تصور کنید امکان سرمایه‌گذاری در طلا وجود داشته باشد بدون نیاز به خرید و نگهداری سکه یا شمش در گاوصندوق خانه! این ایده در اوایل دهه ۲۰۰۰ به واقعیت پیوست؛ اولین صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله طلا (Gold ETF) در سال ۲۰۰۳ در استرالیا راه‌اندازی شد.
از آن زمان تاکنون، صندوق‌های طلا در بسیاری از بورس‌های مهم جهان معرفی شده‌اند و سرمایه‌گذاران را قادر ساخته‌اند تا به شکلی آسان، شفاف و نقدشونده در طلای جهانی سرمایه‌گذاری کنند.
در این مقاله به طور جامع به مقایسه Gold ETFهای هفت کشور مهم جهان (آمریکا، چین، انگلستان، آلمان، استرالیا، ترکیه و امارات) می‌پردازیم. خواهیم دید هر کدام از این صندوق‌ها چه ویژگی‌هایی دارند – از دارایی تحت مدیریت (AUM) گرفته تا نسبت هزینه مدیریت (Expense Ratio)، نوع پشتوانه (فیزیکی یا مشتقه)، نقدشوندگی و میزان محبوبیت بین سرمایه‌گذاران – و مزایا و معایب هر کدام را بررسی خواهیم کرد.
همچنین به طور ضمنی نگاهی خواهیم داشت به صندوق‌های طلا در ایران و فرصت‌هایی که برای سرمایه‌گذاران ایرانی فراهم شده است. اگر به دنبال راهی هوشمندانه برای سرمایه‌گذاری در طلا هستید یا می‌خواهید بدانید در دیگر کشورها چگونه از این ابزار استفاده می‌شود، تا پایان همراه ما باشید.
اگر با مفهوم صندوق طلا آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا به مقاله «صندوق طلا چیست؟» مراجعه کنید که در آن ساختار، مزایا و معایب صندوق‌های طلا و نحوه خرید و فروش آن‌ها در ایران توضیح داده شده است. در ادامه این مطلب، فرض را بر آشنایی اولیه شما با صندوق‌های طلا می‌گذاریم و مستقیماً به مقایسه صندوق‌های طلای مطرح جهان می‌پردازیم.
آمریکا – بزرگ‌ترین Gold ETF در جهان (Gold Shares SPDR - GLD )
بدون شک نقطه شروع مقایسه را باید از آمریکا و بزرگ‌ترین صندوق طلای جهان یعنی SPDR Gold Shares با نماد GLD آغاز کنیم. این صندوق در نوامبر ۲۰۰۴ به عنوان نخستین ETF طلای آمریکا راه‌اندازی شد و تحول بزرگی در بازار طلا ایجاد کرد.
GLD از نظر حجم دارایی تحت مدیریت، در صدر جهان قرار دارد به طوری که در اواخر سال ۲۰۲۴ بیش از 78.3 میلیارد دلار دارایی در قالب طلا تحت مدیریت داشت.
پشتوانه:GLD کاملاً فیزیکی بوده و طلای واقعی را در خزانه‌های امن (عمدتاً در لندن) نگهداری می‌کند. هر سهم از این ETF نماینده مقدار معینی طلاست که به صورت امن نزد امانت‌دار صندوق (بانک HSBC) ذخیره شده است. این ساختار فیزیکی باعث می‌شود قیمت صندوق تقریباً همگام با قیمت لحظه‌ای طلای جهانی حرکت کند و انحراف کمی از ارزش ذاتی (NAV) داشته باشد.
نسبت هزینه و نقدشوندگی: نسبت هزینه مدیریتی سالانه GLD حدود 0.40٪ است. این بدان معناست که سالانه ۰٫۴ درصد از دارایی صندوق بابت هزینه‌های مدیریت، نگهداری و بیمه کسر می‌شود. اگرچه 0.4٪ در دنیای ETFها شاید کمی بالا به نظر برسد، اما GLD نقدشونده‌ترین و پراکنده‌ترین صندوق طلا در جهان است. حجم معاملات روزانه این صندوق میلیونی بوده و اسپرد خرید/فروش آن بسیار ناچیز است.
محبوبیت GLD به حدی است که طبق یک مطالعه در سال ۲۰۲۴، حدود ۸۴٪ از سرمایه‌گذاران ETF طلا گفته‌اند که افزودن طلا (از طریق ETFهایی مانند GLD) عملکرد سبدشان را بهبود بخشیده است. این صندوق به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش دارایی در برابر تورم و بی‌ثباتی بازار بسیار مورد توصیه مشاوران مالی آمریکاست.
مزایا : مزیت اصلی GLD امنیت و شفافیت بالا، نقدشوندگی فوق‌العاده و پشتوانه کاملاً فیزیکی است. سرمایه‌گذار مطمئن است که به ازای سرمایه‌اش طلا در خزانه نگهداری می‌شود و می‌تواند هر لحظه با فروش ETF عملاً طلای خود را نقد کند.
معایب: هزینه مدیریت نسبتاً بالاتر آن نسبت به برخی رقبای جدید (مثلاً iShares Gold Trust با 0.25٪ کارمزد) از معایب نسبی GLD به شمار می‌رود.
چین – رشد خیره‌کننده Gold ETF (نمونه: HuaAn Gold ETF)
دومین ایستگاه مقایسه ما چین است؛ جایی که بازار ETFهای طلا نسبتاً جدیدتر اما به سرعت در حال رشد است. فرهنگ سرمایه‌گذاری در طلای فیزیکی در چین بسیار قوی است، ولی در سال‌های اخیر صندوق‌های طلای قابل معامله نیز محبوبیت زیادی کسب کرده‌اند.
بزرگ‌ترین صندوق طلای چین HuaAn Yifu Gold ETF است که در بورس شانگهای معامله می‌شود.
این صندوق با کد 518880 یکی از چهار ETF بزرگ طلای چین است و طبق گزارش‌ها حدود 62 میلیارد یوان دارایی تحت مدیریت دارد که با نرخ فعلی تبدیل ارز چیزی در حدود 8 تا 9 میلیارد دلار می‌شود. چنین رقمی نشان می‌دهد که صندوق HuaAn توانسته اعتماد گسترده سرمایه‌گذاران چینی را جلب کند.
ویژگی‌ها و ساختار: صندوق HuaAn رویکردی فیزیکی در پیش گرفته و عمده دارایی خود را به خرید طلای واقعی اختصاص داده است. طلای این صندوق در خزانه‌های امن داخل چین نگهداری می‌شود. نسبت هزینه مدیریت آن حدود 0.5٪ در سال است که در میانه طیف کارمزدها قرار می‌گیرد. یکی از نقاط قوت قابل توجه HuaAn نقدشوندگی بالای آن است.
متوسط حجم معاملات روزانه این صندوق حدود ۱.۲ میلیارد یوان گزارش شده است که رقم بسیار بزرگی حتی در مقیاس بازار چین به حساب می‌آید. این امر نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران چینی به هنگام نگرانی‌های بازار، به شدت به این ابزار هجوم می‌آورند و آن را پناهگاهی امن می‌بینند.
اقبال سرمایه‌گذاران: سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ دوره‌ای طلایی برای صندوق‌های طلای چین بود. بر خلاف بازارهای غربی که در سال ۲۰۲۳ با خروج سرمایه از ETFهای طلا مواجه بودند، صندوق‌های چینی جریان ورودی مثبتی داشتند. طبق گزارش شورای جهانی طلا (WGC) تنها منطقه‌ای که در سال ۲۰۲۳ افزایش موجودی ETF طلا داشت آسیا و خصوصاً چین بود.
مزایا و معایب: مزیت اصلی صندوق‌های طلای چینی مانند HuaAn پشتوانه فیزیکی مطمئن و رشد تقاضای داخلی است. همچنین کارمزدهای آن‌ها نسبتاً معقول بوده و دسترسی آسان برای سرمایه‌گذاران محلی فراهم می‌کنند.
معایب: قابلیت بازخرید فیزیکی در این صندوق‌ها محدود است؛ بر خلاف برخی ETFهای غربی که به دارندگان بزرگ امکان تحویل طلای فیزیکی می‌دهند.
انگلستان – طلای فیزیکی با کارمزد بسیار پایین (iShares Physical Gold ETC)
در انگلستان و به طور کلی اروپا، ساختار صندوق‌های طلا کمی متفاوت از آمریکا و چین است. بیشتر ابزارهای قابل معامله طلا در بورس لندن یا اتحادیه اروپا به جای ETF، از نوع ETC (Exchange Traded Commodity) هستند. این به دلیل قوانین UCITS در اروپا است که اجازه صندوق تک‌دارایی (مثل فقط طلا) را نمی‌دهد.
بزرگ‌ترین محصول قابل معامله طلای اروپا iShares Physical Gold ETC است که در بورس لندن قابل خرید و فروش است. این ETC عظیم‌ترین صندوق/ETC طلای اروپا محسوب می‌شود و حدود 19,587 میلیون یورو دارایی تحت مدیریت دارد. پشتوانه آن کاملاً فیزیکی بوده و شمش‌های طلا با استاندارد معاملاتی را در خزانه‌های مورد تأیید LBMA نگهداری می‌کند.
نکته بسیار جذاب درباره iShares Physical Gold، کارمزد بسیار ناچیز آن است: تنها 0.12٪ در سال! این کارمزد جزو پایین‌ترین‌ها در میان تمام صندوق‌های طلا در جهان است و نشان‌دهنده رقابت شدید در بازار اروپا برای جذب سرمایه‌گذاران با هزینه کمتر است.
نقدشوندگی و محبوبیت: این ETC به دلیل حجم بسیار بالای دارایی، از نقدشوندگی عالی برخوردار است. بازار لندن یکی از مراکز اصلی تجارت طلاست و واحدهای این صندوق با اسپرد ناچیز معامله می‌شوند.
طبق آمار، iShares Physical Gold در سال‌های اخیر سریع‌ترین رشد را داشته و توانسته حتی از رقبایی مانند Xetra-Gold (در آلمان) پیشی بگیرد و بزرگ‌ترین صندوق طلا در اروپا شود.
مزایا و معایب: مزیت بارز این صندوق کارمزد فوق‌العاده کم، پشتوانه صددرصد فیزیکی و نقدشوندگی بالا است. به علاوه، ریسک نرخ ارز برای سرمایه‌گذاران اروپایی کاهش می‌یابد چرا که این محصول به یورو قیمت‌گذاری شده است. از سوی دیگر، سرمایه‌گذار خرد نمی‌تواند درخواست تحویل طلای فیزیکی از این ETC داشته باشد.
آلمان – قابلیت تحویل فیزیکی به سرمایه‌گذاران (Xetra-Gold)
آلمان به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا، بازاری منحصربه‌فرد برای طلا دارد. مردم آلمان سنتی دیرینه در خرید طلای فیزیکی (سکه و شمش) دارند و به همین جهت ابزارهای سرمایه‌گذاری طلا نیز با استقبال مواجه شده‌اند. شناخته‌شده‌ترین محصول در بازار آلمان Xetra-Gold است که یک ETC طلای فیزیکی تحت مدیریت مشترک چند بانک و بورس آلمان (دویچه بورزه) می‌باشد.
Xetra-Gold حدود 15.8 میلیارد یورو دارایی طلا تحت مدیریت دارد که آن را در زمره بزرگ‌ترین‌های اروپا قرار می‌دهد. پشتوانه آن کاملاً طلای فیزیکی نگهداری‌شده در خزانه‌های امن است و به ازای هر واحد این ETC، مقدار معینی طلا در انبار نگهداری می‌شود.
آنچه Xetra-Gold را متمایز می‌کند، امکان مطالبه طلای فیزیکی توسط سرمایه‌گذاران است. هر دارنده واحدهای این صندوق (در صورت داشتن حد نصاب کافی) می‌تواند درخواست تحویل شمش‌های طلا معادل دارایی خود را ارائه دهد و طلای واقعی دریافت کند.
این فرآیند برای سرمایه‌گذاران عمده تعریف شده و شامل کارمزد و تشریفات اداری خاص خود است، اما همین امکان باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران آلمانی به Xetra-Gold اعتماد ویژه‌ای داشته باشند؛ زیرا می‌دانند در نهایت «طلا»ی حقیقی پشتوانه سرمایه‌شان است و حتی قابلیت تحویل دارد.
نسبت هزینه و ساختار کارمزد: نکته جالب اینجاست که به طور رسمی کارمزد مدیریت سالانه Xetra-Gold صفر است. چگونه چنین چیزی ممکن است؟ در واقع این محصول بدون کارمزد مدیریت مستقیم عرضه می‌شود، اما هزینه‌های نگهداری و بیمه طلا به شکل غیرمستقیم از محل دارایی‌ها تامین می‌گردد.
طبق مقررات، بابت نگهداری طلای فیزیکی هر ماه 0.025٪ از ارزش طلا به عنوان هزینه خزانه‌داری کسر می‌شود که در سال حدود 0.30٪ می‌شود. بنابراین در عمل هزینه سالانه حدود 0.3٪ است که باز هم بسیار معقول بوده و در حد متوسط سایر صندوق‌هاست. عدم اعلام کارمزد مدیریت (TER=0) بیشتر یک مزیت بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذاران سنتی بوده است.
نقدشوندگی: Xetra-Gold در بازار فرانکفورت و Xetra با حجم بسیار بالا معامله می‌شود و یکی از فعال‌ترین اوراق بهادار کالایی اروپا است. نقدشوندگی آن عالی است و بازارگردانان متعددی قیمت آن را نزدیک به NAV نگه می‌دارند.
آلمان در سال 2023 با خروج سرمایه از ETFهای طلا مواجه بود (به دلیل افزایش نرخ بهره و جذابیت سایر دارایی‌ها)، اما Xetra-Gold همچنان سهم عمده‌ای در سبد سرمایه‌گذاران محافظه‌کار دارد.
بسیاری از افراد در آلمان ترجیح می‌دهند به جای خرید مستقیم شمش و سکه (و دغدغه‌های نگهداری)، همین محصول را در حساب کارگزاری‌شان داشته باشند و در عین حال احساس «مالکیت طلا» را تجربه کنند.
مزایا: مزیت Xetra-Gold اعتبار بسیار بالا، قابلیت تبدیل به طلای فیزیکی و هزینه نسبی مناسب آن است. ترکیب این ویژگی‌ها باعث شده که این محصول محبوب سرمایه‌گذاران اروپایی به ویژه در حوزه آلمانی‌زبان شود.
معایب: تنها نقطه ضعف قابل ذکر شاید این باشد که فرآیند دریافت فیزیکی برای همه آسان و مقرون‌به‌صرفه نیست (برای سرمایه‌گذاران خرد عملاً کاربردی ندارد)، اما همین گزینه هم امنیت خاطر ایجاد می‌کند. در کل، Xetra-Gold نمونه‌ای است از یک صندوق طلای پیشرفته با رویکرد سنتی که توانسته اعتماد یک جامعه محافظه‌کار مالی را به خود جلب کند.
استرالیا – نخستین صندوق طلای دنیا و پیشتاز بازار (Global X Physical Gold – GOLD)
شاید جالب باشد بدانید که استرالیا زادگاه اولین ETF طلای دنیا است. در مارس ۲۰۰۳ (حدود یک سال قبل از GLD در آمریکا)، صندوقی با پشتوانه طلای فیزیکی در بورس اوراق بهادار استرالیا (ASX) با نماد GOLD راه‌اندازی شد. این محصول که ابتدا توسط Gold Bullion Securities با همکاری شورای جهانی طلا ارائه شد، بعدها تحت مدیریت شرکت ETF Securities قرار گرفت.
اکنون این صندوق با نام Global X Physical Gold شناخته می‌شود. صندوق GOLD در طول دو دهه اخیر عملکرد موفقی داشته و امروز بزرگ‌ترین ETF/ETC طلای استرالیا محسوب می‌شود.
دارایی تحت مدیریت و پشتوانه: این صندوق حدود 4.6 میلیارد دلار استرالیا دارایی دارد که با نرخ کنونی معادل تقریبی 3 میلیارد دلار آمریکا است.تمام این دارایی به شکل طلای فیزیکی نگهداری می‌شود و هر واحد صندوق معرف مقدار معینی طلاست.
طلای پشتوانه در خارج از کشور (خزانه‌های لندن) ذخیره می‌شود؛ زیرا لندن مرکز اصلی تسویه طلای جهانی است. داشتن خزانه در لندن همچنین نقدشوندگی و دسترسی صندوق را بهینه می‌کند.
کارمزد و ویژگی‌ها: نسبت هزینه مدیریتی سالانه صندوق GOLD حدود 0.40٪ است، مشابه GLD آمریکا. GOLD مزیت‌هایی دارد از جمله اینکه قدیمی‌ترین سابقه عملکرد را در بین ETFهای طلا دارد. این صندوق نشان داده که طی سالیان دقیقا بازده معادل قیمت طلای نقدی را کسب کرده است.
همچنین طبق گزارش خود شرکت مدیریت، این صندوق پایین‌ترین اسپرد خرید و فروش را در میان ابزارهای طلای استرالیا دارد، که برای معامله‌گران فعال نکته مهمی است.
نقدشوندگی و استقبال: GOLD یکی از پرمعامله‌ترین صندوق‌های کالایی در بورس سیدنی است و هم توسط سرمایه‌گذاران خرد و هم مدیران سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.
مزایا و معایب: مزیت کلیدی GOLD سابقه طولانی و امتحان‌پس‌داده، پشتوانه فیزیکی کاملاً امن و نقدشوندگی مناسب در بازار محلی است. نرخ هزینه 0.4٪ شاید در مقایسه با گزینه‌های جدیدتر کمی بالا به نظر برسد. با این حال، بسیاری ترجیح می‌دهند به خاطر سابقه و حجم بالاتر، همچنان از ETF قدیمی GOLD استفاده کنند.
ترکیه – صندوق‌های طلا به عنوان محافظ در برابر تورم (نمونه: QNB Finansbank Altın ETF)
وقتی صحبت از طلا به میان می‌آید، نمی‌توان از ترکیه غافل شد. مردم ترکیه سابقه طولانی در علاقه به طلا به عنوان ذخیره ارزش دارند و بازار طلا در این کشور بسیار پررونق است. یکی از اولین و بزرگ‌ترین صندوق‌های طلای قابل معامله در بورس استانبول، صندوق طلای QNB Finansportföy است که با کد معاملاتی GLDTR شناخته می‌شود.
این صندوق در سال ۲۰۰۶ تاسیس شده و یکی از قدیمی‌ترین ETFهای طلای جهان نیز به شمار می‌رود.
ویژگی‌ها و دارایی: صندوق طلای QNB پشتوانه کاملاً فیزیکی دارد. عمده دارایی صندوق صرف خرید گواهی‌های سپرده سکه طلا و طلای فیزیکی می‌شود که در خزانه بورس استانبول (زیرمجموعه بانک مرکزی ترکیه) نگهداری می‌گردد.
طبق آخرین آمار، این صندوق حدود ۲,۳۱۲ کیلوگرم طلا در پشتوانه خود دارد – یعنی بیش از ۲٫۳ تن طلای فیزیکی – و ارزش دارایی خالص آن نزدیک به ۹ تریلیون لیر ترکیه است. نسبت هزینه مدیریت سالانه نیز 0.475٪ تعیین شده است که برای بازار ترکیه رقم معقولی است.
نقدشوندگی و عملکرد: این صندوق در بورس استانبول معامله می‌شود و یکی از محبوب‌ترین صندوق‌های کالا در ترکیه است. نقدشوندگی آن مناسب بوده و سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای آن را به راحتی خرید و فروش کنند. در اقتصادی مانند ترکیه که تورم و کاهش ارزش پول ملی چالش مهمی است، صندوق‌های طلا نقش پناهگاه امن سرمایه را بازی می‌کنند.
از منظر محبوبیت، علاوه بر سرمایه‌گذاران خرد، شرکت‌ها و حتی صندوق‌های بازنشستگی ترکیه نیز به صندوق‌های طلا روی آورده‌اند. دولت ترکیه نیز از توسعه این ابزارها حمایت کرده چون می‌خواهد نقدینگی به جای خروج به سمت دلار یا طلای فیزیکی قاچاق، در بازار سرمایه داخلی گردش کند. به همین خاطر، صندوق‌های طلای ترکیه رشد خوبی تجربه کرده‌اند و چندین صندوق مشابه توسط سایر بانک‌ها و نهادهای مالی نیز راه‌اندازی شده است.
مزایا و معایب: مزیت صندوق‌های طلای ترکیه پوشش ریسک تورم و کاهش ارزش پول ملی برای سرمایه‌گذاران محلی است. همچنین پشتوانه آن‌ها شفاف بوده و تحت نظارت سازمان بازار سرمایه ترکیه و بورس استانبول قرار دارد. از طرفی، ریسک‌های سیستماتیک اقتصاد ترکیه می‌تواند بر عملکرد این صندوق‌ها اثرگذار باشد.
امارات متحده عربی – ورود تدریجی طلای کاغذی به بازار منطقه
امارات متحده عربی (UAE) به عنوان یکی از قطب‌های تجارت طلا در خاورمیانه، سالانه حجم عظیمی از طلای فیزیکی را در بازار دبی و ابوظبی معامله می‌کند. مفهوم صندوق قابل معامله طلا در این کشور نسبتاً جدید است. در سال‌های اخیر، کشورهای حاشیه خلیج فارس به فکر ایجاد ETFهای کالایی افتاده‌اند.
یک نمونه شاخص در منطقه، راه‌اندازی صندوق طلای البلاد در عربستان سعودی است که در سال ۲۰۲۰ با همکاری بورس دبی (DGCX) آغاز به کار کرد. این صندوق به عنوان نخستین ETF طلای فیزیکی و شریعت‌محور در منطقه معرفی شد و در بدو تاسیس حدود 780 کیلوگرم طلا به ارزش 42.6 میلیون دلار را به پشتوانه خود اختصاص داد.
حداقل ۹۵٪ دارایی این صندوق در طلای فیزیکی سرمایه‌گذاری می‌شود که در خزانه‌های امن دبی ذخیره‌سازی شده است. هرچند صندوق البلاد در بورس تداول عربستان لیست شده، اما مشارکت فعال امارات (از طریق تامین قیمت‌های لحظه‌ای طلا توسط DGCX) نشان از همکاری این کشور در توسعه ETFهای طلا دارد.
سرمایه‌گذاران اماراتی از چند راه می‌توانند به بازار طلای کاغذی وارد شوند: اول از طریق همین صندوق‌های منطقه‌ای نظیر صندوق طلای عربستان، و دوم با استفاده از پلتفرم‌های بین‌المللی. بسیاری از کارگزاری‌ها در امارات امکان دسترسی به ETFهای جهانی مانند GLD را برای مشتریان فراهم کرده‌اند.
چشم‌انداز آینده: نشان می‌دهد که دبی به عنوان مرکز تجارت طلای فیزیکی، پتانسیل راه‌اندازی صندوق‌های طلای محلی خود را دارد. رعایت اصول شریعت در طراحی این صندوق‌ها یک الزام مهم خواهد بود. این امر می‌تواند بازار طلا را در این کشورها عمیق‌تر کرده و نقدینگی تازه‌ای به آن تزریق کند.
مزایا : راه‌اندازی چنین ابزارهایی به سرمایه‌گذاران خاورمیانه فرصت می‌دهد تا با هزینه کم و شفافیت بالا در طلا سرمایه‌گذاری کنند بدون آنکه متحمل ریسک نگهداری فیزیکی یا جابجایی طلا شوند. این امر می‌تواند بازار طلا را در این کشورها عمیق‌تر کرده و نقدینگی تازه‌ای به آن تزریق کند.
به طور خلاصه، امارات متحده عربی و سایر کشورهای GCC در ابتدای مسیر Gold ETF قرار دارند، ولی نشانه‌ها حاکی از رشد توجه به این حوزه است. همکاری امارات و عربستان در ایجاد اولین Gold ETF منطقه‌ای گام مهمی بود که احتمالاً با اقدامات بیشتری دنبال خواهد شد.
بدین ترتیب، شاید در آینده‌ای نزدیک بورس دبی میزبان یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های طلای آسیا باشد و نقش منطقه در بازار طلای کاغذی جهانی پررنگ‌تر شود.
صندوق‌های طلا در ایران : راهی نوین برای سرمایه‌گذاری مطمئن
در بورس تهران نیز صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا فعالیت می‌کنند. طی چند سال اخیر، بازار سرمایه ایران شاهد راه‌اندازی چند صندوق طلای قابل معامله بوده که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد بدون خرید سکه یا شمش فیزیکی، بر روی طلا سرمایه‌گذاری کنند.
ساختار و نحوه عملکرد: صندوق‌های طلای ایران عمدتاً پشتوانه‌ای از جنس گواهی سپرده سکه طلا دارند. بخش اعظم دارایی صندوق صرف خرید گواهی سپرده سکه (طلای خزانه بانک‌ها) می‌شود و بخشی نیز در اوراق مبتنی بر طلا یا وجه نقد نگهداری می‌گردد. قیمت این صندوق‌ها همبستگی زیادی با قیمت سکه طلا در بازار داخلی دارد.
نمونه‌ها و وضعیت فعلی: در حال حاضر چندین صندوق طلا در بورس ایران فعال‌اند؛ از جمله صندوق طلای لوتوس (با نماد طلا)، صندوق طلای کیان (نماد گوهر)، صندوق طلای مفید (نماد عیار) و غیره. این صندوق‌ها طی سالیان اخیر رشد قابل ملاحظه‌ای در ارزش دارایی و تعداد سرمایه‌گذاران داشته‌اند.
بر اساس آخرین گزارش‌ها (اسفند ۱۴۰۳)، مجموع ارزش تحت مدیریت صندوق‌های طلای بورسی ایران به چندین همت (هزار میلیارد ریال) رسیده و عملکرد آن‌ها به ویژه در دوره‌های افزایش قیمت طلا بسیار چشمگیر بوده است.
برای مثال، در سال ۱۴۰۱ که قیمت سکه طلا رشد کم‌سابقه‌ای داشت، برخی صندوق‌های طلا بیش از ۱۰۰٪ بازدهی سالانه نصیب سرمایه‌گذاران خود کردند و از این رو توجه بسیاری را جلب نمودند.
مزایا برای سرمایه‌گذاران ایرانی: صندوق‌های طلا در ایران چند مزیت مهم دارند:
- حفظ ارزش دارایی در برابر تورم و کاهش ارزش ریال: طلا همواره پناهگاه امنی در اقتصاد ایران بوده و داشتن آن در سبد دارایی، ریسک‌های سیستماتیک را کاهش می‌دهد. صندوق طلا این امکان را می‌دهد که بدون دردسرهای خرید فیزیکی، از افزایش قیمت طلا بهره‌مند شوید.
- نقدشوندگی و سهولت معامله: بر خلاف سکه فیزیکی که ممکن است هنگام فروش با مشکلاتی چون اجرت یا پیدا کردن خریدار مواجه شوید، واحدهای صندوق طلا را در کسری از ثانیه می‌توانید آنلاین بفروشید و ریال دریافت کنید. نقدشوندگی این صندوق‌ها معمولاً بالا است و اسپرد خرید/فروش مناسبی دارند.
- امنیت و کاهش ریسک نگهداری: نیازی به نگهداری طلا در منزل یا صندوق امانات نیست؛ دارایی شما نزد صندوق به صورت بیمه‌شده حفظ می‌شود. همچنین با مبالغ کوچک هم می‌توان سرمایه‌گذاری کرد (مثلاً با چند میلیون ریال قادر به خرید واحدهای صندوق هستید)، در حالی که خرید سکه طلا سرمایه بیشتری می‌خواهد.
- تنوع‌بخشی: افزودن صندوق طلا به پرتفوی سرمایه‌گذاری، تنوع سبد را افزایش می‌دهد و وابستگی آن را به بورس یا مسکن و ... کمتر می‌کند. بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند ۵ تا ۲۰ درصد سبد سرمایه‌گذاری به طلا اختصاص یابد که از طریق صندوق‌ها به سادگی ممکن است.
با توجه به این مزایا، صندوق‌های طلا با استقبال خوبی مواجه شده‌اند. البته سرمایه‌گذاران باید به نکاتی همچون هزینه‌های مدیریت سالانه (کارمزد مدیریت این صندوق‌ها معمولاً حدود ۲٪ است)، اختلاف قیمت با ارزش ذاتی (NAV) یا همان حباب صندوق و کارمزد صدور/ابطال توجه داشته باشند.
در مجموع، این ابزار نوین در بازار ایران کارنامه موفقی بر جای گذاشته است و به یکی از گزینه‌های اصلی سرمایه‌گذاری تبدیل شده است.
چگونه در صندوق طلا سرمایه‌گذاری کنیم؟
اگر مطالعه این مقاله شما را به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا علاقه‌مند کرده، خوشبختانه فرایند شروع بسیار ساده است. اولین گام، دریافت کد بورسی (کد معاملاتی) است. هر فرد برای خرید و فروش اوراق بهادار در بورس ایران (اعم از سهام یا صندوق‌ها) نیاز به کد بورسی دارد.
شما می‌توانید به راحتی از طریق سامانه‌های آنلاین برای دریافت کد اقدام کنید. برای راهنمایی بیشتر در این زمینه و شروع سریع، به صفحه دریافت کد بورسی مراجعه کنید تا مراحل ثبت‌نام و احراز هویت غیرحضوری را گام‌به‌گام بیاموزید.
پس از دریافت کد و دسترسی به سامانه معاملات، کافیست نماد صندوق طلای موردنظر خود (مثلاً "طلا" برای صندوق طلای لوتوس) را جستجو کرده و مانند یک سهم عادی، سفارش خرید ثبت کنید.
گام بعدی: آموزش حرفه‌ای و توصیه پایانی
اگر مایلید صفر تا صد سرمایه‌گذاری در طلا را به صورت حرفه‌ای و کاربردی فرابگیرید، پیشنهاد می‌کنیم در دوره جامع آموزش سرمایه‌گذاری طلا شرکت کنید. این دوره تحت عنوان «صفر تا ۱۰۰ سرمایه‌گذاری در طلا» توسط تالاربورس برگزار می‌شود.
این دوره تمامی جنبه‌های لازم برای یک سرمایه‌گذاری موفق در طلا را پوشش می‌دهد؛ از استراتژی‌های خرید طلای فیزیکی (سکه، شمش، طلای آب‌شده) گرفته تا روش‌های سرمایه‌گذاری آنلاین مانند گواهی سپرده و صندوق‌های طلا. این آموزش‌ها از پایه تا پیشرفته ارائه می‌شوند.
این دوره به صورت آنلاین ارائه می‌شود و شامل ۸ ساعت آموزش ویدیویی ضبط‌شده است. شما می‌توانید با سرعت دلخواه خود این محتوا را مشاهده کنید. همچنین پشتیبانی آموزشی و آپدیت‌های آتی برای شرکت‌کنندگان فراهم شده است تا دانشجویان به نتیجه مطلوب برسند.
برای اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام، به صفحه دوره صفر تا ۱۰۰ سرمایه‌گذاری در طلا مراجعه کنید و قدم نهایی را به سوی تبدیل‌شدن به یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای طلا بردارید.