مدیریت سرمایه یکی از مباحث مهم و گسترده بازارهای مالی است که زیرشاخه‌های بسیاری دارد. از مهم‌ترین زیرشاخه‌های آن بحث نسبت ریسک به ریوارد است.
در این مقاله به بررسی جامع مبحث نسبت ریسک به ریوارد در بازار بورس ایران خواهیم پرداخت.
البته باید توجه داشت که اصول کلی نسبت ریسک به ریوارد در همه بازارهای مالی چون بورس، فارکس، ارز دیجیتال و... یکسان است. این نسبت با توجه به نمودار تکنیکال سهم مشخص می‌شود؛ نمودار تکنیکال در همه بازارهای مالی اصول مشخص و یکسانی دارد و وجود بازه قیمتی و یک‌طرفه بودن بازار بورس خللی در روند نمودار ایجاد نمی‌کند.
قبل از آموزش نسبت ریسک به ریوارد، ابتدا به تشریح دقیق دو کلمه ریسک و ریوارد خواهیم پرداخت.
تعریف ریسک
در ادبیات مالی ریسک (Risk) این چنین تعریف می‌شود؛ رویدادهای غیرمنتظره که معمولاً باعث تغییر در ارزش دارایی‌ها یا بدهی‌ها می‌شود.
ریسک‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- ریسک واقعی یا خالص (Pure Risk) که همان ریسک‌های فیزیکی هستند که آدمی از ابتدای تولد تا زمان مرگ با آن مواجه است؛ مثل بیماری، تصادف و... . از ویژگی‌های عمده این نوع از ریسک عدم کنترل‌پذیری و حتمی بودن خسارت است.
- ریسک سوداگرانه یا پویا
این نوع ریسک برخلاف ریسک واقعی فقط در موقعیت‌های اقتصادی قابل سنجش است. نتیجه این نوع ریسک می‌تواند سود یا زیان باشد و قابل کنترل است.
تعریف ریوارد
به سود یا پاداش حاصل از هر نوع سرمایه‌گذاری بازده یا همان ریوارد (Reward) می‌گویند.
تعریف نسبت ریسک به ریوارد در بازار بورس
سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی به مانند شمشیر دو لبه است که هم می‌تواند سودآوری بالایی داشته باشد و هم باعث زیان و از دست دادن کل سرمایه شود.
میزان ریسک‌پذیری و آستانه تحمل زیان افراد متفاوت بوده و هر کس باید با توجه به روحیات و شرایط مالی خود استراتژی مناسب را طراحی کند.
نسبت ریسک به ریوارد شاخصی است که توسط سرمایه‌گذاران حرفه‌ای برای مقایسه نسبت ریسک‌های یک دارایی به سود مورد انتظار، استفاده می‌شود.
به زبان ساده مفهوم نسبت ریسک به ریوارد نشان‌دهنده احتمالی است که یک سرمایه‌گذار می‌تواند به ازای هر ریال ریسکی که سرمایه‌گذاری می‌کند، سود کسب کند.
نسبت ریسک به ریوارد چگونه به دست می‌آید؟
نسبت سود به زیان از طریق مشخص کردن حد سود و حد ضرر به دست می‌آید.
حد سود نقطه‌ای است که معامله‌گر برای تعیین نقطه خروج با حفظ سود تعیین می‌کند؛ این نقطه به کمک تحلیل تکنیکال به دست می‌آید و معمولا در مقاومت‌های مهم نمودار مشخص می‌شود.
حد ضرر نیز عکس حد سود بوده و نشان‌دهنده مقدار زیانی است که معامله‌گر می‌تواند در یک معامله بپذیرد.
با یادگیری حد سود و حد ضرر می‌توان نسبت ریسک به ریوارد را این چنین تعریف کرد؛ ریسک به معنای تفاوت بین قیمت سهام و حد ضرر آن بوده و در مقابل ریوارد به معنای تفاوت بین قیمت سهم و حد سود آن است.
برای مشخص کردن ریوارد بر روی نمودار تکنیکال، ابتدا باید اهداف صعودی سهم را مشخص کنید، اهداف صعودی در نقاط مقاومت سهم مشخص می‌شوند.
برای مثال در این شکل سهم اخابر در قیمت A معامله می‌شود؛ حد سودهای احتمالی این سهم در نقاط B و C تعریف شده است. اگر نمودار با قدرت خرید بالا توانست از نقطه B عبور کند، می‌توان امید داشت که به نقطه C برسد. در تمام این مراحل باید مراقب قدرت خریدار به فروشنده بود و با توجه به تکنیک تابلوخوانی جلو رفت.
نقاط ریسک نیز بر اساس نقاط حمایتی سهم مشخص می‌شود؛ در سهم اخابر نقطه D نقطه حمایتی (ریسک) این معامله قرار دارد. هنگامی که سهم در نزدیکی این نقطه قرار گرفت، معامله‌گر باید اقدام به فروش سهام کرده تا از زیان‌های بعدی جلوگیری کند. با فعال شدن حد ضرر ماندن در معامله درست نیست؛ بالاخص اگر در این نقطه قدرت فروشنده بالاتر از خریدار باشد نباید لحظه‌ای در فروش سهم تعلل کرد.
تا به اینجای کار فقط ریسک و ریوارد سهم را مشخص کردیم؛ برای تعیین نسبت ریسک به ریوارد باید تناسب بین فاصله A تا C به فاصله نقطه A به D را نیز مشخص کرد.
فرمول نسبت ریسک به ریوارد
فرمول نسبت ریسک به ریوارد به این صورت است که:
حد ضرر - قیمت سهم = ریسک
قیمت سهم - حد سود = ریوارد
سپس مقدار ریسک را بر ریوارد تقسیم کنید و هرچه نسبت محاسبه شده کمتر از 50 درصد باشد، این سهم برای خرید مناسب‌تر است.
البته بهترین ریسک به ریوارد یک به سه تعیین شده است، به این معنا که یعنی تحمل یک واحد ریسک در مقابل سه واحد سود وجود دارد.
اما نسبت ریسک به ریوارد با توجه به نزولی و صعودی بودن بازار می‌تواند متغییر باشد. در بازار نزولی نسبت ریسک به ریوارد 1 به 2 باشد مورد قبول است؛ اما در بازار صعودی بهتر است نسبت ریسک به ریوارد 1 به 4 باشد.
یک معامله‌گر حرفه‌ای همیشه به حد ضرر و حد سود خود پایبند است.
تا به اینجای مقاله به‌طور دقیق نسبت ریسک به ریوارد را یاد گرفتید؛ در ادامه می‌خواهیم با استفاده از این روش به طریقه محاسبه خرید حجم مجاز را آموزش دهیم.
چگونه حجم مناسب برای خرید سهام را مشخص کنیم؟
برای توضیح دقیق با یک مثال ادامه می‌دهیم.
کل سرمایه علی مبلغ 1.000.000 تومان است؛ برای ورود به معامله ابتدا باید مشخص کرد که او حاضر است چه میزان از سرمایه خود را در این معامله از دست دهد.
علی با از دست دادن 20% از سرمایه خود مشکلی ندارد.
1.000.000*20%= 200.000
حال فرض می‌کنیم، فاصله بین قیمت خرید با حد ضرر (ریسک) 500 تومان است.
از تقسیم مبلغ قابل سرمایه‌گذاری به میزان ریسک، تعداد سهم مجاز قابل خرید به دست می‌آید.
200.000/500= 400
یعنی علی با در نظر گرفتن میزان ریسک معامله می‌تواند 400 عدد سهم خریداری کند. در صورتی که بازار برخلاف تحلیل علی حرکت کند و حد ضررش فعال شود، خروج از سهم با زیان نمی‌تواند آسیبی به کل سرمایه او برساند.
نتیجه‌گیری
در این مقاله تلاش کردیم به‌صورت خلاصه و جامع مبحث نسبت ریسک به ریوارد را آموزش دهیم. اگر می‌خواهید معامله‌گر حرفه‌ای در بازار باشید و سود کنید؛ باید از اصول حرفه‌ای‌های بازار نیز الگوبرداری کنید. ورود به معامله بدون در نظر گرفتن ریسک به ریوارد، حجم قابل معامله، حد ضرر و حد سود نمی‌توانید در بلندمدت به سود برسید.
سپاس