برنده نوبل اقتصاد، درست لنگر بیندازید!

همان‌طور که در مقالات قبلی اشاره کردیم در مبحث مالی رفتاری به بررسی چگونگی تاثیر‌گذاری ادراک، احساسات و عوامل بیرونی در انتخاب‌های مالی و اقتصادی می‌پردازیم. پدیده لنگر انداختن تنها در مباحث روانشناسی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد، با بررسی تصمیمات افراد در زمینه مالی و سرمایه‌گذاری، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که لنگر انداختن بر تصمیمات مالی افراد نیز موثر است.

معرفی لنگرهای رایج

لنگر انداختن می‌تواند در هر نقطه از فرایند تصمیم‌گیری، بر تصمیمات ما اثر بگذارد و ما را به اشتباه بیندازد. از لنگرهای ذهنی که سرمایه‌گذاران زیاد با آن مواجه می‌شوند، می‌توان به قیمت‌های تاریخی مثل قیمت خرید اوراق، بالاترین حد عملکرد و... اشاره کرد. در ادامه هر یک از موارد نام برده شده را توضیح خواهیم داد.

قیمت خرید اوراق

یکی از موارد لنگر‌ انداختن ذهن در بازار سرمایه زمانی است که شما یک سهم را با قیمت خاصی می‌خرید. فرض کنید شما سهمی را در قیمت ایکس خریدید و بعد از  دو روز رشد قیمتی، سهم اصلاح می‌کند. احتمالا شما در این موقع سهم را نمی‌فروشید و معتقدید که سهم به زودی به قیمت سابق خود باز می‌گردد. اما سهم روز‌به‌روز منفی می‌خورد و شما زیان بیشتری را متحمل می‌شوید. در این بخش می‌توان گفت که ذهن شما به قیمت اولیه‌ای که سهم را خریده‌اید لنگر انداخته و تمایلی به جدا شدن از آن ندارد. یعنی ذهن شما بجای متصل شدن و لنگر انداختن به عوامل بنیادی که ارزش سهم را مشخص می‌کنند، به نقطه‌ای نادرست یعنی قیمت خرید وصل شده است. اگر شما مطمئن باشید که سهمی ارزنده خریده‌اید و قیمت سهم پایین‌تر از ارزش واقعی آن است، می‌توانید منتظر برگشت سهم باشید. اما اگر بدون بررسی سهم را در قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی آن خریده باشید، انتظار برگشت از آن داشتن، جزئی از خطاهای ذهنی شما است. برای مثال وارن بافت در 11 سالگی مقداری سهام ممتاز خدمات شهری با قیمت 38 دلار خریداری کرد، بعد از گذشت مدت زمان کوتاهی قیمت سهم به زیر 27 دلار رسید، اما از آن‌جایی که وارن بافت از ارزندگی سهام خود اطمینان داشت، سهام را نگهداری کرد تا قیمت آن به 40 دلار رسید و سپس سهام را فروخت. پس اگر از ارزندگی سهام خود اطمینان دارید بعد از افت قیمت می‌توانید امیدوار باشید که قیمت دوباره به محدوده قبلی خود برسد در غیر این صورت دچار خطای ذهنی شده‌اید.

آیا شما تا‌ به حال با این مشکل مواجه شده‌اید؟ یعنی شده سهمی را بخرید، قیمت آن افت کند و بعد از افت قیمت امیدوار باشید که قیمت به منطقه خرید شما باز گردد؟

این سو‌گیری باعث می‌شود که فعالان و تحلیلگران بازار سرمایه، تصمیمات مالی اشتباهی مثل خرید سهمی بی‌ارزش و یا فروش سهمی ارزشمند، بگیرند.

بالاترین حد عملکرد

High Water Mark یا بالاترین حد عملکرد، اصطلاحی رایج است که برای سنجش عملکرد مدیران یک صندوق سرمایه‌گذاری یا حساب کاربری به کار می‌رود. این اصطلاح نشان‌دهنده بهترین عملکرد مدیریت صندوق است که اگر مدیر صندوق بیش از این مقدار بازدهی برای صندوق یا حسابی ایجاد کند، به او پاداش مدیریت خوب تعلق می‌گیرد.

حال سوالی که مطرح می‌شود این است که این حد مشخص چگونه می‌تواند باعث ایجاد خطای ذهنی لنگر شود؟

افراد معمولا برای بررسی عملکرد یک صندوق سرمایه‌گذاری بیشتر به بالاترین حد عملکرد مدیر آن صندوق توجه می‌کنند. برای مثال اگر مدیر یک صندوق تنها در یک دوره عملکرد بسیار خوبی داشته باشد، هنگام بررسی آن صندوق، سرمایه‌گذاران با توجه به بالاترین حد عملکردی مدیر صندوق، چنین برداشت می‌کنند که این صندوق عملکرد بهتری نسبت به صندوق‌های دیگر داشته است، بنابراین صندوق بهتری برای سرمایه‌گذاری است. 

درحالی که ممکن است مدیر صندوق در آن دوره تنها به دلیل شرایط خوب بازار عملکرد خیلی خوبی از خود نشان داده و در زمانی که شرایط بازار متعادل بوده، عملکرد چندان خوبی نداشته باشد. اما صندوق دیگری در تمامی دوره‌ها، متوسط بازدهی بیشتری نسبت به صندوق قبل ایجاد کرده است. این موضوع که صندوق اول بیشتر نظر سرمایه‌گذاران را به خود جلب می‌کند، به خاطر اثر لنگری است که بالاترین حد عملکرد، در ذهن سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است. برای مقابله با لنگر انداختن ذهن به بالاترین حد عملکرد لازم است به بررسی سایر فاکتورهای هر صندوق بپردازیم.

به اول مقاله بر‌می‌گردیم باتوجه به توضیحاتی که طی مقاله داده شد، آیا می‌توانید به سوالی که در اول مقاله مطرح کردیم پاسخ دهید؟

احتمالا الان اکثر شما بتوانید دلیل خط کشیدن روی قیمت اول و نوشتن قیمت پس از تخفیف را توضیح دهید. اگر هم نتوانستید اشکالی ندارد، موضوع را با هم دوباره بررسی می‌‌کنیم. هدف از خط‌زدن قیمت اولیه و نوشتن قیمت جدید زیر آن، ایجاد یک لنگر در ذهن شما است. در این حالت ذهن شما ناخودآگاه قیمت جدید را با قیمت قبل مقایسه می‌کند و شما را تشویق به خریدن آن جنس می‌کند. توجه داشته باشید که از این شیوه برای فریب دادن شما استفاده نشود. در بعضی از فروشگاه‌ها دیده شده که قیمتی بالاتر از قیمت روی کالا، در قفسه‌ها نصب می‌شود و سپس قیمت روی خود کالا، به عنوان قیمت پس از تخفیف معرفی می‌شود. در واقع در این شرایط فروشنده به دنبال ایجاد یک لنگر در ذهن شما جهت فروش اجناس بیشتر است.

نظرات ارزشمند شما

لطفا اگر این مقاله برایتان مفید بود، سوال و یا نظری درباره آن داشتید، در انتهای همین صفحه نظر خود را ثبت بفرمایید.
می توانید ویدیوهای بیشتری از تالار بورس را بصورت رایگان در شبکه اشتراک ویدیو آپارات و همچنین کانال یوتیوب تالار بورس دنبال کنید.