بازار سرمایه یکی از مهمترین ارکان اقتصاد در هر کشوری است. در کشور ایران نیز بازار سرمایه نقش بسیار مهمی در ثبات اقتصادی کشور دارد. در این مقاله به مبحث مهم تاثیر نرخ رشد اقتصادی بر بازار بورس خواهیم پرداخت.
مباحث و سوالات بسیاری در این زمینه وجود دارد، سوالاتی مانند:
منظور از نرخ رشد اقتصادی چیست؟ نشانههای رشد اقتصادی چیست؟ چه مرجعی با چه استانداردهایی آن را اندازهگیری میکند؟ چه عواملی باعث رشد اقتصادی کشور میشود؟ رشد اقتصادی چه آثار مطلوبی بر روی کیفیت زندگی مردم دارد؟
در ادامه به تفصیل پاسخ هر یک از آنها را شرح خواهیم داد.
نرخ رشد اقتصادی چیست؟
رشد اقتصادی (Economic Growth) به معنای استفاده بهینه از منابع کشور در راستای ایجاد ارزش افزوده است؛ در واقع رشد اقتصادی نشان میدهد که ارزش افزوده ایجاد شده در سال جاری چقدر نسبت به سالهای قبل رشد داشته است.
رشد اقتصادی کل بر اساس تولید ناخالص ملی (GNP) یا تولید ناخالص داخلی (GDP) اندازهگیری میشود.
نشانههای رشد اقتصادی چیست؟
رشد اقتصادی با نشانههایی است که چندماه قبل خبر رشد را به فعالین اقتصادی میدهد. این نشانهها به شرح زیر است:
- افزایش تولید کالاها و خدمات؛
- افزایش کالاهای سرمایهای؛
- افزایش اشتغال؛
- افزایش تولید ناخالص ملی؛
برای محاسبه نرخ رشد اقتصادی از سه روش متفاوت استفاده میشود.
1- روش ارزش افزوده
ارزش افزوده همان ارزشی است که در فرایند تولید به کالاهای واسطهای (کالاهایی که از آنها در تولید کالاهای دیگر استفاده میشود مانند شکر) افزوده میشود. در این روش فعالیتهای اقتصادی به بخشهای مختلف تقسیمبندی شده، سپس ارزش افزوده شده در هر بخش محاسبه میشود.
روش ارزش افزوده در عین سادگی، مدت زمان بیشتری برای رسیدن به نتیجه نیاز دارد.
2- روش مخارج یا تولید
در این روش برای محاسبه نرخ رشد اقتصادی، کل مخارج صرف شده روی کالاها و خدمات نهایی که توسط خانوارها، بنگاهها، دولت و... محاسبه میشود.
- (مخارج مصرف + مخارج سرمایهگذاری + خالص صادرات کالا و خدمات + درآمد خالص عوامل تولید از خارج) – اشتباهات آماری + نتیجه رابطه مبادله بازرگانی = تولید ناخالص ملی GNP به قیمت بازار
- تولید ناخالص ملی GNP به قیمت بازار - خالص مالیات غیر مستقیم = تولید ناخالص ملی GNP به قیمت عوامل
قیمت عوامل، قیمتی است که خود عوامل تولید کالا یا خدمات ایجاد کردهاند و قیمت بازار، همان قیمتی است که کالا و خدمات به آن قیمت در بازار مبادله میشود.
3- روش مصارف درآمد
در این روش معادل ارزش درآمد ناخالص ملی را بررسی میکنند تا بدانند این مبالغ صرف چه اموری شده است. آیا صرف مالیات شده است؟ یا صرف سرمایهگذاری و پسانداز؟
چه عواملی باعث رشد اقتصادی کشور میشود؟
در رشد اقتصادی یک کشور عوامل زیادی اعم از انسانی، سیاسی،اقتصادی و...دخیل هستند.
- افزایش بهرهوری: یکی از مهمترین دلایل رشد اقتصادی یک کشور، افزایش بهرهوری در استفاده از امکانات موجود کشور است. با کمک افزایش بهرهوری از قیمت واقعی کالاها کاسته شده و بهصورت بهینه از نیروی انسانی، مواد اولیه و...استفاده میشود.
- تخصص سرمایه انسانی: سرمایه انسانی نیز یکی از مهمترین عاملهای رشد اقتصادی است. در هر کشوری که نیروی متخصص و کاربلد وجود داشته باشد (البته به شرط استفاده صحیح از این منابع)، رشد اقتصادی بالایی اتفاق خواهد افتاد.
- سیاست: استراتژی سیاسی هر کشوری بهطور مستقیم بر روی اقتصاد کشور تاثیر میگذارد؛ برای مثال در جنگ تجاری آمریکا و چین، اقتصاد هر دو کشور تحت تاثیر دعواهای سیاسی قرار گرفت و چین بازار گستردهای از کشور آمریکا را از دست داد.
- کارآفرینی: با افزایش کسبوکارهای کوچک سطح اشتغال جامعه افزایش پیدا میکند و این خود عاملی بر افزایش رشد اقتصادی است.
- کشف منابع جدید: اقتصاددانان تعریف جالبی از واژه اقتصاد دارند، اقتصاد یعنی علم تخصیص بهینه منابع محدود، به خواستههای نامحدود است. حال با چنین تعریفی با کشف منابع جدید، شاهد افزایش رشد اقتصادی نیز خواهیم بود.
عوامل رشد اقتصادی تنها به این 5 مورد خلاصه نمیشود، بلکه عوامل بسیار دیگری بهطور مستقیم و غیرمستقیم بر روی نرخ رشد اقتصادی تاثیر گذار هستند.
رشد اقتصادی چه آثار مطلوبی بر روی کیفیت زندگی مردم دارد؟
رشد اقتصادی در مراحل ابتدایی باعث افزایش کیفیت زندگی میشود؛ اما برخلاف باور عموم با افزایش نرخ رشد اقتصادی کیفیت زندگی مردم جامعه نیز روند رو به رشدی را طی نمیکند بلکه روند نزولی به خود میگیرد. رشد اقتصادی در کنار توسعه اقتصادی است که باعث افزایش رفاه در سطح جامعه میشود.
تا به اینجای مقاله بهطور کامل با مبحث نرخ رشد اقتصادی و مهمترین عوامل تاثیرگذار بر آن آشنا شدید؛ در ادامه به بررسی بازار بورس و رابطه آن با نرخ رشد اقتصادی خواهیم پرداخت.
اهمیت وجود بازار بورس در کشور چیست و چه رابطهای با نرخ رشد اقتصادی دارد؟
بورس یکی از مهمترین ارکان توسعه اقتصادی در هر کشوری است. با افزایش رونق و وجود شفافیت در این بازار میتوان به توسعه اقتصادی کشور امیدوار بود. از مزایای وجود بورس در اقتصاد کشور میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بازار بورس سرمایههای اندک و راکد را از سطح جامعه جمعآوری کرده و آن را تبدیل به منابع قابل استفاده در بخش تولید میکند. تمامی این سرمایههای راکد زمانی که کنار یکدیگر جمع شوند، تبدیل به پول عظیمی میشوند که میتواند محرک بخش تولید باشد.
- شفافیت بسیار بالایی در بازار بورس وجود دارد و تمامی معاملات زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار انجام میشود. تخطی از قوانین بورس برای شرکتها و معاملهگران جریمههایی در پی دارد.
- بازار بورس به کنترل حجم پول در سطح جامعه کمک میکند. با افزایش جذابیت بازار، پول بیشتری وارد بازار شده و از ادامه رشد تورم جلوگیری میشود.
- بازار بورس به تجمیع سرمایه خرد و کوچک کمک میکند.
- ورود سرمایههای کوچک به بازار، باعث افزایش تولید ناخالص ملی میشود.
- وجود بازار بورس به توزیع عادلانه ثروت در سطح جامعه کمک میکند.
- در بازار بورس رقابت کامل و منصفانهای وجود دارد و ارزش سهام شرکتها معمولا به تناسب ارزش واقعی آنها معامله میشوند.
- سرعت نقدشوندگی سرمایه در بازار بورس بسیار بالاتر از سایر بازارهای مالی است.
- در بازار بورس محدودیتی در مقدار سرمایهگذاری وجود ندارد و با هر میزان سرمایهای، چه کم، چه زیاد میتوان وارد بازار شد.
- در بازار بورس معمولا قیمت اصلی شرکتها نمایان میشود.
علاوه بر تمامی این مزایا مطالعات معتبری نیز در این زمینه صورت گرفته؛ در مقالهای که از دکتر علی حسنزاده در سال 1389 منتشر شد به ارتباط تنگاتنگ بازار بورس و نرخ رشد اقتصادی پرداخته شده است.
در این مقاله تاکید شده که در بلندمدت ارتباط دو طرفهای میان نرخ رشد اقتصادی و توسعه بازار بورس وجود دارد. در کوتاهمدت نیز رشد اقتصادی منجر به توسعه بازار بورس میشود.
نتیجهگیری کلی این مقاله به ارتباط مثبت بین رشد اقتصادی و شاخصهای توسعه بازار اشاره میکند. بهطور کلی با افزایش رشد اقتصادی در یک کشور، امید مردم کشور نسبت به سوددهی بازار بورس بالا رفته و استقبال بیشتری از سرمایهگذاری در بازار میشود. استقبال مردم از بازار بورس باعث تجمیع سرمایههای خرد در دست مردم شده و آن را به سمت تولید روانه میکند.
در این مقاله سعی کردیم شما را با نرخ رشد اقتصادی و رابطه آن با بازار بورس، بهصورت جامع شرح دهیم. به نظر شما اکنون وضعیت نرخ رشد اقتصادی در کشور ایران به چه شکلی است؟