علی به‌تازگی با دنیای ارزهای دیجیتال آشنا شده و چند رمزارز خریده است. او هیجان‌زده است اما یک دغدغه مهم دارد: «چگونه می‌توانم برای ارزهای دیجیتالم یک کیف پول امن بسازم؟» این سوالی است که برای خیلی از تازه‌کاران پیش می‌آید. درست مثل اینکه برای شروع سرمایه‌گذاری در بورس نیاز به دریافت کد معاملاتی دارید، برای ورود به دنیای کریپتو هم اولین قدم ساخت کیف پول ارز دیجیتال است. کیف پول جایی است که ارزهای خود را در آن نگهداری می‌کنید و اگر درست انتخاب و محافظت نشود، ممکن است سرمایه‌تان را از دست بدهید.
در این مقاله می‌خواهیم به زبان ساده و به صورت گام‌به‌گام یاد بگیریم که کیف پول ارز دیجیتال چیست، چه انواعی دارد و چگونه می‌توانیم یک کیف پول دیجیتال بسازیم. مهم نیست که قصد استفاده از یک اپلیکیشن موبایل مثل تراست ولت یا متامسک را دارید، یا می‌خواهید یک کیف پول سخت‌افزاری تهیه کنید؛ حتی اگر کنجکاوید خودتان یک کیف پول اختصاصی برنامه‌نویسی کنید، در این راهنما برای هر کدام نکاتی آورده‌ایم. پس اگر شما هم دغدغه امنیت دارایی دیجیتال‌تان را دارید، در ادامه همراه باشید تا با خیال راحت‌تری ساخت کیف پول رمزارز خود را شروع کنید.
کیف پول ارز دیجیتال چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
پیش از اینکه سراغ مراحل ساخت برویم، بیایید خیلی کوتاه بفهمیم کیف پول ارز دیجیتال چیست. کیف پول ارز دیجیتال (Crypto Wallet) مثل حساب بانکی شما در دنیای بلاکچین عمل می‌کند. البته برخلاف حساب بانکی، کیف پول رمزنگاری به جای پول کاغذی، کلیدهای دیجیتال خصوصی و عمومی را نگهداری می‌کند. این کلیدها اجازه دسترسی به ارزهای شما روی بلاکچین را می‌دهند. کلید عمومی شبیه شماره کارت بانکی است که می‌توانید برای دریافت و واریز آن را به دیگران بدهید. کلید خصوصی مثل رمز کارت است که باید کاملاً محرمانه نزد خودتان بماند. اگر فردی به کلید خصوصی شما دست پیدا کند، می‌تواند دارایی‌های دیجیتال شما را منتقل کرده و کیف پولتان را خالی کند. بنابراین امنیت کیف پول اهمیت حیاتی دارد.
حالا چرا اصلاً به کیف پول نیاز داریم؟ چون وقتی شما بیت‌کوین، اتریوم یا هر رمزارز دیگری می‌خرید، برای نگهداری امن آن بهترین کار انتقال به یک کیف پول شخصی است. نگه داشتن ارز در کیف پول شخصی (غیرامانی) به شما کنترل کامل می‌دهد، برخلاف نگهداری در صرافی آنلاین که دارایی تحت مدیریت صرافی است و ریسک‌هایی مثل هک شدن یا مسدود شدن حساب وجود دارد. پس حتی اگر از یک صرافی ایرانی مثل نوبیتکس برای خرید استفاده می‌کنید، بهتر است ارزهای خود را پس از خرید به کیف پول شخصی منتقل کنید. در ادامه با انواع کیف پول‌ها آشنا می‌شویم و سپس آموزش ساخت کیف پول ارز دیجیتال را شروع خواهیم کرد.
انواع کیف پول‌های ارز دیجیتال
کیف پول‌های رمزارز انواع مختلفی دارند و شما بسته به نیاز و شرایط خود می‌توانید یکی را انتخاب کنید. در یک نگاه کلی، کیف پول‌ها را می‌توان به دو دسته اصلی کیف پول گرم و کیف پول سرد تقسیم کرد:
- کیف پول گرم (آنلاین): کیف پول‌هایی که به اینترنت متصل هستند؛ مثل اپلیکیشن‌های موبایل، برنامه‌های دسکتاپ یا کیف پول‌های وب (آنلاین). نمونه‌های رایج شامل کیف پول‌های نرم‌افزاری مانند تراست ولت و متامسک یا حتی کیف پول صرافی‌ها هستند. این ولت‌ها استفاده آسانی دارند و برای دسترسی سریع مناسب‌اند اما چون آنلاین‌اند امنیت کمتری نسبت به نوع سرد دارند.
- کیف پول سرد (آفلاین): کیف پول‌هایی که عمدتاً آفلاین نگهداری می‌شوند؛ مثل کیف پول سخت‌افزاری یا کیف پول کاغذی. این نوع کیف پول‌ها کلید خصوصی را به صورت آفلاین ذخیره می‌کنند و بنابراین در برابر حملات اینترنتی بسیار مقاوم‌اند. نمونه بارز آن دستگاه‌های سخت‌افزاری Ledger یا Trezor است. استفاده از کیف پول سرد امنیت حداکثری را فراهم می‌کند ولی هزینه و مراحل راه‌اندازی بیشتری دارد.
علاوه بر این دو دسته، می‌توان به کیف پول‌های کاغذی (چاپ کلیدها روی کاغذ) و کیف پول‌های تحت وب (سرویس‌های ابری) اشاره کرد. هر کدام مزایا و معایب خود را دارند که در جدول زیر خلاصه شده است:
نوع کیف پول | مزایا | معایب |
نرم‌افزاری (گرم) | رایگان و نصب آسان؛ دسترسی سریع و همه‌جا | آنلاین و وابسته به امنیت دستگاه؛ ریسک بدافزار و هک |
سخت‌افزاری (سرد) | امنیت بسیار بالا (نگهداری آفلاین)؛ کنترل کامل کاربر | هزینه نسبتاً زیاد (خرید دستگاه)؛ نیاز به نگهداری و همراه داشتن دستگاه |
کاغذی (سرد) | بسیار امن در صورت نگهداری صحیح؛ رایگان | احتمال گم شدن یا خراب شدن کاغذ؛ انتقال و استفاده دشوار |
صرافی/آنلاین | استفاده بسیار راحت؛ مناسب معاملات سریع | کنترل کلیدها در دست شما نیست (امانی)؛ خطر هک شدن یا مسدود شدن حساب |
همان‌طور که می‌بینید، کیف پول سخت‌افزاری امن‌ترین گزینه است و برای نگهداری بلندمدت مبالغ زیاد توصیه می‌شود، در حالی که کیف پول نرم‌افزاری برای شروع کار، مبالغ کمتر و استفاده‌های روزمره بسیار رایج و کاربرپسند است. بسیاری از افراد حرفه‌ای ترکیبی از هر دو را استفاده می‌کنند: مثلا مقدار عمده دارایی خود را در کیف پول سخت‌افزاری نگه می‌دارند و مقداری را برای معاملات جاری در یک کیف پول نرم‌افزاری.
حال که با انواع کیف پول آشنا شدیم، وقت آن است که مراحل ساخت کیف پول ارز دیجیتال را مرور کنیم. بسته به اینکه کدام نوع را انتخاب می‌کنید، روش کار اندکی فرق دارد که در ادامه به تفکیک توضیح می‌دهیم.
آموزش ساخت کیف پول نرم‌افزاری ارز دیجیتال (موبایل یا دسکتاپ)
یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای شروع، ساخت یک کیف پول نرم‌افزاری (Software Wallet) روی گوشی هوشمند یا رایانه شخصی است. این ولت‌ها رایگان هستند و طی چند دقیقه می‌توانید والت خود را ایجاد کنید. در اینجا مراحل کلی ایجاد کیف پول نرم‌افزاری را به صورت گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم (این مراحل تقریباً برای اغلب اپلیکیشن‌های کیف پول یکسان است):
- انتخاب کیف پول معتبر: در اولین گام، باید از بین کیف پول‌های موجود یکی را انتخاب کنید که معتبر و امن باشد. تحقیق کنید و نظرات کاربران را بخوانید. معیارهایی مثل امنیت، رابط کاربری، تعداد ارزهای پشتیبانی‌شده و امکان پشتیبان‌گیری را در نظر بگیرید. برای نمونه، تراست ولت (Trust Wallet) یک کیف پول موبایلی چندارزی محبوب است که توسط صرافی بایننس پشتیبانی می‌شود. متامسک (MetaMask) نیز کیف پول معتبری است که به‌صورت افزونه مرورگر و اپلیکیشن موبایل ارائه می‌شود و برای نگهداری اتریوم و توکن‌های مبتنی بر اتریوم عالی است. کیف پول‌های شناخته‌شده دیگری مثل اکسودوس، اتمیک والت یا کوینومی نیز وجود دارند. سعی کنید کیف پولی را انتخاب کنید که متن‌باز و غیرامانی باشد تا کلید خصوصی تنها در اختیار خودتان بماند.
- دانلود و نصب برنامه: پس از انتخاب، کیف پول مورد نظر را فقط از منبع رسمی و معتبر دانلود کنید. مثلاً برای Trust Wallet به فروشگاه گوگل‌پلی یا اپ‌استور یا سایت رسمی تراست ولت مراجعه کنید. برای MetaMask به وب‌سایت رسمی metamask.io بروید. همیشه مواظب نسخه‌های جعلی و بدافزار باشید؛ دانلود از منابع نامعتبر می‌تواند خطر سرقت دارایی شما را به همراه داشته باشد. بعد از دانلود، برنامه را روی گوشی یا کامپیوتر خود نصب کنید (اپلیکیشن‌های موبایل نصب ساده‌ای دارند و برنامه‌های دسکتاپ هم فایل نصب آسانی ارائه می‌کنند).
- ایجاد کیف پول جدید و پشتیبان‌گیری: با باز کردن برنامه، معمولاً دو گزینه می‌بینید: ایجاد کیف پول جدید (Create New Wallet) یا بازیابی کیف پول قبلی (Restore Wallet). گزینه ساخت کیف پول جدید را انتخاب کنید. برنامه از شما می‌خواهد شرایط استفاده را بپذیرید. سپس مهم‌ترین مرحله فرا می‌رسد: نمایش عبارت بازیابی (Seed Phrase). عبارت بازیابی یک رشته متشکل از ۱۲ یا ۲۴ کلمه انگلیسی تصادفی است که کلید خصوصی رمزگذاری‌شده‌ی کیف پول شما محسوب می‌شود. این کلمات را با دقت یادداشت کنید و در جای امن نگهدارید. توصیه می‌شود عبارت بازیابی را روی کاغذ یادداشت کرده و هرگز در گوشی یا رایانه به‌صورت عکس یا فایل ذخیره نکنید. اگر این کلمات را گم کنید یا کسی به آنها دست یابد، تمام دارایی شما در خطر خواهد بود. پس از یادداشت کردن، برنامه معمولاً برای اطمینان از شما می‌خواهد که برخی از آن کلمات را مجدداً انتخاب یا تایپ کنید تا مطمئن شود آنها را یادداشت کرده‌اید و ترتیب‌شان را بلد هستید. این کار را انجام دهید تا ساخت کیف پول تکمیل شود. ممکن است در حین ایجاد ولت، برنامه اجازه تنظیم رمز عبور یا PIN روی خود اپلیکیشن را نیز بدهد؛ حتماً یک رمز قوی برای ورود به برنامه تنظیم کنید تا اگر گوشی‌تان دست کسی افتاد، نتواند به راحتی وارد ولت شود.
- دریافت آدرس و استفاده از کیف پول: اکنون کیف پول نرم‌افزاری شما ایجاد شده و آماده استفاده است. برنامه به شما یک یا چند آدرس کیف پول (کلید عمومی) ارائه می‌دهد که می‌توانید برای دریافت ارز دیجیتال از آنها استفاده کنید. فرض کنیم علی کیف پول تراست ولت خود را ساخته است؛ حالا او می‌تواند از صرافی یا فرد دیگری بخواهد بیت‌کوین یا اتریوم را به آدرس کیف پولش بفرستد. برای دیدن آدرس، کافی است روی ارز مورد نظر (مثلاً BTC) در کیف پولتان بزنید و گزینه Receive (دریافت) را انتخاب کنید تا آدرس و یک QR کد نمایش داده شود. این آدرس را کپی کرده و در اختیار فرستنده قرار دهید. همچنین اگر خودتان می‌خواهید ارزی را از صرافی به کیف پول انتقال دهید، کافیست در حساب صرافی به بخش برداشت (Withdraw) بروید و این آدرس را وارد کنید. به همین سادگی ارز دیجیتال شما وارد کیف پول شخصی‌تان خواهد شد.
نکته: کارمزد انتقال بسته به بلاکچین مربوطه کسر می‌شود (مثلاً انتقال بیت‌کوین کارمزد شبکه بیت‌کوین دارد). همچنین برای امنیت بیشتر، بسیاری از کیف پول‌های نرم‌افزاری از QR کد برای دریافت و همچنین از تأیید دوعاملی یا بیومتریک برای ورود بهره می‌برند. حتماً این قابلیت‌ها را در تنظیمات کیف پول خود فعال کنید.
با انجام این مراحل، شما صاحب یک کیف پول نرم‌افزاری امن شده‌اید. برای مثال، اگر Trust Wallet را انتخاب کرده باشید، فرآیند دقیقاً مشابه همین گام‌هاست: نصب اپ، زدن گزینه ایجاد ولت جدید، یادداشت ۱۲ کلمه بازیابی و تأیید آنها، سپس کیف پول آماده استفاده می‌شود. از اینجا به بعد هر زمان که بخواهید موجودی‌تان را چک کنید یا تراکنشی انجام دهید، کافیست برنامه را باز کنید. فراموش نکنید که پشتیبان‌گیری از کیف پول (از طریق همان کلمات بازیابی) تنها راه بازیابی دارایی شما در صورت گم شدن یا تغییر دستگاه است.
آیا می‌خواهید همواره از ترفندهای کاربردی و آموزش‌های جذاب در زمینه‌های مختلف باخبر باشید؟
پس حتما صفحه اینستاگرام تالار بورس را دنبال کنید. در آنجا نکات کوتاه آموزشی، معرفی دوره‌ها و محتوای الهام‌بخش زیادی منتشر می‌کنیم که می‌تواند برای شما مفید باشد. با ما در اینستاگرام همراه باشید.
آموزش ساخت کیف پول سخت‌افزاری ارز دیجیتال
کیف پول سخت‌افزاری (Hardware Wallet) یک وسیله فیزیکی کوچک شبیه فلش‌مموری است که کلیدهای خصوصی ارز دیجیتال را به صورت آفلاین ذخیره می‌کند. بسیاری از حرفه‌ای‌ها برای امنیت حداکثری، از کیف پول سخت‌افزاری مثل Ledger یا Trezor استفاده می‌کنند. در ایران نیز کاربران باتجربه این دستگاه‌ها را علی‌رغم قیمتشان تهیه می‌کنند تا مبالغ بالای ارز دیجیتال را دور از خطرات آنلاین نگهداری کنند. اگر شما هم تصمیم گرفته‌اید یک والت سخت‌افزاری داشته باشید، مراحل زیر پیش روی شماست:
- انتخاب و خرید کیف پول سخت‌افزاری مناسب: ابتدا برند و مدل مورد نظر خود را انتخاب کنید. از معروف‌ترین کیف پول‌های سخت‌افزاری می‌توان به Ledger Nano S / X و Trezor One / T اشاره کرد. حتماً از فروشگاه‌ها یا وب‌سایت‌های معتبر خرید کنید و دقت کنید که بسته‌بندی محصول پلمپ و دست‌نخورده باشد. متأسفانه به دلیل مشکلات واردات و قیمت ارز، تهیه این دستگاه‌ها در ایران هزینه‌بر و کمی دشوار است، اما اگر بودجه کافی دارید، ارزش سرمایه‌گذاری را دارد. پس از خرید، بسته را باز کرده و دستگاه را آماده کنید.
- راه‌اندازی اولیه دستگاه و یادداشت عبارت بازیابی: هر کیف پول سخت‌افزاری همراه با یک راهنمای راه‌اندازی اولیه است. معمولاً باید دستگاه را از طریق کابل USB به کامپیوتر یا از طریق بلوتوث به موبایل وصل کنید و نرم‌افزار مخصوص آن (مثلاً Ledger Live برای لجر یا Trezor Suite برای ترزور) را نصب نمایید. پس از نصب نرم‌افزار و اتصال دستگاه، مراحل روی صفحه را دنبال کنید. معمولاً در اولین اتصال، دستگاه از شما می‌خواهد یک PIN code روی خود دستگاه تنظیم کنید (تا اگر کسی دستگاه فیزیکی شما را در دست گرفت بدون این PIN نتواند از آن استفاده کند). سپس دستگاه عبارت بازیابی ۲۴ کلمه‌ای را نمایش می‌دهد. این ۲۴ کلمه را دقیقاً به ترتیب یادداشت کرده و مانند جان‌تان از آن مراقبت کنید! این عبارت تنها راه بازیابی دارایی‌هایتان در صورت گم‌شدن یا خراب‌شدن دستگاه است. بعضی دستگاه‌ها همراه خود کارت‌های مخصوصی برای نوشتن این کلمات دارند. هرگز از این مرحله سرسری نگذرید چون اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.
- اتصال کیف پول سخت‌افزاری به نرم‌افزار و مدیریت دارایی: پس از تنظیم PIN و کلمات بازیابی، نرم‌افزار کیف پول روی کامپیوتر/موبایل، دستگاه سخت‌افزاری شما را شناسایی می‌کند. حالا می‌توانید در نرم‌افزار مربوطه، انواع ارزهای دیجیتال را اضافه و مدیریت کنید. برای مثال، در Ledger Live می‌توانید حساب بیت‌کوین، اتریوم و ... بسازید که هر کدام یک آدرس دریافت به شما می‌دهند. برای دریافت ارز به کیف پول سخت‌افزاری، مشابه کیف پول نرم‌افزاری عمل می‌کنید: در نرم‌افزار روی ارز مورد نظر کلیک کرده و آدرس دریافت را کپی می‌کنید، سپس از صرافی یا کیف پول قبلی، آن ارز را به این آدرس انتقال می‌دهید. تفاوت مهم این است که برای ارسال ارز از کیف پول سخت‌افزاری، باید هر بار دستگاه را متصل کنید و تراکنش را فیزیکی روی دستگاه تأیید نمایید. مثلاً وقتی می‌خواهید بیت‌کوین از کیف پول لجر خود به جایی بفرستید، پس از وارد کردن آدرس مقصد و مبلغ در نرم‌افزار Ledger Live، دستگاه لجر شما پیغام تأیید تراکنش را روی صفحه‌اش نشان می‌دهد و فقط در صورت فشردن دکمه تأیید روی دستگاه، تراکنش ارسال می‌شود. این مکانیزم دو مرحله‌ای باعث می‌شود حتی اگر کامپیوتر شما ویروسی باشد، تا وقتی شخص به دستگاه فیزیکی شما دسترسی نداشته باشد نتواند تراکنشی انجام دهد.
- نگهداری و استفاده ایمن: کیف پول سخت‌افزاری شما حالا آماده است و ارزهای خود را در آن نگهداری می‌کنید. حتماً دستگاه را در جای امن (مثلاً یک گاوصندوق خانگی) نگهداری کنید چون گم شدن یا سرقت دستگاه به همراه عبارت بازیابی می‌تواند به از دست رفتن دارایی منجر شود. اگر دستگاه خراب یا گم شود اما عبارت بازیابی را داشته باشید، می‌توانید با همان عبارت روی یک دستگاه جدید یا یک کیف پول نرم‌افزاری سازگار، دارایی را بازیابی کنید. بنابراین بک‌آپ ۲۴ کلمه‌ای خود را شاید بهتر باشد روی دو تکه کاغذ جداگانه یادداشت کرده و هر کدام را در جای امنی نگه دارید (یکی در منزل، یکی مثلاً منزل والدین یا صندوق امانات بانک). همچنین برای امنیت بیشتر، هرگز عبارت بازیابی یا PIN کیف پول سخت‌افزاری را در اختیار کسی قرار ندهید و مواظب باشید هنگام استفاده از دستگاه، افراد مشکوک محیط پیرامون‌تان را مشاهده نکنند.
ساخت کیف پول سخت‌افزاری شاید نسبت به نوع نرم‌افزاری مرحله‌های بیشتری داشته باشد، اما در عمل بسیار ساده است زیرا شرکت‌های سازنده، نرم‌افزارهای کاربرپسند و راهنمای گام‌به‌گام ارائه می‌دهند. در نهایت، نتیجه این زحمت، آرامش خاطر از امنیت دارایی‌ها خواهد بود.
ساخت کیف پول ارز دیجیتال اختصاصی (با کدنویسی)
تا اینجا درباره استفاده از کیف پول‌های آماده صحبت کردیم. اما شاید این پرسش برای برخی پیش بیاید که آیا می‌توانم خودم یک کیف پول ارز دیجیتال را توسعه دهم؟ پاسخ کوتاه این است که بله، از لحاظ فنی امکان‌پذیر است، اما کار ساده‌ای نیست و نیاز به دانش فنی زیادی دارد. توسعه یک کیف پول رمزنگاری شامل آشنایی عمیق با فناوری بلاکچین، برنامه‌نویسی (معمولاً در زبان‌هایی مثل پایتون، جاوا یا جاوااسکریپت) و مفاهیم امنیت سایبری است. بسیاری از کتابخانه‌های متن‌باز (Open Source) برای این منظور وجود دارند که توسعه‌دهندگان از آنها استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، برای ساخت کیف پول بیت‌کوین می‌توان از کتابخانه‌هایی مثل BitcoinJ (برای جاوا) یا کتابخانه رسمی Blockchain.com API استفاده کرد. این کتابخانه‌ها توابع آماده‌ای برای تولید کلیدهای عمومی/خصوصی، ایجاد آدرس جدید، امضای تراکنش‌ها و ارتباط با شبکه بلاکچین فراهم می‌کنند.
اگر شما یک برنامه‌نویس هستید و می‌خواهید کیف پول خودتان را بنویسید، باید مراحل زیر را در نظر داشته باشید:
- انتخاب بستر و کتابخانه: تعیین کنید که قصد دارید کیف پول کدام ارز یا شبکه را بسازید (مثلاً بیت‌کوین، اتریوم یا ...). سپس یک کتابخانه متن‌باز مناسب برای آن شبکه انتخاب کنید که کار با کلیدها و تراکنش‌ها را تسهیل کند.
- توسعه بخش‌های اصلی: پیاده‌سازی قابلیت‌های اساسی کیف پول شامل: تولید و ذخیره امن کلید خصوصی، ایجاد آدرس عمومی، بررسی موجودی (از طریق APIهای بلاکچین یا اجرای نود کامل)، امکان ارسال تراکنش (sign کردن تراکنش با کلید خصوصی و پخش آن در شبکه) و دریافت تراکنش.
- رابط کاربری و تجربه کاربری: اگر کیف پول شما برای استفاده عمومی یا شخصی با رابط گرافیکی است، باید یک UI طراحی کنید (مثلاً اپ موبایل یا برنامه دسکتاپ) که اطلاعات کیف پول را نمایش دهد و امکان وارد کردن اطلاعات تراکنش را بدهد. بسیاری از کیف پول‌های جدید تمرکزشان بر ساده‌سازی تجربه کاربر است چون کار با آدرس‌های طولانی و مفاهیم فنی برای کاربران عادی دشوار است.
- اقدامات امنیتی: این مهم‌ترین بخش توسعه کیف پول است. باید اطمینان حاصل کنید که کلید خصوصی هرگز لو نمی‌رود. رمزنگاری مناسب، امکان تعیین رمزعبور برای محافظت از کیف، استفاده از احراز هویت دوعاملی، پشتیبان‌گیری از داده‌های کیف (برای مثال خروجی گرفتن عبارت بازیابی ۱۲ کلمه‌ای) و محافظت در برابر بدافزارها از جمله چالش‌های امنیتی هستند. کوچک‌ترین اشتباه در این بخش می‌تواند یک کیف پول دست‌ساز را ناامن کند.
بسیاری از شرکت‌ها و پروژه‌های بزرگ سال‌ها زمان صرف توسعه کیف پول‌های مطمئن کرده‌اند. بنابراین اگر قصد دارید این مسیر را بروید، حتماً از نمونه‌های موفق الگو بگیرید و نرم‌افزار خود را به‌طور کامل تست امنیتی کنید. برای اکثر کاربران عادی توصیه نمی‌شود خودشان دست به ساخت کیف پول اختصاصی بزنند، زیرا استفاده از کیف پول‌های معتبر موجود هم آسان‌تر است و هم قابل اطمینان‌تر (این کیف پول‌ها بارها توسط کارشناسان بازبینی شده‌اند). اما دانستن اینکه چنین امکانی وجود دارد خالی از لطف نیست؛ برخی از مبتکران حتی کیف پول سخت‌افزاری DIY با بردهای آردوینو ساخته‌اند یا کیف پول‌های اختصاصی برای کاربردهای خاص توسعه داده‌اند. در هر صورت، امنیت باید همیشه اولویت اول باشد.
نکات مهم امنیتی در استفاده از کیف پول
حالا که یاد گرفتید چطور کیف پول نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری خود را بسازید، لازم است به چند نکته امنیتی و کاربردی توجه کنید تا دارایی دیجیتال‌تان را مطمئن‌تر مدیریت کنید:
- عبارت بازیابی (Seed Phrase) را جدی بگیرید: این عبارت حکم کلید گاوصندوق شما را دارد. آن را روی کاغذ بنویسید و هرگز به شکل فایل دیجیتال ذخیره نکنید. در حفظ و مخفی کردن آن دقت کنید. حتی نزدیک‌ترین افراد هم نباید به آن دسترسی داشته باشند. اگر کسی این عبارت را داشت، می‌تواند روی هر دستگاهی کیف پول شما را بازیابی کرده و موجودی را برداشت کند.
- رمز عبور و قفل ایمنی: برای اپلیکیشن کیف پول خود یک رمز عبور قوی بگذارید یا از امکانات بیومتریک (اثر انگشت/تشخیص چهره) استفاده کنید. همچنین گوشی یا لپ‌تاپی که کیف پول روی آن است باید حتماً قفل صفحه مطمئن داشته باشد. در کیف پول سخت‌افزاری، PIN دستگاه را هیچ‌گاه روی کاغذ کنار دستگاه نگه ندارید.
- بروزرسانی و دانلود امن: نرم‌افزار کیف پول خود را همیشه از منابع رسمی دریافت کنید و به‌روز نگه دارید. آپدیت‌ها معمولاً حفره‌های امنیتی را می‌بندند. مراقب ایمیل‌ها یا لینک‌های مشکوکی که ادعای بروزرسانی کیف پول دارند باشید؛ بدافزارهای زیادی در کمین کاربران کریپتو هستند. مثلا اگر از متامسک استفاده می‌کنید، تنها منبع دانلود یا آپدیت همان سایت و فروشگاه رسمی مرورگر است.
- تراکنش‌های تستی و دقت در ارسال: هنگام ارسال مقدار زیادی ارز، ابتدا یک تراکنش کوچک آزمایشی انجام دهید تا مطمئن شوید آدرس مقصد را درست وارد کرده‌اید و کیف پول کار می‌کند. آدرس‌های رمزارز طولانی و نامفهوم‌اند؛ یک اشتباه کوچک در حروف/اعداد باعث می‌شود پول به دست فرد دیگری برسد یا برای همیشه گم شود. خوشبختانه بسیاری از کیف پول‌ها امکان اسکن QR یا کپی-پیست آدرس را دارند که خطا را کاهش می‌دهد. با این حال همیشه دو بار چک کنید.
- تفاوت شبکه‌ها را در نظر بگیرید: برخی ارزها روی شبکه‌های مختلف عرضه می‌شوند (مثلاً تتر روی شبکه اتریوم ERC-20 و روی شبکه ترون TRC-20 وجود دارد). کیف پولی انتخاب کنید که از شبکه مدنظر شما پشتیبانی کند. همچنین هنگام انتقال، مطمئن شوید آدرس مقصد با شبکه فرستنده یکی باشد (ارسال اشتباه مثلاً تتر ERC-20 به آدرس TRC-20 منجر به از دست رفتن دارایی می‌شود). خوشبختانه کیف پول‌های خوب جلوی این خطاها را می‌گیرند، اما آگاهی خود شما هم مهم است.
- چند کیف پول داشتن: شاید بپرسید آیا می‌توان چند کیف پول داشت؟ بله. حتی توصیه می‌شود برای مدیریت ریسک، همه دارایی را در یک کیف پول قرار ندهید. می‌توانید چندین کیف پول نرم‌افزاری (مثلاً یکی روی موبایل، یکی روی لپ‌تاپ) یا ترکیب نرم‌افزاری و سخت‌افزاری داشته باشید. مثلاً مریم مقداری بیت‌کوین و اتریوم دارد؛ او بیت‌کوین‌هایش را در کیف پول سخت‌افزاری لجر نگهداری می‌کند و مقداری اتریوم را که می‌خواهد با آن NFT بخرد در متامسک نگه داشته است. داشتن کیف‌های جداگانه باعث می‌شود اگر یکی به مشکل خورد یا در معرض خطر قرار گرفت، همه دارایی درگیر نشود.
با رعایت این نکات، احتمال روبرو شدن با اتفاقات ناگوار به حداقل می‌رسد. باز هم تأکید می‌کنیم که در دنیای ارز دیجیتال خودتان بانک خودتان هستید؛ مسئولیت امن نگه داشتن دارایی به عهده شماست. اما نگران نباشید، با کمی دقت و اطلاع از خطرات، به راحتی می‌توانید یک تجربه امن و بدون استرس داشته باشید.
نتیجه‌گیری
ورود به دنیای ارزهای دیجیتال با یک قدم مهم آغاز می‌شود: ساخت کیف پول ارز دیجیتال شخصی. در این راهنما دیدیم که کیف پول دیجیتال مثل یک گاوصندوق مدرن عمل می‌کند و انواع گوناگونی دارد. اگر تازه‌کار هستید، احتمالاً یک کیف پول نرم‌افزاری روی گوشی برایتان مناسب‌ترین و سریع‌ترین راه باشد. می‌توانید همین امروز یک اپ معتبر مثل تراست ولت را نصب کنید و اولین کیف پول خود را بسازید. اگر مقدار سرمایه شما رشد کرد و نیاز به امنیت بالاتری داشتید، شاید در آینده به فکر کیف پول سخت‌افزاری بیفتید و دارایی‌تان را به یک ولت سرد منتقل کنید.
مهم این است که اصول پایه مثل نگهداری امن کلید خصوصی/عبارت بازیابی، انتخاب کیف پول معتبر و هوشیاری در برابر خطرات آنلاین را به خاطر بسپارید. با داشتن یک کیف پول امن، شما کنترل کامل سرمایه دیجیتال خود را در دست دارید و می‌توانید هر زمان که خواستید به خرید، فروش یا انتقال دارایی بپردازید بدون اینکه نگران محدودیت‌ها یا خطرات صرافی‌ها باشید.
به یاد داشته باشید، یادگیری در دنیای کریپتو یک سرمایه‌گذاری روی خودتان است. هرچه دانش و تجربه‌تان بیشتر شود، اعتماد به نفس و موفقیت‌تان در این مسیر بالاتر می‌رود. کیف پول خود را همین حالا بسازید و با قدم‌های مطمئن وارد دنیای جدید مالی شوید!
اگر دوست دارید درباره موضوعات کاربردی این‌چنینی بیشتر یاد بگیرید و مهارت‌های جدید کسب کنید، حتماً به صفحه دوره‌های آموزشی تالار بورس سر بزنید. در این صفحه مجموعه‌ای از دوره‌های متنوع آموزشی (از مالی و سرمایه‌گذاری تا مهارت‌های فردی) ارائه شده که می‌تواند به رشد دانش شما کمک کند.
همین حالا کیف پولت رو بساز و اولین قدمت رو بردار. موفقیت مالی منتظر توست – از همین امروز شروع کن!
سوالات پرتکرار (FAQ)
کیف پول نرم‌افزاری روی موبایل یا کامپیوتر نصب می‌شود و کلیدهای خصوصی را به‌صورت دیجیتال (روی دستگاه شما) نگه می‌دارد. این نوع ولت رایگان و استفاده از آن آسان است اما به اینترنت متصل است و بیشتر در معرض خطر هک یا بدافزار قرار دارد. در مقابل، کیف پول سخت‌افزاری یک دستگاه فیزیکی مستقل است که کلیدهای خصوصی را به‌صورت آفلاین نگه می‌دارد. برای انجام تراکنش باید دستگاه را به کامپیوتر/گوشی وصل کنید و روی خود دستگاه تأیید کنید. امنیت کیف پول سخت‌افزاری بسیار بالاتر است چون حتی اگر رایانه شما ویروسی باشد، مهاجم بدون داشتن خود دستگاه و PIN آن نمی‌تواند به دارایی شما دسترسی پیدا کند. اما سخت‌افزاری‌ها نیاز به خرید دستگاه دارند و کار با آنها کمی پیچیده‌تر از نوع نرم‌افزاری است. خلاصه: نرم‌افزاری ارزان و راحت، سخت‌افزاری گران‌تر ولی بسیار امن‌تر است.
عبارت بازیابی مجموعه‌ای از کلمات (معمولاً ۱۲ یا ۲۴ کلمه) است که هنگام ساخت کیف پول جدید به شما نمایش داده می‌شود. این کلمات در واقع نمایشی از همان کلید خصوصی کیف پول شما هستند. هر کسی این عبارت را داشته باشد می‌تواند عیناً کیف پول شما را روی دستگاه دیگری بازیابی کند و به دارایی‌های شما دسترسی کامل داشته باشد. بنابراین مهم‌ترین وظیفه شما حفظ و نگهداری امن این عبارت است. اگر دستگاه یا گوشی‌تان خراب یا گم شود، تنها راه برگرداندن ارزهای‌تان استفاده از همین کلمات بازیابی روی یک کیف پول جدید است. پس آن را در چند جای مطمئن یادداشت کرده و تحت هیچ شرایطی در اختیار دیگران قرار ندهید. به هیچ پیام، ایمیل یا سایتی که از شما عبارت بازیابی را می‌پرسد اعتماد نکنید (تله کلاهبرداران است). خود تیم پشتیبانی کیف پول‌ها هم هرگز این کلمات را از شما نخواهند خواست.
بله، اکثر کیف پول‌های غیرامانی (مثل تراست ولت، متامسک و ... که شخصی هستند) نیازی به هیچ‌گونه احراز هویت یا وارد کردن اطلاعات شخصی ندارند. شما به سادگی برنامه را نصب کرده و کیف پول خود را می‌سازید؛ هیچ اسم یا کارت ملی و ... از شما نمی‌خواهند چون کنترل کیف کاملاً با خود شماست. اما اگر منظور از کیف پول، حساب صرافی یا کیف پول امانی آنلاین باشد، آنگاه معمولاً برای رعایت مقررات مبارزه با پولشویی نیاز به احراز هویت است. مثلا وقتی در یک صرافی ایرانی مثل نوبیتکس ثبت‌نام می‌کنید، باید مدارک هویتی بدهید تا اجازه واریز و برداشت ریالی پیدا کنید. ولی برای ساخت یک کیف پول شخصی (چه نرم‌افزاری چه سخت‌افزاری) نیازی به طی کردن مراحل KYC ندارید. فقط دقت کنید که گم شدن عبارت بازیابی مساوی از دست رفتن دارایی است، چون در کیف پول غیرامانی شرکتی برای پشتیبانی و بازیابی حساب شما وجود ندارد.
پاسخ دقیق به این سوال بستگی به نیازهای شما دارد، اما برای اکثر تازه‌کاران یک کیف پول موبایلی معتبر بهترین نقطه شروع است. مثلاً Trust Wallet به خاطر پشتیبانی از طیف وسیعی از ارزها، رابط کاربرپسند و امنیت مناسب گزینه بسیار محبوبی است. MetaMask نیز اگر قصد تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) و دنیای اتریوم را دارید عالی است. کیف پول Coinomi هم به دلیل پشتیبانی از زبان فارسی و ارزهای متعدد در بین کاربران ایرانی شناخته شده است. نکته مهم این است که کیف پولی را انتخاب کنید که حتماً غیرامانی باشد (کلیدها دست خودتان باشد) و در فروشگاه‌های رسمی امتیاز خوبی داشته باشد. بعداً با کسب تجربه بیشتر، خودتان بهتر می‌توانید تصمیم بگیرید کدام ولت با سلیقه و نیاز شما هماهنگ‌تر است. همچنین اگر سرمایه قابل توجهی داشتید، می‌توانید برای امنیت بیشتر به فکر خرید کیف پول سخت‌افزاری باشید.
اگر از قبل عبارت بازیابی یا همان کلمات بک‌آپ کیف پول را یادداشت کرده باشید، نیازی به نگرانی نیست. شما می‌توانید به سادگی کیف پول خود را روی یک دستگاه جدید بازیابی کنید. برای این کار کافی است روی گوشی جدید همان برنامه کیف پول (مثلاً تراست ولت) را نصب کنید و این بار به جای گزینه ایجاد کیف پول جدید، گزینه بازیابی کیف پول (Restore/Import Wallet) را انتخاب کنید. سپس آن ۱۲ یا ۲۴ کلمه بازیابی را به ترتیب وارد کنید. کیف پول شما دقیقاً با همان موجودی و سوابق تراکنش روی دستگاه جدید ظاهر خواهد شد. اما اگر عبارت بازیابی را نداشته باشید، متأسفانه هیچ راهی برای بازگرداندن دارایی‌ها وجود ندارد – نه شرکت سازنده کیف پول و نه هیچ فرد دیگری قادر به کمک نخواهد بود. در مورد کیف پول سخت‌افزاری هم همین‌طور است: اگر دستگاه لجر/ترزور شما از بین برود ولی کلمات بازیابی را داشته باشید، می‌توانید یک دستگاه جدید بخرید و دارایی را بازیابی کنید یا حتی موقتاً کیف پولتان را روی یک نرم‌افزار امن مثل الکتروم یا متامسک بازیابی نمایید. پس همیشه از قبل فکر چنین حوادثی را بکنید و بک‌آپ کلمات را ایمن نگه دارید.
اصولاً توصیه کارشناسان این است: "Not your keys, not your coins" به این معنی که اگر کلید خصوصی در اختیار شما نیست، در واقع کنترل صد درصدی روی کوین‌هایتان ندارید. وقتی ارزهای خود را در حساب یک صرافی (چه ایرانی چه خارجی) نگهداری می‌کنید، در واقع ارزها در کیف پول‌های آن صرافی ذخیره شده و صرافی می‌تواند انتقالات را کنترل کند. این حالت برای معامله‌گری کوتاه‌مدت بد نیست چون سریع می‌توانید خرید و فروش کنید، اما نگهداری طولانی‌مدت در صرافی‌ها ریسک دارد. در تاریخ موارد هک صرافی‌ها یا بلوکه شدن حساب کاربران ایرانی (در صرافی‌های خارجی) وجود داشته است. بنابراین بهتر است پس از خرید ارز دیجیتال، آن را به کیف پول شخصی خودتان منتقل کنید و فقط زمانی که قصد معامله دارید موقتاً به صرافی واریز کنید. کیف پول شخصی امنیت و حریم خصوصی بیشتری دارد. به عبارت ساده: برای مبالغی که روزانه یا هفتگی ترید می‌کنید، صرافی اوکی است؛ اما دارایی اصلی خود را حتماً در کیف پول خودتان نگهداری کنید تا خیالتان آسوده باشد.
بله، محدودیتی در تعداد کیف پول‌هایی که یک فرد می‌تواند ایجاد کند وجود ندارد. شما می‌توانید چند اپلیکیشن کیف پول مختلف روی گوشی داشته باشید یا چند کیف پول روی یک برنامه بسازید. حتی از یک ارز مشخص می‌توانید چند کیف پول مجزا داشته باشید (مثلاً دو کیف پول بیت‌کوین کاملاً مستقل). داشتن چند کیف پول مزایایی دارد: می‌توانید مدیریت بهتری بر انواع دارایی یا مقاصد مختلف داشته باشید. به عنوان مثال، یک کیف پول برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، یک کیف پول جدا برای فعالیت‌های روزانه و مبالغ کمتر. یا مثلاً یک کیف پول اختصاصی فقط برای توکن‌های NFT و بازی‌های بلاکچینی داشته باشید و دیگری برای پس‌انداز بیت‌کوین. تنها نکته این است که باید حواس‌تان به پشتیبان‌گیری و امنیت همه آنها باشد. هر کدام عبارت بازیابی خود را دارند که باید ذخیره کنید. ضمناً اگر کیف پول‌های متعددی روی یک دستگاه دارید، حتماً از امن بودن دستگاه مطمئن شوید (بدافزارها می‌توانند همه کیف‌ها را هدف قرار دهند). ولی در کل داشتن چند والت عملی و رایج است و به استراتژی و راحتی خودتان بستگی دارد.