اگر از فعالان بازار رمزارزها بپرسید که چگونه ارزهای دیجیتال خود را خریداری می‌کنند، احتمالا به شما بگویند با تتر. تتر استیبل کوینی است که احتمالا همه ما نام آن را بارها و بارها شنیده‌ایم.
در این مقاله قصد داریم با خانواده استیبل کوین‌ها آشنا شویم؛ خانواده‌ای که تتر را می‌توان پدر آن نامید. اما قبل از این‌که با تعریف و انواع استیبل کوین‌ها آشنا شویم، بیایید به 7 سال قبل بازگردیم، زمانی که هیچ استیبل کوینی در بازار کریپتوکارنسی (رمز ارزها) وجود نداشت و بازار از دو مشکل اساسی رنج می‌برد.
دلایل شکل‌گیری استیبل کوین ها (Stablecoins)
خروج ناگهانی نقدینگی از بازار
در روزهای نه چندان دور، وقتی بازار کریپتوکارنسی (رمز ارزها) دچار نوسانات شدید قیمتی می‌شد، مردم دارایی خود را می‌فروختند و اصطلاحا از بازار فرار می‌کردند. حق هم داشتند، زیرا در این بازار بیت‌کوین است که تکلیف اکثریت کوین‌ها را روشن می‌کند.
یعنی اگر بیت‌کوین ریزشی شود، کمتر ارزی را می‌توان پیدا کرد که همچنان صعودی باقی مانده باشد. مردم هم که این قضیه را بارها دیده بودند، فهمیدند که زمان ریزش قیمت بیت‌کوین باید هر ارزی که دارند بفروشند تا ارزش دارایی‌هایشان، پایین نیاید.
شاید این‌کار به‌نفع مردم بود، اما قطعا به ضرر رمز ارزها و کلیت بازار تمام می‌شد. چرا؟ چون خروج عظیم نقدینگی از بازار در مدت کوتاهی می‌تواند عواقب بدی داشته باشد.
ترس از نوسانات شدید قیمتی و عدم ورود نقدینگی به بازار
بازار رمز ارزها علاوه‌بر خروج نقدینگی، مشکل ورود نقدینگی هم داشت. در حالی که بیت‌کوین همچنان روزبه‌روز محبوب‌تر می‌شود، اما همواره از نوسانات زیاد قیمتی رنج می‌برد.
به عنوان مثال، بیت‌کوین از ماه مارس سال 2020 که در قیمت 4 هزار دلار قرار داشت، دچار یک جهش قیمتی شد و توانست در آوریل 2021 به قیمت 64 هزار دلار برسد. تنها در 35 روز بعد، قیمت حدود 53 درصد ریزش کرد. این کوین حتی در طول روز دچار نوسان 10 درصدی در قیمت نیز می‌شود.
این نوع بی ثباتی کوتاه مدت باعث می شود بیت کوین و سایر ارزهای رمزنگاری شده محبوب برای استفاده روزمره توسط عموم مردم نامناسب باشد. اساساً یک ارز باید به عنوان وسیله مبادله پولی و شیوه ذخیره ارزش پولی عمل کند و ارزش آن باید در افق های زمانی طولانی‌تری نسبتاً ثابت بماند.
این نوسانات عجیب و غریب موجب شد که بسیاری از افراد از ورود نقدینگی خود به بازار رمز ارزها خودداری کنند. اما راه‌حل چه بود؟ چه‌طور می‌توان مشکل خروج ناگهانی نقدینگی از بازار و عدم اعتماد مردم به بازار کریپتوکارنسی را حل کرد؟
استیبل کوین یا ارز دیجیتال باثبات چیست؟
استیبل کوین‌ها ایجاد شدند تا شکاف میان ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات را پر کنند. ارزهای دیجیتال ثابت رمز ارزهایی هستند که قیمتشان وابسته به یک دارایی ثابت است و با هدف باثبات کردن بازار رمز ارزها ساخته شده‌اند.
یعنی قیمتشان با یک دارایی ثابت تعیین می‌شود. برای مثال قیمت تتر همیشه با دلار آمریکا برابر است. یا WBTC همیشه قیمتی برابر با بیت‌کوین دارد. اکثر استیبل کوین‌های محبوب و مشهور بازار پشتوانه دلاری دارند.
یعنی قیمت آن‌ها همیشه برابر است با یک دلار. چه زمانی که قیمت بیت‌کوین 100 درصد رشد کند و چه زمانی که بیت‌کوین 90 درصد ریزش کند. اما سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا استیبل‌کوین‌ها تا ابد قیمتشان ثابت می‌ماند؟
آیا استیبل کوین‌ها همیشه قیمتی ثابت خواهند داشت؟
اساسا دلیل ساخت یک استیبل کوین، پشتوانه‌ای است که دارد. دلیل این‌که قیمت USDT یا تتر همیشه با دلار آمریکا برابر است، دلارهایی است که شرکت تتر متعهد شده به‌ازای هر تتر در بانک‌های آمریکایی ذخیره کند.
برای همین هیچ‌کس یک تتر را پایین‌تر یا بالاتر از 1 دلار آمریکا معامله نمی‌کند چون می‌داند پشتوانه تتر یک دلار است، نه بیشتر و نه کمتر. اما اگر برای مثال ثابت شود فقط به‌ازای نصف تترهای صادر شده دلار ذخیره شده است آن وقت چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا در آن زمان هم قیمت تتر ثابت می‌ماند؟
اگر روزی همچین ادعایی ثابت شود، قیمت تتر ریزش پیدا می‌کند و دیگر کسی هر واحد تتر را 1 دلار نمی‌خرد زیرا دلاری وجود ندارد که به تتر ارزش بدهد. پس می‌توان نتیجه گرفت استیبل کوین‌ها هم تا زمانی ارزش دارند که آن دارایی که به‌عنوان پشتوانه برایشان قرار دارد وجود داشته باشد. پس اساسا یک ارز دیجیتال ثابت به خودی خود فاقد اعتبار است، زیرا به یک دارایی ثابت وابسته است.
مقالات پیشنهادی : بیت کوین کش BCH چیست؟
اولین Stablecoin تاریخ رمز ارزها
اگر عمر بیت‌کوین را حدودا 14 سال در نظر بگیریم، می‌توان عمر استیبل کوین‌ها را 7 سال در نظر گرفت. اولین استیبل کوین بازار رمز ارزها USDT (تتر) بود که در سال 2014 با نام ریل‌کوین راه‌اندازی شد.
طبق اطلاعات سایت CoinMarketCap در تاریخ 21 اکتبر 2021، تتر با ارزش بازاری حدود 69 میلیارد دلار در رتبه پنجم این سایت قرار گرفته است. همچنین تعداد کل تترهای تولید شده تا تاریخ 21 اکتبر، حدود 71 میلیارد واحد بوده است.
تتر سال‌ها است که محبوب‌ترین ارز دیجیتال ثابت بازار کریپتوکارنسی محسوب می‌شود. حجم روزانه تتر حدود 82 میلیارد دلار است. رقم سرسام‌آوری که بیت‌کوین هم با آن عظمت، نصف این حجم معامله را طی یک روز دارد.
انواع استیبل کوین‌ها
دنیای استیبل کوین‌ها بزرگتر از آن چیزی است که ممکن است تصور کنید. استیبل‌کوین‌ها به‌صورت کلی به 4 دسته تقسیم می‌شوند:
استیبل کوین‌هایی که پشتوانه فیات دارند.
استیبل کوین‌هایی که پشتوانه آن‌ها کالا است.
استیبل کوین‌هایی که پشتوانه آن‌ها یک رمز ارز است.
استیبل کوین‌هایی که بدون پشتوانه هستند.
Stablecoin با پشتوانه فیات ( استیبل‌کوین‌های متمرکز)
این استیبل کوین‌ها با یک ارز فیات که اغلب دلار است حمایت و پشتیبانی می‌شوند. منظور از ارزهای فیات، ارزهای رایج هر کشور است مانند دلار، یورو، ریال و... همانطور که قبلا عرض کردیم، تتر یکی از همین استیبل کوین‌ها است که با ارز فیات آمریکا (دلار) پشتیبانی می‌شود.
نسبت تتر با دلار 1 به 1 است. یعنی به ازای هر تتر 1 دلار ذخیره می‌شود. اگر برایتان سوال است که این دلارها کجا ذخیره و نگهداری می‌شوند، جوابش حساب‌های بانکی است.
اتحادیه تتر متعهد است که به ازای هر تتر یک دلار در حساب‌های بانکی نگهداری کند. نکته جالب توجه این است که این حساب‌های بانکی توسط سازمان‌های حسابرسی و حسابرسان مستقل بررسی می‌شوند.
از دیگر استیبل کوین‌هایی که با فیات پشتیبانی می‌شوند می‌توان USDC و BUSD را نام برد. USDC استیبل کوین صرافی کوین‌بیس است که هر واحد از آن با یک دلار آمریکا برابر است. BUSD نیز Stablecoin صرافی بایننس است که با هر دلار آمریکا برابر است.
استیبل کوین‌هایی که با فیات پشتیبانی می‌شوند، دارای مزایا و معایب مخصوص خود هستند.
مزایا
- ارزش این استیبل کوین‌ها به سادگی به‌دست می‌آید.
- به‌دلیل نگهداری پشتوانه این استیبل کوین‌ها در بانک، امکان هک شدن آن‌ها مانند دیگر رمز ارزها وجود ندارد.
- به‌دلیل اعتمادی که مردم به ارزهای فیات دارند این استیبل‌کوین‌ها نیز از اعتماد بیشتری در میان مردم برخوردار هستند.
معایب
- این استیبل کوین‌ها به‌صورت متمرکز اداره می‌شوند. برای مثال تتر یک اتحادیه دارد که در آمریکا قرار دارد. این متمرکز نبودن کمی ریسک را بالا می‌برد.
- در صورت نبود پشتوانه برای آن‌ها قیمت این استیبل کوین‌ها دیگر ثابت نبوده و ریزش پیدا می‌کنند.
- به‌دلیل متمرکز بودن این دسته از استیبل‌کوین‌ها دولت‌ها می‌توانند با وضع قوانینی بر روی آن‌ها اعمال نفوذ کنند. برای مثال ممکن است دولت آمریکا از صرافی کوین‌بیس بخواهد که به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی حق استفاده کردن از USDC را به ایرانیان ندهد.
در این حالت صرافی کوین‌بیس می‌تواند آدرس‌های متعلق به ایرانی‌ها را که ارز USDC دارند، بلوکه کند. اتفاقی که سابقه انجام آن وجود داشته است.
استیبل کوین‌هایی با پشتوانه رمز ارز (غیرمتمرکز)
این استیبل کوین‌ها با یک یا چند رمز ارز حمایت و پشتیبانی می‌شوند. معمولا رمز ارزی که به‌عنوان پشتوانه قرار می‌گیرد یک ارز با حجم بازاری بزرگ است مانند بیت‌کوین یا اتریوم.
از معروف‌ترین استیبل کوین‌هایی که پشتوانه ارز دیجیتالی دارند WBTC است که به‌ازای هر واحد از آن یک واحد بیت‌کوین به‌عنوان پشتوانه نگهداری می‌شود. یکی دیگر از این رمز ارزها با پشتوانه کریپتویی، Dai است.
Dai که بر اساس پروتکل MakerDAO اجرا می‌شود، یک استیبل‌کوین در بلاک‌چین اتریوم است. دای که در سال 2015 ایجاد شد، به دلار آمریکا متصل است و توسط اتر، توکن اتریوم، پشتیبانی می‌شود.
قبلا یکی از اهداف استیبل کوین‌ها را ذخیره ارزش بیان کردیم و گفتیم برای این استفاده می‌شوند تا ما از نوسانات شدید بازار در امان بمانیم. شاید با خود تصور کنید که زمانی که پشتوانه یک رمز ارز، ارز دیجیتال دیگری باشد، دیگر استیبل کوین بودن بی‌معنا می‌شود.
تصور شما درست است. اصولا این نوع استیبل کوین‌ها با هدف حفظ ارزش دارایی ایجاد نشده‌اند بلکه هدف آن‌ها بیشتر برای وام‌دهی و مسائل دیگر است. برای مثال شما می‌توانید در پلتفرم‌های Defi مانند Aave وارد شوید و با وثیقه گذاشتنِ رمز ارزهای خود وام بگیرید.
در این پلتفرم‌ها معمولا معادل دو سوم دارایی‌ای که قرار می‌دهید به شما استیبل کوین Dia داده می‌شود. پشتوانه Dai همان ارزهایی است که شما در آنجا قرار داده‌اید. از دیگر استیبل کوین‌هایی که پشتوانه رمز ارز دارند می‌توان به RSV و Susd اشاره کرد.
استیبل کوین‌هایی با پشتوانه کالا
لزوما قرار نیست پشتوانه یک استیبل‌کوین، ارز فیات یا رمز ارز باشد. بلکه پشتوانه یک استیبل کوین می‌تواند کالاهای با ارزشی مانند طلا یا فلز دیگری مثل الماس باشد. معروف‌ترین پروژه‌ای که قصد داشت این مدل را پیاده‌سازی کند، پروژه Gram بود.
در این پروژه قرار بود به ازای هر واحد از ارز Gram یک گرم طلا نگهداری شود. اما پس از فشارهای فراوانی که به پاول دورف، موسس تلگرام، آورده شد این پروژه کنسل شد.
استیبل کوین‌هایی بدون پشتوانه
استیبل کوین‌های بدون وثیقه از هیچ‌گونه ذخیره‌ای استفاده نمی‌کنند، اما شامل مکانیزمی مانند بانک مرکزی برای حفظ ثبات قیمت‌ها هستند. بانک‌های مرکزی کشورهای دنیا، سعی می‌کنند عرضه و تقاضای پول را با سیاست‌های مختلفی که دارند، کنترل کنند.
در استیبل کوین‌های بدون پشتوانه نیز، این کار با کمک قراردادهای هوشمندی که از قبل در سیستم قرار داده شده است، انجام می‌شود.
همه ما می‌دانیم که این عرضه و تقاضا است که قیمت را در نهایت تعیین می‌کند. پس زمانی که تقاضا برای یک استیبل‌کوین بدون پشتوانه افزایش پیدا کند، قیمت آن هم باید متعاقبا افزایش یابد.
اینجا جایی است که سیستم با افزایش عرضه کوین‌ها سعی در کنترل این ترازوی عرضه و تقاضا می‌کند و با افزایش یافتن عرضه، تقاضا نیز کنترل می‌شود. چنین اقدامی شبیه به سیاست‌های انبساطی و انقباضی بانک مرکزی برای حفظ ارزش پول فیات است.
استیبل کوین‌های بدون پشتوانه کاملا به‌صورت غیرمتمرکز اداره می‌شوند. این برخلاف سیستم متمرکز استیبل کوین‌های با پشتوانه فیات است. برای همین اگر ارزهای دیجیتال یا بازار کریپتوکارنسی دچار بحران شود، این استیبل‌کوین‌ها بدون هیچ مشکلی به کار خود ادامه می‌دهند، زیرا هیچ‌گونه وابستگی به دیگر ارزها ندارند.
از معروف‌ترین پروژه‌هایی که استیبل کوین‌های بدون پشتوانه دارد، پروژه موفق Terra است.
سخن آخر
استیبل کوین‌ها امروزه به جزئی جدا ناپذیر از بازار رمز ارزها تبدیل شده‌اند. اکثر معامله‌گران برای معاملات خود از USDT، USDC و BUSD استفاده می‌کنند. در حالی که اگر این استیبل‌کوین‌ها نبودند، معامله‌گران مجبور به معامله با جفت‌ارزهای مختلف بودند و این کار باعث بالا رفتن ریسک معاملات می‌شد.
برای مثال اگر شما به‌جای جفت ارز اتریوم/تتر با جفت ارز اتریوم/بیت‌کوین معامله کنید، ریسک شما افزایش پیدا می‌کند. در این معامله اگر قیمت اتریوم افزایش پیدا کند و قیمت بیت‌کوین هم افزایش یابد، انگار که شما سود نکرده‌اید. به‌عبارتی با اتریوم گران‌تر، بیت‌کوین گران‌تر خریده‌اید و عملا تفاوتی ایجاد نشده‌است.