ارزش جایگزینی چیست؟

یکی از روش‌های ارزش‌گذاری سهام یک شرکت، استفاده از روش ارزش جایگزینی است. فرض کنید قصد راه‌اندازی یک شرکت جدید را دارید و می‌خواهید این شرکت توانایی رقابت با شرکت دیگری در زمینه فعالیت شما داشته باشد. بنابراین شرکت شما باید حداقل، امکانات و دستگاه‌هایی که در شرکت رقیب به‌کار برده می‌شوند را داشته باشد. پس شما نیاز دارید که ارزش دارایی‌های آن شرکت در زمان حال، هزینه‌های تولید، هزینه‌های یافتن بازار مناسب، هزینه‌های حقوق و دستمزد، هزینه‌های آب و برق و.... همه و همه را محاسبه کنید تا بتوانید هزینه‌های لازم برای راه‌اندازی شرکتی مشابه شرکت رقیب را به‌دست آورید. بعد از تخمین زدن هزینه‌ها و ارزش‌گذاری دارایی‌های شرکت رقیب، این هزینه را تقسیم بر تعداد سهام می‌کنیم و ارزش جایگزینی هر سهم به‌دست‌می‌آید. به‌طور کلی می‌توان گفت که به ارزش اوراق بهادار یک شرکت با این فرض که قصد ایجاد شرکت موردنظر را در تاریخ محاسبه داشته باشیم، ارزش جایگزینی آن می‌گویند.

ارزش جایگزینی مبحثی مهم، به‌خصوص در شرکت‌‌ها است. با توجه به پیشرفت تکنولوژی، نوآوری‌ها و خلاقیت‌های جدید در راه تولید محصولات، ممکن است وسایلی ساخته شوند که با هزینه‌ای کمتر منجر به تولید یک کالا شود.

این امر به ویژه در مشاغل مبتنی بر فناوری رایج است، زیرا فناوری موجود به‌سرعت تغییر می‌کند که ممکن است باعث شود ارزش دفتری دارایی‌ها با ارزش واقعی یا بازاری آن دارایی‌ها تفاوت چشمگیری داشته باشد. همانند روش ارزش دفتری، روش ارزش جایگزینی، ارزش هر دارایی را مستقل از عملیات یا ظرفیت تولید کل تجارت در نظر می‌گیرد. ارزش دارایی‌های مجزا شرکت به هم اضافه می‌شوند تا به یک ارزیابی کلی برسند.

با مثالی ساده‌تر این موضوع را بیان می‌کنیم. فرض کنید یک صندلی داریم، اگر بخواهیم یک صندلی مشابه با صندلی قبلی خود بسازیم چقدر باید هزینه کنیم؟ اگر بخواهیم همانند آن صندلی را بخریم چطور؟ به این مبلغ که برای ساخت یا خرید صندلی جدید پرداخته می‌شود، ارزش جایگزینی می‌گویند. تخمین زدن ارزش یک صندلی کار آسانی است اما هزینه و مخارج تهیه چنین اطلاعاتی به‌خصوص در زمینه محاسبه ارزش یک شرکت کار آسانی نیست و این اطلاعات به راحتی به‌دست نمی‌آید.

البته در تمامی شرایط تنها استفاده از روش ارزش جایگزینی پیشنهاد نمی‌شود. افراد باید هنگام بررسی یک شرکت علاوه‌بر ارزش جایگزینی آن، باید به موارد دیگری مثل وضعیت صورت‌های مالی شرکت، سودآوری آن، میزان بدهی‌ها و... نیز توجه کنند.

در شرایط تورمی استفاده از این روش اطلاعات درست و کاملی در اختیار افراد قرار نمی‌دهد. با استفاده از ارزش جایگزینی، ارزش موجود در ترازنامه به ارزش واقعی آن نزدیک‌تر می‌شود. بنابراین استفاده از سایر روش‌ها نیز برای ارزش‌گذاری شرکت قابل توجیه است.