تصور کنید حامد تازه وارد دنیای سرمایه‌گذاری شده است. هنگام اولین معامله‌اش با عباراتی عجیب روبه‌رو می‌شود: کارمزد میکر و کارمزد تیکر. حامد کنجکاو می‌شود که میکر و تیکر چیست و این اصطلاحات چه تاثیری در معاملات او دارند. احتمالا شما هم مثل حامد، هنگام خرید و فروش در بازارهای مالی (بورس یا ارز دیجیتال) با این دو واژه برخورد کرده‌اید و از خود پرسیده‌اید تفاوت میکر و تیکر در چیست.
نگران نباشید! در این مقاله با زبانی ساده و داستان‌محور به مفهوم میکر (سفارش‌گذار) و تیکر (سفارش‌بردار) می‌پردازیم و یاد می‌گیریم چطور از دانستن این مفاهیم در بهبود معاملات خود استفاده کنیم. پس تا پایان همراه ما باشید تا هر آنچه لازم است را به صورت گام‌به‌گام فرابگیرید. همین حالا شروع کنیم!
مفهوم میکر و تیکر چیست؟
در هر بازار مالی (چه بورس، چه ارز دیجیتال)، به طور کلی دو نوع نقش برای معامله‌گران وجود دارد: نقش میکر (Maker) و نقش تیکر (Taker). این اصطلاحات در زبان فارسی به ترتیب سفارش‌گذار و سفارش‌بردار ترجمه می‌شوند. اما معنای آنها دقیقا چیست؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید سازوکار دفتر سفارشات در یک بازار مالی را بشناسیم.
دفتر سفارشات (Order Book) لیستی از سفارش‌های خرید و فروش فعال در یک صرافی یا بازار است. هرگاه شما سفارشی را در این لیست ثبت کنید که بلافاصله انجام نشود، در واقع یک سفارش‌گذار یا میکر هستید. از سوی دیگر، هرگاه سفارشی ثبت کنید که بلافاصله با سفارش‌های موجود تطبیق یافته و معامله انجام شود، شما سفارش‌بردار یا تیکر هستید. به زبان ساده:
- میکر (سفارش‌گذار) کسی است که یک سفارش جدید به دفتر سفارشات اضافه می‌کند و باعث ایجاد نقدینگی در بازار می‌شود (یعنی حجم سفارش‌های باز را بیشتر می‌کند). این سفارش جدید بلافاصله تطبیق نمی‌یابد، بنابراین میکر باید منتظر بماند تا فرد دیگری از طرف مقابل معامله به سفارش او پاسخ دهد. به میکر می‌توان بازارساز نیز گفت، چون حضور او بازار را پرجنب‌وجوش‌تر می‌کند.
- تیکر (سفارش‌بردار) کسی است که یک سفارش موجود در دفتر سفارشات را می‌پذیرد و آن را کامل می‌کند. به بیان ساده، تیکر سفارش شخص دیگری را برمی‌دارد و معامله را فورا انجام می‌دهد. تیکر با این کار نقدینگی بازار را کاهش می‌دهد (چون یکی از سفارش‌های باز را حذف می‌کند). در واقع تیکرها برای انجام معامله معطل نمی‌مانند و سریعا به هدف خود می‌رسند.
برای درک بهتر، یک مثال روزمره بزنیم. فرض کنید مریم قصد فروش گوشی تلفن همراه خود را دارد و آن را با قیمت مشخصی آگهی می‌کند. حامد که خریدار است، آگهی را می‌بیند و بدون معطلی گوشی را به همان قیمت می‌خرد. در این معامله مریم نقش میکر را داشت چون پیشنهاد فروش را ایجاد کرد و منتظر خریدار ماند، و حامد نقش تیکر را داشت چون پیشنهاد موجود را بلافاصله پذیرفت. همین منطق در بازارهای مالی هم برقرار است: مریم معادل یک سفارش‌گذار و حامد معادل یک سفارش‌بردار عمل کرد.
تفاوت میکر و تیکر در معاملات
حال که با مفهوم هر یک آشنا شدیم، بد نیست تفاوت میکر و تیکر را به طور مستقیم بررسی کنیم. هر معامله در بازار در واقع یک پازل دو تکه است که بدون حضور هر دوی این نقش‌ها کامل نمی‌شود. با این وجود، تجربه معامله‌گری به عنوان میکر با تیکر تفاوت‌هایی دارد:
- سرعت انجام معامله: مهم‌ترین تفاوت در سرعت است. تیکر معامله را در لحظه انجام می‌دهد و بدون اتلاف وقت دارایی را می‌خرد یا می‌فروشد. اما میکر باید صبور باشد؛ سفارش او ممکن است چند ثانیه، چند دقیقه یا حتی بیشتر طول بکشد تا تکمیل شود (و گاهی هم اصلا انجام نشود اگر قیمت بازار به سفارش او نرسد).
- نوع سفارش: معمولا تیکرها با سفارش‌های آنی یا بازار (Market Order) عمل می‌کنند یا قیمت سفارشی می‌گذارند که بلافاصله با یک سفارش موجود منطبق شود. در مقابل، میکرها از سفارش‌های محدود (Limit Order) استفاده می‌کنند؛ یعنی قیمتی تعیین می‌کنند که در لحظه فعلی خریدار یا فروشنده‌ای برای آن نیست و باید منتظر بمانند. هر سفارش محدود که فورا تطبیق نخورد تبدیل به یک سفارش باز در دفتر سفارشات می‌شود.
- نقش در نقدینگی بازار: میکرها نقدینگی (Liquidity) بازار را افزایش می‌دهند چون حضورشان باعث می‌شود دفتر سفارشات پُرتر باشد و معاملات بعدی سریع‌تر انجام شود. تیکرها اما نقدینگی را کاهش می‌دهند، چرا که با گرفتن یک سفارش، از حجم سفارشات باز می‌کاهند. هر دوی این‌ها برای پویایی بازار لازم‌اند؛ بدون میکرها بازار عمق کافی ندارد و بدون تیکرها معامله‌ای صورت نمی‌گیرد.
به طور خلاصه، میکرها معاملات را می‌سازند و تیکرها معاملات را جمع می‌کنند. در هر معامله‌ای که انجام می‌شود حتما یک طرف میکر و طرف دیگر تیکر است. جدول زیر نگاه سریعی به برخی تفاوت‌های کلیدی این دو نقش دارد:
ویژگی | میکر (Maker) | تیکر (Taker) |
زمان انجام معامله | با تأخیر (منتظر تطبیق) | فوری (آنی) |
نوع سفارش معمول | محدود (Limit) | بازار یا فوری (Market) |
تاثیر بر نقدینگی | افزایش نقدینگی (افزودن سفارش) | کاهش نقدینگی (حذف سفارش) |
نیاز به صبر | دارد | ندارد (فوری انجام می‌شود) |
همان‌طور که می‌بینید، هیچ‌کدام از این دو نقش ذاتا "بهتر" از دیگری نیست؛ هر کدام بخشی از مکانیسم بازار هستند و کارکرد خود را دارند. در ادامه بیشتر خواهیم دید که چگونه این تفاوت‌ها باعث تفاوت در کارمزد و استراتژی معامله‌گران می‌شود.
کارمزد میکر و تیکر و دلیل تفاوت آن
یکی از جاهایی که حتما کلمات میکر و تیکر به چشمتان خورده، جدول کارمزدهای صرافی‌ها است. اکثر صرافی‌های ارز دیجیتال (چه ایرانی مانند نوبیتکس و چه خارجی مثل بایننس) برای معامله‌گران بر اساس میکر یا تیکر بودن، کارمزد متفاوتی تعیین می‌کنند. معمولا کارمزد تیکر بیشتر از کارمزد میکر است. آیا می‌دانید چرا؟
دلیل این تفاوت در اهمیت نقدینگی برای صرافی‌ها است. صرافی‌ها دوست دارند بازارشان همیشه پر از سفارش باشد و خرید و فروش در آن روان جریان پیدا کند؛ به همین خاطر با کارمزد کمتر، معامله‌گران را تشویق می‌کنند که نقش میکر (سفارش‌گذار) داشته باشند و سفارش‌های جدید به بازار اضافه کنند. از سوی دیگر، تیکرها که بلافاصله معامله می‌کنند نقدینگی را کمی کاهش می‌دهند و صرافی‌ها بابت این کار از آنها کارمزد بیشتری می‌گیرند.
به عنوان مثال، در صرافی نوبیتکس کارمزد پایه برای تیکر ۰٫۱۵٪ و برای میکر ۰٫۱۳٪ تعیین شده است. یعنی اگر شما ۱۰ میلیون تومان معامله به صورت تیکر انجام دهید، ۱۵ هزار تومان کارمزد می‌دهید در حالی که همین معامله به صورت میکر تنها ۱۳ هزار تومان کارمزد دارد. این تفاوت شاید کوچک به نظر برسد اما در حجم‌های بزرگتر بسیار مهم می‌شود.
برخی صرافی‌های بزرگ جهان حتی برای جذب نقدینگی بیشتر، کارمزد میکر را نزدیک صفر یا کاملا صفر در نظر می‌گیرند. در مواردی نادر (مثلا در طرح‌های تشویقی برخی صرافی‌ها)، ممکن است به میکرها پاداش هم داده شود (کارمزد منفی) تا بازارسازی را ترغیب کنند. چنین حالتی بیشتر در بازارهای آتی یا قراردادهای پیچیده دیده می‌شود و در معاملات عادی رایج نیست.
در جدول زیر تفاوت نرخ کارمزد میکر و تیکر را به صورت نمونه مشاهده می‌کنید:
نوع معامله‌گر | کارمزد (مثال) |
میکر | 0.13٪ (کمتر) |
تیکر | 0.15٪ (بیشتر) |
مثال بالا بر اساس کارمزد پایه در یک صرافی ایرانی (نوبیتکس) است. در همه صرافی‌ها اعداد دقیق ممکن است فرق کند، ولی تقریبا همیشه کارمزد Maker کمتر از کارمزد Taker در نظر گرفته می‌شود. بنابراین اگر بتوانید در معامله‌های خود بیشتر نقش میکر را داشته باشید، در بلندمدت کارمزد کمتری پرداخت می‌کنید و این به نفع شما است.
برای دریافت نکات آموزشی کوتاه، اخبار بازار و انگیزه روزانه، صفحه اینستاگرام تالاربورس را دنبال کنید. هر روز محتوای آموزشی جذابی در اینستاگرام تالاربورس منتشر می‌شود که می‌تواند دانش مالی شما را به‌روز نگه دارد.
مزایا و معایب میکر و تیکر
هر کدام از این دو نقش مزایا و معایب خود را دارند. در این بخش، به صورت جداگانه به مزایا و معایب میکر بودن و مزایا و معایب تیکر بودن می‌پردازیم تا بهتر تصمیم بگیرید کِی در نقش هر کدام ظاهر شوید.
مزایای میکر بودن
- کارمزد کمتر: همان‌طور که گفتیم، مهم‌ترین مزیت میکر برای معامله‌گر پرداخت کارمزد پایین‌تر است. در هر معامله درصدی از مبلغ به عنوان کارمزد کسر می‌شود؛ اگر شما میکر باشید این درصد کمتر خواهد بود و در معاملات پرحجم صرفه‌جویی قابل توجهی خواهید کرد.
- کنترل بیشتر روی قیمت: یک میکر با تعیین قیمت دلخواه (از طریق سفارش محدود) دقیقا کنترل می‌کند که معامله در چه نرخی انجام شود. شما به عنوان میکر می‌توانید مثلاً بگویید "من این سهم را فقط به قیمت ۵۰۰۰ تومان می‌خرم" و تا رسیدن قیمت به این مقدار صبر کنید. این برای معاملاتی که حساسیت به قیمت دارند مفید است.
- کمک به پویایی بازار: شاید از دید شخصی مزیت بزرگی به نظر نرسد، اما میکرها با افزودن نقدینگی، به بهبود بازار و سرعت معاملات کمک می‌کنند. یک بازار پُرنقدینگی محیط امن‌تری برای معامله‌گران است و شما به عنوان میکر در ایجاد آن سهیم هستید.
معایب میکر بودن
- ریسک انجام نشدن معامله: بزرگ‌ترین عیب میکر صبر و عدم قطعیت است. هیچ تضمینی نیست که سفارش شما تکمیل شود؛ ممکن است قیمت بازار هرگز به نرخ مورد نظر شما نرسد و در نتیجه معامله انجام نشود. برای مثال، شما سفارشی می‌گذارید که یک ارز دیجیتال را در قیمت پایین‌تر بخرید، اما قیمت مدام بالا می‌رود و به سفارش شما نمی‌رسد. در این حالت از قافله عقب می‌مانید.
- تاخیر در اجرای برنامه‌ها: گاهی می‌خواهید سریع وارد معامله شوید (مثلا احساس می‌کنید قیمت در حال جهش است). اگر در این مواقع بخواهید میکر باشید و سفارش محدود ثبت کنید، ممکن است فرصت را از دست بدهید. پس میکر بودن همیشه مطلوب نیست، مخصوصا زمانی که سرعت اولویت دارد.
- نیاز به مدیریت سفارش باز: وقتی سفارشی را به عنوان میکر ثبت می‌کنید، باید آن را زیر نظر داشته باشید. ممکن است نیاز شود قبل از انجام معامله آن را ویرایش یا لغو کنید (مثلا اگر شرایط بازار تغییر کرد). مدیریت چندین سفارش باز می‌تواند وقت‌گیر باشد.
مزایای تیکر بودن
- اجرای فوری معاملات: تیکر بودن یعنی انجام معامله در لحظه. مهم‌ترین مزیت برای تیکر همین قطعی بودن و سرعت است. هر زمان تصمیم بگیرید دارایی را بخرید یا بفروشید، به سرعت می‌توانید این کار را انجام دهید و لازم نیست منتظر طرف مقابل بمانید. برای معامله‌گرانی که نوسان‌گیری لحظه‌ای می‌کنند یا می‌خواهند سریعا از بازار خارج شوند، این ویژگی بسیار حیاتی است.
- اطمینان از انجام شدن معامله: بر خلاف میکر که نمی‌داند معامله‌اش انجام می‌شود یا نه، تیکر اطمینان دارد که سفارش او کامل خواهد شد (زیرا یک سفارش موجود را پذیرفته است). به عبارتی وقتی به عنوان تیکر عمل می‌کنید، تردیدی در تحقق یافتن معامله نیست؛ فقط کافیست حجم سفارش انتخابی برای معامله کافی باشد.
معایب تیکر بودن
- کارمزد بیشتر: واضح‌ترین عیب تیکر، پرداخت کارمزد بالاتر است. شما برای سرعت و اطمینان معامله خود، هزینه بیشتری می‌پردازید. اگر معاملات زیادی انجام دهید، این تفاوت کارمزد جمع می‌شود و سود شما را کاهش می‌دهد. بنابراین تیکر بودن از دید هزینه کمتر به‌صرفه است.
- احتمال اسلیپیج (Slippage): زمانی که حجم سفارش شما بزرگ باشد یا بازار عمق کافی نداشته باشد، ممکن است به عنوان تیکر کمی بالاتر از قیمت موردنظر بخرید یا پایین‌تر از آن بفروشید. به این پدیده اسلیپیج یا لغزش قیمت می‌گویند. مثلا می‌خواهید ۱۰ هزار واحد از یک رمز ارز بخرید، اما در لحظه فقط ۵ هزار واحد در قیمت فعلی برای فروش موجود است؛ ۵ هزار واحد بعدی ممکن است در قیمت کمی بالاتر اجرا شود. این اتفاق در سفارش‌های بازار (تیکر) محتمل است. در حالی که میکرها با تعیین قیمت ثابت، از چنین لغزشی جلوگیری می‌کنند.
- نداشتن کنترل روی قیمت دقیق: وقتی تیکر هستید، عملا قیمت بازار را می‌پذیرید. شما انتخاب زیادی در تعیین نرخ ندارید و باید به بهترین قیمت‌های موجود رضایت دهید. اگر بازار پرنوسان باشد، ممکن است لحظه ثبت سفارش، قیمت به شکل نامطلوبی تغییر کند.
با مقایسه موارد بالا، درمی‌یابیم که انتخاب بین میکر یا تیکر بودن، بستگی زیادی به استراتژی معاملاتی و اولویت‌های شما دارد. اگر هزینه‌های معاملاتی برایتان مهم است و عجله‌ای ندارید، ترجیحا میکر باشید؛ اما اگر سرعت اجرای معامله یا تکمیل شدن حتمی آن اولویت دارد، تیکر بودن گزینه بهتری است. در بخش بعدی، نکاتی در مورد اینکه چه‌طور در عمل می‌توانیم نقش میکر یا تیکر را ایفا کنیم بررسی می‌کنیم.
چگونه به عنوان میکر یا تیکر معامله کنیم؟
تا اینجا از دید مفهومی متوجه شدیم که میکر و تیکر بودن به نوع سفارش و زمان انجام آن بستگی دارد. اکنون سوال این است که در عمل چطور می‌توانیم کنترل کنیم که معامله ما به عنوان میکر ثبت شود یا تیکر؟ برای این منظور کافیست مراحل زیر را به خاطر بسپارید:
- انتخاب بازار و بررسی قیمت لحظه‌ای: ابتدا بازار مدنظر خود (مثلا سهم X در بورس یا بیت‌کوین/تتر در یک صرافی ارز دیجیتال) را باز کنید. به قیمت‌های فعلی خرید و فروش در دفتر سفارشات توجه کنید. مثلا ممکن است بهترین قیمت فروش (Ask) بیت‌کوین الان ۳۰٬۰۰۰ دلار و بهترین قیمت خرید (Bid) ۲۹٬۹۵۰ دلار باشد. این‌ها قیمت‌های جاری بازار هستند.
- تعیین اولویت شما (سرعت یا قیمت): تصمیم بگیرید اولویت‌تان کدام است. اگر می‌خواهید سریع معامله کنید و به قیمت فعلی راضی هستید، احتمالا باید تیکر باشید. اما اگر قیمت مشخصی در نظر دارید و حاضر هستید صبر کنید، نقش میکر را انتخاب کنید.
- ثبت سفارش به عنوان تیکر (معامله فوری): ساده‌ترین راه تیکر بودن، استفاده از سفارش بازار (Market Order) است. در این نوع سفارش شما فقط حجم معامله را تعیین می‌کنید و صرافی بهترین قیمت موجود را برای شما پیدا کرده و معامله را کامل می‌کند. مثلا اگر Market Buy بگذارید، ارزان‌ترین سفارشات فروش موجود را یکی یکی می‌خرید تا حجم درخواستی‌تان پر شود. همچنین اگر در پلتفرم‌های معاملاتی روی یکی از سفارش‌های باز موجود کلیک کنید و معامله را انجام دهید، شما نقش تیکر داشته‌اید (چون سفارش شخص دیگری را برداشتید). به عنوان مثال، حامد با کلیک روی پایین‌ترین قیمت فروشندگان در دفتر سفارشات، بلافاصله بیت‌کوین خرید؛ او سفارش‌بردار (Taker) بود.
- ثبت سفارش به عنوان میکر (معامله با تأخیر): برای میکر بودن، باید سفارش محدود (Limit Order) ثبت کنید به طوری که در قیمت فعلی بازار انجام نشود. یعنی قیمتی را انتخاب کنید که خارج از بازه قیمت‌های جاری است. برای خرید، قیمت را کمی پایین‌تر از قیمت بازار قرار دهید؛ برای فروش، کمی بالاتر از قیمت بازار. این کار باعث می‌شود سفارش شما فعلا وارد دفتر سفارشات شود و در انتظار تطبیق بماند. مثلا مریم می‌خواهد بیت‌کوین بفروشد اما قیمت مدنظرش ۳۰٬۱۰۰ دلار است که بالاتر از بهترین خریداران فعلی (۲۹٬۹۵۰) است. او سفارش فروش در ۳۰٬۱۰۰ ثبت می‌کند و منتظر می‌ماند. سفارش مریم وارد صف شده و میکر محسوب می‌شود.
- مدیریت سفارش در حال انتظار: اگر به عنوان میکر سفارشی گذاشته‌اید، وضعیت آن را پیگیری کنید. ممکن است معامله‌گر دیگری پیدا شود و با سفارش شما معامله کند (در این صورت شما به هدف رسیده‌اید و طرف مقابلتان تیکر بوده است). یا ممکن است مدتی بگذرد و معامله‌ای صورت نگیرد؛ در این حالت تصمیم با شماست که آیا همچنان منتظر بمانید یا سفارش را کنسل/ویرایش کنید. اگر بعد از مدتی دیدید قیمت بازار در جهت دلخواه شما حرکت نکرد، شاید بخواهید قیمت سفارش خود را تعدیل کنید.
- توجه به پر شدن ناقص سفارش: گاهی ممکن است سفارش شما به عنوان میکر بخشی انجام شود و بخشی همچنان باز بماند. در این حالت، بابت بخش انجام‌شده نقش تیکر را ایفا کرده‌اید (چون یک نفر سفارش شما را برداشت) و بابت بخش باقیمانده همچنان میکر هستید تا زمانی که تکمیل شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که حجم معامله‌گر تیکری که سفارش شما را تطبیق می‌دهد کمتر از حجم سفارش شما باشد. مثلا شما می‌خواهید ۱۰۰۰ سهم بفروشید و قیمت مناسبی تعیین کرده‌اید. ابتدا یک تیکر پیدا می‌شود و 500 سهم شما را می‌خرد (500 سهم معامله انجام شد، شما برای این بخش کارمزد میکر می‌دهید و خریدار کارمزد تیکر). هنوز 500 سهم از سفارش شما در دفتر سفارشات باقیست تا نفر بعدی پیدا شود. دانستن این نکته اهمیت دارد چون در چنین شرایطی کارمزد شما ممکن است دو بخش شود: بخش انجام‌شده فوری (با نرخ میکر) و بخش باقیمانده که بعدها تکمیل می‌شود.
با طی کردن مراحل بالا، می‌توانید تا حدود زیادی مشخص کنید که در هر معامله نقش شما چه باشد. خلاصه اینکه اگر می‌خواهید میکر باشید: همیشه از سفارش محدود استفاده کنید و قیمت را طوری تنظیم کنید که فوری پر نشود. و اگر می‌خواهید تیکر باشید: سفارش را روی بهترین قیمت‌های موجود (یا با سفارش بازار) ثبت کنید تا بلافاصله انجام شود.
نتیجه‌گیری
مفهوم میکر و تیکر شاید در نگاه اول پیچیده به نظر برسد، اما دیدیم که در واقع بر اساس یک اصل ساده شکل گرفته است: اضافه کردن سفارش به بازار یا برداشت کردن سفارش از بازار. هر معامله‌ای حتما یک میکر و یک تیکر دارد و این دو بال پرواز بازارهای مالی هستند. برای یک معامله‌گر تازه‌کار، آشنایی با این مفاهیم از چند جهت مفید است: هم به درک بهتر عملکرد صرافی‌ها و دفتر سفارشات کمک می‌کند، هم در مدیریت هزینه‌ها (از طریق توجه به کارمزدهای میکر/تیکر) تاثیرگذار است.
حالا شما می‌دانید که اگر دیدید کارمزد میکر شما کمتر از تیکر است، دلیلش تشویق به ایجاد نقدینگی است. فهمیدید که با صبر و حوصله می‌توانید در نقش سفارش‌گذار کارمزد کمتری بپردازید، یا اگر عجله دارید به عنوان سفارش‌بردار سریع معامله کنید. به عبارت دیگر، می‌توانید استراتژی معاملاتی خود را هوشمندانه‌تر انتخاب کنید: مثلاً برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت که چندان عجله‌ای برای ورود ندارید، سفارش‌ها را به صورت میکر بگذارید تا هزینه کمتری بدهید؛ اما برای معاملات کوتاه‌مدت که سرعت مهم است، تیکر بودن را مدنظر قرار دهید.
تبدیل شدن به یک معامله‌گر ماهر نیازمند آموزش اصولی و تمرین مستمر است. اگر دوست دارید بیشتر در زمینه بورس و ارزهای دیجیتال یاد بگیرید، می‌توانید از دوره‌های آموزشی تالاربورس استفاده کنید. در این دوره‌ها، مفاهیم را به زبان ساده و گام‌به‌گام می‌آموزید و با تمرین‌های عملی مهارت خود را افزایش می‌دهید.
در پایان، فراموش نکنید که موفقیت در بازارهای مالی حاصل مجموعه‌ای از دانش (مفاهیمی مثل میکر/تیکر)، مهارت، صبر و تجربه است. اکنون که با یکی از اصطلاحات مهم بازار آشنا شدید، می‌توانید یک گام به معامله‌گر حرفه‌ای شدن نزدیک‌تر شوید. برای تمرین، دفعه بعد که وارد پلتفرم معاملاتی شدید، به کارمزدهای میکر و تیکر توجه کنید و آگاهانه تصمیم بگیرید که نقش شما در آن معامله کدام خواهد بود. دانستن همین نکات به ظاهر ساده در بلندمدت تفاوت‌های بزرگی در نتیجه معاملات شما ایجاد می‌کند. پس آموخته‌های امروز را به کار ببندید و در مسیر پیشرفت مالی خود گام بردارید. موفق باشید!
سوالات پرتکرار (FAQ)
میکر (سفارش‌گذار) یعنی کسی که سفارش جدیدی را در بازار ثبت می‌کند بدون اینکه فوراً انجام شود؛ در نتیجه نقدینگی بازار را بیشتر می‌کند. تیکر (سفارش‌بردار) کسی است که یک سفارش موجود را بلافاصله اجرا می‌کند و معامله را به سرانجام می‌رساند. به زبان ساده، میکرها سفارش می‌سازند و تیکرها سفارش‌های ساخته‌شده را برمی‌دارند. هر معامله یک میکر و یک تیکر دارد.
این موضوع کاملا به نوع سفارش شما بستگی دارد. اگر سفارشی گذاشته‌اید که فوراً تکمیل شده (مثلاً سفارش بازار یا کلیک روی یک سفارش موجود در دفتر سفارشات)، شما تیکر آن معامله بوده‌اید چون سفارش موجودی را برداشته‌اید. اما اگر سفارش شما مدتی در لیست سفارشات مانده و بعداً توسط شخص دیگری انجام شده، شما میکر بوده‌اید. در واقع هر زمان معامله بلافاصله صورت نگرفت و سفارش باز ماند، شما نقش میکر را ایفا کرده‌اید.
صرافی‌ها برای تشویق معامله‌گران به افزودن نقدینگی، کارمزد کمتری برای میکرها در نظر می‌گیرند. میکرها با سفارش‌گذاری، به صرافی کمک می‌کنند بازار عمیق‌تر و پویاتر شود؛ در نتیجه صرافی پاداش این کار را با تخفیف کارمزد می‌دهد. تیکرها اما نقدینگی را برمی‌دارند و از خدمات صرافی برای انجام فوری معامله بهره می‌برند، لذا کارمزد بیشتری می‌پردازند. این سازوکار در اکثر صرافی‌های بزرگ (اعم از ایرانی یا بین‌المللی) دیده می‌شود و انگیزه‌ای است برای معامله‌گران که تا حد امکان سفارش‌گذار باشند.
نه لزوماً. هر کدام از میکر یا تیکر بودن بسته به شرایط می‌تواند مطلوب باشد. میکر بودن هزینه کمتری دارد و برای سفارش‌هایی که عجله‌ای در انجامشان ندارید عالی است؛ اما ممکن است معامله شما انجام نشود یا دیر انجام شود. از سوی دیگر، تیکر بودن سرعت را تضمین می‌کند و در مواقعی که می‌خواهید سریع وارد یا خارج شوید (مثلاً هنگام نوسانات شدید بازار یا رسیدن به حد ضرر) بسیار مهم است. پس شما باید بسته به اولویت آن لحظه تصمیم بگیرید. معامله‌گران حرفه‌ای معمولاً ترکیبی عمل می‌کنند: در حالت‌های عادی سعی می‌کنند میکر باشند تا کارمزد کمتری بدهند، ولی در مواقع ضروری بدون تعلل تیکر می‌شوند.
مفهوم سفارش‌گذار و سفارش‌بردار در همه بازارهای مبتنی بر دفتر سفارشات وجود دارد. در بورس اوراق بهادار تهران هم اگر شما یک سفارش خرید/فروش ثبت کنید که بلافاصله انجام نشود، در واقع نقش بازارساز (میکر) را داشته‌اید و اگر سفارش شما فوراً مچ (تطبیق) شود، نقش تیکر را داشته‌اید. هرچند در ادبیات بورس ایران معمولا از این اصطلاحات استفاده نمی‌شود، ولی مکانیزم مشابه است. بنابراین می‌توان گفت میکر/تیکر یک مفهوم عمومی در بازارهای مالی هستند. در بازارهای فارکس و کالا نیز وضعیت مشابهی برقرار است هرچند ساختار معاملاتشان کمی متفاوت باشد. این مفاهیم در ارز دیجیتال بیشتر مطرح شده چون صرافی‌های کریپتو صریحاً کارمزد میکر و تیکر را جداگانه اعلام می‌کنند.
شما می‌توانید تلاش کنید اغلب معاملاتتان را به شکل سفارش‌گذار انجام دهید (مثلاً همیشه از سفارش Limit استفاده کنید و قیمت را کمی بهتر از قیمت لحظه‌ای بگذارید). در بسیاری از موارد این روش مؤثر است و شما میکر خواهید بود. اما تضمینی نیست که همیشه سفارش شما میکر بماند. اگر ناخواسته قیمت سفارش محدود شما دقیقا برابر قیمت بازار شود یا شخص دیگری قیمت شما را لحظاتی قبل از شما ثبت کرده باشد، ممکن است سفارش شما بلافاصله مچ شود و تبدیل به تیکر گردد. همچنین گاهی شرایط بازار ایجاب می‌کند که حتماً فوری معامله کنید (مثلاً خبر مهمی آمده و قیمت در حال تغییر سریع است)؛ در این مواقع اگر بخواهید اصرار کنید میکر بمانید، ممکن است ضرر کنید. بنابراین بله، می‌توانید رویکرد کلی خود را میکر بودن قرار دهید ولی آمادگی شرایط استثنایی را هم داشته باشید.