تحلیل بنیادی یک سیگنال خرید سهام

آیا شما هم تا امروز سیگنال خرید سهام دریافت کرده‌اید؟ شاید برخی از سیگنال‌ها سودآور بوده باشند، اما کم نیستند سیگنال‌هایی که برخلاف توقع شما، ضرر می‌کنند.

یک روز یکی از دوستانتان برایتان پیام می‌فرستد که فلان سهم را حتما بخر. یا شاید در شبکه‌های مجازی ببینید که دارند در مورد یک سهم حرف می‌زنند. یا در بهترین حالت، خودتان سهمی را تحلیل تکنیکال کرده‌اید اما در مورد این سهم مطمئن نیستید.

مواردی وجود دارد که می‌توانید با بررسی آن‌ها به نتیجه برسید که آیا سهم برای ورود مناسب است یا خیر. در این نوشته تلاش می‌کنیم راحت‌ترین راه را برای تشخیص بنیادی ارزش یک سهام، به شما آموزش دهیم.

رد مسئولیت: در این مقاله از فولاد به عنوان یک مثال استفاده می‌کنیم. این مثال به هیچ‌وجه سیگنال خرید سهام نیست. فقط مثالی است برای بررسی بنیادی یک شرکت. 

تحقیق در مورد سیگنال خرید سهام

قبل از آن که سهام یک شرکت را بخرید، اسم سهم را در گوگل جستجو کنید و ببینید که دارید سهام چه شرکتی را می‌خرید.

از سایت TSETMC قسمت تولید و فروش، بررسی کنید که شرکت چه چیزی تولید می‌کند و از هر محصول چقدر می‌فروشد.

در همین سایت، ارزش بازار سهم را ببینید. به این شکل متوجه می‌شوید که آیا دارید یک شرکت کوچک را می‌خرید، یا شرکت مورد نظر شما چند ده هزار میلیارد تومان ارزش دارد.

ارزش بازار سهم را با شرکت‌های مشابه آن مقایسه کنید. آیا این شرکت بی‌اندازه ارزان‌تر یا گران‌تر از شرکت مشابه است؟

در مجموع خوب است که قبل از خرید سهم، اطلاعاتی کلی در مورد آن داشته باشید.

مثال

فرض کنید سیگنال خرید سهام مورد نظر «فولاد» باشد. با اولین جستجو می‌فهمیم که داریم در مورد فولاد مبارکه اصفهان صحبت می‌کنیم.

در قسمت تولید و فروش می‌بینیم که ورق گرم، مهم‌ترین تولید این شرکت است. پس قیمت ورق گرم فولاد، بیشترین اثر را بر شرکت ما می‌گذارد.

ارزش بازار فولاد 201 هزار میلیارد تومان است و حدود 7 میلیون تن محصول تولید می‌کند.

شرکت ذوب آهن اصفهان که 3.2 میلیون تن محصول (متفاوت) تولید دارد، 36 هزار میلیارد ارزش بازار دارد.

محصول ملی مس بسیار متفاوت است. ارزش بازار این شرکت 150 هزار میلیارد تومان است.

متوجه می‌شویم که وقتی می‌گوییم فولاد، داریم در مورد یک شرکت غول‌آسا صحبت می‌کنیم، که یکی از بیشترین قیمت‌ها را در بین شرکت‌های بورسی دارد.

با کدال دوست شوید

قبل از هر کاری، به سایت کدال بروید و نماد مورد نظر را در این سایت جستجو کنید.

پس از این جستجو، شما به تمامی اطلاعیه‌های مربوط به این سهم دسترسی خواهید داشت.

اما مهم‌ترین چیزی که در این سایت می‌توانید پیدا کنید، اطلاعیه مربوط به صورت‌های مالی سالانه و عملکرد یک‌ماهه و سه‌ماهه شرکت است.

شاید صورت مالی برای شما زیادی غریبه باشد و از آن سر در نیاورید. اما نگران نباشید. الان به شما می‌گویم که باید به چه چیزهایی توجه کنید.

اول: بدهی‌های شرکت

وقتی سیگنال خرید سهام دریافت می‌کنید و سهمی را می‌خرید، شما در همه‌چیز شرکت سهیم هستید. مهم نیست سهم را چقدر نگه دارید. اگر یک روز این نماد در پرتفوی شما باشد، در این مدت، مالک بخشی از شرکت هستید.

اما وقتی مالکیت یک شرکت به شما می‌رسد، علاوه‌بر سهیم بودن در قیمت سهم، مالک بدهی‌های شرکت هم خواهید شد. پس لازم است بدانید که با خرید این سهم چقدر بدهکار می‌شوید و آیا توان پرداخت این بدهی‌ها را دارید یا خیر.

در ترازنامه می‌توانید بدهی‌های شرکت را مشاهده کنید. برای شروع می‌توانید دو بخش را بررسی کنید. بدهی‌های جاری و بدهی‌های غیرجاری.

بدهی جاری، آن قسمت از بدهی است که باید طی 12 ماه پرداخت شود. بدهی‌ غیرجاری، تمام بدهی‌هایی است که لازم نیست در 12 ماه جاری پرداخت شوند.

در سوی مقابل دارایی‌های شرکت هم نوشته شده است. دارایی جاری، آن دسته از دارایی‌هایی است که در 12 ماه پیشِ رو، قرار است نقد شود. اما دارایی‌ای که برنامه‌ای برای فروش آن وجود ندارد، دارایی غیرجاری به حساب می‌آید.

مثال

شرکت فولاد مبارکه (منتهی به اسفند 98) معادل ۱۱۶٬۵۵۸٫۱۷ میلیارد ریال بدهی جاری دارد. جمع بدهی‌های این شرکت برابر است با ۱۲۴٬۰۰۱٫۷۳ میلیارد ریال.

آیا این بدهی سنگین است یا نه؟ بستگی دارد که شرکت چقدر دارایی داشته باشد.

دو نسبت مالی خیلی مهم

همینجا شما فرصت دارید که دو نسبت مالی بسیار مهم را بررسی کنید و در مورد سیگنال خرید سهام تصمیم عاقلانه‌تری بگیرید.

نسبت جاری

نسبت جاری از تقسیم‌کردن دارایی‌های جاری به بدهی‌های جاری به دست می‌آید.

معنی این حرف چیست؟

فرض کنید من یک میلیارد تومان پول دارم. اما فردا باید دو میلیارد تومان بدهی پرداخت کنم. در این صورت، من وضعیت مالی چندان خوبی ندارم.

نسبت جاری به شما می‌گوید که آیا شرکت در سال مالی جاری، از عهده بدهی‌هایش بر می‌آید یا خیر.

خوب است که نسبت جاری از 2 بزرگ‌تر باشد. یعنی شرکت دست‌کم دوبرابر بدهی‌های جاری خود، دارایی جاری داشته باشد.

نسبت جاری کوچک‌تر از 1، یک پرچم قرمز جدی است و دارد به شما می‌گوید که سیگنال خرید سهام را دور بینداز و به سهم دیگری توجه کن.

مثال

شرکت فولاد مبارکه، ۲۳۷٬۷۹۰٫۲۷ میلیارد ریال دارایی جاری دارد. اگر این عدد را بر بدهی جاری تقسیم کنیم به نسبت 2.04 می‌رسیم. خیالمان از بابت بدهی‌های جاری راحت می‌شود.

نسبت آنی

نسبت آنی درست شبیه نسبت جاری است، با یک تفاوت کوچک.

نسبت آنی از تقسیم «دارایی جاری منهای موجودی انبار» به «بدهی جاری» به‌دست می‌آید.

در نسبت جاری، کالایی که قرار است شرکت در 12 ماه بفروشد را نیز محاسبه کرده‌ایم.

نسبت آنی به شما می‌گوید که اگر به هر دلیلی تولید متوقف شود و شرکت نتواند چیزی بفروشد، تا چه مدت دوام خواهد آورد.

خوب است که نسبت آنی از 1 بزرگ‌تر باشد. یعنی دست‌کم برابر بدهی جاری خود، دارایی جاری (غیر از کالا) داشته باشد.

سیگنال خرید سهام اگر شما را با نسبت آنی کوچک‌تر از 1 مواجه می‌کند، بهتر است از آن دوری کنید.

مثال

شرکت فولاد مبارکه ۸۴٬۶۲۲٫۱۷ میلیارد ریال موجودی انبار دارد. توجه کنید که از این عدد، باید موجودی قطعات و لوازم یدکی را کم کنیم. چون شرکت قصد ندارد از فروش این دارایی، به پول برسد. منظور از موجودی کالای انبار، کالاهای تولیدشده است که باید به فروش برسند.

اگر این عدد را از دارایی جاری کسر کنیم و بر بدهی جاری تقسیم کنیم، به نسبت 1.31 می‌رسیم. یعنی اگر این شرکت نتواند هیچ محصولی بفروشد، باز هم از عهده بدهی‌های سال جاری خود بر می‌آید.

نسبت گردش انبار

یک نسبت مالی مهم که حتما باید بررسی شود، نسبت گردش انبار است. این نسبت به ما می‌گوید که یک شرکت، چقدر طول می‌کشد تا انبار یک شرکت خالی شود.

از ترازنامه، موجودی انبار را می‌خوانیم. (همان عددی که برای نسبت آنی پیدا کرده بودیم.)

از صورت سود و زیان، بهای تمام شده کالای فروش رفته را می‌خوانیم.

موجودی انبار را بر بهای تمام شده کالا تقسیم کرده، حاصل را در 365 ضرب می‌کنیم.

دقت کنید که این عدد باید جداگانه برای هر شرکت سنجیده شود، برای مثال شرکتی که شیر پاستوریزه تولید می‌کند، نمی‌تواند موجود خود را یک ماه در انبار نگه دارد. در حالی که این عدد برای سنگ آهن خیلی زیاد نیست.

مثال

بهای تمام شده کالا برای شرکت فولاد مبارکه ۱۲۴٬۵۷۱٫۱۲- میلیارد ریال است.

کالای قابل فروش شرکت حدود 67 هزار میلیارد ریال است.

به سادگی می‌توانیم حساب کنیم که این شرکت 198 روز برای خالی شدن انبار منتظر می‌ماند. یعنی حدود 6 ماه.

دو نسبت مالی دیگر در همین زمینه

علاوه‌بر این که می‌توانید نسبت گردش انبار را بررسی کنید، دو نسبت مالی دیگر را هم می‌توانید کنترل کنید. چقدر طول می‌کشد که شرکت بدهی‌هایش را بپردازد؟ چقدر طول می‌کشد که مطالباتش را وصول کند؟

معمولا معقول است که یک شرکت حساب‌های خود را هر 90 روز (هر فصل) بپردازد و بعد از 60 روز، مطالبات خود را دریافت کند. اما این عدد در صنایع مختلف می‌تواند متفاوت باشد.

معمولا می‌شود این عدد را با دوره گردش انبار شرکت هم مقایسه کرد.

نسبت گردش حساب‌های دریافتنی، از تقسیم حساب‌های دریافتنی بر فروش (درآمد) ضرب‌در 365 به دست می‌آید.

نسبت گردش حساب‌های پرداختنی از تقسیم حساب‌های پرداختنی بر بهای تمام شده کالا ضربدر 365 حاصل می‌شود.

دقت کنید که ممکن است افراد مختلف، از اسامی متنوعی برای این نسبت‌ها استفاده کنند. مثلا شاید یک تحلیلگر، به نسبت گردش حساب‌های دریافتنی، بگوید دوره وصول مطالبات.

اگر مفهوم را به خوبی درک کنید، با تغییر اسامی، گمراه نخواهید شد.

بررسی سودآوری شرکت

آیا سیگنال خرید سهامی که دریافت کرده‌اید، به یک شرکت سودآور اشاره می‌کند؟

برای بررسی سودآوری شرکت، نسبت‌های مالی متنوعی وجود دارد که ما در اینجا به دو مورد اشاره می‌کنیم.

حاشیه سود خالص

یک شرکت، برای تولید محصول پول خرج می‌کند و با فروش محصولات، به درآمد می‌رسد. مهم نیست شرکت چقدر محصول می‌فروشد، اگر از فروش این محصولات سود نکند.

سود خالص شرکت در صورت سود و زیان می‌آید. درآمد را هم در همین نسبت می‌توانید پیدا کنید.

برای محاسبه این نسبت کافی است سود خالص را بر درآمد تقسیم و در 100 ضرب کنیم.

خوب است که این عدد از بهره بانکی بزرگ‌تر باشد. یعنی این‌طور نباشد که اگر سرمایه شرکت را در بانک بگذاریم، در نهایت به سود بیشتری برسیم تا رنج تولید را بپذیریم.

مثال:

شرکت فولاد مبارکه در طول سال 98 معادل ۱۲۲٬۳۰۵٫۱۷ میلیارد ریال سود (پس از کسر مالیات) کسب کرده است.

این سود با فروش ۲۳۴٬۱۰۰٫۹۵ میلیارد ریال محصول به دست می‌آید.

از تقسیم دو عدد می‌فهمیم که شرکت 52.2 درصد حاشیه سود خالص (سود خالص بر درآمد) دارد، که عدد خیلی خوبی است.

نسبت مشهور ROE

شما به عنوان مالک شرکت، مالک تمام دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت (به اندازه سهم خود) هستید. یعنی اگر شما از یک میلیارد سهام شرکت، یک سهم را بخرید، و شرکت 10 میلیارد پیچ در انبار داشته باشد، 10 پیچ به شما تعلق دارد.

اگر از تمام دارایی‌ها، تمام بدهی‌ها را کسر کنیم، به حقوق صاحبان سهام می‌رسیم. این عدد، خالص چیزی است که از خرید یک شرکت برای شما می‌ماند.

فرض کنید این دارایی را در بانک می‌گذاشتید. آیا سود حاصل از این کار، بیشتر از سود تولید شرکت می‌بود؟ در این صورت سیگنال خرید سهام حتی از سپرده‌گذاری در بانک هم بی‌ارزش‌تر است.

برای محاسبه این نسبت، باید سود خالص را بر جمع حقوق صاحبان سهام تقسیم، و در 100 ضرب کنیم.

جمع حقوق صاحبان سهام در ترازنامه قرار دارد.

مثال

اگر سود خالص شرکت فولاد را بر جمع حقوق صاحبان سهام تقسیم کنیم، به عدد 46.5 می‌رسیم. هیچ بانکی به این اندازه به ما سود نمی‌دهد. پس ROE برای این شرکت مناسب است.

نسبت دارایی کل به حقوق صاحبان سهام

گفتیم که شما به عنوان مالک بخشی از شرکت (حتی برای یک روز) در دارایی‌ها و بدهی‌ها سهیم هستید.

سوال اینجا است که در این شرکت به‌خصوص، دارایی کل چند برابر حقوق صاحبان سهام است.

اگر یک شرکت هیچ بدهی‌ای نداشته باشد، تمام دارایی برابر می‌شود با حقوق صاحبان سهام، نسبت برابر می‌شود با یک. این حالت خوب نیست.

توجه کنید که شرکتی که در حال کار کردن باشد، حتما بدهی دارد. یک شرکت بدون بدهی، شرکتی تعطیل است.

خوب است که این نسبت از از چهار کوچک‌تر باشد. اگر این عدد از 4 بزرگ‌تر باشد، توان شرکت برای گرفتن وام و تامین مالی بسیار پایین می‌آید.

مثال:

برای شرکت فولاد مبارکه اصفهان جمع کل دارایی برابر است با ۳۸۶٬۹۹۱٫۳ میلیارد ریال. جمع حقوق صاحبان سهام نیز برابر است با ۲۲۳٬۹۸۹٫۵۷ میلیارد ریال.

نسبت دارایی به حقوق، برابر خواهد بود با 1.72، همان‌طور که می‌بینید این عدد از 4 کوچکتر است.

پیش‌بینی سود هر سهم

یکی از مهم‌ترین کارهایی که یک تحلیلگر باید انجام دهد، این است که به پیش‌بینی سود شرکت در سال جاری بپردازد. طبیعی است که رشد چشمگیر سود در سال جاری، انگیزه اصلی سهام‌دار برای خرید یک سهم خواهد بود.

اما این کار دشواری‌های زیادی دارد. لازم است که تمام هزینه‌های شرکت را محاسبه کرده و به دقت پیش‌بینی کنید که فروش شرکت چقدر خواهد شد.

در اینجا می‌خواهم یک راه بسیار ساده را به شما نشان بدهم، که البته استفاده از آن شرایط خاصی دارد.

در سایت گزارش اجماع تحلیلگران، تعداد زیادی تحلیلگر، در پایان هر فصل، سود شرکت‌ها را برای سال جاری و سال آینده پیش‌بینی می‌کنند.

با مراجعه به این سایت، از بخش گزارشات می‌توانید پیش‌بینی سود شرکت‌ها برای سال آینده را ببینید. با مقایسه این عدد، نسبت به سال‌های قبل، می‌توانید دید بهتری نسبت به آینده شرکت پیدا کنید.

شاید با این گزارش نتوانید به یک پیش‌بینی دقیق برسید. اما همین که بدانید تحلیلگران برای یک سیگنال خرید سهام که به شما داده شده، چه سودی را پیش‌بینی می‌کنند، خالی از فایده نیست.

مثال

شرکت فولاد مبارکه (امروز، 13 خرداد 1399) 9649 ریال قیمت دارد. در سال گذشته این شرکت برای هر سهم 593 ریال سود ساخته است.

به گزارش اجماع تحلیلگران رجوع می‌کنیم. برای فولاد در سال 99 سه عدد پیش‌بینی شده است:

اگر P/E را به طور متوسط 10 در نظر بگیریم، این سهم 1180 ارزش دارد. (شما ممکن است P/E دیگری را ترجیح دهید. مثلا شاید بخواهید P/E بازار یا گروه را ملاک قضاوت خود بگیرید.)

می‌بینیم که با وجود وضعیت بنیادی خوب شرکت فولاد، قیمت امروز آن با پیش‌بینی تحلیلگران فاصله زیادی ندارد. هرچند باید تغییر نرخ دلار نیمایی و فولاد جهانی را هم درنظر بگیریم. (این گزارش مربوط به اسفند است، گزارش خرداد برای تصمیم امروز مناسب‌تر خواهد بود.)

محدودیت‌های گزارش اجماع

این گزارش، خالی از محدودیت نیست.

اولین و مهم‌ترین نکته این است که گزارش در اسفند 98 منتشر شد. یعنی زمانی که کرونا به شکل الان جدی نبود، دلار نیمایی و قیمت جهانی کالاهایی مثل فولاد با امروز تفاوت داشت و...

بهتر است منتظر گزارش اجماع فصل جدید بمانیم تا بتوانیم اعداد خود را به روز کنیم.

در واقع این گزارش، در ابتدای فروردین بسیار مفید بود. اما بعد از گذشت سه‌ماه، شاید بهتر باشد که منتظر گزارش جدید بمانیم.

در مواردی، در گزارش اجماع غلط‌های تایپی یافت می‌شود. مثلا ممکن است سود یک سهم بجای 3 هزار ریال، 30 هزار ریال تایپ شود. در برخورد با این گزارش تا حدی بدبین باشید و موارد مشکوک را جداگانه بررسی کنید.