنی- تولید قطعات فورج |
خچرخش | تولید انواع گیربکس و جعبه فرمان |
ختور | تولید انواع رادیاتور و مبدل‌های صنعتی |
خزر | تولید انواع فنر تخت، فنر لول اتومبیل و واگن راه‌آهن، اتصالات خطوط ریل راه‌آهن |
خفنر | تولید انواع فنر تخت، فنر لول، فنرهای پارابولیک و میل تعادل سبک و سنگین، فنر ریل راه‌آهن |
خکمک | تولید کمک فنر خودروها و قطعات آن‌ها |
خشرق | تولید دسته سیم انواع اتومبیل |
خکار | تولید انواع واتر پمپ، اویل پمپ، مجموعه قطعات سیستم تهویه هوا، سیستم هوا، سیستم خروجی دود، سیستم خنک‌کننده |
خپویش | تولید انواع لوازم الکترونیکی اتومبیل مثل سیستم ضد سرقت، دزدگیر، جلو آمپر، آژیر، یونیت شیشه بالابر، قفل مرکزی، انژکتور، دسته راهنما |
خرینگ | تولید انواع رینگ اتومبیل سبک و سنگین، محافظ زیر موتور، رام زیر موتور، قطعات پیش مونتاژ اتاق اتومبیل |
خلنت | تولید انواع لنت ترمز و لنت کلاچ |
خاهن | تولید قطعات فورج |
خاذین | تولید صندلی‌های اتومبیل، مجموعه رودری |
سخن آخر
تحلیل صنعت خودرو یکی از تحلیل‌های چالشی بازارهای مالی ایرانی است. این صنعت تحت تاثیر عوامل داخلی و خارجی بسیاری بوده و تغییر در روند هر یک از این عوامل تاثیر به‌سزایی در قیمت خودرو دارد.عمر صنعت خودرو در ایران کوتاه است، اما در همین مدت کوتاه دچار تلاطم بسیاری شده است.