ICO ها در ارزهای دیجیتال

تعریف ICO در ارزهای دیجیتال

در تعریف لغوی، اصطلاح ICO در ارزهای دیجیتال، از مخفف عبارت Initial Coin Offering و به معنی پیش‌فروش اولیه کوین است. در واقع ICO ها همان عرضه‌های اولیه بورس هستند اما در دنیای ارزهای دیجیتال.
چگونه در ICO ها شرکت کنیم؟ آیا شرکت در عرضه‌های اولیه در ارزهای دیجیتال سودآور است؟ چه ابزارهای نظارتی برای کنترل آن‌ها وجود دارد؟ چگونه ICO های جدید را شناسایی کنیم؟ در این مقاله سعی داریم از صفر تا صد ICO ها در ارزهای دیجیتال را باهم بررسی کنیم.

لزوم پیدایش ICO ها در ارزهای دیجیتال

البته پیدایش ICO ها در قالب یک مشارکت عمومی، به خیلی قبل‌تر از زمان به‌وجود آمدن بازار ارزهای دیجیتال برمی‌گردد. اما ما در اینجا سعی داریم به بررسی نحوه پیدایش ICO ها در ارزهای دیجیتال بپردازیم.

با گسترش علاقه‌مندان به حوزه ارزهای دیجیتال، خصوصا از سال 2017 به بعد، پروژ‌ه‌های بسیار زیادی به‌عنوان کوین‌های جدید، به بازار ارزهای دیجیتال پیوستند. به‌طوری که در طول حدود دوسال و نیم از ابتدای 2017 به بعد، تعداد کوین‌های موجود در کل بازار، از 900 عدد به حدود 3000 کوین مختلف رسید.

هم‌زمان با کشف این پتانسل‌ در بازار ارزهای دیجیتال، خیلی از افراد توانمند با ایده‌های جذاب، در قالب کوین‌های جدید وارد بازار شدند که بعضا نیز بسیار موفق هم بودند. اتریوم یکی از این کوین‌ها بود که در قالب قراردادهای هوشمند، فعالیت خود را آغاز کرد و امروزه یکی از موفق‌ترین پروژه‌های بعد از بیتکوین شناخته می‌شود.

لازم به ذکر است که در بازار ارزهای دیجیتال، به کوین‌هایی که بعد از بیتکوین به بازار آمدند Altcoin (آلتکوین) گفته می‌شود.

بعد از موفقیت نسل اول آلتکوین‌ها، ایده‌پردازان بیشتری به سمت این موضوع کشیده شدند که، هرکدام سعی داشتند، کوین‌های متعلق به خود را وارد بازار کنند تا با‌‌این‌ترتیب، بتوانند سهمی از بازار را کسب کنند. اما بعضا برای این‌کار سرمایه ابتدایی لازم و یا سرمایه گذار اولیه را به‌عنوان یک حمایت کننده مالی در اختیار نداشتند. لذا توسعه‌دهندگان، بهترین راه برای توسعه پروژه و همچنین تامین سرمایه اولیه مورد نیاز خود را از طریق مشارکت‌ عمومی مردم و پیش‌فروش کوین‌های خود دیدند.

مثالی برای درک بهتر نحوه عملکرد و سودآوری ICO ها

برای درک بهتر نحوه عملکرد و سودآوری ICO ها، به مثال زیر توجه نمایید:

شخصی قطعه زمینی دارد که می‌خواهد در آن یک مجتمع مسکونی 10 واحدی بنا کند. تمام ایده‌های خود را روی نقشه پیاده کرده، اما برای احداث این مجتمع، سرمایه اولیه مورد نیاز که مبلغ 10میلیارد تومان است را ندارد.

فرض کنیم که قیمت هر واحد آماده تحویل در همان منطقه، 2میلیارد تومان است. حال کافی است شخص 5 واحد از آپارتمان‌های خود را به نصف قیمت پیش‌فروش نماید تا کل سرمایه لازم برای احداث پروژه را تامین کند. درواقع در اینجا با برگزاری یک مشارکت عمومی در قالب پیش‌فروش واحدها، سرمایه اولیه تامین گردیده است.

در مقابل هم، خریدار هر آپارتمان را به نصف قیمت خریده است، که بعد از تحویل این واحدها ارزششان در بازار، 2برابر خواهد بود. عرضه‌ اولیه در ارزهای دیجیتال نیز به همین‌ترتیب عمل می‌کند.

انواع ICO ها در ارزهای دیجیتال

با توجه به این‌که امروزه ICO ها، به تکامل رسیدند و به مرور زمان دچار تغییرات زیادی شدند، لازم است که با انواع آن‌ها بیشتر آشنا شویم.

ICO از نوع کلاسیک

همان‌طور که توضیح دادیم در روش کلاسیک، برای تامین سرمایه اولیه برای توسعه پروژه، کوین‌های خود را پیش‌فروش می‌کنند. اما مشکل اینجاست که وقتی کوینی وجود نداشت پس امکان پیش‌فروش هم نبود.

راه حل کجاست؟

چاره کار در ایده پروژه اتریوم است، که این امکان را به افراد مختلف می‌دهد که هرکس می‌تواند از طریق قراردادهای هوشمند اتریوم، توکن‌هایی به مانند اوراق مشارکت ایجاد نماید.

سپس توسعه‌دهندگان، اطلاعاتی از بابت نحوه عملکرد و اهداف پروژه را در قالب یک متن آماده که به اصطلاح Whitepaper می‌گویند را در اختیار عموم می‌گذارند. بعد از این‌که مردم توضیحات پروژه را مطالعه کردند و علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در آن شدند، تیم توسعه‌دهندگان، آن‌ توکن‌ها را به‌جای کوین اصلی‌ پروژه‌ای که در آینده قرار است ساخته شوند، زیر قیمت اصلی تعیین شده و از طریق مشارکت عمومی به مردم پیش‌فروش می‌کنند.

پس از تامین سرمایه لازم از طریق این مشارکت عمومی، توسعه‌دهندگان طبق برنامه‌های از قبل تعیین شده، پروژه را آماده و راه‌اندازی می‌کنند.

مردم هم که توکن‌های خود را به قیمت پایین‌تر از قیمت بازار خریده بودند (معمولا نصف قیمت و یا حتی کمتر)، صبر می‌کردند تا زمانی که پروژه با لیست شدن در صرافی‌ها، وارد بازار شود، تا بتوانند توکن‌های خود را به قیمت‌های حداقل دوبرابر و حتی بالاتر به‌فروش برسانند. به این ترتیب سود عظیمی را در مدت کوتاهی به‌دست می‌آوردند.

نکته جالبی که در این‌جا وجود داشت، این بود که معمولا در پیش‌خرید این نوع توکن‌ها، هیچ‌گونه محدودیتی از بابت سقف خرید توسط یک شخص وجود نداشت. به این ترتیب حتی یک نفر می‌توانست تمام توکن‌های عرضه شده را بخرد و تمام سود آن را برای خود بردارد.

به‌این‌ترتیب در مدت کوتاهی توکن‌های بسیار زیادی بر روی بستر اتریوم به‌وجود آمدند که همگی آن‌ها از طریق همین نوع ICO جذب سرمایه کردند. از سال 2017 سیر صعودی افزایش این نوع جذب سرمایه‌ها به‌شدت افزایش یافت. به‌طوری که رقابت شدیدی برای پیش‌خرید این توکن‌ها، به‌وجود می‌آمد. گاها بسته به میزان معروفیت و محبوبیت پروژه، شرکت در این ICO ها نیز بسیار مشکل بودند.

کلاهبرداری در ICO های کلاسیک

تا اینجا با نحوه عملکرد این نوع ICO ها آشنا شدیم. اما مشکل دقیقا همین‌جا مطرح می‌شود که در بسیاری از پروژه‌ها، توسعه‌دهندگان بعد از جذب سرمایه از طریق پیش‌فروش، پروژه را به حال خود رها می‌کردند و در نهایت با این روش اقدام به کلاهبرداری می‌کردند.

درواقع حقیقت این است که گرچه ICO ها می‌توانند سودآور باشند، اما به همان اندازه نیز می‌توانند خطرناک هم باشند. دلیل این امر آن است که در این نوع مشارکت‌ها هیچ‌گونه دستگاه‌های نظارتی، بر عملکرد و نحوه اجرای این ICO ها نظارت ندارد.

این مشکل در سال 2017 تا این‌حد بزرگ شد که تقریبا بیشتر ICO های شکل گرفته در آن سال، پس از جذب سرمایه به حال خود رها شدند و به نوعی کلاهبردار از آب درآمدند.

مراحل صدور عرضه‌های اولیه ICO

• بیانیه و انتشار ایده استارتاپ در قالب Whitepaper
• تعیین و انتشار برنامه زمانی فروش توکن تا شروع فعالیت
• خرید توکن توسط سرمایه‌گذاران
• لیست شدن در صرافی‌های ارزهای دیجیتال
• توزیع توکن در بازار

لیست ICO ها را از کجا پیدا کنیم؟

برای دیدن لیست ICO ها در ارزهای دیجیتال می‌توانید از سایت cryptocompare.com آن‌ها را دنبال کنید که اطلاعات خوبی از نظیر شمارش معکوس برای تاریخ شروع و پایان عرضه‌اولیه و قیمت شروع و مقدار کل توکن‌های عرضه‌اولیه و... را که برای انتخاب یک ICO خوب نیاز داریم به ما می‌دهد.

حال که لیست ICO ها را دیدیم چگونه می‌توانیم استارتاپ‌های خوب را از بقیه متمایز کنیم و پی ببریم که کدام‌یک واقعی و کدام‌یک اسکم (کلاهبرداری) هستند.

مراحل شناسایی ICO های اسکم و واقعی

در ابتدا باید به شما بگوییم که قوانین خاص و تدوین شده‌ای برای این‌کار وجود ندارد که بتواند 100% تضمین کننده این موضوع باشد. اما با در نظر گرفتن موارد زیر که حاصل تجربه چندین سال حضور و فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال است، می‌تواند برای شما نیز مفید واقع شود.

در ابتدا باید بدانیم که کدام ICO دارای رتبه بالاتری نسبت به بقیه است. برای پیدا کردن جواب این سوال، سایت icobench.com که یکی از قدیمی‌ترین سایت‌ها در زمینه طبقه‌بندی و دسته‌بندی ICO ها است را به شما معرفی می‌کنیم. در این سایت شما می‌توانید لیست ICO های برتر را به تفکیک زمینه فعالیت مشاهده کنید.

با کلیک کردن روی هر پروژه می‌توانید اطلاعات مفیدی از بابت ایده، تیم و محصول نهایی ارائه شده توسط استارتاپ را مشاهده نمایید، که خود سایت به تفکیک هرکدام از آن‌ها را بررسی و نمره‌دهی کرده است. همچنین شما نیز می‌توانید ICO استارتاپ خود را در این سایت ثبت‌نام نمایید تا پروژه شما نیز در لیست این استارتاپ‌ها قرار بگیرد.

نکته: سیستم نمره‌دهی به ICO ها در این سایت، بر اساس نظر منتقدین و کارشناسان و بر اساس چک لیست‌های خود سایت است!

محبوبیت و مقبولیت عمومی ICO ها

نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که خیلی نمی‌توان رتبه‌های این سایت‌ها را ملاک عمل قرار دهیم. زیرا رتبه‌بندی در این سایت‌ها بیشتر بر اساس چک لیست‌های خودشان است که ما از آن‌ها بی‌خبریم. اما همین رتبه‌بندی‌ها هم برای ما یک فاکتور مهم برای شناسایی ICO های خوب از بقیه به‌شمار‌می‌آید. پس به تعداد بازدیدها و تعداد کامنت‌های زیر هر پروژه دقت کنید. هرچه تعداد آن‌ها بیشتر باشد، نشان‌دهنده میزان محبوبیت و مقبولیت عمومی پروژه است، که این امر نکته مثبتی برای انتخاب ما تلقی خواهد شد.

بررسی تیم پروژه

یکی‌دیگر از موارد مهم در انتخاب ICO، بررسی تیم پروژه و میزان فعال بودن آن است. نکته‌ای که وجود دارد این است معمولا ما افراد تیم استارتاپ‌ها را نمی‌شناسیم. مگر این‌که فردی شاخص در تیم پروژه حضور داشته باشد.

پس برای این‌که بتوانیم تیم پروژه را بررسی نماییم، باید موارد دیگری را مورد بررسی قراردهیم. یکی از این موارد بررسی سوابق کاری اعضای تیم استارتاپ و میزان مرتبط بودن گذشته کاری با موضوع استارتاپ است. برای این‌کار باید پروفایل لینکدین اعضای اصلی تیم را مورد بررسی قرار دهیم.

به عبارت دیگر همواره از یک مدیر ورزشی انتظار داشته باشید که حداقل یک عکس با شورت ورزشی داشته باشد!

موضوع بعدی که اهمیت دارد میزان فعال بودن تیم پروژه در شبکه‌های اجتماعی مختلف و میزان بازخورد مردمی به این موضوع است. به‌این‌ترتیب که باید ببینیم تیم در چند شبکه اجتماعی فعالیت واقعی دارد. از جمله شبکه‌های اجتماعی مهم برای بررسی میزان اعتبار ICO ها به‌کار می‌آیند، میتوان به Twitter, Telegram, Facebook, Reddit, Bitcoin Talk, GitHub و... اشاره کرد.

هرچه میزان فعالیت تیم پروژه بیشتر باشد نکته مثبتی برای پروژه محسوب می‌شود.

بررسی موضوع و زمینه فعالیت

موضوع فعالیت پروژه‌ها نیز اهمیت بسیار مهمی در شناخت ICO های اسکم (کلاهبرداری) از واقعی دارد. به این ترتیب که موضوع استارتاپ و سودآوری پروژه باید کاملا شفاف و منطقی باشد.

در سال 2017 با افزایش تعداد ICO های اسکم اکثر این پروژه‌ها با ایجاد موضوعی جذاب اما غیر‌واقعی سعی در جذب سرمایه به سمت پروژه‌‌های خود را داشتند. به‌عنوان مثال چند نمونه از این موضوعات را مطرح می‌کنیم:

حقیقت امر این است که مثال‌های موضوعات پروژه‌های اسکم بسیار بیشتر از این است که بخواهیم همه آن‌ها را در این مقاله بیان کنیم. اما نکته‌ای که در تمام این موضوعات یکسان هستند این است که، شفاف نیستند و در واقع منبع درآمد آن‌ها کامل مشخص نیست (معمولا درآمدهای این نوع پروژه‌ها وابسته به میزان سرمایه‌گذاری مردم هستند).

دوم این‌که سودهای نامتعارف به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند که به اصطلاح به این نوع سود‌ها که از رنج معمول بالاتر هستند، هایپ (High-yield investment program) نیز می‌گویند.

میزان تعداد کل توکن‌ها

هرچه تعداد توکن‌های در گردش کل پروژه کمتر باشد پس عرضه کمتری وجود خواهد داشت که این ‌موضوع در آینده می‌تواند بر روی قیمت تاثیرگذار باشد. محدود بودن تعداد توکن‌ها نیز به همین‌اندازه مهم است. به‌طوری‌که اگر تعداد کل توکن‌ها محدود نباشد پس می‌تواند به مانند پول حتی بدون پشتوانه چاپ شود که این امر نکته منفی برای پروژه به حساب می‌آید.

همچنین به این نکته نیز باید توجه کرد که در بعضی از موارد تیم توسعه دهنده مقداری از توکن‌ها را برای اعضای تیم درنظر گرفته که به اصطلاح Premining می‌گویند. این نکته به خودی خود امری منفی برای پروژه به حساب نمی‌آید، اما باید به مقدار این توکن‌های پیش ماین شده به نسبت تعداد کل توکن‌ها نیز توجه شود. زیرا بعضا مقدار توکن‌های پیش‌ماین شده در تعداد کل توکن‌ها نمایش داده نمی‌شوند.

در نهایت برای این‌که بتوانید موارد بیشتری را برای تشخیص یک ICO خوب، مورد بررسی قرار‌دهید، به شما سایت‌های icohotlist.com و topicolist.com را معرفی می‌کنیم که همه‌گی آن‌ها اطلاعات خوبی را برای بررسی بیشتر به شما می‌دهند.

چگونه در ICO شرکت کنیم؟

معمولا روش کار بسیار ساده است. شما در سایت اصلی پروژه ثبت‌نام می‌کنید و زمان برگزاری ICO از طریق ایمیل به شما اطلاع داده خواهد شد. بعضا در برگه درخواستی که در اختیار دارید، میزان محدودیت فروش برای تعداد توکنی که برای هر فرد درنظر گرفته شده، ذکر می‌شود. سپس پرداخت را طبق دستورالعمل‌ها انجام می‌دهید.

هر پروژه براساس نوع ساختار و پلتفرم پروژه خود، نوع پرداخت‌ متفاوتی را ممکن است ارائه دهد. به‌عنوان مثال، پروژه‌ای که بر مبنای بلاکچین اتریوم نوشته شده، معمولا واحد پرداخت را، همان کوین اتریوم قرار می‌دهد تا با این‌کار به گردش مالی شبکه اتریوم نیز کمک کرده باشد.

پس‌از این‌که پرداخت را انجام دادید، صبر می‌کنید تا طبق اعلام تیم پروژه، توکن‌های شما به حسابتان واریز گردد.

عرضه اولیه اکسچنج‌ها (IEO)

نسل بعدی از عرضه‌های اولیه در ارزهای دیجیتال، به اصطلاح IEO نام گرفت که برگرفته از Initial Exchange Offering است. درواقع مثل همان ICO ها عمل می‌کنند، با این تفاوت که در اینجا جذب سرمایه از طریق اکسچنج‌ها و یا صرافی‌های بزرگ که دارای اعتبار بیشتری هستند انجام می‌شود.

مزیت IEO ها در مقابل ICO ها

مزیتی که این روش نسبت به روش کلاسیک دارد این است، که اکسچنج‌ها کار ما را راحت‌تر کرده‌اند و خودشان به‌عنوان دستگاه نظارتی عمل می‌کنند. به‌این‌شکل که با گذاشتن فیلتر‌هایی از جهت احراز هویت تمام تیم و منطقی و سودآور بودن موضوع استارتاپ و...، پروژه‌های مورد نظر را برای برگزاری IEO ها تائید و یا رد صلاحیت می‌کنند. در نهایت پروژه‌هایی که از این فیلتر‌ها رد می‌شوند، دارای ریسک کمتری از بابت اسکم بودن را دارند. و به‌این‌ترتیب سرمایه‌گذاران ریسک کمتری را متحمل می‌شوند و با خیال راحت‌تری به سرمایه‌گذاری در IEO ها می‌پردازند.

چگونه در IEO ها شرکت کنیم

اما این نوع مشارکت‌ها برای ما ایرانیان دردسرهایی را به‌همراه دارد. از جمله این مشکلات، وجود تحریم‌های جهانی و عدم ساپورت ایرانیان در این صرافی‌ها است.

در واقع تقریبا تمامی صرافی‌های معتبر و بزرگ که برگزار کننده ‌IEO های بزرگ نیز هستند، برای شرکت در این پیش‌فروش‌ها شرط احراز هویت را دارند و با توجه به این‌که هیچ‌کدام از آن‌ها به ایرانیان خدمات نمی‌دهند، پس عملا شرکت در این IEO ها برای ایرانیان به‌صورت قانونی وجود ندارد.

راه‌هایی نیز برای دور زدن این قوانین سفت و سخت وجود دارد، از جمله احراز هویت با مدارک شخص دیگر و یا مدارک جعلی و ... که همگی این راه‌ها، ریسک‌ها و خطرات خودش را دارد.

لیست IEO ها را از کجا دنبال کنیم

لیست IEO صرافی‌های مختلف را می‌توانید در سایت خود صرافی‌ها دنبال کنید که با ایمیل نیز به شما اطلاع داده خواهند شد. همچنین لیست تمام IEO ها را براساس تاریخ انتشار و نمره‌دهی اختصاصی، می‌توانید به‌صورت یک‌جا در icobench.com نیز مشاهده نمایید.

عرضه اولیه توکن‌های ارواق بهادار (STO)

عرضه‌های اولیه STO در ارزهای دیجیتال، مخفف عبارت Security Token Offering، و به معنی عرضه‌های اولیه امن از طریق قانون‌گذاری شناخته می‌شوند. این نوع عرضه‌های اولیه که به‌صورت قرارداد هوشمند عرضه می‌شوند، دارای ریسک کمتری نسبت به انواع قبلی هستند.

در ICO ها مشکل وقتی بود که نمی‌توانستیم به تیم و اعضای آن‌ها اعتماد کنیم. STO ها، با قانون‌گذاری این مشکلات را تا حدود زیادی رفع کردند. به این ترتیب که توکن‌هایی که برای فروش در مشارکت عمومی آماده می‌شوند، باید قبل از فروش به‌عنوان توکن‌های اوراق بهادار ثبت گردند.

به‌این‌ترتیب تیم‌های توسعه دهنده و پروژه‌های استارتاپ می‌بایست، قبل از شروع هرگونه فعالیت و فروش، طی فرایند قانونی احراز هویت شوند و اعضای تیم و توکن‌های خود را به‌صورت قانونی ثبت نمایند. این سیستم تا حد زیادی ریسک سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد.

رگولاتوری STO ها را چه ارگانی انجام می‌دهد؟

همان‌طور که می‌دانیم هیچ کمیسیون بورس و اوراق بهاداری در دنیا برای رگولاتوری عرضه‌های اولیه در ارزهای دیجیتال به‌صورت مستقیم وجود ندارد. اما با این وجود کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده، خود را به‌طور کامل در حوزه صلاحیت و قوانین مربوط به آن قرار داده است.

در اصل این کمیسیون قوانین مربوط به اوراق بهادار را برای پوشش فروش توکن‌ها در ارزهای دیجیتال، بسط داده و این توکن‌های اوراق بهادار را به‌عنوان یک استاندارد دسته‌بندی شده به رسمیت می‌شناسد.

تفاوت STO و ICO

توکن‌های اوراق بهادار یک نوع قرارداد سرمایه‌گذاری بر یک دارایی مشخص هستند که از قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار در زمینه‌های معامله و صدور پیروی می‌کنند. با توجه به این موضوع، STO ها تمام قابلیت‌های یک اوراق بهادار را از جمله نقد‌شوندگی، انتقال، صدور، ابطال سود تضمین شده و ... را دارند که نشان‌دهنده ارزش پولی آن‌ها هستند. همچنین عرضه توکن‌های اوراق بهادار به وسیله دارایی‌های واقعی پشتیبانی می‌شود و همان‌طور که قبلا توضیح دادیم تمام اعضای استارتاپ نیز احراز هویت می‌شوند. اما در مقابل ICO ها هیچکدام از این خصیصه‌ها را ندارند و هیچگونه تضمینی برای سرمایه‌گذار ارائه نمی‌دهند.

مراحل صدور توکن‌های اوراق بهادار (STO)

• طرح ایده و برنامه‌ زمانبندی در قالب Whitepaper
• رگولاتوری پروژه و توکن‌ها در قالب اوراق بهادار
• خرید توکن توسط سرمایه‌گذاران
• لیست شدن در صرافی‌های معتبر
• توزیع توکن‌ در بازار

لیست STO ها را از کجا باید ببینیم؟

 همان‌طور که توضیح دادیم رگولاتوری این نوع عرضه‌های اولیه بر پایه قوانین کمیسیون بورس و اوراق بهادارِ ایالات متحده آمریکا طرح ریزی شده‌اند. این امر نشان‌دهنده این است که شرکت در این نوع عرضه‌های اولیه برای ایرانیان، با توجه به قوانین پولی آمریکا و همچنین وجود تحریم ‌ها، امکان‌پذیر نیست.

اما برای آن دسته از عزیزانی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند و یا مدارک احراز هویت غیر ایرانی دارند می‌توانند لیست این STO ها را از طریق سایت stoscope.com دنبال و شرکت کنند.