چقدر با 8 خطای مهلک در روانشناسی بازارهای مالی آشنا هستید؟ تمامی افراد به امید کسب ثروت وارد بازارهای مالی می‌شوند و شروع به معامله می‌کنند؛ اما فقط درصد کمی از آن‌ها در این بازار دوام می‌آورند. معمولا بیشتر معامله‌گران حداکثر بعد از 3 سال به حرفه معامله‌گری پایان داده و با زیان از بازارهای مالی خارج می‌شوند.
اما راز اصلی موفقیت در بازارهای مالی چیست؟ بله، آموزش مهارت معامله‌گری.
آموزش مهارت معامله‌گری در بازارهای مالی یکی از مهم‌ترین دلایل پیروزی و کسب سود در بلند مدت است.
اما نکته مهم دیگری نیز وجود دارد، تمامی افرادی که مهارت‌های معامله‌گری چون تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی را یاد می‌گیرند، نمی‌توانند در بازار موفق باشند.
به نظر شما چرا؟
دلیل اصلی ماندگاری معامله‌گران در بازارهای مالی، تسلط بر علم روانشناسی بازارهای مالی است که در کنار مهارت‌های معامله‌گری کمک فراوانی به انجام معامله درست و موفق می‌کند.
علم روانشناسی بازارهای مالی چیست؟
اگر معامله‌گری در بازارهای مالی را شروع کرده باشید، مطمئنا با رفتارهای هیجانی سایر معامله‌گران در حین معاملات مواجه شده‌اید. از این دست رفتارهای هیجانی در بورس ایران بسیار دیده می‌شود.
روانشناسی بازارهای مالی به بررسی کنترل احساسات و نحوه واکنش معامله‌گران در مواقع حساس بازار می‌پردازد. معامله‌گران موفق علاوه بر تسلط کافی بر انواع روش‌های تحلیل، بر علم روانشناسی بازارهای مالی نیز تسلط کافی دارند و این برگ برنده آن‌ها در کارزار معامله است.
ما در این مقاله شما را با 8 نوع از خطاهای شناختی در روانشناسی بازارهای مالی آشنا خواهیم کرد. نکته قابل توجه این است که تمامی این خطاها به‌صورت ناخودآگاه در ذهن ایجاد می‌شوند و معامله‌گر شناختی نسبت به آن ندارد.
قطع به یقین همه ما در حین معامله شاهد رفتارهای عجیب خود بوده‌ایم؛ رفتارهایی که هیچ کنترلی بر روی آن نداشته و بعد از انجام خطا متوجه آن شده‌ایم. برای مثال استراتژی دقیقی برای معامله تدوین می‌کنیم و تمام جوانب آن را می‌سنجیم؛ اما ناگهان برخلاف استراتژی خود عمل کرده و یک معامله سودده را با زیان ترک می‌کنیم.
برای جلوگیری از چنین خطاهایی به بررسی چند نوع از خطاهای پرتکرار روانشناختی خواهیم پرداخت.
اگر معامله‌گری در بازارهای مالی را شروع کرده باشید، مطمئنا با رفتارهای هیجانی سایر معامله‌گران در حین معاملات مواجه شده‌اید. از این دست رفتارهای هیجانی در بورس ایران بسیار دیده می‌شود.
روانشناسی بازارهای مالی به بررسی کنترل احساسات و نحوه واکنش معامله‌گران در مواقع حساس بازار می‌پردازد. معامله‌گران موفق علاوه بر تسلط کافی بر انواع روش‌های تحلیل، بر علم روانشناسی بازارهای مالی نیز تسلط کافی دارند و این برگ برنده آن‌ها در کارزار معامله است.
ما در این مقاله شما را با 8 نوع از خطاهای شناختی در روانشناسی بازارهای مالی آشنا خواهیم کرد. نکته قابل توجه این است که تمامی این خطاها به‌صورت ناخودآگاه در ذهن ایجاد می‌شوند و معامله‌گر شناختی نسبت به آن ندارد.
قطع به یقین همه ما در حین معامله شاهد رفتارهای عجیب خود بوده‌ایم؛ رفتارهایی که هیچ کنترلی بر روی آن نداشته و بعد از انجام خطا متوجه آن شده‌ایم. برای مثال استراتژی دقیقی برای معامله تدوین می‌کنیم و تمام جوانب آن را می‌سنجیم؛ اما ناگهان برخلاف استراتژی خود عمل کرده و یک معامله سودده را با زیان ترک می‌کنیم.
برای جلوگیری از چنین خطاهایی به بررسی چند نوع از خطاهای پرتکرار روانشناختی خواهیم پرداخت.
8 نوع خطای روانشناختی در بحث روانشناسی بازارهای مالی
1- خطای دسترسی
خطای دسترسی یکی از سوگیری‌های بخش ناخودآگاه مغز است که منجر به انجام معاملات غلط در بازار می‌شود. در این نوع خطا، ذهن انسان وقوع دوباره اتفاقاتی که در محیط اطراف رخ داده است را بسیار محتمل می‌داند؛ برای مثال شما اگر خبر مرگ فردی از بیماری سرطان را بشنوید، احتمال زیادی می‌دهید که خودتان نیز درگیر همین بیماری شوید.
این خطای ذهنی در روانشناسی بازارهای مالی نیز به همین شکل عمل می‌کند. استراتژی‌ها و معاملات جدید معامله‌گران معمولا تحت تاثیر معاملات اخیر آن‌ها قرار می‌گیرد. اگر چند معامله اخیرمان سودده بوده باشد، احتمال زیادی خواهیم داد که معامله جدید نیز سودده باشد.
برای دوری از خطای دسترسی باید تمرین کنید که هر معامله‌ای مستقل از معاملات دیگر است و با روش و استراتژی مخصوص به خود انجام می‌شود.
2-عدم حساسیت به اندازه نمونه
در این نوع خطای روانشناختی، معامله‌گر با انجام 3 معامله زیان‌ده پی در پی به استراتژی خود شک کرده و درصدد تغییر آن برمی‌آید. اما نکته مهم و قابل تامل حجم نمونه است؛ اگر این 3 معامله زیان ده بین 10 معامله سودده باشد، تغییر استراتژی کار ناعاقلانه‌ای است حتی اگر معاملات زیان‌ده پشت سر هم اتفاق افتاده باشد.
شما به‌عنوان یک تریدر ماهر برای تغییر استراتژی باید اندازه نمونه خود را بزرگ در نظر بگیرید؛ یعنی به جای در نظر گرفتن 10 معامله، معیار اندازه‌گیری‌تان 50 معامله اخیر باشد.
این یک امر طبیعی است که گاهی اوقات چند معامله پشت سر هم سودده یا زیان‌ده باشد ؛ با چنین اتفاقاتی نباید کل استراتژی معاملاتی را زیر سوال برد.
3- سفسطه دست داغ
این خطای ذهنی بسیار شبیه خطای قبلی است. در این خطا معامله‌گر با چند معامله سودده فکر می‌کند که جهت بازار را تشخیص داده و نیازی به بررسی بیشتر نیست. این اتفاق معمولا در بین معامله‌گران تازه‌وارد بسیار معمول است.
در ابتدا که کمی با اصول معامله‌گری آشنا می‌شوند و چند معامله ابتدایی سودده می‌شود؛ دیگر دست از یادگیری برمی‌دارند و با اعتمادبهنفس کاذب معاملات سنگین انجام می‌دهند. هر زمان که فکر کردید نیازی به یادگیری بیشتری ندارید، همان جا باید بایستید و چند قدمی به عقب بازگردید.
4- غالب شدن تصمیم جمع
غالب بودن تصمیم جمع نیز یکی از مهم‌ترین خطاهای روانشناختی در بحث روانشناسی بازارهای مالی است. در این نوع خطا معامله‌گر یک سهم را از هر نظری بررسی می‌کند اما به نتیجه خاصی نمی‌رسد؛ در این هنگام است که به سراغ معامله‌گران دیگر رفته و از آن‌ها درباره وضعیت بازار و سهم سوال می‌کند.
در نگاه اول شاید به نظر برسد که مشورت با دیگران کار درستی است؛ اما شما به‌عنوان معامله‌گر باید به یاد داشته باشید که انجام معامله صحیح علاوه بر تحلیل دقیق نمودارها به روانشناسی رفتاری، سرمایه و استراتژی معامله‌گر بستگی دارد. هر معامله‌گری با توجه خلقیات و میزان سرمایه‌اش استراتژی مناسب خود را انتخاب می‌کند.
پیروی از تصمیمات دیگر معامله‌گران در حالی که استراتژی معاملاتی متفاوت‌تری نسبت به شما دارند، کار نادرستی است. در چنین مواردی می‌توانید ازاستراتژی افراد ماهر الگوبرداری کنید تا بتوانید در مواقع حساس از آن‌ها مشورت بگیرید.
5- غرق شدن
غرق شدن یکی دیگر از خطاهای روانشناختی است که علاوه بر شغل معامله‌گری در سیاست، اقتصاد و مباحث خانوادگی نیز تاثیر منفی دارد. در این نوع خطا افراد در عین اطمینان به غلط بودن مسیر از توقف اکراه دارند؛ تنها دلیل قانع کننده‌ای که آن‌ها را از حرکت باز می‌دارد، هزینه‌ای است که تا به اینجای مسیر صرف کرده‌اند.
در واقع انسان‌ها به دلیل هزینه‌های قبلی حاضر به طی ادامه مسیر غلط هستند. اگر بخواهم مثال شخصی برای این خطای روانشناختی بزنم، باید به سراغ دوران تحصیلم در مقطع ارشد بروم.
در ابتدای ترم دوم دانشگاهم متوجه شدم، مهارت‌آموزی و ورود به بازار کار تاثیر بیشتری در پیشرفت زندگی‌ام دارد تا ادامه تحصیل در مقطع ارشد؛ اما به‌خاطر زحمات یک ساله‌ام برای قبولی، تحصیل در مقطع ارشد را با هر سختی که بود ادامه دادم.
در بازارهای مالی نیز بسیار شاهد چنین اتفاقاتی بوده‌ایم؛ برای مثال مواقعی که معامله‌ای زیان فراوانی به بار می‌آورد، معامله‌گر به خرید سهم ادامه می‌دهد و با استراتژی میانگین کم کردن، روز به روز در باتلاق زیان فرو می‌رود یا به امید کسب سود در زمان مناسب از بازار خارج نمی‌شود.
6- تایید و تصدیق
در خطای شناختی تایید و تصدیق، معامله‌گر در پی تحلیل‌هایی است که مهر تاییدی بر تحلیل وی زده باشد. برای جلوگیری از چنین خطایی باید فرد با جراتی باشید و از شنیدن تحلیل‌های خلاف تحلیل خودتان نترسید. نظرات دیگران را بشنوید، در کمال آگاهی به بررسی دوباره سهم بپردازید و منطقی‌ترین تصمیم را بگیرید.
7- اعتماد بیش ازحد
در این خطای روانشناختی در روانشناسی بازارهای مالی، معامله‌گران دچار اعتمادبهنفس کاذب شده و دلیل اصلی ضرر و زیان‌های خود را متوجه نمی‌شوند. معامله‌گرانی که دچار خطای اعتماد بیش از حد هستند، دلیل معاملات زیان‌ده را به محیط بیرونی ربط داده و دلیل تمام پیروزی‌ها و معاملات سودده را هوش و مهارت کافی خود در تحلیل و تدوین استراتژی درست می‌دانند.
8- درک انتخابی
مغز انسان روزانه هزاران اطلاعات را از محیط اطراف دریافت کرده و به صورت انتخابی برخی از آن‌ها را به سمت خودآگاه ارسال می‌کند. در خطای شناختی درک انتخابی، مغز انسان اطلاعاتی را در ذهن خودآگاه خود پررنگ جلوه می‌دهد که خودش دوست دارد؛ برای مثال معامله‌گران معاملات زیان‌ده خود را فراموش می‌کنند چون دوست ندارند باور کنند که دچار خطا شده‌اند.
برای جلوگیری از چنین اتفاقاتی تمام اشتباهات خود را یادداشت کنید و قبل از تحلیل و انجام معامله آن را به‌طور خلاصه مرور کنید، بعد از مدتی شاهد کاهش شدید خطاهای خود خواهید بود.
نتیجه‌گیری
این 8 مورد جزو مهم‌ترین خطاهای روانشناختی هستند که ذهن بیشتر معامله‌گران را به خود درگیر می‌کنند. اگر می‌خواهید عمر معامله‌گریتان بالا باشد، باید اصول درست معامله‌گری را فرا بگیرید. اصول درست معامله‌گری جز با تلفیق مهارت‌های تحلیل بازار و اصول روانشناسی ممکن نیست.
شما به‌عنوان معامله‌گر باید شخصیت و روحیه خود را بشناسید تا به درست‌ترین شکل ممکن بتوانید به تحولات بازار واکنش دهید. آیا شما هم به‌عنوان معامله‌گر درگیر چنین اشتباهات روانشناختی شده‌اید که باعث زیان‌ده شدن معامله‌تان شود؟