ارزش دفتری سهم نشان‌دهنده چیست؟

برای اوراق بهادار، ارزش‌های مختلفی در نظر گرفته می‌شود. ارزش اسمی، ارزش بازاری، ارزش دفتری و... .

به ارزش دفتری book Value گفته می‌شود. همان‌طور که از نامش برمی‌آید، ارزش دفتری، ارزشی است که در دفتر ثبت می‌شود.

منظور از دفتر، صورت‌های مالی شرکت، مثل ترازنامه است. اما این ارزشی که در دفتر ثبت می‌شود، چیست؟

بعد از خرید یک دارایی، ارزش آن به قیمت خرید در صورتحساب‌های شرکت ثبت می‌شود. بسته به نوع دارایی، ارزش آن در طی گذشت زمان می‌تواند افزایش یا کاهش پیدا کند.

برای مثال دارایی‌های مثل املاک و مستغلات با گذشت زمان، بر ارزششان افزوده می‌شود. اما هر چه زمان می‌گذرد، دارایی‌هایی که از آن‌ها به‌طور مداوم استفاده می‌شوند مثل ماشین‌آلات تولیدی دچار استهلاک می‌شوند. میزان استهلاک در محاسبه ارزش دارایی‌ها در نظر گرفته می‌شود.

ارزش دفتری هر سهم (BVPS)

با تقسیم مقدار حقوق صاحبان سهام (سرمایه) شرکت بر تعداد کل سهام عادی، ارزش دفتری هر سهم (Book Value Per Share) به‌دست‌می‌آید. 

مقدار حقوق صاحبان سهام را می‌توان با کسر بدهی‌ها از دارایی‌ها نیز به‌دست آورد که نشان دهنده خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت به ازای هر سهم است. در زیر فرمول محاسبه ارزش دفتری هر سهم را می‌بینیم. اطلاعات لازم برای فرمول را می‌توان از آخرین ترازنامه منتشر شده شرکت به‌دست آورد.

ارزش دفتری هر سهم نشان دهنده حداقل ارزش یک سهم شرکت است. در واقع اگر روزی شرکت به سمت انحلال برود، بعد از فروش دارایی‌ها و پرداخت تمامی بدهی‌ها، سهامداران حداقل متناسب با تعداد سهمشان به اندازه ارزش دفتری به ازای هر سهم دریافت می‌کنند.

دلیل این که واژه حداقل را به‌کار می‌بریم این است که به‌خاطر وجود تورم، معمولا ارزش بازاری یک دارایی از قیمت خریداری شده آن بیشتر است.

کاربرد ارزش دفتری

بیشتر برای ارزیابی ارزش بازاری سهام شرکت از این روش استفاده می‌شود.

سرمایه‌گذاران می‌توانند با مقایسه ارزش دفتری هر سهم با قیمت بازار آن به یک آگاهی نسبی برای گران بودن یا ارزان بودن قیمت بازار سهم، نسبت به ارزش واقعی آن برسند. 

اگر ارزش دفتری سهم کمتر از قیمت فعلی (قیمت بازار) سهم باشد، سهم گران به‌حساب می‌آید. اما در شرایط معمولی و عادی یک شرکت، اگر ارزش دفتری بیش از ارزش بازاری آن باشد، یعنی یک سهم ارزنده زیر قیمت در حال معامله است.

مزایای استفاده از ارزش دفتری

1-از آنجایی که تمام سرمایه‌گذاران برداشت یکسانی از عدد ارزش دفتری دارند، فارغ از وجود تفاوت‌های اندک در روش محاسبه آن، می‌تواند معیار مناسبی برای تصمیم‌گیری باشد. به‌خصوص برای مقایسه شرکت‌های فعال در یک صنعت.

2-محاسبه ارزش دفتری بسیار ساده است و تنها با استفاده از داده‌های ترازنامه می‌توان به آن رسید.

معایب ارزش دفتری

ارزش دفتری دارای معایبی است که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:

1-وجود امکان دست‌کاری هنگام ثبت ارزش دارایی‌ها در ترازنامه

2-وجود روش‌های متفاوت ثبت حسابداری (دائمی و ادواری) و روش‌های متفاوت محاسبه استهلاک، می‌تواند مانع از مقایسه دقیق وضعیت شرکت‌ها شود.

3-ترازنامه، عملکرد و وضعیت شرکت را در همان تاریخ انتشار نشان می‌دهد و ارزش دارایی‌ها هر روز محاسبه نمی‌شود. بنابراین قیمت دارایی‌ها در امروز می‌تواند با قیمت آن‌ها در چند مدت پیش متفاوت باشد. به‌خصوص در کشوری مانند ایران که میزان تورم در آن بالا است. 

4-از دیگر اشکالات ارزش دفتری این است که بیشتر به دارایی‌های مشهود توجه می‌کند و ارزش دارایی‌های نامشهود را به‌درستی نشان نمی‌دهد.

بنابراین هنگام نتیجه‌گیری از ارزش دفتری یک شرکت، بهتر است در کنار ترازنامه، سایر گزارش‌های مالی و عملکرد شرکت در طی دوره بررسی شود.

ارزش دفتری منفی بیانگر چیست؟

ارزش دفتری منفی به ما می‌گوید که بدهی‌های شرکت از دارایی‌های آن بیشتر است. در واقع در این حالت شرکت در ترازنامه ورشکسته است.