صنعت فلزات اساسی نقش بسیار مهمی در رابطه با ساخت تجهیزات مختلف و سازههای متفاوت دارد. در صورت وجود مدیریت مناسب نیز امکان صادرات صنایع فلزی وجود خواهد داشت که می تواند موجب تولید شغل و اشتغالزایی برای عده کثیری از جوانان تحصیل کرده و مبتکر ایرانی شود.
در ابتدای مطلب می خواهیم به این موضوع بپردازیم که اصلاً فلزات اساسی چیست و چه دسته و گروهی از فلزات را شامل میشود.
تعریف صنعت فلزات اساسی
تقریباً تمامی فلزات به جز فلزات گرانبها مانند طلا نقره پلاتین و همینطور به غیر از فلزات کمیاب و نجیب، تحت عنوان فلزات اساسی شناخته میشوند که از رایجترین فلزات اساسی در جهان و بخصوص کشورمان ایران می توانیم به فلزاتی مانند آهن، مس، قلع، سرب، نیکل و آلومینیوم اشاره کنیم.
این فلزات به شدت در صنعت مورد استفاده قرار میگیرند و سازههای بسیار زیادی با کمک آنها ساخته میشود.
در واقع صنعت فلزات اساسی به صنایعی گفته می شود که به واسطه تولیدات آنها فلزات اساسی از معدن استخراج شده و در شکلهای مختلف و به صورت خام مورد استفاده کارخانهجات متعدد قرار گرفته یا به صورت اشکال مصرفی وارد بازار میشوند تا مردم بتوانند برای استفاده های خاصی از آنها بهره ببرند.
در کشور های مختلف و به خصوص کشورهای اروپایی و آمریکایی استفاده از فلزات اساسی پیشرفت چشمگیری داشته و صنایع فلزات اساسی گوناگون را به وجود آورده است به این صورت که از تمامی فلزات اساسی به شکل کلان استفاده به عمل میآید اما در کشورمان ایران شرایط کمی متفاوت است.
صنایع فلزی در کشورمان ایران محصولات گوناگونی را تولید میکند اما صنعت فلزات اساسی ایران بیشتر مربوط به تولید فولاد به صورت آلیاژهای مختلف و همینطور کارخانجات ذوب آهن است که تولیدات آنها و محصولاتشان به میزان زیادی در روز بوده و نسبت به سایر صنایع فلزی اساسی بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند.
مقالات پیشنهادی : تحلیل صنعت خودرو
تاثیر تحریمها بر صنعت فلزات اساسی
تاثیر تحریمها بر صنعت فلزات اساسی را میتوان از دو جنبه مهم بررسی کرد. اول این که ایران صادرات گستردهای در زمینه آهن، فولاد، مس و دیگر محصولات این حوزه دارد.
بنابراین هر موضوعی که این صادرات را تحتالشعاع قرار دهد، میتواند زیان اقتصادی برای کشور حاصل کند و همانطور که میدانید تحریمها، تاثیر عمیقی بر صادرات ایران داشتند.
دومین جنبه مربوط به تولیدات داخلی است. قبل از اعلام تحریمها علیه کشور، ایران با دریافت نمایندگی از شرکتهای خارجی، به تولید و مونتاژ محصولاتی مانند قطعات خودرو و… میپرداخت.
پس از اعلام تحریمها، شرکتهای خارجی با ایران قطع رابطه کردند و به این ترتیب تولید کاهش یافت و اشتغال تحت تاثیر قرار گرفت.
عوامل متعددی مانند خصوصیسازی، تحریمها، برجام، قیمت مواد اولیه، هزینه حملونقل، میزان عرضه و تقاضا و نوسانات نرخ ارز بر صنعت پر سود فلزات اساسی تأثیر گذار است.
احداث کارخانه های متعدد در حوزه تولید محصولات فلزی همچون صنایع مرتبط با مس، فولاد، روی، آلومینیوم و...در ایران باعث سرمایه گذاری متعدد در این حوزه شد؛ از طرف دیگر عمده شرکتهای فعال در این حوزه در مالکیت دولت بودند.
به همین دلیل سیاستهای کلی اقتصاد ایران، شرکت ها را به سمت خصوصی سازی هدایت کرد و یکی از بخشهایی که می توانست کارخانهها و شرکت های فعال در این حوزه را پذیرش کند، بازار سرمایه بود. بنابراین با پذیرش شرکت های حوزه فلزات اساسی، گروهی تحت عنوان «گروه فلزات اساسی» به وجود آمده است.
بزرگترین شرکت فعال در صنعت فلزات اساسی
شرکت فولاد مبارکه اصفهان با ارزش بازار بیش از 316 هزار میلیارد تومان به عنوان بزرگترین شرکت در این گروه شناخته میشود. این شرکت بزرگترین واحد صنعتی خصوصی در ایران است و عملیات اجرایی آن در سال 1360 آغاز شد و در سال 1371 به بهره برداری رسید.
گسترش فعالیتهای این شرکت، فولاد مبارکه را به یک هلدینگ بزرگ با زیر مجموعه های فراوان تبدیل کرده است؛ به گونهای که ساختار این شرکت و محصولات ارائه شده توسط آن در ایران بینظیر است.
عوامل موثر بر سودآوری شرکت های فعال در گروه فلزات اساسی
قیمتهای جهانی
یکی از ویژگیهای مثبت صنعت فلزات اساسی این است که اکثر شرکتهای فعال در آن، شامل قیمتگذاری دستوری نمیشوند و برای فروش محصولات خود از قیمت های جهانی پیروی میکنند که همین عامل موجب سودآوری خوب آنها شده است.
بهعنوان مثال شرکتهای تولید کننده فولاد مانند فخوز، فجر و...محصولات خود مانند شمش، ورق و...را متناسب با قیمتهای جهانی به فروش میرسانند. لازم به ذکر است که برخی از شرکتهای فعال در گروه فلزات اساسی علاوهبر فروش محصولات خود در داخل، به بازارهای بین المللی نیز صادرات دارند؛ اما با توجه به تحریمهای اقتصادی، این شرکتها مجبورند محصولات خود را با تخفیف به مشتری عرضه کنند.
قیمت انرژی
یکی از چالشهای همیشگی صنایع تولید فولاد، مس و بهطور کلی صنایع مرتبط با فلزات اساسی، قیمت انرژی مصوب دولت است؛ از آنجا که فروشنده اصلی حاملهای انرژی (برق، گاز و...) در ایران خود دولت است، همواره دستکاریهایی در نرخ فروش انرژی به شرکتهای مختلف انجام می دهد.
در سالیان اخیر در بررسی شرکتهای فعال در این حوزه، همواره نوسان قیمت حاملهای انرژی بهعنوان یکی از ریسکهای این صنایع محسوب میشود و در این زمینه ابهام به وجود میآید و قطعا سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی بهدنبال فرصتهای کم ریسک هستند و با مشاهده ابهامات موجود در صورتهای مالی شرکتها، از سرمایهگذاری در آنها خودداری میکنند.
نرخ دلار
از 3 جهت میتوان به تاثیر نرخ دلار در سودآوری و ارزش سهام این شرکتها نگاه کرد:
دیدگاه اول: همانطور که گفته شده اکثر شرکتهای فعال در صنعت فلزات اساسی از قیمتهای جهانی پیروی میکنند و این قیمتها نیز با دلار محاسبه میشوند.
بنابراین برای تبدیل قیمتهای جهانی به نرخهای ریالی داخلی، بایستی آنها را در قیمت دلار ضرب کنیم. به همین دلیل نرخهای بدست آمده کاملا متناسب با نرخ دلار هستند و با نوسانات نرخ ارز در ایران، میزان فروش این شرکتها نیز دچار تغییر میشود.
دیدگاه دوم: همانطور که اشاره شد برخی از شرکتهای فعال در صنعت فلزات اساسی، محصولات صادراتی دارند و فروش این محصولات با قیمت دلار رابطه مستقیم دارد؛ بنابراین با افت و یا افزایش نرخ دلار، قیمت های صادراتی نیز دچار نوسان میشود.
دیدگاه سوم: شرکتها دارایی دلاری دارند؛ به این معنا که با بالا رفتن نرخ دلار علاوه بر سودسازی هایی که انجام میدهند، داراییهای مختلف آنها از جمله زمین، تجهیزات، ماشین آلات، مواد اولیه و...نیز خود را با این تورم و افزایش قیمت هماهنگ میکنند و این موضوع تنها به شرکتهای گروه فلزات اساسی خلاصه نمیشود و هر شرکتی که دارایی داشته باشد، با افزایش نرخ دلار، سهام آن نیز افزایش قیمت خواهد داشت.
طبیعتا عوامل موثر دیگری بر سودآوری و فعالیت این صنعت مهم تاثیرگذار میباشد.
گروه فلزات اساسی بهدلیل دسترسی به معادن و منابع غنی در کشور، سوخت نسبتاً ارزان قیمت، نیروی کار و …. بعنوان یک از مهمترین صنایع تاثیر گذار در رشد اقتصادی هستند.
همچنین با توجه به ظرفیتهای موجود در صورت تامین منابع مالی، بهرهبرداری از تکنولوژیهای جدید، ثبات سیاسی اقتصادی و سایر پارامترهای موثر میتوان چشم انداز بسیار روشنی برای این شرکتها متصور بود.
مقالات پیشنهادی : صندوق سرمایه گذاری جسورانه
عوامل تاثیرگذار بر صنعت فلزات اساسی
مهمترین عوامل تاثیرگذار بر میزان سودسازی و ارزش سهام شرکتهای تولید فلزات معدنی عبارتاند از:
- قیمتهای جهانی محصولات فلزی
- نحوه قیمتگذاری محصولات و قیمت فروش محصولات در بازار داخلی و خارجی
- نرخ و چگونگی تامین مواد اولیه
- نوسانات نرخ ارز
- رونق اقتصادی در صنایع پایین دستی مانند ساختمان، خودروسازی، تولید لوازم خانگی و …
- برنامههای توسعهای شرکت
- سیاستهای حمایتی دولت
- نوع تکنولوژی بهکار رفته در زمینه استخراج و فرآوری
ریسکهای صنعت فلزات اساسی
مهمترین ریسکهای مربوط به صنعت فولاد و فلزات اساسی عبارتاند از:
- تامین پایدار و اقتصادی اقلام استراتژیک تولید (کنسانتره سنگ آهن، الکترود گرافیتی، قراضه و …)
- نوسازی فناوریهای تولید در راستای بهبود عملیات تولید و افزایش رقابتپذیری (کاهش هزینههای تولید و پایداری در کیفیت محصولات)
- ظرفیت اقتصادی تولید (Scale_Efficient plants)
- یکپارچگی در طول زنجیره ارزش از معدن تا محصول نهایی
- بازاریابی استراتژیک و حضور در بازارهای بینالمللی در جهت توسعه صادرات غیر نفتی
- زیر ساختهای مناسب حمل و نقل با اولویت حمل دریایی و ریلی
- متنوعسازی سبد محصولات با افزایش سهم تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر
- تامین پایدار انرژی و آب و انطباق استانداردهای زیست محیطی
جمعبندی
صنعت فلزات اساسی دومین گروه بزرگ در بازار سرمایه به لحاظ مارکت کپ است و شرکتهای فعال در آن، عمدتا سودسازیهای جذابی را انجام می دهند و بسیاری از فعالان بازار، سهام شرکتهای این گروه را برای گرفتن DPS در مجمع خریداری میکنند.
از طرف دیگر به دلیل تحریمهای اعمالی بر کشور و عدم واردات محصولات مشابه، تقاضای خوبی برای خرید محصولات این صنعت وجود دارد و روند سودآوری آنها معمولا عملیاتی است و سهامداران میتوانند در آن سرمایهگذاری کنند.