ارزش گذاری سهام چیست و چطور انجام می‌شود؟

یکی از کارهایی که هر سرمایه‌گذار برای دوام در بازار باید انجام دهد، ارزش‌گذاری سهام است. ارزش گذاری سهام (تعیین ارزش ذاتی یک سهم) کار آسانی نیست، اما اگر می‌خواهیم یک سرمایه‌گذاری مطمئن انجام دهیم باید با آن آشنا شویم. 

نوسان و حرکت‌های هیجانی همیشه در بازارها وجود دارند. احساسات همواره با ما همراه هستند و با نوسان در بازار تشدید می‌شوند. پژوهشگران زیادی بوده‌اند که سعی داشتند نشان دهند که سرمایه‌گذاران همواره به‌صورت عقلانی تصمیم‌گیری می‌کنند، اما بررسی‌های بیشتر نشان داد که این فکر اشتباه است و ما همواره تحت تاثیر احساسات قرار داریم.

خرید سهام یک شرکت، مثل خرید بخشی از آن شرکت است. پس پیش از خرید یک شرکت، باید بدانیم که چه می‌خریم؟ آیا چیزی که دریافت می‌کنیم ارزش مبلغی که می‌پردازیم را دارد یا نه

تعریف ارزش گذاری سهام شرکت 

برای این‌که بتوانیم ارزش یک شرکت را به‌دست آوریم، سهام شرکت را ارزیابی می‌کنیم، با ارزیابی سهام شرکت می‌توانیم به ارزش واقعی آن برسیم.

ارزش واقعی یک سهم به قیمت روز آن ربطی ندارد. بعضی مواقع می‌بینیم سهمی قیمت زیادی دارد اما با بررسی وضعیت شرکت می‌بینیم که ارزش‌گذاری سهام به درستی صورت نگرفته و گران است. در این صورت می‌گوییم سهم Over value است. یعنی قیمت کنونی‌اش از ارزش ذاتی آن بیشتر است.

اما اگر قیمت سهمی از ارزش واقعی آن کمتر باشد، برای خرید مناسب است در این صورت می‌گوییم، ارزش‌گذاری سهام به‌درستی صورت گرفته و سهم under value است. یعنی سهم دارد ارزان‌تر از ارزش واقعی خود به فروش می‌رسد. در رابطه با ارزش ذاتی سهم و چگونگی محاسبه آن در مقاله‌ای جدا صحبت کردیم.

روش ارزش گذاری سهام در بازار سرمایه

اگر فکر می‌کنید یافتن ارزش واقعی یک سهم کار آسانی است، سخت در اشتباهید. برای این که بتوانیم ارزش واقعی یک سهم را ارزیابی کنیم باید درک درستی از صورت‌های مالی و گزارش‌های آن داشته باشیم. وجود اطلاعات غیرضروری می‌تواند باعث سردرگمی و گیجی سرمایه‌گذار شود، بنابراین آشنایی با مواردی که می‌توانند به ما در این امر کمک کنند ارزشمند است.

انواع روش‌های ارزش گذاری سهام

• نسبت قیمت به ارزش دفتری P/B

نسبت P/B (Price/Book Value) از تقسیم قیمت بازار یک سهم به ارزش دفتری آن به‌دست می‌آید. در واقع این نسبت ارزش بازار شرکت را با ارزش دفتری آن مقایسه می‌کند.

ارزش بازاری یک سهم از طریق ضرب قیمت فعلی سهم در تعداد سهام کل شرکت به‌دست می‌آید.

ارزش دفتری یک سهم را می‌توان به اختصار BVPS (Book Value Per Share) نامید. برای محاسبه ارزش دفتری از دارایی‌های شرکت، بدهی‌های آن را کسر می‌کنیم و سپس رقم به‌دست آمده را تقسیم‌بر تعداد کل سهم‌های شرکت می‌کنیم.

این رقم حداقل ارزش دفتری هر سهم شرکت را نشان می‌دهد. برای درک بهتر، فرض کنید شرکتی در حال منحل شدن است. اگر تمام دارایی‌های خود را بفروشد و تمامی بدهی‌هایش را پرداخت کند، چیزی که باقی می‌ماند برابر است با ارزش دفتری شرکت.

وقتی قیمت فعلی سهمی پایین‌تر از ارزش واقعی آن باشد (UnderValued)، ارزش دفتری بیشتری خواهد داشت، بنابراین اندازه نسبت کمتر خواهد شد.

این نسبت بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران ارزشی قرار دارد. این مقدار می‌تواند در صنایع و بازارهای مختلف، متفاوت باشد. اگر مقدار این نسبت کمتر از یک باشد، می‌تواند نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری مورد اطمینانی باشد. اما به‌طور کلی نسبت P/B کوچکتر از 3 قابل قبول است.

بررسی این نسبت به همراه بررسی مقدار حقوق صاحبان سرمایه (Return On Equity- ROE) می‌تواند معیار مناسبی برای خرید یک سهم مستعد رشد در قیمت مناسب باشد.

سهم‌های گران معمولا ROE پایین و P/B بالایی دارند. اگر ROE شرکتی در حال رشد است نسبت P/B آن هم باید در حال رشد باشد.

• نسبت قیمت به درآمد P/E

از دیگر روش‌های ارزش گذاری سهام یک شرکت، بررسی و ارزیابی نسبت P/E آن است. به این نسبت ضریب درآمد هم گفته می‌شود که رابطه بین قیمت و سود هر سهم (EPS) شرکت را نشان می‌دهد. برداشت‌های متفاوتی می‌توان از این نسبت داشت.

گروه اول بر این باورند که نسبت P/E به‌نوعی نشان‌دهنده انتظارات سرمایه‌گذاران از سود‌دهی شرکت در آینده است. یعنی می‌گوید در حال حاضر سرمایه‌گذاران به ازای هر ریال سود دریافتی احتمالی در آینده چقدر حاضرند بپردازند.

گروهی معتقد هستند که هر چه این نسبت بزرگتر باشد؛ یعنی سرمایه‌گذاران نسبت به درآمد و روند سودسازی شرکت در آینده بسیار خوشبین هستند. بنابراین تمایل دارند که پول بیشتری برای خرید آن پرداخت کنند.

این باور زمانی می‌تواند درست باشد که شما از عملکرد شرکت، پروژه‌های جدید و افزایش سودآوری شرکت مطمئن باشید. پس تنها با دیدن این نسبت نمی‌توان تصمیم قطعی برای آن گرفت.

گروه دیگر  معتقدند که نسبت P/E به تنهایی نمی‌تواند اطلاعات زیادی در رابطه با عملکرد شرکت در اختیار سرمایه‌گذاران بگذارد مگر این که با P/E خودِ سهم در گذشته یا P/E رقبای هم صنعت آن مقایسه شود.

همچنین به ما می‌گوید که اگر شرکتی در طول زمان رشد نکند و درآمدزایی آن در طول سال‌ها ثابت باشد، چند سال طول می‌کشد تا سرمایه‌گذار به اندازه سرمایه اولیه خود از شرکت دریافت کند. می‌توان گفت این مقدار نرخ بازگشت سرمایه را نشان می‌دهد.

در این صورت پایین بودن مقدار P/E می‌تواند بهتر باشد. در واقع این نسبت انتظار روانی سرمایه‌گذاران را نسبت له ریسک سهم نشان می‌دهد.

برای مثال کسی که سهمی با P/E برابر با 2.59 می‌خرد، در صورت ثابت بودن شرایط انتظار دارد که حدود دو سال و هفت ماه بعد، به اندازه سرمایه اولیه خود از شرکت، سود تقسیمی (DPS) دریافت کند.

برای مثال P/E صنعت دارویی برابر با 16.04 است. اگر P/E یک شرکت دارویی بسیار بیشتر از این مقدار باشد، می‌توان گفت که سایر شرکت‌های این صنعت، عملکرد بهتری نسبت به این شرکت داشته‌اند.

در واقع این نسبت با استانداردسازی سطح قیمت و درآمد، امکان مقایسه شرکت‌ها را با هم فراهم می‌کند.

• نسبت رشد قیمت به درآمد (PEG)

یکی دیگر از روش‌های ارزش‌گذاری سهم استفاده از نسبت رشد قیمت به درآمد است که به اختصار (PEG (Price/Earnings-to-Growth گفته می‌شود.

این نسبت علاوه‌بر در نظر گرفتن قیمت و درآمد (سود هر سهم)، نرخ رشد درآمد را هم درنظر می‌گیرد، بنابراین در مقایسه با نسبت P/E دید کاملتری به سرمایه‌گذاران می‌دهد.

هرچه مقدار PEG یک شرکت کم‌تر باشد، می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که سهم کمتر از ارزش واقعی‌اش قیمت‌گذاری شده است.

همان‌طور که در فرمول بالا می‌بینید، برای این که بتوانیم نسبت PEG یک شرکت را اندازه‌گیری کنیم، اول از همه باید P/E شرکت را به‌دست آوریم. سپس مقدار به‌دست آمده را تقسیم بر نرخ رشد درآمدهای شرکت کنیم.

اما چه نرخ رشدی را در نظر بگیریم؟

اگر شرکت برنامه جدیدی برای توسعه و افزایش تولید نداشته باشد و تورم در حد سابق باشد، می‌توان از نرخ رشد تاریخی سهم استفاده کرد.

برای این کار می‌توان با توجه به تغییرات EPS طی چند سال، نرخ رشد را محاسبه کرد و از این نرخ رشد در فرمول استفاده کرد.

اما اگر انتظار می‌رود که تغییرات EPS شرکت در آینده زیاد است می‌توان یک نرخ رشد احتمالی را در نظر گرفت.

• بازده سود سهام (Dividend Yield)

در زمان‌هایی که بازار در حالت رنج یا نزولی به‌سر می‌برد، استقبال از سهام شرکت‌هایی که سود تقسیمی خوبی تقسیم می‌کنند افزایش پیدا می‌کند. روند سودسازی شرکت‌ها در طی سال‌های متوالی الزاما صعودی نیست و می‌تواند متفاوت باشد.

همچنین روند سودسازی و تقسیم سود شرکت‌ها در صنایع مختلف نیز متفاوت است. برای مثال در ایران شرکت‌های پتروشیمی سود تقسیمی خوبی به سهامدارانشان می‌دهند اما شرکت‌های سرمایه‌گذاری سود تقسیمی بسیار کمی در نظر می‌گیرند.

بنابراین هنگامی که می‌خواهید سهام شرکتی را بخرید، می‌توانید ابتدا چگونگی تقسیم سود در صنعت آن را بررسی کرده و سپس با استفاده از روش Dividend Yield آن سهم را ارزش‌گذاری کنید. شرکت‌هایی که سود تقسیمی بالایی دارند معمولا بخش اندکی از سودشان را به‌عنوان سود انباشته نگهداری می‌کنند. به سهامی که سود تقسیمی بالایی دارد، سهام درآمدی می‌گویند. نقطه مقابل سهام درآمدی، سهام رشدی است. این سهم‌ها سود تقسیمی کمی دارند و بیشتر سود خود را به‌عنوان سود انباشته برای توسعه شرکت نگهداری می‌کنند.

برای محاسبه بازده سود سهام، باید سود سالانه پرداخت شده به ازای هر سهم را تقسیم بر قیمت فعلی هر سهم کرد. سپس مقدار به‌دست آمده را ضرب‌در 100 می‌کنیم. درصد به‌‌دست آمده، سود پول روزانه شما را نشان می‌دهد.

بازده سود سهام، مقایسه سهم‌ها را با هم آسان می‌کند. سرمایه‌گذارانی که به دنبال سهام درآمدی هستند، می‌توانند از این روش برای مقایسه دو سهم در یک صنعت استفاده کنند.

ممکن است با خود بگویید، چه کاری است، فقط سود تقسیمی دو شرکت را با هم مقایسه می‌کنیم. اما باید توجه کنید که هیچ دو سهمی در یک صنعت پیدا نمی‌شوند که قیمت یکسانی داشته باشند و قیمت‌ها دائما در حال نوسان هستند.

افزایش سود شرکت نشان‌دهنده افزایش سلامت مالی شرکت است، یعنی شرکت عملکرد خوبی دارد بنابراین سودش افزایش یافته است.

شما می‌توانید سود تقسیمی دریافتی خود را دوباره در همان شرکت سرمایه‌گذاری (استراتژیDRIP) کنید، در این حالت از ترکیب مجدد سود، سود بیشتری خواهید برد. سرمایه‌گذاری به این روش در بلندمدت، بازدهی را به شدت افزایش می‌دهند.

سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز اغلب به سمت این شرکت‌ها کشیده می‌شوند. شرکت‌های قدیمی که در درازمدت عملکرد خوبی داشتند، معمولا به‌طور منظم سود سهام خود را پرداخت می‌کنند و ریسک کمتری دارند. شرکت‌های جوان و نوپا به‌دلیل تمایل به توسعه و رشد سریع، معمولا سود تقسیمی کمی پرداخت می‌کنند و بیشتر سود خودشان را به سرمایه‌گذاری تخصیص می‌دهند.

در آخر باید بگویم که پیش از خرید هر چیزی اعم از سهم و اوراق ببینید که آیا آن چیز ارزش دارد برای آن هزینه کنید یا خیر.

نظرات ارزشمند شما

لطفا اگر این مقاله برایتان مفید بود و یا نظری درباره آن داشتید، در انتهای همین صفحه، نظر خود را ثبت بفرمایید.