صندوق‌های VC که مخفف شده عبارت Fund Venture Capital هستند با عنوان صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه در ایران مشهور هستند.
صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه نوعی ابزار مالی نوآورانه است که به منظور جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران خطرپذیر در پروژه‌ها و طرح‌های نوآورانه به فعالیت می‌پردازند. به عبارتی دیگر در این مدل از سرمایه‌گذاری، شخص سرمایه‌گذار به طور غیرمستقیم در رشد و توسعه‌ی استارتاپ‌ها و کسبوکارهای نوپا که به سرمایه‌ی اولیه نیاز دارند، مشارکت میکند.
سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه گذاری جسورانه جزو مهم‌ترین ابزارها برای تامین منابع مالی کسبوکارهای نوپا محسوب می‌شود و از طرف دیگر، دارایی‌های این صندوق متشکل از پروژه‌های نیازمند تامین مالی است که در این صورت با واگذاری طرح و پروژه خود به صندوق، منابع مالی مورد نیاز از جانب سرمایه‌گذاران جمع‌آوری گردیده و مطابق با اساسنامه و امیدنامه فعالیت صندوق، به صورت دوره‌ای گزارش‌های سودآوری و خالص ارزش دارایی‌ها به سرمایه‌گذاران اعلام می‌گردد.
معرفی صندوق سرمایه گذاری جسورانه
صندوق سرمایه گذاری جسورانه از ابزارهای سرمایه‌گذاری در حوزه استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌های نوپا در حوزه‌های پیشرو از جمله فینتک محسوب می‌شوند.
در این صورت جهت تعریف دارایی‌های صندوق باید الزامات موضوع فعالیت آنها رعایت شوند از جمله این‌که مطابق با اساسنامه نمونه، صندوق جسورانه نمی‌تواند در شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس و بورس سرمایه‌گذاری کند.
در این صورت موضوع سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه گذاری جسورانه تامین منابع مالی لازم برای شرکت‌های غیر سهامی عام از جمله سهامی خاص، تعاونی و مسئولیت محدود بوده و چنانچه شرکت‌های سهامی عام متقاضی تامین مالی از این صندوق‌ها باشند باید سهام آنها در بورس پذیرفته نشده باشد.
همچنین چنانچه در بازار فرابورس پذیرش شده باشند، سهام آنها باید در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس ایران مورد معامله قرار گیرد.
از طرف دیگر باید در نظر داشت که حداکثر 35 درصد از دارایی‌های صندوق می‌تواند به سرمایه‌گذاری در یک شرکت اختصاص یابد.
در اساسنامه صندوق جسورانه، جهت پوشش نسبی ریسک سرمایه‌گذاران و تعیین کمترین نرخ بازدهی، پیش بینی شده است که حداکثر به میزان 25 درصد منابع حاصل از سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت تخصیص یابد.
واحدهای سرمایه‌گذاری در یک صندوق جسورانه، شامل دو نوع واحد عادی و ممتاز است. واحدهای ممتاز باید دست کم 20 درصد از کل واحدهای صندوق باشند و دارندگان این نوع واحدها دارای حق رای و حق حضور در مجامع صندوق خواهند بود.
واحدهای ممتاز قبل از شروع دوره پذیره‌نویسی صندوق توسط موسسان آن خریداری می‌شوند و همچنین این نوع واحدها غیر قبال انتقال به غیر هستند.
از سوی دیگر، واحدهای سرمایه‌گذاری عادی به میزان حداکثر 80 درصد از دارایی‌های یک صندوق جسورانه را تشکیل می‌دهند و دارندگان این نوع واحدها، در هنگام توزیع اصل سرمایه و عواید ناشی از صندوق، از اولویت برخوردارند.
قیمت اسمی تعیین شده در اساسنامه صندوق برای هر واحد سرمایه‌گذاری در صندوق جسورانه برابر با یک میلیون ریال است.
درباره دوره فعالیت این نوع صندوق‌ها باید یادآور شد که از زمان تاسیس حداکثر به میزان هفت سال باشد و همچنین باید در نظر داشت که حداکثر 4 سال ابتدایی دوره فعالیت، به عنوان دوره یک صندوق جسورانه است.
از طرفی درباره الزامات سرمایه، واحدهای سرمایه‌گذاری و آورده موسسین باید توجه داشت که حداقل 20 درصد از سرمایه صندوق در زمان تاسیس به صورت نقد تادیه می‌گردد و با درصدی معین و از پیش توافق شده، در تعهد سرمایه‌گذاران است.
مقالات پیشنهادی : بازیگران سهام چه کسانی هستند و چه تاثیری بر بازار دارند؟
تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز صندوق که حداقل متشکل از سه شخص حقیقی یا حقوقی واجد شرایط طبق مقررات هستند، باید مبلغ قابل تادیه تمام واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز صندوق را پرداخت کنند. همچنین باید توجه داشت که سرمایه صندوق ثابت است و حداقل برابر با 100 میلیارد ریال است که شامل واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز و عادی هستند.
از الزامات دیگر باید یادآور شد که تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری تحت تملک هر سرمایه‌گذار در هر زمان نمی‌تواند کمتر از 1000 واحد باشد. همچنین درباره مدیریت صندوق باید یادآور گردید که مدیر صندوق همواره باید حداقل یک درصد از کل واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق را در مالکیت خود داشته باشد.
در این‌جا لازم است که درباره محدودیت‌های موجود سرمایه‌گذاری و تعهدات صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه نکاتی یادآوری گردد.
باید در نظر داشت که این نوع صندوق‌ها نباید هیچ بخشی از دارایی‌های خود را در جایی به عنوان وثیقه قرار دهند و از طرف مقابل، این نوع صندوق‌ها مجاز نیستند که از دارایی‌های خود به وام اختصاص دهند و در نهایت این نوع صندوق‌ها قادر نخواهند بود تا به عنوان متعهد پذیره‌نویسی فعالیت داشته باشند.
از دیگر الزامات مورد دیگر این است که حداقل سرمایه‌گذاری هر یک از سرمایه‌گذاران به میزان یک میلیارد ریال خواهد بود و سرمایه‌گذاران پیش از تملک واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، باید وجود شرایط مذکور در امیدنامه برای سرمایه‌گذاری را نزد مدیر صندوق تصدیق و تایید نمایند.
درباره سودآوری صندوق باید از پیش در نظر داشت که مطابق الزامات اساسنامه نمونه آن، پیش‌بینی می‌گردد که حداقل تا 5 سال مالی، این نوع صندوق‌ها هیچگونه سود نقدی مابین سهامداران تقسیم نمی‌کند و همچنین پس از گذشت 5 سال نیز، ممکن است که این نوع صندوق‌ها همچنان به سیاست عدم تقسیم سود ادامه دهند.
مزایا و معایب صندوق سرمایه گذاری جسورانه
صندوق جسورانه هم مانند هر نوع دیگری از سرمایه‌گذاری، معایب و مزایایی دارند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
مزایای صندوق جسورانه
دستیابی و دریافت بازدهی بسیار بالا: سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، باتوجه به مختصات بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران و نوع سرمایه‌گذاری و همچنین میزان ریسک قابل پذیرش، این امکان را فراهم میکند تا سود بسیار بالاتری از میانگین بازدهی بازار در تصور دیدگاه بلندمدت سرمایه‌گذاران باشد.
تقسیم ریسک و متنوع دارایی‌های خطر پذیر: با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه، این امکان را به سرمایه‌گذاران این حوزه می‌دهد تا سبد سرمایه‌گذاری خود را متنوع کنند و ریسک تجمیعی حاصل شده کمتر از میزان ریسک مورد انتظار از یک نوع پروژه نوآورانه باشد.
با تنوع‌سازی در این نوع صندوق‌ها احتمال کاهش ارزش یا افت بسیار چشم‌گیر یک قسمت از دارایی‌های تجمیع شده در این نوع صندوق‌ها کاهش میکند.
معایب صندوق جسورانه
ریسک بسیار بالا: ماهیت سرمایه‌گذاری خطرپذیر به این شکل است که با توجه به نوع فعالیت صندوق جسورانه، ریسک بسیار بالایی به همراه دارد. در همین راستا، هیچ تضمینی برای سود و یا اصل پول وجود ندارد، حتی ممکن است که کل سرمایه از بین برود.
عدم بازدهی کوتاه‌مدت و توزیع سود نقدی مورد انتظار: سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه به طور معمول باید با دید بلند مدت صورت گیرد و سهامداران نباید انتظار کسب بازدهی در کوتاه‌مدت داشته باشند. در ایران به‌واسطه انتظارات تورمی و عدم ثبات اقتصادی، دید بیشتر سرمایه‌گذاران، کسب سود در کوتاه‌مدت است. این مورد با ذات سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها و کسب وکارهای خطرپذیر سازگار نیست و می‌تواند برای سهامداران آزاردهنده باشد.
نقدشوندگی پایین: توضیح این مورد ارتباط زیادی با بلندمدت بودن این نوع سرمایه‌گذاری دارد. از آن‌جایی که خرید و فروش واحدهای این صندوق، با هدف بلندمدت انجام می‌شود، تعداد معاملات روزانه و جابه‌جایی واحدهای این صندوق بسیار کم است. اگر نقدشوندگی جزء اولویت‌های اصلی شما برای یک سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، بهتر است به فکر سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگری باشید.
در پایان ارکان این نوع صندوق‌ها مطابق اساسنامه شامل 5 رکن است که متشکل از مجمع صندوق، مدیر صندوق، متولی صندوق که از جانب سرمایه‌گذاران خرد وکیل بوده و حق حضور در مجمع دارد، کمیته سرمایه‌گذاری و در نهایت رکن حسابرس است.
مقالات پیشنهادی : صندوق سرمایه‌گذاری در سهام چیست؟
لیست صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در ایران
تاکنون صندوق‌های تاسیس شده در بازار نوآوری‌های مالی شرکت فرابورس ایران 18 مورد بوده که شامل صندوق‌های خصوصی خطرپذیر و صندوق‌های جسورانه هستند که عبارتند از:
- صندوق خصوصی کمان کاریزما: این صندوق از نوع خصوصی و جسورانه است که با موضوع فعالیت در حوزه صنایع کشاورزی، تبدیلی و غذایی، دارویی و سلامت، شیمیایی و پتروشیمی، کانی‌های فلزی و غیر فلزی، تجهیزات و ساخت قطعات الکترونیکی، برق و انرژی و فناوری اطلاعات و ارتباطات به سرمایه‌گذاری می‌پردازد.
- صندوق جسورانه سپهر یکم: این صندوق با موضوع فعالیت در صنایع خلاق و فرهنگ بنیان، پویانمایی، بازی، گردشگری و فناوری اطلاعات و ارتباطات به سرمایه‌گذاری و جمع‌آوری منابع مالی می‌پردازد.
- خصوصی سورین نهایت‌نگر: این صندوق نیز با موضوع فعالیت در صنعت گردشگری، معدن و صنایع تبدیلی، صنعت غذا و ICT به تجمیع منابع سرمایه‌گذاران در این حوزه‌ها می‌پردازد.
- صندوق جسورانه پیشرفت: این صندوق با موضوع فعالیت در فناوری های مالی، فناوری های اطلاعات و ارتباطات، فناوری های محیط زیستی، کشاورزی، صنایع شیمیایی، صنایع فلزی و معدنی، ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته به متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری در قالب این صندوق می‌پردازد.
- صندوق جسورانه رشد یکم پیشگام: همچنین این صندوق با موضوع فعالیت فناوری اطلاعات و ارتباطات، پزشکی و سلامت، انرژی، سخت افزار، بایو و نانو تکنولوژی به جذب منابع مالی سرمایه‌گذاران می‌پردازد.
- صندوق جسورانه سرو رشد پایدار یکم: این صندوق نیز با موضوع فعالیت در فناوری اطلاعات و ارتباطات، پزشکی و سلامت، رسانه و سرگرمی و بایو و نانو تکنولوژی با هدف کسب بازدهی مورد انتظار سرمایه‌گذاران به فعالیت می‌پردازد.
- صندوق سرمايه‌گذاري خصوصي اعتبار سرمایه نوآفرین: این صندوق با موضوع فعالیت در حوزه محصولات دانش‌بنیان صنعتی با فناوری بالا، داروسازی و تجهیزات پزشکی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای، فناوری زیستی، کشاورزی و دامپروری، معادن و فلزات، ماشین‌آلات و تجهیزات و ساخت قطعات و محصولات شیمیایی قادر است طیف منعطفی از پروژه‌های جذاب را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کند.
- صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه فیروزه: این صندوق با موضوع فعالیت در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) به صورت متمرکز به جذب سرمایه علاقه‌مندان در این حوزه به متنوع‌سازی می‌پردازد.
- صندوق سرمایه گذاری جسورانه ستاره برتر: این صندوق نیز با موضوع فعالیتی متمرکز در حوزه صنایع فناوری های مالی(فینتک) و فناوری اطلاعات با هدف کسب بازده و تعدیل ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه فعال است.
- صندوق ثروت آفرین فیروزه: این صندوق نیز با موضوع فعالیت در حوزه صنایع محصولات کشاورزی و دامپروری، محصولات شیمیایی، محصولات غذایی، صنایع فلزی و معدنی، صنایع کاغذ و مقوا و صنایع لجستیک و بسته‌بندی متمرکز است.
- صندوق جسورانه ایده نوتک آشنا: این صندوق با موضوع فعالیتی متمرکز در حوزه صنایع زیست فناوری، سلامت، اطلاعات و ارتباطات، مواد پیشرفته و نانو سرمایه‌گذاری میکند.
- صندوق جسورانه یکم آرمان آتی: این صندوق با موضوع فعالیتی متمرکز در حوزه صنایع فناوری اطلاعات و ارتباطات جذب سرمایه میکند.
- صندوق جسورانه توسعه فناوری آرمانی: موضوع فعالیت این صندوق در صنایع فناوری اطلاعات و ارتباطات، فناوری مالی، سلامت، پتروشیمی، آب و حوزه فرهنگ است.
- صندوق جسورانه یکم دانشگاه تهران: این صندوق نیز مانند صندوق یکم آرمان آتی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات سرمایه گذاری میکند.
- صندوق جسورانه رویش لوتوس: موضوع فعالیت این صندوق در زمینه سلامت (سلول های بنیادی)، فناوری مالی است.
- صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه پارتیان: موضوع سرمایه‌گذاری این صندوق در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، فناوری مالی (فینتک) و زیست‌فناوری است.
- صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه فناوری بازنشستگی: موضوع فعالیت این صندوق در زمینه فناوری مالی با تمرکز بر فناوری بیمه‌ای و خدمات فاوای مورد نیاز صندوق های بازنشستگی است.
- صندوق جسورانه پویا الگوریتم: این صندوق در حوزه صنایع فناورانه و نوآور از قبیل فناوری اطلاعات و ارتباطات، پزشکی و سلامت، رسانه و سرگرمی و بایو و نانو تکنولوژی فعال است.
جمع‌بندی
با توجه به ویژگی‌هایی که از صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه گفته شد، سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها مناسب افرادی است که ریسک‌پذیری کمتری داشته و جرات ورود مستقیم به بازار را ندارند.