ریسک مربوط به نوسانات و تغییرات قیمتِ هر یک از جفت رمزارزهای استیک‌شده در استخر‌های نقدینگی را ضرر واگرایی می‌گویند. برای فهمیدن این موضوع، باید بدانید که استخر‌های نقدینگی و الگوریتم‌های بازارساز خودکار یا Automated Market Makers چگونه کار می‌کنند.
استخر‌های نقدینگی در واقع با استفاده از سیستم قراردادهای هوشمند، نقش یک بازارساز خودکار (Automated Market Maker) را بازی می‌کنند. این استخرها از جفت رمزارز‌هایی تشکیل شده‌اند، که توسط تامین‌کنندگان نقدینگی یا Liquidity Providers در استخر سپرده‌گذاری می‌شوند.
تامین‌کنندگان نقدینگی هر زمانی که بخواهند، می‌توانند رمزارزهای خود را از استخر خارج کنند و در ازای سپرده‌گذاری که کرده‌اند، از بخشی از کارمزد معاملات موجود در استخر سود کسب کنند. اما این موضوع خالی از ریسک نیست. ریسک مربوط به ضرر واگرایی در واقع ریسکی است که برای تامین‌کنندگان نقدینگی وجود دارد.
برای متوجه شدن این موضوع از یک مثال ساده در صرافی غیرمتمرکز Uniswap استفاده می‌کنیم. در Uniswap برای تعیین قیمت رمزارز‌ها در استخر نقدینگی، از الگوریتم بازارساز ثابت یا Constant product market maker (حاصل ضرب تعداد توکن‌ها همواره یک عدد ثابت است) استفاده می‌شود.
بازارساز ثابت نوعی از الگوریتم‌های AMM است. هرکدام از این جفت‌‌ها (Pairs) به عنوان یک بازارساز خودکار عمل می‌کنند. در این روش محاسبه هر استخر متشکل از دو رمزارزی است که با یک نسبت ثابت، نسبت به یکدیگر معاوضه می‌شوند و این نسبت همیشه ثابت است.
محاسبه ضرر واگرایی
فرض کنید که شما در یک استخر نقدینگی که از دو توکن ETH و DAI تشکیل شده است سپرده‌گذاری می‌کنید. اگر شما تنها تامین‌کننده نقدینگی در این استخر هستید(البته که این مثال در دنیای واقعی رخ نمی‌دهد ولی به دلیل سادگی به این روش توضیح می‌دهیم) و 10 عدد ETH با قیمت هر کدام برابر با 100 واحد DAI در این استخر سپرده‌گذاری می‌کنید.
در این صورت میزان سرمایه‌ی شما در استخر برابر است با:
1 ETH = 100 DAI
10 ETH + 1000 DAI
حالا اگر قیمت اتریوم در بازار به 200 واحد DAI برسد، آربیتراژگران تا جایی که بتوانند از استخر شما ETH خریداری می‌کنند و این موضوع تا زمانی که قیمت هر اتریوم به 200 واحد DAI برسد ادامه خواهد داشت. حالا مقادیر استخر شما متشکل از 071/7 واحد ETH و 21/1414 واحد DAI خواهد بود. حالا با توجه به قیمت‌های جدید ETH و DAI ارزش رمزارز‌هایی که در استخر ذخیره کرده‌اید برابر است با:
$1414.21 + $1414.21 = $2828.42
حالا اگر شما این دو رمزارز را در والت خود نگهداری می‌کردید و در استخر سپرده‌گذاری نمی‌کردید، ارزش هر‌دو آن‌‌ها برابر بود با:
$2000 + $1000 = $3000
بنابراین ضرری که شما به‌خاطر واگرایی و تغییر قیمت این رمزارز نسبت به یکدیگر، متحمل شد‌ید برابر است با:
$3000 – $2828.43 = $171.57
در واقع می‌توان ضرر واگرایی را به عنوان نوعی هزینه فرصت تلقی کرد. البته اگر نسبت قیمت جفت رمزارز شما تا زمان برداشت و خروج شما از استخر، به حالت اولیه برگردد، ضرر شما از بین خواهد رفت، اما اکثر اوقات این اتفاق رخ نخواهد داد و نسبت قیمت‌ها هرگز با زمان سپرده‌گذاری در استخر، یکسان نخواهد شد.