ممکن است در بدو ورود به بازار و یا در بررسیهای روزانه خود بارها شنیده باشید که حقوقی یک سهم در حال جمع کردن آن سهم در قیمتهای پایین است. حتی در بعضی مواقع شنیده میشود که حقوقی سهم را خالی کرده است و به دنبال آن برخی از سهامداران حقیقی بهسرعت تغییر رویه داده و سهمی که به دید بلندمدت خریداری کرده بودند را میفروشند. حتی روی تابلوی معاملاتی هر سهم نیز اطلاعاتی در رابطه با تعداد و حجم خرید و فروش سهامداران حقیقی و حقوقی که در آن روز معامله کردهاند، نمایش داده میشود. در این مقاله قصد داریم به این مبحث که سهامداران حقوقی و حقیقی چه کسانی هستند و در چه زمینههایی با هم تفاوت دارند بپردازیم.
بهطور کلی دو نوع سهامدار در بازار وجود دارد، سهامداران حقیقی و حقوقی. این که سهامداران حقیقی و حقوقی چه تقاوتهایی با هم دارند، موضوع مهمی است که باید به آن پرداخته شود. اما پیش از این که به سراغ تفاوتهای آنها برویم ابتدا به توضیح این موضوع که به چه کسی سهامدار حقیقی یا حقوقی گفته میشود، میپردازیم.
سهامدار حقیقی کیست؟
به فردی که برای خود سرمایهگذاری میکند و دارای کد معاملاتی شخصی است، سهامدار حقیقی گفته میشود. برای مثال به من و شما که با کد بورسی مخصوص به خودمان برای کسب منفعت شخصی سهام خرید و فروش میکنیم، سهامدار حقیقی گفته میشود. بر روی تابلو معاملاتی هر سهم تعداد سهامداران حقیقی و حقوقی نشان داده میشود. منظور از سهامداران حقیقی، تعداد افراد مشابه ما است، که در طول یک روز مقداری سهم خریداری کرده و یا فروختهاند.
سهامدار حقوقی کیست؟
سهامداران حقوقی، گروهی از افرادِ حقیقی هستند که در کنار هم یک شخصیت حقوقی مستقل همانند شرکتها، نهادها و سازمانها را ایجاد میکنند. یعنی سرمایهگذار تنها یک شخصیت جداگانه که دارای کد بورسی مربوط به خود است، نیست. مجموعهای از افراد حقیقی (مثل هیات مدیره یا مدیرعامل) که در کنار هم با نام و نشان جداگانه، نام تجاری و کد اقتصادی منحصر به شرکت برای شرکتی که از طریق قانونی ثبت شده، خرید و فروش میکنند، سهامدار حقوقی گفته میشود. شرکتها و صندوقهای سرمایهگذاری، کارگزاریها، سبدگردانان و... نمونهای از نهادهای فعال در بازار سرمایه هستند که به آنها سهامدار حقوقی نیز گفته میشود.
در واقع سهامداران حقوقی برای یک شرکت، با کد تجاری منحصر به آن شرکت و بهمنظور تحقق اهداف آن فعالیت میکنند. این افراد معمولا استراتژیها و شیوههای متفاوتی نسبت به سهامداران حقیقی اتخاذ میکنند.
شرکتها معمولا تعداد کمی سهامدار حقوقی و تعداد زیادی سهامدار حقیقی دارند. برای مشاهده سهامداران حقوقی هر شرکت، میتوانید به سایت Tsetmc مراجعه کرد و با جستجوی نماد یا نام شرکت، تابلوی معاملاتی آن را ببینید. در قسمت بالای تابلوی معاملاتی هر سهم با انتخاب گزینه سهامداران، میتوانید اسامی سهامداران عمده شرکت را که عموما سهامداران حقوقی هستند مشاهده کنید. در تصویر زیر بخش سهامداران تابلوی معاملاتی یک سهم را مشاهده میکنید. همانطور که در تصویر زیر میبینید، سهامداران عمده این شرکت، عموما شرکتها، موسسه و یا صندوقهای دیگر (افراد حقوقی) هستند، که به منظور سرمایهگذاری و یا مشارکت در مدیریت این شرکت، قسمت عمدهای از سهام آن را خریداری کردهاند. همانطور که در تابلو نمایش داده شده است، هیچ شخص حقیقی، سهام شرکت را بهطور عمده خریداری نکرده است.
از تابلوی بالا میگذریم، تصویر زیر، تابلو معاملاتی شرکتی به نسبت کوچکتر از شرکت تابلو بالا است. همانطور که میبینید سهامداران عمده این شرکت، علاوهبر اشخاص حقوقی (شرکتها) دو شخص حقیقی نیز هستند که تعداد زیادی از سهام این شرکت را خریداری کرده و جزء سهامداران عمده شرکت به حساب میآیند. بنابراین نمیتوان گفت که سهامداران عمده شرکتها، همگی سهامداران حقوقی هستند، بلکه ممکن است در میان آنها نیز سهامدار حقیقی وجود داشته باشد.
حقیقی و حقوقی
علاوهبر مورد ذکر شده گزینه دیگری به نام حقیقی-حقوقی بالای تابلو هر سهم موجود است. در این قسمت میتوانید میزان خریدوفروش سهم را توسط افراد حقیقی و حقوقی طی روزهای گذشته ببینید. تصویر زیر، قسمت سهامداران حقیقی و حقوقی یک شرکت است. باتوجه به جدول زیر متوجه میشویم که این سهم در 31 تیر ماه تنها خریدار حقیقی داشته و حقوقی هیچ مقدار از این سهم را در آن روز خریداری نکرده است. اما در یک مرداد 18 درصد سهم توسط حقوقیها خریداری شده است.
تغییر مالکیت حقوقی و حقیقی و بالعکس
در تابلو معاملاتی سهمها در قسمت حقیقی و حقوقی، بخشی وجود دارد که در آن تغییر مالکیت حقیقی و حقوقی سهمها بهطور روزانه نمایش داده میشود. این عبارت میتواند مقداری مثبت و یا منفی داشته باشد. اگر این مقدار مثبت باشد، یعنی سهامدار حقوقی قسمتی از سهم خود را به سهامداران حقیقی فروخته است. اما اگر این مقدار منفی باشد به این معنی است که سهم از افراد حقیقی به حقوقی منتقل شده است. جابجایی سهام تنها بین حقوقی و حقیقی انجام نمیشود، این جابجایی میتواند بین حقوقیها و حقیقیها با هم نیز انجام شود.
با بررسی دقیق این موارد میتوان تا حدی از استراتژی سهامداران حقوقی و سهامداران حقیقیِ عمده آشنا شد. در ادامه به بررسی دیدگاههای این سهامداران میپردازیم.
نحوه عملکرد سرمایهگذاران حقیقی در بازار
سهامداران حقیقی میتوانند استراتژیهای معاملاتی مختلفی بهکار برند. این افراد معمولا میتوانند دیدگاهی بلندمدت، کوتاهمدت و یا میانمدت برای خود داشته باشند. دستهای از سرمایهگذاران وجود دارند که سهمی با بنیاد را برای خرید بلندمدت (بیش از یک سال) برای سرمایهگذاری انتخاب میکنند. این افراد معمولا روزانه سبد سهام خود را بررسی نمیکنند و از نوسانات روزانه سهم در امان هستند.
گروه دیگر که معمولا افراد تازه وارد هستند، دیدگاهی کوتاهمدت دارند و با هر منفی در صف فروش و با هر مثبتی در صف خرید سهم مینشینند. اخبار مختلفی که از رسانهها منتشر میشود به سرعت بر رفتار این افراد تاثیر میگذارد. البته در میان آنها نوسانگیرها نیز مشاهده میشوند که معمولا افراد حرفهای هستند که بهطور روزانه خریدوفروش میکنند. این افراد معمولا از هیجانات تازه واردها سودهای خوبی کسب میکنند.
نحوه عملکرد سرمایهگذاران حقیقی در بازار
اما سهامداران حقوقی به شکلهای دیگری در بازار فعالیت میکنند و دیدگاهی متفاوت از سرمایهگذاران حقیقی دارند. این سرمایهگذاران چون برای یک شرکت یا موسسه خاص خریدوفروش میکنند باید متناسب با استراتژی هیات مدیره دست به خرید بزنند. سهامداران حقوقی معمولا دیدگاهی بلندمدت دارند و حجم زیادی از سرمایه را وارد بازار میکنند.
این سهامداران بسته به موقعیتهای مختلفی که ممکن است در بازار شکل گیرد معامله میکنند. بهطور کلی در بین سهامداران حقوقی یک شرکت معمولا افراد متخصصی وجود دارند که سهام سایر شرکتها را از لحاظ بنیادی بررسی میکنند و سهمهای ارزنده برای سرمایهگذاری انتخاب میکنند.
حقوقیهای منفعتطلب
برخی از حقوقیها هستند که در بازار و در شرکتهای کوچک سفته بازی میکنند و یا به خرید و فروش دستهجمعی یا گروهی روی میآورند. یعنی قیمت یک سهم را الکی بالا میبرند در قیمتهای بالا، سهم را خالی میکنند. بعد از کاهش قیمت سهم دوباره آن را در قیمتهای پایین خریداری میکنند، به بیان دیگر به دنبال نوسانگیری هستند که امری غیراخلاقی بهحساب میآیند.
حقوقیهای حامی
در روزهایی که بازار خیلی منفی است و اکثر سهمها منفی میخورند، میبینیم که برخی از حقوقیها دست به حمایت از سهم میزنند و سهام را در قیمتهای پایین جمع میکنند و مانع از افت بیشتر قیمت میشوند، معمولا به این افراد حقوقی خوب گفته میشود.
در بعضی موارد سهامداران حقوقی نقش بازارگردان ایفا میکنند و میتوانند به روند حرکتی سهم جهت دهند. به بیان دیگر این افراد علاوه بر جهت دادن به قیمتها میتوانند باعث ایجاد تعادل در قیمتها شوند و از رشد و افت بیش از حد آنها جلوگیری کنند.
نحوه فعالیت آنها در به تعادل رساندن بازار به این صورت است که در بعضی مواقع، زمانی که سهم مثبت است و فروشندهای در آن نیست اقدام به فروش سهم میکنند و از بالا رفتن بیش از اندازه قیمت سهم جلوگیری میکنند. و در بعضی روزها که همه فروشنده هستند و خریداری برای سهم وجود ندارد، سهام شرکت را در حجمهای بالا خریداری میکنند تا قیمت سهم بیش از اندازه کاهش نیابد و سهامداران آن متضرر نشوند.
رفتار سهامداران حقوقی معمولا زیر ذرهبین قرار دارد. بنابراین مهم است رفتاری سنجیده و به دور از هیجان از خود نشان دهند. زیرا برخی از افراد حقیقی، رفتار این سهامداران را سرلوحه معاملات خود قرار میدهند. یعنی زمانی که حقوقیها دست به فروش سهام خود میزنند، این افراد گمان میکنند که حتما حقوقیها از چیزی خبر دارند که آنها از آن بیاطلاع هستند و سریع دست به فروش سهم خود میزنند و برعکس. اما تنها خریدوفروش حقوقیها را نمیتوان ملاکی برای خرید یا فروش سهمی قرار داد، باید به عواملی دیگر مثل وضعیت بنیادی سهم، وضعیت بازار آن، نمودار سهم، ارزش ذاتی آن، مقایسه قیمت فعلی با قیمت ذاتی و... نیز بررسی کرد. برای مثال ممکن است حقوقیها برای تامین مالی شرکت قسمتی از سهام خود را بفروشند و دلیل فروششان الزاما شرایط و وضعیت بد سهم یا شرکت نباشد.
تفاوت دیدگاه سهامداران
بهطور کلی بین دیدگاههای سهامداران حقیقی و حقوقی تفاوتهای زیادی وجود دارد، همانطور که گفتیم سهامداران حقوقی با توجه به حجم زیادی از سهام یک شرکت که در اختیار دارند، میتوانند قیمت سهام را تا حدی کنترل کنند و از نوسانات بیش از اندازه آن جلوگیری کنند، به بیانی دیگر این سهامداران بهدنبال برقراری تعادل در بازار هستند و نقش یک حامی را در روندهای نزولی ایفا میکنند. در حالی که سهامداران حقیقی برای خود سرمایهگذاری میکنند و تنها به دنبال کسب سود از بازار هستند و از افزایش قیمت سهم خشنود میشوند. زمانی که سهامداران حقوقی نقش حمایتی خود را ایفا نمیکنند و رفتاری مشابه سهامداران حقیقی از خود نشان میدهند شاهد صفهای فروش و یا خرید سنگینی در بازار خواهیم بود، که معمولا در روند عادی بازار اخلال ایجاد میکند.
از دیگر تفاوتهای این دو نوع سهامدار این است که سهامداران حقوقی در بعضی از شرایط مجبور میشوند خلاف روند حرکتی سهامداران حقیقی عمل کنند. برای مثال در مواقعی که قیمت سهم در حال ریزش است و سهامداران حقیقی همه در صف فروش سهم نشستهاند این سهامداران برای حمایت از سهم و جلوگیری از ریزش بیشتر آن سهم را خریداری میکنند. و یا حتی دیده شده است زمانی که قیمت سهم در حال افزایش و فروشندهای نیست، این افراد سهام خود را در بازار عرضه میکنند.
نکته قابل توجه این است که همه رفتارهای سهامداران عمده را نمیتوان به خیرخواهی آنها نسبت داد. بلکه میتوان گفت شاید سهم از نظر این سهامداران بیش از قیمت فعلیاش نمیارزد و یا به خاطر اخباری که زودتر به دستشان رسیده، در حال فروش سهم هستند.
همانطور که در بالا اشاره شد، دیدگاه این سهامداران نیز با هم متفاوت است. این سهامداران میتوانند دیدگاههای متفاوتی داشته باشند ولی بررسیها نشان داده است که سهامداران حقیقی معمولا دیدگاهی کوتاه مدت و سهامداران حقوقی دیدگاهی بلندمدت دارند، مگر در مواردی که شرایط خاصی در بازار ایجاد شود که مجبور باشند دیدگاه خود را تغییر دهند.
حقوقیها معمولا محتاطتر از حقیقیها رفتار میکنند. همانطور که گفتیم سهامداران حقوقی معمولا برای یک شرکت خاص معامله میکنند. هیات مدیره و یا کارشناسان خبره یا حسابداران، افرادی هستند که با سهامداران حقوقی شرکتها در ارتباطاند. این افراد باید سعی کنند که از درز زودهنگام اطلاعات میان سایر افراد جلوگیری کنند و بگذارند اطلاعات بعد از نشر، تاثیر طبیعی خود را بر قیمتها بگذارند.
میتوانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده بفرمایید.
خیلی ممنون از مقاله های مفیدتون
خواهش میکنم
عالی بود. سپاسگزارم
خواهش میکنم
عالی بود. استفاده کردم.
خواهشش میکنم
خوب وآموزنده بود.ممنون