علی با شوق و ذوق اولین ارز دیجیتال خودش را خرید و برای نگهداری آن یک کیف پول دیجیتال نصب کرد. در هنگام راه‌اندازی کیف پول، یک رشته ۱۲ کلمه‌ای تصادفی به نام عبارت بازیابی یا همان Seed Phrase به او نمایش داده شد. علی با خودش فکر کرد "این هم حتما یک چیز فنی است که بعدا می‌توانم برگردم سراغش." او بدون یادداشت کردن آن کلمات به مرحله بعد رفت. چند ماه بعد، علی تلفن همراهش را گم کرد. وقتی گوشی جدید خرید و دوباره کیف پولش را نصب کرد، برای بازیابی دارایی‌هایش از او آن ۱۲ کلمه جادویی را خواستند. اما علی آنها را جایی ننوشته بود. نتیجه چه شد؟ تمام ارزهای دیجیتال علی برای همیشه از دست رفتند، چون او دیگر به کیف پولش دسترسی نداشت!
در مقابل، مریم را در نظر بگیرید که تجربه بیشتری داشت. مریم همزمان با نصب کیف پول، عبارت بازیابی کیف پول خود را روی کاغذ نوشت و در جای امنی نگه داشت. یک روز کیف پول دیجیتال مریم به مشکلی برخورد و مجبور شد اپلیکیشن را دوباره نصب کند. او به راحتی با وارد کردن Seed Phrase خود، تمام دارایی‌هایش را بازگرداند. این دو داستان ساده نشان می‌دهد عبارت بازیابی چیست و چرا مهم است. در این مقاله به زبانی ساده یاد می‌گیریم که عبارت بازیابی (Seed Phrase) دقیقا چیست، چه اهمیتی دارد و چگونه باید آن را ایمن نگه داریم تا امنیت دارایی‌های دیجیتالمان تضمین شود.
عبارت بازیابی (Seed Phrase) چیست؟
عبارت بازیابی که به آن Seed Phrase هم می‌گویند، مجموعه‌ای متشکل از ۱۲ تا ۲۴ کلمه تصادفی است که هنگام ایجاد یک کیف پول ارز دیجیتال به شما داده می‌شود. این کلمات معمولا انگلیسی هستند و ترتیب قرارگیری آنها نیز کاملا تصادفی و منحصربه‌فرد است. عبارت بازیابی در واقع مثل کلید اصلی و مادر کیف پول شما عمل می‌کند. هر کیف پول دیجیتال یک کلید خصوصی (Private Key) دارد که اجازه خرج کردن ارزهای دیجیتال را می‌دهد. نکته جالب اینجاست که Seed Phrase در پشت صحنه همان کلید خصوصی شما را در قالب چند کلمه قابل‌فهم برای انسان ارائه می‌کند. به بیان ساده، کیف پول شما از این ۱۲ (یا ۲۴) کلمه برای ساختن کلیدهای خصوصی و آدرس‌های عمومی مربوط به دارایی‌های شما استفاده می‌کند. پس اگر کسی آن کلمات را داشته باشد، می‌تواند کل کیف پول شما را روی هر دستگاه دیگری بازیابی کند.
برای درک بهتر، تصور کنید این عبارت بازیابی مثل یک شاه‌کلید عمل می‌کند. همان‌طور که با یک شاه‌کلید می‌توان تمام قفل‌های یک خانه را باز کرد، با داشتن عبارت بازیابی نیز می‌توان به تمام ارزهای داخل کیف پول دسترسی پیدا کرد. این کلمات تصادفی طبق استانداردهای خاصی (مثل استاندارد BIP-39) انتخاب می‌شوند و احتمال حدس زدن یا brute-force کردن آنها عملا صفر است. چرا که تعداد ترکیب‌های ممکن از ۱۲ کلمه از یک لیست ۲۰۴۸ کلمه‌ای، عددی نجومی و عملا غیرقابل حدس زدن است. بنابراین اگر عبارت بازیابی به درستی انتخاب و ایجاد شود، از نظر تئوری یک روش بسیار امن برای حفاظت از دارایی‌های دیجیتال محسوب می‌شود.
البته عبارت بازیابی کیف پول را نباید با رمز عبور یا پسورد کیف پول اشتباه بگیرید. رمز عبور کیف پول یک کلمه یا PIN است که خودتان هنگام نصب کیف پول تعیین می‌کنید تا هر بار که وارد اپلیکیشن می‌شوید از شما پرسیده شود. اما Seed Phrase را خود کیف پول می‌سازد و به شما می‌دهد. در واقع، اگر رمز عبور کیف پولتان را فراموش کنید، می‌توانید با همین عبارت بازیابی، کیف پول را مجددا روی دستگاه دیگری بازنشانی و رمز عبور جدیدی تنظیم کنید. به بیان دیگر، عبارت بازیابی مثل کارت اصلی بانک است و رمز عبور کیف پول مثل رمز کارت؛ اگر رمز کارت را فراموش کنید، با داشتن کارت (در اینجا عبارت بازیابی) می‌توانید به بانک مراجعه کرده و دوباره دسترسی بگیرید. اما اگر کارت (عبارت بازیابی) را گم کنید، دیگر رمز کارت (پسورد) به تنهایی هیچ کمکی نخواهد کرد و بانک هم کمکی نمی‌تواند بکند!
چرا عبارت بازیابی مهم است؟
حالا که فهمیدیم عبارت بازیابی چیست، بیایید ببینیم چرا این چند کلمه تا این حد اهمیت دارند. اهمیت عبارت بازیابی کیف پول به قدری بالاست که می‌توان گفت امنیت کل دارایی دیجیتال شما به آن وابسته است. در این بخش، چند دلیل اصلی اهمیت Seed Phrase را بررسی می‌کنیم:
- تنها راه نجات در مواقع اضطراری: اگر گوشی یا کامپیوتری که کیف پول روی آن نصب است خراب شود، گم شود یا به هر دلیل به آن دسترسی نداشته باشید، تنها راه بازیابی دارایی‌هایتان وارد کردن همین عبارت بازیابی در یک کیف پول جدید است. بدون این عبارت، هیچ راه دیگری (مثل تماس با پشتیبانی یا بازیابی ایمیل) وجود ندارد. دنیای ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز است و هیچ بانک یا سازمانی پسورد یا عبارت بازیابی شما را نگهداری نمی‌کند که بعدها به شما یادآوری کند. پس اگر Seed Phrase را نداشته باشید، دارایی‌های شما برای همیشه از دست می‌روند.
- کنترل کامل دارایی‌ها: هرکسی که عبارت بازیابی شما را داشته باشد، می‌تواند یک نسخه از کیف پول شما را روی دستگاه خودش بازیابی کند و به تمام دارایی‌های شما دسترسی پیدا کند. این بدان معناست که عبارت بازیابی به اندازه کلید خانه یا رمز گاوصندوق ارزشمند است. در واقع Seed Phrase مالکیت واقعی ارزهای دیجیتال شما را تعیین می‌کند. حتی اگر خود شما رمز ورود کیف پول (PIN) را روی گوشی‌تان گذاشته باشید، یک سارق با داشتن آن ۱۲ کلمه می‌تواند بدون نیاز به رمز ورود، موجودی شما را در کیف پول دیگری خرج کند. بنابراین حفظ محرمانه بودن این عبارت حیاتی است.
- فراتر از رمز عبورهای معمولی: همان‌طور که گفتیم، رمز عبور کیف پول صرفا برای ورود محلی شماست و قابل ریست کردن است، اما Seed Phrase شما غیرقابل تغییر و غیرقابل بازیابی است. هیچ گزینه "فراموشی رمز" برای عبارت بازیابی وجود ندارد. به همین دلیل از نظر اهمیت، Seed Phrase بسیار بالاتر از یک رمز عبور ساده قرار می‌گیرد. این عبارت امنیتی‌ترین عنصر در دنیای کیف پول‌های ارز دیجیتال است.
- امکان استفاده چندباره و در کیف پول‌های مختلف: Seed Phrase شما وابسته به یک نرم‌افزار خاص نیست. بسیاری از کیف پول‌های معتبر (مثلا تراست ولت، متامسک و غیره) از استاندارد یکسانی برای عبارت بازیابی استفاده می‌کنند. در نتیجه شما می‌توانید با همان عبارت، کیف پولتان را در برنامه‌های مختلف بازیابی کنید. این ویژگی از این جهت مهم است که اگر شرکت سازنده کیف پول از بین برود یا دیگر خدمات ندهد، باز هم با داشتن Seed Phrase می‌توانید دارایی خود را در کیف پول‌های دیگر بازیابی کنید. قدرت و اهمیت این عبارت دقیقا در همین قابلیت نهفته است که کلید حاکمیت شما بر دارایی دیجیتال‌تان محسوب می‌شود.
به طور خلاصه، عبارت بازیابی چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت یا پشت گوش انداخت. این ۱۲ یا ۲۴ کلمه ممکن است ساده و پیش‌پاافتاده به نظر برسند، اما حافظ تمام دارایی دیجیتال شما هستند. پس در حفظ و نگهداری آن باید بیشترین دقت را به خرج داد. در ادامه به روش‌های صحیح نگهداری Seed Phrase و نکات امنیتی مربوط به آن می‌پردازیم.
چگونه عبارت بازیابی را ایمن نگه داریم؟
حالا که متوجه شدیم عبارت بازیابی چقدر مهم است، سوال طبیعی این است: چگونه باید از این کلمات حیاتی محافظت کنیم؟ در این بخش، گام‌به‌گام به روش‌های درست نگهداری Seed Phrase و اشتباهات رایجی که باید از آنها پرهیز کنید می‌پردازیم. کافی است چند نکته ساده را رعایت کنید تا خیال‌تان از بابت امنیت دارایی‌ها راحت باشد.
- حتما یادداشت فیزیکی بردارید: اولین و مهم‌ترین کار، نوشتن عبارت بازیابی روی کاغذ است. وقتی کیف پول شما این کلمات را نشان می‌دهد، آنها را دقیقا به همان ترتیب روی یک یا دو برگه کاغذ یادداشت کنید. بهتر است چند نسخه داشته باشید (مثلا دو نسخه در کاغذهای متفاوت) تا اگر یکی گم شد، دیگری موجود باشد. توجه کنید که ترتیب کلمات بسیار مهم است؛ هر کلمه معمولا یک عدد ترتیب هم دارد (از ۱ تا ۱۲) که نشان می‌دهد جای هر کدام کجاست. حتما کلمات را با شماره ترتیبشان یادداشت کنید تا در صورت نیاز دچار اشتباه نشوید.
- نگهداری در جای امن و دور از دسترس: پس از نوشتن روی کاغذ، آن را در محلی امن نگهداری کنید. این محل می‌تواند یک گاوصندوق در خانه، یک صندوق امانات در بانک، یا هر جای مخفی دیگری باشد که مطمئن هستید به راحتی در معرض دید و دسترس دیگران نیست. برخی افراد برای اطمینان بیشتر، یکی از نسخه‌های کاغذی را در منزل و نسخه دیگر را در محل دیگری (مثلا خانه والدین یا صندوق بانک) نگهداری می‌کنند تا حتی در صورت آتش‌سوزی یا بلایای طبیعی، یکی از آنها سالم بماند.
- هرگز به‌صورت دیجیتال ذخیره نکنید: شاید وسوسه شوید که به جای کاغذ، یک اسکرین‌شات یا عکس از عبارت بازیابی بگیرید و در گالری گوشی، کامپیوتر یا فضای ابری (مثل Google Drive یا ایمیل) ذخیره کنید. این کار را هرگز انجام ندهید! ذخیره دیجیتال Seed Phrase بسیار خطرناک است چون هکرها و بدافزارها می‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند. حتی اگر عکس را در گوشی خود نگهداری کنید، در صورت هک شدن یا فروش گوشی، ممکن است افراد دیگر آن را بیابند. بهترین راه همان روش آفلاین (روی کاغذ) است.
- عبارت بازیابی را با کسی به اشتراک نگذارید: یکی از قوانین طلایی دنیای ارز دیجیتال این است که عبارت بازیابی را حتی به نزدیک‌ترین دوست یا عضو خانواده هم ندهید. هیچ صرافی، هیچ پشتیبانی و هیچ فرد معتمدی حق ندارد این کلمات را از شما بخواهد. اگر کسی مدعی شد برای کمک به شما (مثلا پشتیبانی کیف پول یا صرافی) نیاز به عبارت بازیابی دارد، مطمئن باشید در حال کلاهبرداری است. این کلمات کاملا شخصی و محرمانه‌اند.
- ابتکار در محافظت بیشتر (اختیاری): اگر دارایی بسیار زیادی دارید و می‌خواهید فوق‌العاده محتاط باشید، روش‌هایی مثل حک کردن کلمات روی قطعات فلزی ضدحریق یا دستگاه‌های مخصوص ذخیره Seed Phrase (که فلزی هستند و در برابر آتش و آب مقاوم‌اند) وجود دارد. حتی برخی افراد حرفه‌ای عبارت بازیابی خود را به دو بخش ۶ کلمه‌ای تقسیم می‌کنند و هر بخش را در مکان جداگانه‌ای نگهداری می‌کنند (البته این کار برای کاربران تازه‌کار توصیه نمی‌شود چون اگر یکی از دو بخش گم شود، نیمی از عبارت عملا بی‌فایده خواهد بود).
حالا بیایید موارد بالا را به صورت یک جدول خلاصه کنیم تا به خوبی در ذهن‌تان بماند:
حتما انجام دهید (Do) | هرگز انجام ندهید (Don't) |
عبارت بازیابی را روی کاغذ یادداشت کرده و در جای امن فیزیکی نگهداری کنید. | ذخیره عبارت بازیابی در گوشی موبایل، کامپیوتر یا فضای آنلاین (ایمیل، ابری و غیره). |
چند نسخه‌ی کاغذی از Seed Phrase تهیه کنید تا در صورت گم شدن یکی، نسخه دیگر موجود باشد. | گرفتن اسکرین‌شات یا عکس دیجیتال از عبارت بازیابی و نگهداری آن در گالری یا شبکه‌های اجتماعی. |
در صورت امکان، از ابزارهای مخصوص بکاپ فلزی ضدحریق برای حک کردن کلمات استفاده کنید (برای مبالغ بالا). | وارد کردن عبارت بازیابی در هر وبسایت یا اپلیکیشنی به جز کیف پول رسمی خود. (مواظب وبسایت‌های جعلی باشید) |
مرتب محل نگهداری را بازبینی کنید و از سالم ماندن کاغذ مطمئن شوید (مثلا دور از رطوبت و نور). | به اشتراک گذاشتن کلمات بازیابی با هر شخص دیگری، حتی پشتیبانی یا دوستان (محرمانه نگه دارید). |
همان‌طور که در جدول بالا می‌بینید، نکات امنیتی در دو دسته‌ی انجام‌دادنی‌ها و نبایدها خلاصه می‌شوند. با رعایت این اصول ساده، احتمال اینکه هرگز مشکلی برای دارایی‌های دیجیتال شما پیش بیاید بسیار کم خواهد شد. یادتان باشد، حفظ امنیت سرمایه در دنیای ارز دیجیتال بیشتر بر عهده خود شماست. پس با کمی دقت و حوصله، از دارایی‌های خودتان محافظت کنید تا با خیال راحت به سرمایه‌گذاری ادامه دهید.
برای دریافت نکات آموزشی روزانه و آشنایی بیشتر با فوت‌وفن‌های سرمایه‌گذاری، صفحه اینستاگرام تالاربورس را دنبال کنید. ما در شبکه‌های اجتماعی با زبانی ساده و روان، تازه‌ترین توصیه‌ها و اخبار دنیای سرمایه‌گذاری را به شما منتقل می‌کنیم تا همیشه یک قدم جلوتر باشید.
چگونه با عبارت بازیابی کیف پول خود را بازیابی کنیم؟
حالا فرض کنیم شما به هر دلیلی کیف پول خود را از دست داده‌اید؛ مثلا برنامه کیف پول را حذف کرده‌اید، گوشی جدیدی گرفته‌اید یا حتی به یک کیف پول بهتر مهاجرت می‌کنید. سوال اینجاست که چگونه باید از این عبارت بازیابی استفاده کنیم؟ در این بخش، مراحل قدم‌به‌قدم بازیابی یک کیف پول با استفاده از Seed Phrase را توضیح می‌دهیم تا هر زمان که نیاز شد، با اطمینان خاطر بتوانید دارایی‌هایتان را بازگردانید.
- نصب مجدد یا انتخاب کیف پول جدید: ابتدا باید همان کیف پول قبلی را دوباره نصب کنید یا یک کیف پول جدید که از عبارت بازیابی پشتیبانی می‌کند انتخاب نمایید. برای مثال، اگر قبلا از کیف پول تراست ولت استفاده می‌کردید و گوشی شما پاک شده، دوباره اپلیکیشن تراست ولت را نصب کنید. یا اگر قصد مهاجرت به کیف پول دیگری مثل متامسک دارید، اپلیکیشن متامسک را نصب کنید. مطمئن شوید کیف پول جدید، همان شبکه‌ها و ارزهای کیف پول قبلی را پشتیبانی می‌کند.
- انتخاب گزینه “بازیابی کیف پول” (Restore Wallet): پس از نصب برنامه‌ی کیف پول، معمولا دو گزینه به شما نشان داده می‌شود: "ایجاد کیف پول جدید" و "بازیابی کیف پول" (یا عبارتی مشابه). شما باید گزینه‌ی مرتبط با بازیابی یا Restore را انتخاب کنید. این گزینه به شما امکان می‌دهد کیف پولی را که قبلا وجود داشته با وارد کردن Seed Phrase احیا کنید.
- وارد کردن دقیق عبارت بازیابی: اکنون کیف پول از شما می‌خواهد که عبارت بازیابی (Seed Phrase) خود را وارد کنید. کاغذی را که کلمات را روی آن نوشته‌اید بردارید و کلمات را به همان ترتیب و املای درست وارد کنید. معمولاً کیف پول‌ها یک رابط کاربری می‌دهند که باید هر کلمه را در یک کادر جداگانه بنویسید. دقت کنید که فاصله‌ها و ترتیب را دقیقا رعایت کنید. حتی وجود یک حرف اشتباه یا جابجا وارد کردن کلمات باعث می‌شود عملیات بازیابی انجام نشود. خوشبختانه بسیاری از کیف پول‌ها در هنگام وارد کردن کلمات، به شما کمک می‌کنند (مثلا چند حرف اول را که بزنید، بقیه کلمه را کامل پیشنهاد می‌دهند) چون این کلمات از لیست محدودی انتخاب شده‌اند.
- تنظیم رمز عبور جدید (در صورت نیاز): پس از اینکه تمام کلمات عبارت بازیابی را وارد کردید و کیف پول آنها را تایید کرد، معمولا از شما می‌خواهد یک رمز عبور جدید برای ورود به کیف پول تعیین کنید (مثل PIN یا پسورد). این رمز عبور جدید می‌تواند متفاوت از رمز قبلی باشد. به هر حال، چون شما Seed Phrase را دارید، انگار یک کیف پول تازه ساختید ولی با همان دارایی‌های قبلی. رمز عبور را انتخاب کرده و جایی امن یادداشت کنید تا فراموش نشود.
- تکمیل بازیابی و مشاهده دارایی‌ها: حالا مراحل پایانی را تکمیل کنید. کیف پول شروع به همگام‌سازی (Sync) با شبکه بلاکچین می‌کند تا موجودی‌ها و تراکنش‌های مربوط به آدرس‌های شما را بازیابی کند. این فرآیند ممکن است چند دقیقه طول بکشد. پس از اتمام، ناگهان مشاهده می‌کنید که تمام ارزهای دیجیتال شما دقیقا مثل قبل در کیف پول جدید ظاهر شده‌اند؛ گویی اصلا اتفاقی نیفتاده است! تبریک می‌گوییم، شما با موفقیت کیف پول خود را از طریق عبارت بازیابی احیا کردید.
در نظر داشته باشید که این مراحل در کیف پول‌های مختلف تقریبا مشابه‌اند، هرچند ممکن است متن دکمه‌ها یا ترتیب کار کمی فرق کند. مهم این است که اصل ماجرا همیشه وارد کردن آن ۱۲ یا ۲۴ کلمه به ترتیب صحیح است. تا وقتی این کلمات را داشته باشید، حتی اگر ده‌ها بار گوشی یا کیف پول نرم‌افزاری خود را عوض کنید، دارایی‌های شما همراهتان خواهند بود. اما اگر این کلمات را نداشته باشید، حتی یک‌بار گم شدن یا حذف کیف پول برابر است با خداحافظی همیشگی با سرمایه!
چند نکته پایانی و توصیه‌های شخصی
در پایان این بخش آموزشی، خوب است چند نکته دیگر را هم مد نظر داشته باشید:
- تمرین و آزمایش در مقیاس کوچک: اگر اولین بار است که با Seed Phrase کار می‌کنید، می‌توانید با مبالغ کم تمرین کنید. مثلا مقداری ارز دیجیتال کم‌ارزش را به یک کیف پول تازه منتقل کنید و سپس کیف پول را حذف و با عبارت بازیابی، آن را بازیابی کنید. این کار به شما اعتمادبه‌نفس می‌دهد و مطمئن می‌شوید که شیوه انجام درست را یاد گرفته‌اید. البته حتما قبلش از داشتن Seed Phrase آن کیف پول مطمئن شوید بعد اقدام به حذف یا تغییر کیف پول کنید!
- هرگز حفظ نکنید: برخی افراد وسوسه می‌شوند که این ۱۲ کلمه را حفظ کنند. حفظ کردن بد نیست، اما به مرور ممکن است آنها را فراموش کنید یا ترتیبشان یادتان برود. بهتر است حتما نسخه مکتوب و فیزیکی داشته باشید و به حافظه خود اکتفا نکنید. ذهن انسان خطاپذیر است.
- ارتباط عبارت بازیابی با انواع کیف پول: فرقی نمی‌کند از کیف پول نرم‌افزاری موبایل استفاده می‌کنید یا کیف پول سخت‌افزاری مثل لجر (Ledger) یا ترزور (Trezor)، در هر صورت یک عبارت بازیابی به شما داده می‌شود. در کیف پول سخت‌افزاری هم هنگام فعال‌سازی دستگاه باید ۲۴ کلمه بازیابی را یادداشت کنید. خیلی‌ها اشتباها فکر می‌کنند دستگاه‌های فیزیکی چون امنیت بالایی دارند، شاید Seed Phrase نداشته باشند، در حالی که آنها هم دقیقاً متکی به همین کلمات هستند. پس فارغ از نوع کیف پول، این اصول را رعایت کنید.
- عبارت بازیابی و صرافی‌های متمرکز: اگر دارایی خود را در یک صرافی آنلاین (مانند بایننس یا حتی صرافی‌های ایرانی مثل نوبیتکس) نگهداری می‌کنید، شما هیچ عبارت بازیابی‌ای در اختیار ندارید. چون عملا از کیف پول شخصی استفاده نمی‌کنید، بلکه دارایی شما روی کیف پول‌های صرافی نگهداری می‌شود. در این حالت همه چیز وابسته به پلتفرم صرافی است. برای همین همواره توصیه می‌شود برای نگهداری بلندمدت ارزهای دیجیتال، از کیف پول شخصی خودتان استفاده کنید تا کنترل Seed Phrase (و در نتیجه کنترل دارایی) دست خودتان باشد.
در مجموع، عبارت بازیابی عصای جادویی شما در دنیای ارزهای دیجیتال است. شاید در نگاه اول این مفهوم کمی پیچیده یا ترسناک به نظر برسد، اما با دانستن اهمیت آن و رعایت چند نکته ساده، می‌توانید با خیال راحت و آرامش از سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال لذت ببرید. همان‌طور که علی و مریم در ابتدای داستان نشان دادند، تفاوت یک سرمایه‌گذار موفق و ناموفق در دنیای ارز دیجیتال می‌تواند به سادگی در نوشتن یا ننوشتن همین چند کلمه خلاصه شود!
نتیجه‌گیری
در این مقاله به زبان ساده فهمیدیم که عبارت بازیابی (Seed Phrase) چیست و چرا نقش ستون فقرات امنیت در دنیای ارزهای دیجیتال را ایفا می‌کند. این عبارت ۱۲ یا ۲۴ کلمه‌ای کوچک‌ترین بی‌اهمیتی را برنمی‌تابد، چرا که تمام دارایی ما را نمایندگی می‌کند. هر فرد تازه‌کاری که می‌خواهد وارد دنیای ارزهای دیجیتال شود باید بداند که اولویت شماره یک پس از ایجاد کیف پول، یادداشت و حفظ امن عبارت بازیابی است. با رعایت نکات امنیتی که گفتیم – از یادداشت روی کاغذ گرفته تا عدم اشتراک با دیگران – می‌توانید مطمئن باشید که دارایی‌های دیجیتال‌تان حتی در طوفان‌ترین شرایط هم امن خواهد بود.
تجربه نشان داده که در دنیای سرمایه‌گذاری، چه بورس باشد چه ارز دیجیتال، دانش و آگاهی مانند چراغی است که راه را روشن می‌کند. حالا شما با یادگیری مفهوم Seed Phrase و اهمیت آن، یک گام مهم در افزایش سواد مالی و دیجیتال خود برداشته‌اید. به یاد داشته باشید که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. پیشگیری در اینجا یعنی همان مراقبت دقیق از عبارت بازیابی و دیگر کلیدهای خصوصی. امیدواریم با به‌کارگیری توصیه‌های این مقاله، هرگز دچار پشیمانی‌های تلخی مثل داستان علی نشوید و همیشه مانند مریم، با برنامه‌ریزی و آگاهی پیش بروید.
در پایان، دنیای ارزهای دیجیتال پر از فرصت‌های جذاب برای رشد سرمایه است. اما شرط بهره‌بردن از این فرصت‌ها، امنیت و آگاهی است. پس از همین امروز نکات گفته‌شده را عملی کنید و اگر تا الان عبارت بازیابی کیف پولتان را جدی نمی‌گرفتید، همین حالا دست به کار شوید؛ آن را پیدا کنید، روی کاغذ بنویسید، و در جای مطمئن بگذارید. با این کار ساده، آینده سرمایه‌گذاری خود را بیمه می‌کنید.
امنیت در دنیای ارز دیجیتال فقط یکی از مفاهیمی است که برای سرمایه‌گذاری موفق باید به آن مسلط باشید. اگر دوست دارید بیشتر درباره سرمایه‌گذاری، ارزهای دیجیتال و بورس یاد بگیرید، دوره‌های آموزشی تالاربورس دقیقا برای شماست. با شرکت در این دوره‌ها می‌توانید قدم‌به‌قدم و از صفر، تمام مفاهیم ضروری را آموزش ببینید و با اطمینان بیشتری سرمایه‌گذاری کنید. پس اگر آماده‌اید که دانش مالی خود را ارتقا دهید، همین حالا شروع کنید و به جمع هزاران نفر دانشجوی موفق تالاربورس بپیوندید.
موفقیت در سرمایه‌گذاری تصادفی به‌دست نمی‌آید؛ دانش، تمرین و استفاده از منابع معتبر رمز موفقیت شماست. ما در تالاربورس کنارتان هستیم تا این مسیر را با هم طی کنیم.
سوالات پرتکرار (FAQ)
عبارت بازیابی مجموعه‌ای ۱۲ یا ۲۴ کلمه‌ای (گاهی ۱۵ یا ۱۸ کلمه، بسته به نوع کیف پول) است که هنگام ساخت کیف پول ارز دیجیتال به شما داده می‌شود. این کلمات در واقع نسخه‌ی خوانا برای انسان از کلید خصوصی کیف پول شما هستند. با داشتن این عبارت، می‌توان تمام دارایی‌های آن کیف پول را بازیابی کرد. به عبارت دیگر، Seed Phrase مثل کلید اصلی یا رمز مادر کیف پول شما عمل می‌کند و حفظ امنیت آن بسیار حیاتی است.
در صورت گم شدن یا فراموش کردن عبارت بازیابی، متاسفانه هیچ راه مستقیمی برای بازیابی آن وجود ندارد. اگر هنوز به کیف پول خود روی یک دستگاه دسترسی دارید (یعنی کیف پول باز است و موجودی‌ها را می‌بینید)، ممکن است برخی کیف پول‌ها امکان نمایش دوباره Seed Phrase را در تنظیمات امنیتی بدهند. اما اگر دسترسی به کیف پول نداشته باشید و عبارت بازیابی را هم نداشته باشید، عملا دسترسی به دارایی‌های آن کیف پول برای همیشه از بین می‌رود. به همین دلیل تاکید می‌شود که حتما این عبارت را جایی امن یادداشت کنید. هیچ راه پشتیبانی یا مرکزیتی برای صدور مجدد عبارت بازیابی وجود ندارد.
به طور مستقیم شما نمی‌توانید عبارت بازیابی فعلی یک کیف پول را تغییر دهید. عبارت بازیابی هنگام ساخت کیف پول تعیین می‌شود و تا همیشه معتبر است. اگر به هر دلیلی احساس می‌کنید عبارت بازیابی فعلی شما در خطر افتاده یا ناامن است، تنها راه این است که یک کیف پول جدید بسازید (یک Seed Phrase جدید دریافت کنید) و دارایی‌های خود را به کیف پول جدید منتقل کنید. به بیان دیگر، تغییر Seed Phrase مانند تعویض قفل گاوصندوق است: باید گاوصندوق جدید (کیف پول جدید) راه‌اندازی کنید و محتویات را به آن منتقل نمایید. خوشبختانه این کار به سادگی ارسال ارز از کیف پول قدیمی به کیف پول جدید انجام می‌شود.
رایج‌ترین حالت عبارت بازیابی ۱۲ کلمه است که بسیاری از کیف پول‌ها از آن استفاده می‌کنند. با این حال، برخی کیف پول‌ها (مخصوصا کیف پول‌های سخت‌افزاری مثل لجر) عبارت ۲۴ کلمه‌ای ارائه می‌دهند. حتی حالت‌های ۱۵، ۱۸ و ۲۱ کلمه‌ای نیز ممکن است دیده شود. هرچه تعداد کلمات بیشتر باشد، امنیت تئوری عبارت بازیابی بالاتر می‌رود (زیرا ترکیب‌های ممکن بیشتر می‌شود). اما در عمل ۱۲ کلمه‌ی تصادفی آنقدر ترکیب دارد (128 بیت امنیت) که حتی ابررایانه‌ها هم قابل حدس زدنش نیستند. پس نگران کمبود امنیت ۱۲ کلمه نباشید. مهم‌تر از تعداد کلمات، نحوه نگهداری ایمن آن است که نباید به دست افراد دیگر یا هکرها بیفتد.
کلید خصوصی یک رشته طولانی از کاراکترهای رمزنگاری‌شده است که به طور مستقیم برای خرج کردن ارز دیجیتال استفاده می‌شود. در واقع هر آدرس عمومی یک کلید خصوصی متناظر دارد. عبارت بازیابی اما یک لایه بالاتر است: Seed Phrase معمولا می‌تواند مجموعه‌ای از کلیدهای خصوصی را در خود داشته باشد. با یک عبارت بازیابی ۱۲ یا ۲۴ کلمه‌ای، کیف پول شما می‌تواند بی‌نهایت آدرس و کلید خصوصی تولید کند (این مفهوم به کیف پول‌های HD یا سلسله‌مراتبی مربوط می‌شود). بنابراین Seed Phrase مثل ریشه یا منبع تمامی کلیدهای خصوصی شماست. از دید کاربر، دانستن Seed Phrase کفایت می‌کند چون خود آن عبارت می‌تواند کلیدهای خصوصی را تولید کند. به زبان ساده: کلید خصوصی مثل رمز یک کارت بانکی است، در حالی که عبارت بازیابی مثل کلید اصلی گاوصندوق بانک می‌ماند که می‌تواند چندین کارت و حساب را باز کند.
خیر، در مورد کیف پول‌های غیرمتمرکز هیچ نهاد یا پشتیبانی مرکزی‌ای قادر به بازیابی دارایی‌های شما نیست. اگر عبارت بازیابی را گم کنید یا کسی آن را بدزدد، پشتیبانی کیف پول نیز کاری از دستش برنمی‌آید. پشتیبانی کیف پول‌ها فقط می‌تواند در مورد مشکلات نرم‌افزاری یا راهنمایی‌های عمومی کمک کند و هرگز از شما عبارت بازیابی را نمی‌پرسد. در مورد صرافی‌های متمرکز، اگر دارایی‌تان را در صرافی نگه داشته باشید و مثلا رمز عبور صرافی را فراموش کنید، می‌توانید از طریق پشتیبانی آن پلتفرم و روش‌های بازیابی حساب (مثل ایمیل یا پیامک) اقدام کنید. اما این موضوع ربطی به عبارت بازیابی کیف پول شخصی ندارد. به طور کلی، امنیت در کیف پول شخصی تماماً بر عهده خود کاربر است.