بازار طلا در ایران، یکی از پیچیده‌ترین و پویاترین بازارهای مالی است که از دیرباز تا کنون مورد توجه خریداران، فروشندگان و سرمایه‌گذاران بوده است. در این بازار، آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم تخصصی مرتبط با طلا، نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های درست و آگاهانه ایفا می‌کند؛ بنابراین آشنایی دقیق با این مفاهیم برای خریداران، سرمایه‌گذاران و کارشناسان حوزه ضروری است. در این مقاله با نگاهی نو و جامع به مهم‌ترین اصطلاحات استفاده شده در خصوص طلا پرداخته و هر کدام را از زوایای مختلف بررسی خواهیم کرد.
اصطلاحات انواع طلا
1. طلای خام
طلای خام به طلایی اطلاق می‌شود که به‌تازگی از معادن استخراج شده و هنوز فرآوری یا تصفیه نشده است. این نوع طلا حاوی ناخالصی‌هایی مانند فلزات دیگر است.
- ویژگی‌ها: نرم و منعطف، مناسب برای فرآوری.
- کاربرد: تولید شمش یا ترکیب با فلزات دیگر برای ساخت زیورآلات.
2. طلای 24 عیار
طلای 24 عیار خالص‌ترین نوع طلا با خلوص 99.99 درصد است.
- ویژگی‌ها: نرم‌ترین و گران‌ترین نوع طلا، به دلیل خلوص بالا مناسب برای سرمایه‌گذاری.
- کاربرد: ساخت شمش، ضرب سکه، و ذخیره‌سازی برای سرمایه‌گذاری.
3. طلای 18 عیار
طلای 18 عیار ترکیبی از 75٪ طلا و 25٪ فلزات دیگر مانند مس یا نقره است.
- ویژگی‌ها: استحکام بالا، رنگ زرد ملایم، و پرکاربردترین نوع طلا در ایران.
- کاربرد: ساخت زیورآلات و جواهرات.
4. طلای آب‌شده
طلای آب‌شده از ذوب مصنوعات طلای قدیمی یا دست‌دوم تولید می‌شود.
- ویژگی‌ها: عیار متغیر، نیازمند تعیین عیار (ریگیری) برای اطمینان از خلوص.
- کاربرد: سرمایه‌گذاری و تولید مصنوعات جدید.
5. طلای سفید
طلای سفید آلیاژی از طلا و فلزاتی مانند پالادیوم یا نیکل است که رنگ سفید براق دارد.
- ویژگی‌ها: مدرن، مشابه پلاتین، نیازمند آبکاری با رودیوم برای حفظ رنگ.
- کاربرد: ساخت حلقه‌های ازدواج و جواهرات مدرن.
6. طلای زرد
طلای زرد آلیاژی از طلا، مس و نقره است که رنگ زرد طبیعی طلا را حفظ می‌کند.
- ویژگی‌ها: رنگ گرم و کلاسیک، مقاوم و زیبا.
- کاربرد: مناسب برای طراحی‌های سنتی و مدرن، ساخت زیورآلات کلاسیک.
7. طلای رزگلد
طلای رزگلد از ترکیب طلا با مس تولید می‌شود و رنگی صورتی یا قرمز دارد.
- ویژگی‌ها: رنگ گرم و رمانتیک، مقاوم‌تر از طلای زرد و سفید.
- کاربرد: جواهرات لوکس و مدرن.
8. طلای دست‌دوم
طلای دست‌دوم به طلایی گفته می‌شود که قبلاً استفاده شده و دوباره به بازار عرضه می‌شود.
- ویژگی‌ها: قیمت کمتر به دلیل حذف اجرت ساخت.
- کاربرد: سرمایه‌گذاری یا استفاده شخصی.
9. طلای شکسته
طلای شکسته، طلای آسیب‌دیده یا کهنه‌ای است که برای بازیافت و تولید طلای جدید استفاده می‌شود.
- ویژگی‌ها: حاوی ناخالصی، مناسب برای ذوب و بازآلیاژی.
- کاربرد: بازیافت و تولید طلای آب‌شده.
10. شمش طلا
شمش طلا قالب‌های استاندارد طلای خالص با عیار بالا هستند و به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند.
- ویژگی‌ها: وزن متنوع، استانداردهای بین‌المللی.
- کاربرد: سرمایه‌گذاری کلان و ذخیره ارزش.
11. طلای ساخته‌شده
طلای ساخته‌شده به مصنوعات و زیورآلات طلایی آماده برای استفاده گفته می‌شود.
- ویژگی‌ها: شامل گردنبند، دستبند، انگشتر و ...
- کاربرد: استفاده تزئینی یا شخصی.
12. مسکوکات طلا
مسکوکات طلا، سکه‌های طلایی هستند که معمولاً توسط بانک مرکزی ضرب می‌شوند.
- ویژگی‌ها: طراحی استاندارد، مناسب برای سرمایه‌گذاری کوچک.
- کاربرد: سرمایه‌گذاری، هدیه و ذخیره ارزش.
13. طلای شرطی
طلای شرطی به طلای آب‌شده‌ای گفته می‌شود که عیار مشخصی ندارد و به شرط تعیین عیار معامله می‌شود.
- ویژگی‌ها: نیازمند عیارسنجی برای اطمینان از خلوص.
- کاربرد: معاملات عمده، تولید مصنوعات جدید و سرمایه‌گذاری.
اصطلاحات واحدهای اندازه گیری طلا
۱. گرم
گرم، رایج‌ترین واحد اندازه‌گیری وزن طلا در معاملات داخلی است.
ویژگی‌ها:
- هر گرم معادل 0.001 کیلوگرم محسوب می‌شود.
- این واحد به‌واسطه سادگی تبدیل به واحدهای دیگر متریک کاربرد وسیعی دارد.
کاربردها:
- اندازه‌گیری وزن مصنوعات طلا مانند گردنبند، انگشتر، دستبند و سایر جواهرات در فروشگاه‌های داخلی.
- استفاده در تعیین قیمت روزمره طلا در بازار.
۲. مثقال
مثقال، واحد سنتی وزن طلا در ایران است که از گذشته‌های دور در محاسبات اولیه قیمت طلا به کار می‌رفته است.
ویژگی‌ها:
- ۱ مثقال تقریباً معادل 4.608 گرم است؛ اگرچه در برخی موارد به مثقال شرعی که معادل 4.6875 گرم است نیز اشاره می‌شود.
- این واحد سنجش دقیق وزن در معاملات عمده است.
کاربردها:
- تعیین مظنه (نمایش واقعی وزن طلا) در معاملات عمده.
- استفاده در محاسبه قیمت اصلی طلا بر مبنای ارزش مشخص هر مثقال.
۳. اونس تروا (Troy Ounce)
اونس تروا، استاندارد جهانی در اندازه‌گیری وزن طلا و سایر فلزات گرانبها محسوب می‌شود.
ویژگی‌ها:
- ۱ اونس تروا برابر با 31.1035 گرم است.
- این واحد به دلیل دقت بالا و پذیرش بین‌المللی، مرجع فروش جهانی طلا محسوب می‌شود.
کاربردها:
- معاملات بین‌المللی طلا که معمولاً قیمت آن بر حسب دلار و در هر اونس تعیین می‌شود.
- تعیین قیمت جهانی و هزینۀ طلا در بازارهای بین‌المللی.
۴. قیراط (Carat/Karat)
این اصطلاح در دو زمینه تعریف می شود:
- قیراط وزنی: که به واحد اندازه‌گیری وزن سنگ‌های قیمتی (هر قیراط 0.2 گرم) اطلاق می‌شود.
- قیراط خلوص طلا: که برای مشخص کردن درصد خلوص طلا در آلیاژها (مانند طلای ۱۸ یا ۲۴ قیراط) به کار می‌رود.
ویژگی‌ها:
- وزنی: ۱ قیراط برابر با 0.2 گرم است.
- خلوص: تعیین درصد طلای خالص موجود در یک آلیاژ.
- کاربردهای دوتایی باعث می‌شود قیراط یکی از اصطلاحات کلیدی در بازار جواهرات باشد.
کاربردها:
- وزن‌سنجی الماس و سایر سنگ‌های قیمتی.
- تعیین درصد خلوص طلا در زیورآلات جهت تضمین کیفیت و ارزش.
۵. سوت
سوت، یک واحد بسیار کوچک برای اندازه‌گیری وزن طلا است که به ویژه در دقیق‌ترین محاسبات کاربرد دارد.
ویژگی‌ها:
- ۱ سوت معادل 0.001 گرم است.
- این واحد برای سنجش دقیق مقادیر جزئی وزن طلا بسیار مناسب است.
کاربردها:
- استفاده در اندازه‌گیری دقیق سهم‌های وزن طلا در مصنوعات بسیار ظریف.
- کاربرد در معاملات خرد یا در تعیین تفاوت‌های کوچک در وزن طلا.
۶. کیلوگرم
کیلوگرم، واحد بزرگ‌تر وزن است که معمولاً در معاملات کلان و ذخایر طلا به کار می‌رود.
ویژگی‌ها:
- ۱ کیلوگرم برابر با 1000 گرم محسوب می‌شود.
- مناسب برای اندازه‌گیری مقادیر انبوه و ذخیره‌سازی.
کاربردها:
- خرید و فروش شمش‌های طلا.
- ذخیره‌سازی طلا در سطح بین‌المللی و توسط بانک‌ها یا ارگان‌های مالی.
۷. پوند
پوند، واحد وزنی است که در برخی کشورها برای محاسبه ذخایر فلزات گرانبها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ویژگی‌ها:
- ۱ پوند معادل 453.6 گرم است.
- گرچه در بازار طلا کمتر استفاده می‌شود، اما در محاسبات ذخایر فلزی نقش دارد.
کاربردها:
- تعیین ذخایر فلزات گرانبها در کشورهای مختلف.
- کاربردهای مرتبط با طبقه‌بندی و نگهداری موجودی‌های بزرگ فلزی.
۸. تولا
تولا، یک واحد سنتی اندازه‌گیری طلا است که در کشورهای جنوب آسیا از جمله هند، پاکستان و بنگلادش کاربرد دارد.
ویژگی‌ها:
- ۱ تولا تقریباً معادل 11.6638 گرم محسوب می‌شود.
- این واحد تاریخی و سنتی در بازارهای منطقه‌ای رایج است.
کاربردها:
- معاملات خرید و فروش طلا در بازارهای محلی.
- ساخت زیورآلات سنتی و محلی در کشورهای مربوط به این واحد.
۹. گرم بر قیراط
گرم بر قیراط، یک واحد ترکیبی است که در قیمت‌گذاری جواهرات به‌کار می‌رود تا ارزش ترکیبی طلا و سنگ‌های قیمتی را معین کند.
ویژگی‌ها:
- این واحد همزمان به دو جنبه وزن طلا و درصد خلوص یا وزن سنگ‌های قیمتی اشاره دارد.
- معیاری جامع برای سنجش دقیق ارزش ترکیبی قطعات جواهر.
کاربردها:
- ارزیابی و قیمت‌گذاری جواهراتی که شامل طلا و سنگ‌های قیمتی هستند.
- ارائه یک مرجع دقیق در معاملات جواهرات لوکس و آرایشی
ارتباط بین واحدهای اندازه‌گیری
برای تبدیل وزن طلا از یک واحد به واحد دیگر، باید نسبت‌های زیر را در نظر گرفت:
- ۱ مثقال = ۴.۶۰۸۳ گرم
- ۱ گرم = ۱۰۰۰ سوت
- ۱ اونس = ۳۱.۱۰۳ گرم
- ۱ قیراط = ۰.۲ گرم
اصطلاحات قیمت گذاری طلا
| اصطلاح | تعریف |
|---|---|
| قیمت لحظه‌ای طلا | قیمتی که به‌صورت لحظه‌ای بر اساس نرخ جهانی طلا، نرخ ارز و تقاضای داخلی تعیین می‌شود. |
| مظنه طلا | قیمت ۴.۶۰۸ گرم طلای ۱۷ عیار که یکی از واحدهای سنتی قیمت‌گذاری طلا در ایران است. |
| فی طلا | قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار بدون احتساب اجرت، کارمزد یا مالیات. |
| قیمت جهانی طلا | قیمت هر اونس (31.1035 گرم) طلا در بازارهای بین‌المللی که بر قیمت داخلی تأثیر می‌گذارد. |
| نرخ ارز | قیمت ارز (به‌ویژه دلار) که تأثیر مستقیمی بر قیمت طلا در ایران دارد. |
| اجرت ساخت | هزینه‌ای که برای طراحی و ساخت زیورآلات به قیمت طلا افزوده می‌شود. |
| مالیات بر ارزش افزوده | درصدی از قیمت نهایی طلا که به‌عنوان مالیات دریافت می‌شود. |
| قیمت تمام‌شده طلا | مجموع قیمت طلای خام، اجرت ساخت، کارمزد فروشنده و مالیات. |
| ارزش ذاتی طلا | قیمت طلای خالص موجود در یک قطعه زیورآلات، بدون احتساب اجرت یا هزینه‌های دیگر. |
| حباب طلا و سکه | اختلاف بین قیمت واقعی طلا یا سکه و قیمتی که در بازار معامله می‌شود. |
| پرمیوم (Premium) | مبلغی اضافه بر ارزش ذاتی طلا یا سکه که به دلایل مختلفی مانند تقاضای بالا یا هزینه ضرب اضافه می‌شود. |
| نوسان قیمت | تغییرات قیمتی طلا که به عوامل اقتصادی، سیاسی و عرضه و تقاضا وابسته است. |
| انس جهانی طلا | واحد وزنی معادل ۳۱.۱۰۳۵ گرم که برای قیمت‌گذاری طلا در بازار جهانی استفاده می‌شود. |
اصطلاحات طلاسازی و ساخت طلا
| اصطلاح | توضیحات |
|---|---|
| عیار طلا | نشان‌دهنده میزان خلوص طلا در آلیاژ است. طلای 24 عیار خالص‌ترین نوع طلا (99.9%) و طلای 18 عیار (75%) رایج‌ترین نوع در ایران برای ساخت زیورآلات است. |
| اجرت ساخت | هزینه‌ای که برای طراحی و ساخت زیورآلات طلا به قیمت نهایی اضافه می‌شود. بسته به پیچیدگی طرح و روش تولید، این هزینه متغیر است. |
| مظنه طلا | قیمت 4.608 گرم طلای 17 عیار، واحدی رایج در معاملات بازار سنتی ایران. |
| ریخته‌گری طلا | فرآیند ذوب کردن طلا و ریختن آن در قالب‌های مخصوص برای ایجاد شکل دلخواه. این روش برای تولید قطعات با جزئیات پیچیده و زیورآلات انبوه استفاده می‌شود. |
| موم‌کاری | مرحله‌ای ابتدایی در طلاسازی که در آن مدل اولیه زیورآلات با موم ساخته می‌شود. این مدل به‌عنوان قالب اولیه برای تولید قطعات استفاده می‌شود و نیازمند دقت بالاست. |
| قالب‌گیری | فرآیند ساخت قالب از مدل اولیه (معمولاً مومی) برای تولید انبوه زیورآلات. قالب‌ها می‌توانند از گچ، سیلیکون یا فلز باشند و کیفیت آن‌ها تأثیر مستقیمی بر نتیجه نهایی دارد. |
| پرداخت طلا (پولیش) | فرآیند صیقل دادن سطح طلا برای از بین بردن ناهمواری‌ها و افزایش درخشندگی نهایی زیورآلات. |
آشنایی با اصطلاحات رایج در بازار و صنعت طلا گامی ضروری برای هر فردی است که قصد خرید، فروش یا سرمایه‌گذاری در این حوزه را دارد. از انواع طلا گرفته تا روش‌های قیمت‌گذاری و اصطلاحات تخصصی طلاسازی، هر کدام از این مفاهیم می‌توانند درک بهتری از روند بازار به شما ارائه دهند. با تسلط بر این مفاهیم، می‌توانید تصمیمات دقیق‌تری در معاملات خود بگیرید و از فرصت‌های موجود بهره‌مند شوید.